Merhaba,&nbsp;Bu ay itibarıyla "İstanbul'da Nasıl Eğleniyorduk?"un Aposto'daki yolculuğunun sonuna geldik. Bize kapılarını açan ve 1,5 yıldır size ulaşmamıza vesile olan Aposto'ya teşekkür ederiz.&nbsp;Her güzel şeyin bir sonu vardır temalı, yoğun hüzün içeren vedalar yapmayacağız. Bilirsiniz ki bitişler yeni başlangıçları getirir. O yüzden bizimkisi de aslında tam olarak bir veda değil. "İstanbul'da Nasıl Eğleniyorduk?" başka şekillerde ve başka yerlerde yoluna devam edecek. Çünkü her şeye ve herkese rağmen "eğlence" hiçbir zaman bitmez.Veda sayımıza özel, siz de bizim gibi 1,5 yıldır yazılarını takip ettiğimiz yazarımız Mehmet Selahattin Güngör'ü sevdiyseniz belki yayımlanmamış birkaç yazısını daha okumak istersiniz diye bazı yazılarını sizinle paylaşalım dedik. Son sayımızın son konuk yazarı <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/matiskufya/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ceren Uyan</a> ise yüzyıllara direnen Ses Tiyatrosu'nu&nbsp;yazdı.&nbsp;Önümüzdeki dönemde bir kartpostal sergisi ve kitap projesi ilk olarak hayata geçirmek istediklerimizden. Ayrıca bugüne kadar pek bir zaman ayıramadığımız Instagram hesabımızdan da İstanbul'un eğlence tarihini anlatan daha fazla kitabın tanıtımı yapıp 1920'lere 30'lara dair kısa hikâyeler anlatacağız. Instagram hesabı takip etmek için <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/istanbuldanasilegleniyorduk/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">buraya</a> tıklayabilirsiniz.Ayrıca bültenlerimize de devam edeceğiz. Eskisinden farklı olarak tek bir konuyu güncele de bağlayarak daha derinlemesine anlatacağız. Mesela 450 hayvandan 250 sanatçıdan oluşan Ben Amar Sirki'nin Akdeniz turu ve İstanbul durağında yaşananları belgesel film tadında anlatacağız. Ya da tımarhaneye gizli bir şekilde giren Türk gazetecinin maceralarını sizlerle buluşturacağız. Bültenlerimizi takip etmek için <a fr-original-style="" href="https://preview.mailerlite.io/preview/444576/forms/88514635211212633" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">buraya</a> mail adresini yazabilirsiniz.<a fr-original-style="" href="https://twitter.com/oguldogagoksin" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Oğul Doğa Gökşin</a>&nbsp;-&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/goktuuggg/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Göktuğ İpek</a>

1920 ve 30'ların İstanbul eğlence hayatını bir gazetecinin röportajlarından takip eder, her salı yayımlanır.

1920 ve 30'ların İstanbul eğlence hayatını bir gazetecinin röportajlarından takip eder.

İstanbul'da Nasıl Eğleniyorduk?

Veda ve yeni başlangıçlar sayısı

İstanbul'da nasıl eğlendik?

Bu hafta kadınların belediye seçimlerinde seçme ve seçilme hakkını kazanması vesilesiyle Kadınlar Birliği’nin 11 Nisan 1930’da düzenlediği ilk mitinge gidiyoruz.&nbsp;Yer Sultanahmet Meydanı. Alan hıncahınç dolmuş. Erkekler alaylı ve meraklı şekilde mitingi takip ediyor. Kadınlar ise haklı bir gurur ve umut içinde. Çünkü artık geri dönüş yok. Mücadelelerinin meyvelerini toplamaya başlamışlar. Bu kazanım uzun yolculuklarındaki önemli kilometre taşlarından biri.&nbsp;Bu hafta 11 Nisan 1930'dayız. Bu hafta kadınların İstanbul'da mücadele ederken nasıl "eğlendiklerine" şahit oluyoruz...<img src="https://images.aposto.com/2023/3/1/1682324956196.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.61" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Zamanda yolculuğa başlıyoruz.Bugüne döndüğünüzde tekrar görüşmek üzere...<a fr-original-style="" href="https://twitter.com/oguldogagoksin" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Oğul Doğa Gökşin</a> - <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/goktuuggg/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Göktuğ İpek</a>

Kadınlar Birliği, kadın hakları, Obligon kokuları, Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı

Erkekler geriye, kadınlar ileriye #70

Pazar günü 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı. Biz de bu hafta 1929 yılının 23 Nisan’ına gidiyoruz ve kendi çocukluğumuzu hatırlıyoruz.&nbsp;Çocukluğunuzdan kalma bir 23 Nisan fotoğrafınızı tarih ve yer bilgisi de belirterek bize yollayın, Instagram hesabımızda 23 Nisan şerefine paylaşalım. O gün hep beraber yeniden çocuk olalım…<img src="https://images.aposto.com/2023/3/2/1681806086981.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.60" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><a fr-original-style="" href="https://listelist.com/tarihten-23-nisan-kutlamalari/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">23 Nisan 1934</a><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Zamanda yolculuğa başlıyoruz.Bugüne döndüğünüzde tekrar görüşmek üzere...<a fr-original-style="" href="https://twitter.com/oguldogagoksin" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Oğul Doğa Gökşin</a> - <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/goktuuggg/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Göktuğ İpek</a>

23 Nisan, Himaye-i Etfal, Abide-i Hürriyet, Kodak

Bu 23 Nisan’da tekrar çocuk olalım! #69

Merhaba,&nbsp;Bu hafta 1931 senesindeyiz. Bir çay davetine katılıyoruz. Çayın en pahalı içeceklerden biri olduğu zamanlar. Bu sebeple de özel davetlerin birçoğunda çay ikram etmek büyük bir lüks göstergesi oluyor. Tabii ki çay böylesine lüks bir içecekken davete giderken smokin giymek icap ediyor.Zamanda yolculuğa başlıyoruz.Bugüne döndüğünüzde tekrar görüşmek üzere,<a fr-original-style="" href="https://twitter.com/oguldogagoksin" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Oğul Doğa Gökşin</a>&nbsp;-&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/goktuuggg/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Göktuğ İpek</a>

çay, davet, Duygu Saygın

Sene 1931: Çay davetine smokinle katılmak...

Merhaba,Bu yaz nereye gideceksiniz? Bodrum, Kaş, Alaçatı... Ege ve Akdeniz'de seçenekler çok. Ben yine bir yere gidemeyip Ayvalık'ta kalacağım gibi gözüküyor.&nbsp;Bu sayıda "Nerede yazlık tutalım?" tartışmasının ortasında kalıyoruz. Sene 1933 ve yazlık seçenekleri bugünlerden çok farklı: Küçükçekmece, Suadiye, Büyükada, Beylerbeyi, Çengelköy... Bu tartışmanın ortasında birisinin de dediği gibi "Hem İstanbul'a da yakın."<img src="https://images.aposto.com/2023/3/2/1680600333664.png" width="550" height="352" style="width: 100%; max-width: 550px; vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.56" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><a fr-original-style="" href="http://www.eskiistanbul.net/1381/cengelkoy-1936" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Çengelköy, 1936</a>&nbsp;Zamanda yolculuğa başlıyoruz.Bugüne döndüğünüzde tekrar görüşmek üzere,<a fr-original-style="" href="https://twitter.com/oguldogagoksin" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Oğul Doğa Gökşin</a>&nbsp;-&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/goktuuggg/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Göktuğ İpek</a>

Tomruk suyu, Çengelköy, Çatalca, İstanbul'un suları

Çeşmenin başını tutanlar #67

Merhaba,&nbsp;Mart ayı bitmek üzere, yaz da kendini iyiden iyiye hissettirmeye başladı. Bu hafta Beşiktaş sırtında Taşlık diye bir yerdeyiz. Manzaraya dalmış konuşuyoruz. Laf lafı açıyor; önce Seyyan Hanım’ın Mazide isimli şarkısıyla geçmiş bir aşk hikayesine dalıyoruz ardından İstanbul’un önde gelen Yahudi ailenin biricik kızı Matmazel Şor ile Yunan aktör Mösyö Papas ikilisinin arasında geçenleri konuşuyoruz. <img src="https://images.aposto.com/2023/2/2/1680001127927.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.58" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><a fr-original-style="" href="https://www.janusmezat.com/urun/5398809/macka-da-bulunan-taslik-gazinosu-1928-istiklal-madalyali-subay-ayrintisi-mim" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Maçka'da bulunan Taşlık Gazinosu, 1928, İstiklal madalyalı subay ayrıntısı</a><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Zamanda yolculuğa başlıyoruz.Bugüne döndüğünüzde tekrar görüşmek üzere,<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/oguldogagoksin/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Oğul Doğa Gökşin</a> - <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/goktuuggg/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Göktuğ İpek</a>

Matmazel Şor, Atina, İstanbul, Taşlık, Beşiktaş

Sene 1933: Buralar Eskiden Hep Taşlık'tı! #66

Merhaba,Bu hafta 1930 yılının Mart ayındayız. Evde düzenlenen, davetlilerin smokin giydiği, açık büfenin olduğu, salonda cazbantın çaldığı bir düğündeyiz. Dönemin sosyete düğünlerinden biri.Konuk yazarımız Kafkas Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Tolga Akay ise Osmanlı'nın son dönemlerinde İstanbul'daki suçu anlatıyor.Ayrıca Mezat Gündemi isimli bir kanal açtık. Bu kanalda haftanın online mezatlarını derlemeye çalışıyoruz.<img src="https://images.aposto.com/2023/2/2/1679387863659.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.10" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"> Madem 1930'larda bir sosyete düğününe katılıyoruz birkaç dans figürünü öğrenmekte fayda var. 14 Şubat 1935 tarihli <a fr-original-style="" href="https://www.gastearsivi.com/gazete/haber/1935-02-14/9" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Haber gazetesinden</a> dans öğreten sayfalar...Zamanda yolculuğa başlıyoruz.Bugüne döndüğünüzde tekrar görüşmek üzere,<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/oguldogagoksin/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Oğul Doğa Gökşin</a> - <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/goktuuggg/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Göktuğ İpek</a>

sosyete düğünü, 1930, 'bol' içkisi, mezat gündemi, Osmanlı döneminde suç

1930'larda sosyete düğünü #65

Merhaba,Bu sayının başlığını okuyunca neyi ima ettiğimizi merak ederek tıklamış olan herkesten özür dileyerek sözlerimize başlayalım.&nbsp;Gerçekten de 1931 yılında vizyona giren Öldüren Adam isimli bir filmden bahsedeceğiz. Fransa yapımı bu filmin dış sahneleri İstanbul'da çekilmiş, ilk kez uluslararası bir film yıldızı bir filmde Türkçe konuşmuş ancak 1931 tarihli tüm gazete yazılarını taradık, hakkında tek bir beğeni cümlesi bile okuyamadık. Bu ilginç durumu detaylandırarak anlatıyoruz.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bu sayıda neler var?</h2><ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İstanbul'da nasıl eğleniyorduk? - Mart içeri pire dışarı</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bir varmış, bir yokmuş - Ortaköy Deresi'nin üzerindeki kahvehane</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Perde arkası - Bu filmi beğenen yok</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İstanbul - Prag hattı - Kapıldım gidiyorum</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Vakit tamam - 1930'larda siyah bira</li></ul><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><img src="https://images.aposto.com/2023/2/1/1678742949220.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.68" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><a fr-original-style="" href="https://www.facebook.com/photo/?fbid=934429070022871&set=a.934429010022877" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Cumhuriyet döneminde Ankara’da üretilen Ankara Birası’na ait bir reklam</a>Zamanda yolculuğa başlıyoruz.Bugüne döndüğünüzde tekrar görüşmek üzere<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/oguldogagoksin/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Oğul Doğa Gökşin</a> - <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/goktuuggg/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Göktuğ İpek</a>

1931, Öldüren Adam, Ortaköy Deresi, Marie Bell, mart içeri pire dışarı, orostopol, İstanbul'un 100 Âdeti, Claude Farrere, Pierre Loti, Mustafa Kemal Atatürk, Curt Courant

Öldüren Adam: Bu filmi beğenen yok! #64

Merhaba,Bir aylık bir aradan sonra yayınımızla tekrar karşınızdayız. Bu sayıda 1929 yılında İstanbul'da yaşanan büyük kış felaketini işliyoruz. Ayrıca eski İstanbul’un gündelik yaşamı ve eğlence hayatı denince akla gelen ilk isimlerden biri olan Gökhan Akçura ile bir söyleşi gerçekleştirdik.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/2/1/1678091974808.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.80" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><a fr-original-style="" href="https://www.trthaber.com/foto-galeri/bogaz-buz-tuttu-raylar-karla-kaplandi-iste-1929-istanbul-kisi/43307/sayfa-1.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Boğaz'da buz kütleleri</a>Zamanda yolculuğa başlıyoruz.Bugüne döndüğünüzde tekrar görüşmek üzere,<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/oguldogagoksin/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Oğul Doğa Gökşin</a>&nbsp;- <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/goktuuggg/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Göktuğ İpek</a>

1929 İstanbul kışı, Gökhan Akçura, Tuna Nehri

1929 kışı: İstanbul Boğazı'nı yürüyerek geçmek #63

Merhaba,&nbsp;Bu sayıda sanatçı ve siyasilerin ortak mekânı Bizim Lokanta'yı ve 1931 yılında Matbuat Balosu'nda yaşananları konu ediyoruz.&nbsp;Fikret Adil'in anlatımıyla Bizim Lokanta:&nbsp;"Bizde ‘kabare’ olmak istidatı gösteren birkaç yer açılmamış değildir. Rahmetli Raşit Rıza’nın Bizim Lokanta’sı bunlardandı."Kabarenin Türkiye'de ne zaman gösterilmeye başladığı başka bir sayının konusu. Bunların dışında Bizim Lokanta, dönemin en önemli yazar, çizer ve sanat tayfasının buluşma mekânıydı...&nbsp;Zamanda yolculuğa başlıyoruz.Bugüne döndüğünüzde tekrar görüşmek üzere,<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/oguldogagoksin/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Oğul Doğa Gökşin</a>&nbsp;- <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/goktuuggg/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Göktuğ İpek</a><img src="https://images.aposto.com/2023/0/1/1675123004778.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.23" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">1920'larda Berlin'deki kabareden bir sahne. Soldan ikinci Bertolt Brecht. 1930'lara doğru kabareler Nazi-karşıtı politik bir görüşün temsilcisi olmaya başladı. &nbsp;&nbsp;<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><img src="https://images.aposto.com/2023/0/1/1675122243196.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.47" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Devekuşu Kabare, Türkiye'deki ilk kabare tiyatrosu olarak kurulan topluluk olarak kabul ediliyor. Devekuşu Kabare, Haldun Taner'in öncülüğünde Ahmet Gülhan, Zeki Alasya ve Metin Akpınar tarafından 1967 yılında kuruldu.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Not:&nbsp;Sayıyı tarayıcıdan ya da <a fr-original-style="" href="https://apps.apple.com/tr/app/aposto/id1504328530" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Aposto mobil uygulamasından</a> okumanızı tavsiye ederiz.

Sanatçı ve siyasilerin ortak mekânı Bizim Lokanta ve 1931 yılında Matbuat Balosu'nda yaşananlar...

İstanbul'un en artist mekânı #62

Kültür hakkında yayımlanan makaleler ve yayınlar

Kültür

Tarih hakkında yayımlanan yayın ve makaleler

Tarih

Bu yayın için ilk teşekkürü Mehmet Selahattin Güngör'e etmeliyiz sanırım. Bizi bu yolculuğa çıkaran en başta oydu çünkü. Kendisinin şimdiye kadar 70 civarı yazını yayımladık. Ama bundan çok daha fazlası var. Burada yer ver(e)mediğimiz yazılarından bazılarını aşağıya bırakıyorum:Hayvanların hayvanat bahçelerinde ve sirklerde yaşamaması gerektiği ve özgür olmaları gerektiğinin savunucuları günümüzde her ne kadar geçmişe göre çok daha fazlaysa da hâlâ bu durum tam anlamıyla çözülebilmiş değil. Ama eskiden sirklere ve hayvanat bahçelerine böyle yaklaşılmıyordu. Dolayısıyla eğlenmenin bir aracı olarak görülüyordu. İşte böyle bir sirk 1931 yılında İstanbul’a da gelmişti. Yazarımız Mehmet Selahattin’in (M.S.) bu sirkte gördüklerini <a fr-original-style="" href="http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/GAZETE/milliyet//milliyet_1931/milliyet_1931_mayis_/milliyet_1931_mayis_23_.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">başka bir gözle</a> okuyabilirsiniz.M.S. bizi daha önce Çamlıca Tepesi’ne çıkarmamıştı. Üsküdar dolaylarına ise ancak deniz sezonunda gidiyordu. Hadi gelin o zaman <a fr-original-style="" href="http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/GAZETE/milliyet//milliyet_1933/milliyet_1933_mayis_/milliyet_1933_mayis_27_.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">“aziz”</a> İstanbul’a bir tepeden bakalım.Sarıyer’de barajların olduğu bölge eskiden beri “Bentler” olarak da anılır ve burası şehrin en uzak mesire yerlerinden biridir. Osmanlı döneminde inşa edilen bu barajların izlerini ve daha pek çok tarihi kalıntıyı görebileceğiniz Bentler’in 1920’lerin sonlarındaki hâlini merak edenlere M.S.’ten <a fr-original-style="" href="http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/GAZETE/milliyet//milliyet_1929/milliyet_1929_haziran_/milliyet_1929_haziran_1_.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bir yazı</a>… İstanbul’un bir başka uzak bölgesi Pendik’teki Zeytinlik isimli mesire yerini daha önce duyanınız var mı peki? Bilmeyenler <a fr-original-style="" href="http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/GAZETE/milliyet//milliyet_1930/milliyet_1930_haziran_/milliyet_1930_haziran_28_.pdf" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">buradan</a> öğrenebilir.Kız Kulesi’nin tadilatı yeni bitmişken 1930’lardaki <a fr-original-style="" href="http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/GAZETE/milliyet//milliyet_1932/milliyet_1932_haziran_/milliyet_1932_haziran_25_.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Kız Kulesi</a>’ne karşı bir yaz akşamı keyfi yaparak bazı şeyleri “unutsak” ya! Belki fonda gramofon ya da hatta canlı bir musiki de bize eşlik eder.Yaz bitti, sonbahar aylarındayız. <a fr-original-style="" href="https://ataturkkitapligi.ibb.gov.tr/tr/Anasayfa" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">“Beyoğlu’nun ışıkları kararmış, tenha sokaklarında”</a> bir tur atmanın zamanıdır.&nbsp;Bugün hepimiz Kandilli’yi rasathanesi ve deprem araştırma enstitüsüyle biliriz (rest in peace Ahmet Mete Işıkara🤞). Zaten rasathanenin kuruluşu da 1800’lerin ortasına dayanır. Bakalım <a fr-original-style="" href="http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/GAZETE/milliyet//milliyet_1932/milliyet_1932_tesrinievvel_/milliyet_1932_tesrinievvel_8_.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">1932’de</a> bu tepe nasılmış?Ee demiştim… Mehmet Selahattin’de anlatacak hikâye bitmez. Kim bilir belki ileride bütün yazılarını bir arada görebileceğimiz kitabı da olur.🤷‍♂️ Bizim de var ufak tefek hayallerimiz...

Daha neler neler var!

100 yıl öncesinden sesler ve görüntüler

<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/matiskufya/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ceren Uyan</a>Tünel’den Taksim’e doğru bir yolculuktayız. Yolculuğumuzun bugünkü durağı Ses Tiyatrosu. Mekân, 1855 yılında İstiklal Caddesi’nde bulunan Halep Pasajı’nın arkasında Cirque de Pera&nbsp;adıyla sirk ve tiyatro gösterilerinin canlandırıldığı bir yer olarak inşa edildi. 1904 yılında pasajda çıkan yangın sonrasında Cirque de Pera’nın o dönemdeki söz sahibi Ramirez, Campanaki adında bir Rum mimarla anlaşıp Ses Tiyatrosu’nun bugüne kadar gelen orijinal hâlinin temelini atmış oldu.1906 yılında tiyatronun işletmesinin Ramirez’den çıkmasıyla beraber, sahnenin adı Varyete Tiyatrosu&nbsp;olarak değiştirildi. Ekim ayında da değişen adıyla sahnede ilk gösteri Paris’ten gelen dansçılar, akrobatlar topluluğuna aitti. Varyete Tiyatrosu, mekânın bu döneminde yerli ve yabancı çeşitli topluluklara ev sahipliği yaptı. Eliza Binemeciyan Topluluğu ve Mınakyan Topluluğu oyunlarını Varyete Tiyatrosu’nda sahnediler.<img src="https://images.aposto.com/2023/4/1/1685387374710.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.68" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Ceren Uyan Arşivi, Eylül 2021<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 216, 77); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 216, 77); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Örneğin Mınakyan Topluluğu 1910 yılı Ramazan mevsiminde, Varyete Tiyatrosu’nda bir ay süreyle şu oyunları oynamıştır: Zehirli Çiçekler (C. Şahabettin-Hüseyin Suat Yalçın), Zalim Hükümdar, Vatan (Victorien Sardou), Odalık (İbnürrefik Ahmet Nuri), Kirli Çamaşırlar (Hüseyin Suat), Yabani Kız, Haftalık Dedikodu (Gavroş), Müntakim Valide (A. Dumas), Demokrat-Aristokrat, Şehid-i Hürriyet Mithat Paşa, Kundak Takımları (Hüseyin Suat Yalçın), Gelin-Kaynana (İbnürrefik Ahmet Nuri), Dalila (Feuillet), Selim-i Salis, İki Öksüz Kız (Salah Cimcoz-Celal Esat Arseven), Kızıl Köprü Cinayeti (Pyat), Kanije Müdafaası-Tiryaki Hasan Paşa (Refik Halit Karay)”</blockquote>Varyete Tiyatrosu, ilklerin sahnesi olma yolunda hızlı adımlarla ilerledi. Muhsin Ertuğrul tiyatro dünyasına ilk adımlarını burada attı. Cumhuriyetin ilanından sonra, tarih 6 Aralık 1923’ü gösterdiğinde ise Varyete Tiyatrosu’nda “Othello” oyunuyla beraber ilk kez Müslüman kadın oyuncular sahneye çıktı; Bedia Muvahhit ve Neyyire Neyir. Bu olay, Türk tiyatrosunun dönüm noktalarından birisi oldu.Yıl 1962.  Haldun Dormen Ses Tiyatrosu’nun sözleşmesinin biteceğini ve kiraya verileceğini duyduktan sonra, çevresinin de cesaretlendirmesiyle mekânı kiralar. Dormen Tiyatrosu Atlas Pasajı’nda bulunan Küçük Sahne’den Ses’e taşınır. Ses Tiyatrosu Dormen Tiyatrosu’na on yıla yakın ev sahipliği yapar. <blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 216, 77); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 216, 77); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Dormen Tiyatrosu, 4 Ekim 1962 gecesi, planlanandan sadece 2 gün sonra, Refik Erduran’ın Ayı Masalı adlı oyunuyla perdelerini açtı. Tiyatro, bu tarihten yaklaşık 10 yıl süreyle, Dormen topluluğunun dağılarak burayı terk etmesine kadar Dormen Tiyatrosu olarak anıldı. İlk oyunda Erol Günaydın, İzzet Günay, Altan Erbulak gibi sanatçılar rol aldı. İkinci oyun Ayfer Feray ve Lale Belkıs’ın da katılımıyla ‘Sevgilime Göz Kulak Ol’ oldu. Dormen Tiyatrosu, 1972 yılına kadar Şahane Züğürtler, Bulvar, Almanya’dan Bir Yar Gelir Bizlere, Yer Demir Gök Bakır, Şahane Dul, Bit Yeniği, Turp Suyu, İttihat ve Terakki, Yaygara 70, Uy Balon Dünya, Oliver, Rus Gelir Aşka gibi dönemin iz bırakmış ve seyirci çekmiş oyunlarını sahneledi.”&nbsp;</blockquote><img src="https://images.aposto.com/2023/4/1/1685389897946.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.73" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Salih Güney, Dormen Tiyatrosu’nun önünde (Türkiye Tiyatro Vakfı Arşivi)<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Yakın zamanda Ses Tiyatrosu’na gitmişseniz eğer, tiyatronun duvarında şöyle bir yazının asılı durduğunu muhakkak görmüşsünüzdür:“Bu tiyatro Ferhangi Şeyler oyununu izleyen 112437 Anadolu tiyatroseverinin ödediği bilet parasıyla halk tarafından onarılmıştır.” Ortaoyuncular-24 Kasım 1989<img src="https://images.aposto.com/2023/4/1/1685389974623.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.75" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Ceren Uyan Arşivi, Eylül 2021<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Ortaoyuncular, 1980 yılında Ferhan Şensoy tarafından Harbiye’de kuruldu. Topluluğun ilk sahnelediği oyun “Şahları da Vururlar” fars türünde Ferhan Şensoy tarafından kaleme alınıp sahneye koyuldu. Topluluk, bir süre oyunlarını Küçük Sahne’de canlandırdıktan sonra aynı dönem kullanılmayan Ses Tiyatrosu’na talip oldu. Ardından Ses, Ferhan Şensoy’un çevresinin dayanışmasıyla beraber onarıma girdi. 1989 yılında mekânın ismi SES-1885 Ortaoyuncular olarak değiştirildi ve günümüzde de hâlâ güncelliğini korumakta.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 216, 77); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 216, 77); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Ortaoyuncular, 1989 yılından bu yana tiyatroda toplam 26 ayrı oyun sahneledi. Bu dönem içinde Erol Günaydın ve Münir Özkul gibi önemli aktörler yeniden Ses’e döndüler; Yorgun Matador, Aşkımızın Gemisi Fındık Kabuğu, Soyut Padişah gibi oyunlarda Şensoy’la birlikte sahne aldılar.”</blockquote><img src="https://images.aposto.com/2023/4/1/1685390082258.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.34" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Ceren Uyan Arşivi, Eylül 2021<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">31 Ağustos 2021 tarihinde Ferhan Şensoy’un vefatından sonra, sahne Eylül ayında bir hafta boyunca halkın ziyaretine açıldı. Şimdilerde ise birkaç aydır fiili olarak mekân canlı tutuluyor; çeşitli tiyatro topluluklarına, konserlere ev sahipliği yapıyor. Başta belirtmiş olduğum üzere, yolculuğumuzu burada sonlandırmadan evvel size tavsiyem daha önce hiç Ses Tiyatrosu’na gitmediyseniz güncel olan etkinlikleri kaçırmamanız. Her anlamda böylesine köklü bir mekânı canlı tutmak anıları da, belleği de canlı tutacaktır. Çünkü: “Anılar hareketsizdir; mekansallaştırıldıkları ölçüde sağlamlaşırlar.”<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Kaynakça<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yavuz Pekman, Geleceğe Perde Açan Gelenek Geçmişten Günümüze İstanbul Tiyatroları II Beyoğlu, Şişli, Beşiktaş ve Çevresi, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2011.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Gaston Bachelard, Mekanın Poetikası,&nbsp;İthaki Yayınları, İstanbul, 2018.&nbsp;</li></ul>

Geçmişle günümüzü bağlayan, zamanın getirdiği çeşitli zorluklara rağmen dimdik ayakta duran anlara/anılara şahit olmak, hatırlamak ve hatırlatmak için bu yazıyı kaleme alıyorum.

Ses Tiyatrosu’na Yolculuk

Bir dans havası çalsa da kadın erkek şu meydanda dört dönsek – Hatırı sayılır bir kalabalık – Böyle alaya kim gönüllü girmez?<a fr-original-style="" href="http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/GAZETE/milliyet//milliyet_1930/milliyet_1930_nisan_/milliyet_1930_nisan_12_.pdf" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Mehmet Selahattin, 12 Nisan 1930</a>Sabahın saat 9’u. Sultanahmet Meydanı önünde yarım daire çeviren bir polis müfrezesi bayraklarla süslenen kürsünün yanına kimseyi bırakmıyor. Güç bela zararsız mahluklardan olduğumuzu anlatabildik. Fakat o ne ya? Hani ya bugün bu meydanda hep kadın görecektik. Hesap edilse 100 erkeğe 10 kadın düşer düşmez. Daha ortada ne Kadın Birliği azası var ne de onun muakkipleri.Tarihî meydan âdeta can sıkıntısından esniyor. Nihayet saat ona doğru idi ki hanımlar beşer onar kafile halinde gelmeye başladılar. Ancak içlerinde erkeksiz gelenler pek azdı. Yalnız erkekleriyle olsalar bir şey değil, bazıları kucaktaki çocuklarını da beraber getirmişlerdi.Kürsünün etrafı gittikçe doluyordu. Fotoğrafçılar, gazeteciler oraya buraya koşuşuyor, çocuklar kabak çekirdeği yiyiyor ve hanımlar peçeli peçesiz, süslü, babayani, ağır, hafif, genç, ihtiyar kimi otomobille kimi yayan fakat hepsi mütebessim, hepsi memnun düğün evine gider gibi konuşarak, şakalaşarak tramvay caddesinden akın akın meydana yığılıyorlardı.Dallı basmadan entariler giymiş iki çocuğile etrafına hayran hayran bakan bir kenar dilberi vızlamaya başlayan çocuğuna kürsüyü gösteriyor:“Bak şimdi buraya teyzeler çıkacak.”“Teyzeler ne yapmaya çıkacak oraya?”Kadıncağız bir cevap bulup veremedi. Sonra yutkunarak;“Şey,” dedi. “Kofirus verecekler ya! Onlar kofirus verecekler biz de dinleyeceğiz.”O sırada muhteşem kıyafetli birkaç hf. etrafa Obigan kokuları dağıtarak önümüzden geçtiler. Ekabir-i nisvan sökün etti demeye kalmadan Ayasofya Hamamı’nın üstüne konulan bir hoparlör cızır cızır bir şeyler çalmaya başlamasın mı?“E fena değil, çalgı da var.” dedik.Birisi atıldı:“Bir dans havası çalsa da kadın erkek şu meydanı dört dönsek.”Herkeste bir telaş:“Aman kalabalık basmadan ilerde bir yer kapsak!”“Kalabalık basmadan kürsüye yaklaşsak!”Tuhaflardan biri atıldı:“Korkarım kalabalık basmadan içimize sıklet basacak.”Çok geçmedi bir grup daha göründü. Uzaktan tanıttılar:“Esirgeme derneği azası.”Birisi dedi ki:“Alaya iştirak edenleri Allah kem gözden esirgesin makamında gelmiş olacaklar!”Etrafıma bakarak;“O... Hatırı sayılır bir kalabalık toplanmış.” dedim.Gülüştüler.“Pek hatırlarını saydığımız yoktu amma şimdi ister istemez…”Gramofon, nam-ı diğer radyolu gramofon şakrak parçalar çalmaya devam ediyor. Sanki bir te dansandayız. Bazı peçeli hanımlar ortaya birtakım rivayetler çıkardılar.“İşitmediniz mi? Hacı Bekir lokum dağıtacakmış.”“Taksim Bahçesi’nde sofralar hazırlanmış, kuzu yenecekmiş.”Bilmem daha ne kadar bekledik. Bir fısıltı ağızdan ağıza dolaştı:“Geliyorlar.”Başlarındaki beyaz ay şeklindeki çelenkleriyle Kadın Birliği azası kalabalığı yararak ilerliyorlar. Hadi bir alkış: Şakır şakır şakır…“Yaşasınlar!”İyi amma daha kimleri bekliyoruz? Derken bir polis yasağı:“Erkekler geriye, hanımlar ileriye.”“Neden o?”“Emir öyle.”Ortalık şöyle bir karıştı. Yaşlı bir adam memurun eline sarılmış yalvarıyor:“Aman çocuk ağlıyor, ayak altında ezilecek!”Bu zavallı müstakbel belediye azasından bir hanımın kocası olacak. Şimdiden yemek pişirip bulaşık yıkamayı öğrense fena etmez.Hele şükür kürsüye bir hanım geldi. Latife Bekir Hanım’ın ta kendisi. Meraklılar soruyor:“Acaba öteki nerede?”“Göremedim.”“Belki gelmemiştir.”Anladınız mı? Nezihe Muhiddin Hanım’dan bahsediyorlar. Latife Hanım nutkuna başladı. Fakat heyecandan sesi kısılmış, sözleri bir türlü işitilmiyor, elinde bardak ikide bir dudaklarına götürüyor.Gaipten bir ses:“Su içeceğine yumurta içeydi. Ses kısıklığına iyidir.”Nihayet Latife Hf. indi. Saime Faik Hf. çıktı. Fena söylemiyordu, sesi de gür ve pürüzsüzdü. Fakat bu arada bir gaf yaptı:“Bundan sonra aramızda kadınlık erkeklik farkı kalmamıştır!” diye bağırdı.Bu söze teşehhüt miktarı gülmekten kendini alamayan birisi:“Biz ufak bir fark var zannediyorduk. Demek o da kalmamış.” dedi.Aliye Esat Hf. de “Şehir ev demektir. Ev idaresi de kadına aittir. Şu halde şehir kadınındır.” vecizesini sarf ettiler.Bu merasim bittikten sonra hanımlar önde muzika, ellerinde bayraklar alay halinde Taksim Meydanı’na hareket ettiler.Bir delikanlı onlar geçerken içini çekti:“Acaba bu alaya kim gönüllü yazılmaz?”İşte intihap edilmek ve intihap etmek hakkına kavuşan Türk hanımları bu cumayı böyle sevinçle, neşe ile geçirdiler.Bayramları kutlu olsun ve başka ne diyelim? Allah kocalarını kendilerine şirin göstersin!<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">*Mehmet Selahattin Güngör’ün yazılarındaki tüm ifadelerine katılmasak da anlamı ve anlatımı bozacak ya da değiştirecek herhangi bir değişiklik yapılmadı. Dönemin anlam dünyasına sadık kalındı. ‘İstanbul’da Nasıl Eğleniyorduk’un amaçlarından biri de, yazara hak ettiği değeri vererek İstanbul’un geçmişine dair zengin bilgiler içeren bu yazıları gün yüzüne çıkarmak.

Bak şimdi teyzeler burada konferans verecekler

Hanımların Alayı Neşeli Geçti

Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı

“Vakıf, hatırlamanın ötesinde arşivleri ile geleceği de hazırlıyor”

<a fr-original-style="" href="http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/GAZETE/milliyet//milliyet_1929/milliyet_1929_nisan_/milliyet_1929_nisan_27_.pdf" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Mehmet Selahattin, 27 Nisan 1929</a>Bütün hafta biz sustuk onlar söylediler. Biz bir kenara çekildik, meydanları onlar doldurdular. Eski bir darb-ı mesele göre “Su küçüğün, söz büyüğündü.” Şimdi söz hakkı onlardadır. Dört günden beri sokaklarda hep bir ağızdan haykırıyorlar:“İsteriz, isteriz!”“İstemeyiz, istemeyiz!”İstedikleri şeyler ne kadar basit: Açık hava, bol ve temiz gıda, biraz şefkat ve biraz bakım. İstemedikleri şeylerde ne kadar haklıdırlar: Öpülmek, sokaklarda dilendirilmek, hakaret görmek, dayak yemek…Gazi devrinin duygulu çocukları artık birer insan yavrusu olduklarını biliyorlar. Vakta onlara benliklerini biz öğrettik. Fakat emin olalım ki yaşamanın yolunu yarın onlardan öğreneceğiz.***23 Nisan gününün sabahı ne güzel doğmuştu. Sanki bahar açılmak için taze çocuk nefeslerini beklemişti. Çocuklu aileler çocuk sahibi olmanın zevkini tatmak için karşılarına çıkan bu fırsattan istifade ediyorlardı.Parkın önü geçilmez bir hâlde idi. Yavrusunun kapan dışarı uğramıştı. Kapıda “Himaye-i Etfal”in yaşlı bir memuru çocukları serbestçe içeri bırakıyordu.“Geçin efendim, çocuklar için para yok.”Mamafih bu arada yanlarında sekiz yaşlarında bir çocukla içeri girmek isteyen bir kalabalık bir cemaatin nezaketle önünü kesti:“Affedersiniz, siz çocuğun neleri oluyorsunuz?”İhtiyar bir kadın ilerledi:“Ben ninesi. Şu hanım öz annesi, şu da benim oğlum, yani çocuğun babası.”Memur sordu:“Ya ötekiler?”“Onlar da hısım akraba. Hala, teyze, yenge, dayı, amca…”Adamcağız güldü.“Hepsi iyi ama ya şu?”Eliyle yanlarında yarım pabuç zenci kadını gösteriyordu.“Ha, o da çocuğun dadısı.” dediler.Ve artık memurun cevabını beklemeğe lüzum görmeden daldılar. İçerde ahenk çoktan başlamıştı. Havuzun önünde kocaman bir salon gramofonu oynak bir fokstrot çalıyordu. Ağaçların arası beyaz bluzlu, kısa lacivert etekli kızlar, ciddi tavırlı mini mini erkeklerle doluydu. Gülhane Parkı hiçbir devrinde bu kadar bahar bülbülünü bir arada görmemişti. Bir taraftan yeni yeni mektepli kafileleri, önlerinde allı yeşilli bayraklar ile Gazi Marşı’nı söyleyerek geliyorlardı. Biraz ilerde, muzıka köşkünün bulunduğu tepede taraf taraf sergiler kurulmuştu. Bu sergilerde bir çocuğu saatlerce oyalayacak oyuncaklar gelişigüzel istif edilmişti. Üç tekerlekli arabalar, insan boyuna yakın bebekler, boynundan tutunca tatlı tatlı meleyen kuzucuklar, demir bir tel üzerinde türlü marifetler yapan canbazlar, suda yüzen ördekler ve daha böyle birçok şeyler ki önlerinden geçerken kendi kendime “Ah, ne olurdu bunlarla oynayacak bir çağda olsaydım!” diyorum.Bu temenni bir oyuncağa malik olma arzusundan değil, şüphe yok ki çocukluğu özlemekten doğuyor. Ah, evet. Şimdi ben de bir çocuk olsaydım! Bu ortada sere serpe dolaşan akranlarımın arasına kim bilir nasıl katılır, bu asırlık servilerin katmerli gölgelerinde kim bilir ne eğlenceli oyunlar keşfederdim?Beni bu düşüncemden ayıran Yahudi hokkabazın şakşağı oldu. Üç emektar soytarı güldürme kabiliyetini kaybederek sadece acınacak derecede gülünç bir hal alan tekerlemelerle etraflarına toplanan çocukları güya neşelendirmeye yelteniyorlardı. Ağzında tek bir dişi sallanan seksenlik hokkabaz tüysüz yüzünde mimikler yaparak Nefi’nin gazellerinden birini kendi şivesiyle kekeliyordu:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 216, 77); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 216, 77); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Esti Nisim ey (!) navbiharAçılmış (!) yuller hepsi (!) dabudamAçsın bizin da yonlumuzSekri (!) madet sun (!) cama cam (!)”</blockquote>Nasıl beğendiniz mi? Onu siz değil arkadaşı bile beğenmedi de “Ulan çenen pırtı be herif!” diye şaplağı ensesine indirdi.Elinde şakşak soruyor:“Oğlancağzım senin burnun var mı?”“Var ya!”“Ben senin burnunu keseceğim.”“Aman burnum…”“Yok olmaz, keseceğim.”“Dut dut! Dudududut…”“Aman burunum!”Hele burun kesilmekten kurtuldu fakat soğuklukların arkası gelmiyordu.“Oğlancağzım mart gitti nisan geldi.”“Hasan taze mi sanki?”“Hasan kim?”“Kart gitti Hasan geldi demedin mi?”Kendileri söylüyorlar ve yine kendileri gülüyorlar. Bir aralık içlerinden biri can sıkıntısını gizliyemiyerek uzun uzun esnedi. Yanımda bir çocuk arkadaşını kolundan çekip sürükledi:“Onlar uyumadan biz uyuyacağız, hadi gidelim!”***Çocuk Haftası’nın ilk ve son cuması tehacüm en ziyade Şişli tarafında oldu. Hele Hürriyet Tepesi âdeta çocuk ordusunun istilasına uğramıştı. Beyaz berelerile çemenler üstünde canlı papatyalar gibi dalganan bu mini mini başlar, Şeker Bayramı’nın yağmurlu ve rüzgârlı geçen günlerinin acısını ne güzel çıkarıyorlardı.İki küçük sarışın baş başa konuşuyorlar:“Sen baloya gitmedin demek? Niçin?”Aynı suali o da ona sordu:“Ya sen niçin gitmedin?”“Beni annem bırakmadı. Esvabın yok dedi.”Öteki sanki bu itirafı almak istiyormuş gibi sevindi.“Beni de annem onun için bırakmadı.”Kendi balolarına gidemiyen bu iki yavrunun baş başa dertleşmesi ne hazin bir levha idi. Yanımda bir Kodak makinesi olmalı idi de onların bükük boyunlarile ağaç dibinde konuşurken bir resimlerini çekivermeli idim.***Dönerken tramvayda tuhaf bir şey oldu. Yolcular arasında üç çocuklu bir kadın yalnız kendisine bilet kestirdi. Biletçi de uysal adammış, Çocuk Haftası hörmetine ses çıkarmadı. O sırada seksenlik bir ihtiyar kendisinden bilet parası arayan kondüktöre sordu:“Ne bileti?”“Bayağı bilet.”“Git işine canım! Şu çocuklara bilet kestin mi sanki?”“Kesmedim ama onlar çocuk.”“Kaç defa çocuk olmuş bunlar?”Biletçi bön bön bakınırken tekrar sordu:“Bir defa değil mi?”“Evet.”Sarsak başını çevirip etrafına bakındı.“Bu nasıl iş kuzum? Bir defa çocuk olana itibar var da bize yok mu? Bu benim ikinci çocukluğum ayol!”Herkes gülmeye başlamıştı. Biletçi de gülenler arasındaydı. O kadar güldü ki parmaklarında bu ihtiyara bilet kesecek takatı bulamadı.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">*Mehmet Selahattin Güngör’ün yazılarındaki tüm ifadelerine katılmasak da anlamı ve anlatımı bozacak ya da değiştirecek herhangi bir değişiklik yapılmadı. Dönemin anlam dünyasına sadık kalındı. ‘İstanbul’da Nasıl Eğleniyorduk’un amaçlarından biri de, yazara hak ettiği değeri vererek İstanbul’un geçmişine dair zengin bilgiler içeren bu yazıları gün yüzüne çıkarmak.

“Bir defa çocuk olana itibar var da bize yok mu? Bu benim ikinci çocukluğum ayol!”

Bahar Sanki Çocuk Bayramı’nı Beklemişti

Ne zaman 23 Nisan -ya da 19 Mayıs- günü gelse ister istemez aklıma kutlamalar adı altında haftalar, hatta aylar öncesinden bayram gösterileri için yaptırılmaya başlanan provalar geliyor. Birçok kişi gibi ben de bu gösterilerden yırtmanın yolunu arardım. Çünkü sözde bu günler çocukların ve gençlerin bayramıydı ama kimse size ne istediğinizi sormazdı. O bir günlük tatilde sabahın köründe statlara, gösteri alanlarına dikilir, büyükleri eğlendirir, öğretmenlerimizi gururlandırırdık. Gurur duyulacak çocuklar yetiştirmenin kriteri hangi ara buna dönüştü bilmiyorum.Yazarımız Mehmet Selahattin’in anlatımına göre en azından o tarihlerde çocuklar 23 Nisan’ın tadını bir ölçüde çıkarabiliyor, büyükler de fırsattan istifade bir günlüğüne çocukluklarına dönüyormuş.<img src="https://images.aposto.com/2023/3/2/1681807300931.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.84" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><a fr-original-style="" href="https://tr.wikipedia.org/wiki/23_Nisan_Ulusal_Egemenlik_ve_%C3%87ocuk_Bayram%C4%B1" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">23 Nisan 1936 tarihli Son Posta gazetesi</a><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Çocukların büyümek, büyüklerin tekrar çocuk olmak istemeleri hiç değişmeyecek gibi duruyor. Çocuk olmanın getirdiği kaygısızlık… En büyük derdinin aşık olduğun çocuğun sana pas vermemesi ya da silginin çalınması olması ve bu ikisi arasındaki ince bir çizgi bulunması…&nbsp;İşte çocuk olmanın dayanılmaz hafifliği…<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Çocukları Koruyalım</h3>Öksüz ve yetim çocukların korunması, beslenmesi, sağlığı ve eğitimini üstlenmek için kurulan <a fr-original-style="" href="https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/26085" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Himâye-i Etfâl Cemiyeti</a> I. Dünya Savaşı devam ederken 1917 yılında İstanbul’da kurulmuştu. Savaştan sonra Mütareke Dönemi’nde de faaliyetlerine devam eden cemiyet, bu konunun önemini fark eden Mustafa Kemal ve arkadaşları tarafından yeniden yapılandırılarak <a fr-original-style="" href="https://www.trthaber.com/haber/turkiye/himaye-i-etfal-cemiyeti-ve-23-nisan-575251.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Türkiye Himaye-i Etfal Cemiyeti</a> adıyla 30 Haziran 1921’de Ankara’da hayat buldu. Aslında öncelikle şehit çocuklarıyla ilgilenmeyi amaçlayan cemiyet, zamanla tüm öksüz, kimsesiz ve yetim çocukların korunmasını ve bakımını üstlenmişti. ilk faaliyete başladığında bütçesi sadece <a fr-original-style="" href="https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1196145" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">20 liraydı</a>. Yurt içi ve yurt dışında açtığı şubelerde düzenlediği müsamere, çekiliş, sergi, konferans gibi etkinliklerle hem cemiyet tanıtılmış hem de bağışlar toplanmıştı.<img src="https://images.aposto.com/2023/3/2/1681807387604.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.64" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><a fr-original-style="" href="https://www.bayrakmuzayede.com/himaye-i-etfal-cemiyeti-nadir-kartpostal.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Cemiyete ait bir kartpostal</a><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">1934 yılına gelindiğinde dilde sadeleşme çalışmalarının etkisiyle adı <a fr-original-style="" href="https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/turkiye-himaye-i-etfal-cemiyeti/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Çocuk Esirgeme Kurumu</a> olarak değiştirildi. Cumhuriyet döneminin zinde, sağlıklı ve "Gürbüz Türk Çocuğu" yetiştirme projesinin önemli uygulayıcılarından oldu.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Özgürlüğün Tepesi</h3>Mehmet Selahattin’in 23 Nisan’ın en coşkulu kutlandığı yerlerden biri olarak bahsettiği Hürriyet Tepesi (nam-ı diğer <a fr-original-style="" href="https://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%82bide-i_H%C3%BCrriyet" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Abide-i Hürriyet ya da Hürriyet-i Ebediye Tepesi</a>) adını II. Meşrutiyet’in ilanından bir yıl sonra, yani 1909’da İstanbul yönetimine karşı çıkan ve tarihe 31 Mart Vakası olarak geçen olaylarda ölen askerlerin anısına bu tepeye yapılan bir anıttan almıştı. Yapımı iki yıl süren bu anıt Osmanlı’nın ilk ulusal anıtı olma özelliğini sahipti. Özgürlük hareketini simgelemesi için havaya atış yapan bir top şeklinde tasarlanmıştı.<img src="https://images.aposto.com/2023/3/2/1681807446592.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.79" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><a fr-original-style="" href="https://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%82bide-i_H%C3%BCrriyethttps://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%82bide-i_H%C3%BCrriyet" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Şişli’deki Hürriyet Abidesi</a><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Anıtın çevresinde olaylarda ölen askerlerin yanı sıra <a fr-original-style="" href="https://islamansiklopedisi.org.tr/abide-i-hurriyet" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">İttihat ve Terakki Cemiyeti</a>’nin önemli isimlerinin mezarları da yer alıyor.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Şipşak Kodak</h3>Eskiden fotoğraf çekildikten sonra fotoğraf makinesi fabrikaya gönderilir, jelatin film kâğıttan ayrıılırak bir cam üzerine yerleştirilir, sonra makineye yeni film koyularak makine iade edilirdi. Bu durum 1880’lerin sonuna kadar devam etti. Ne zamanki 1888 yılında <a fr-original-style="" href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Foto%C4%9Fraf_makinesi#:~:text=1888%20y%C4%B1l%C4%B1nda%20George%20Eastman%2C%20Kodak,foto%C4%9Fraf%C3%A7%C4%B1ya%20kolay%20hareket%20imk%C3%A2n%C4%B1%20sa%C4%9Flad%C4%B1." style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">George Eastman</a>’ın sahibi olduğu Kodak, 10 poz çekebilen, katı plakaların sürekli değiştirilmesini gerektirmeyen bromür kaplı jelatin rulolardan oluşan <a fr-original-style="" href="https://fotolifeakademi.com/fotograf-makineleri-ekipmanlari/fotograf-makinesinin-tarihcesi" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Kodak</a> fotoğraf makinesi piyasaya sürdü işte o zaman fotoğrafçılık tarihinde bir eşik aşıldı. Böylece çok büyük fotoğraf makinelerinin yerini daha küçük ve taşınması kolay olanlar aldı.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/3/2/1681807503214.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.54" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><a fr-original-style="" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Kodak" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">1889 tarihli bir Kodak reklamı</a>

23 Nisan Çocuk ve Egemenlik Bayramı

Çocuk Olmanın Dayanılmaz Hafifliği

<a fr-original-style="" href="http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/GAZETE/milliyet//milliyet_1931/milliyet_1931_nisan_/milliyet_1931_nisan_4_.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Mehmet Selahattin, 4 Nisan 1931</a>&nbsp;Anlaşıldı ki bu seneki kış öyle bir iki “kış kış!” demekle gideceğe benzemiyor. Bahar çiçekleri beklediğimiz günlerde kar fırtınasına tutuluyoruz. Mamafih bu galiba son mücadele. Nisan ile martın son mücadelesi. Partiyi nisan kazanacağına şüphe yok. Şairin dediği gibi elbette şu birkaç günün içinde “Lebinde bir sarı nilüferin doğar nisan.”***Ben çayı sevmem, sinirlerime dokunur. Zahir çay sevmediğim için çay ile ziyafet verilebileceğine de akıl erdirenlerden değilim. Hâlbuki son senelerin hiçbir toplanışı yok ki orada çayın hususi bir mevkii olmasın. Çaylı dans, çaylı suare ve daha bilmem ne…Zamanla eski darb-ı mesellerimizin değişmesi lazım geleceğine kanaat ediyorum. Mesela bizim “Kahve gibi aziz ol.” diye bir atalar sözümüz vardı. Şimdi zannetmem ki bu sözün bir hükmü kalsın. Onun yerine “Çay gibi aziz ol.” demek daha yakışık alacak. &nbsp;Ne ise, maksadım çay ve çaylı eğlenceleri çekiştirmek değil. Bu başlangıcı şunun için yapıyorum: Beni de dün bir çaya davet ettiler.Bu çay bir aile çayı desem değil, umumi bir çay desem değil. Davetliler kalabalık olmakla beraber samimi insanları bir araya toplamak için çok güzel bir vesile verdiği için buna ne aile çayı ne de umumi çay diyebileceğiz. Hasılı ikisi ortası bir şey.Ben çayı görmeden paçaları sıvamam. Bu sefer de öyle yaptım. Evvela sordum:“Dans filan var mı?”“Var.”“Varyete?”“Var.”“Pek âlâ öyle ise…”Paltolarımızı vestiyere teslim ettikten sonra geniş bir merdivenden inerek ve birkaç salon geçerek büyük salona girdik. Daha ortalık aydınlık. Saat 4 ile 5 arası. Davetliler ayakta karmakarışık dolaşıyorlar. Daha kimse yerini alamamış. Küçük mırıltıların birleşmesinden hasıl olan bir uğultu arasında garsonların oraya buraya koşuşmaları, davetlilerin ve davetlileri karşılayanların el sıkışmaları, baş eğişmeleri ve kulak kulağa verip konuşmaları…“Monşer nerede kaldınız?”“Sorma, Fahire yakamı bırakmadı.”“Beraber getireydin.”“Gelmez kâfir, dehşetli kıskançtır.”“…..”“Yahu aşk olsun size! Bir sefa geldin demek yok mu?”“Görmedim vallahi.”“Ne ise… Öyle olsun amma bize hemen bir yer bulmalı.”Masalar yavaş yavaş doluyor. Biz de nazlanmayarak münasip bir köşede küçük bir masa bulup yerleştik. Beni buraya davet eden arkadaş karşımızda smokinle dolaşanları gösteriyor:“Bizim bildiğimiz ortalık kararmadan smokinle çaya gelinmez.”“Ne yapsınlar azizim, belki gözleri kararmıştır. Sen şu masada oturanlara baksana.”Sahiden de göz kararmayacak gibi değildi hani. Böyle çaya insan boğulacağını bilse gelir.Bizim arkadaş etrafına bakınmaktan o kadar sersemlemiş ki bir ara arkasını duvara yaslayıp cigara tellendirenlerden birini garson zannetti.“Baksana kuzum, az gelir misin?”Terbiyeli gençmiş büyük bir nezaketle yaklaştı.“Buyrun efendim. Bir şey mi söyleyecektiniz?”Eline bir 25’lik toka ederek;“Bana bir Yenice!”Siyah elbiseli genç yanlışlığın farkına vardığı için muhatabını mahcup etmek istemedi. O sırada önünden geçen garsonu çağırarak 25’liği ona devretti.“Beyefendi sigara istiyor.”İtizar için birkaç kelime mırıldanacak oldum. Genç bizi selamlayarak çekildi. Biraz sonra caz başlamıştı. Çiftler birbirlerini çabucak buldular. Havalanan ince ipek eteklerin dalgalandırdığı hava zerrelerini koklayarak kendinden geçen arkadaşı ikaz ettim:“Sen de dans etsene.”“Yalnız başına mümkün olsa edeceğim!”“Canım senin için arkadaş mı yok?”“Arkadaş bulunur amma aramak lazım.”Kendi kendime mırıldandım:“Tevekkeli ‘Üşenenin oğlu, kızı olmaz.’ diye boşuna dememişler.”Çay oldukça neşeli devam ediyor. Fakat tuhaf değil mi, ortada çaydan eser yok. Ben demin de dediğim gibi çaydan hoşlanmam amma çayın yanında getirilecek birkaç bisküvi veya pötifurla hafif bir kahve altı edeceğini düşünerek sabırsızlanmaya başlayan arkadaşa hak verdim.“Peki amma şu bizim çay nerede kaldı?”Garsonlar ellerindeki tepsileri en öndeki masalardan başlayarak ağır ağır dağıtıyorlar amma bizim masaya uğrayan yok. Arkadaş güldü:“Galiba kapıya pek yakın oturduk.”“Adam sen de! Nasıl olsa bir kadeh şey de bize getirirler.”Dediğim oldu. Ötekiler gibi bizim de önümüze birer kadeh soğuk çayla rengi süte benzeyen bir mayi uzattılar. Yanı başında da pötifur veya bisküvi yerine iki ince dilim ekmek.Arkadaş bağırdı:“Azizim, biz tasarruf mücadelesinde mutlaka muvaffak olacağız!”Kızarmış ekmek dilimlerini görünce doğrusu iştahım kaçtı.“Ben böyle tasarruftan anlamam.” dedim.Tepsinin içinde utancından kıvrılmış gibi tostoparlak olmuş bir yudum tereyağı ile kim bilir hangi seneden kalma üzeri küflü reçele bakarak mahzun mahzun ilave ettim:“Hey gidi tekomple seni bu halde görecek mi idik?”Bereket versin ki biraz sonra varyeteler başladı. Bu can sıkan bahse bir daha avdet etmedik. Ekseriya etrafımızla, fırsat buldukça kendimizle meşgul oluyoruz.Böyle toplantılarda insanda farkına varmadan bir dedikodu ihtiyacı uyanıyor. Dans edenleri, etmeyenleri, edenlerin niçin ettiklerini, hangi çiftin daha iyi, hangilerinin kötü dans ettiklerini, damlar ve kavalyeler arasında birbirlerine fazla sarmaş dolaş olanlarını, hasılı bir başkasını pek az alakadar etmesi icap eden bütün bu vaziyetleri enine boyuna çekiştirmek hakiki bir zevk oluyor. Böylelikle vaktin nasıl geçtiğinin de meğerse hiç farkına varmamışız. Saate baktım ki altıyı geçiyor. Ayağa kalkarak arkadaşın uzattığı eli sıktım.“Demek gidiyorsun?”“Daha mı oturayım?”“Otur canım.”“Bilirsin ki mümkün değil.”Kapıya doğru giderken caz susmuştu. Salonda dehşetli bir alkış başladı. Sordum:“Bu alkışladıkları nedir?”Arkadaş sükûnetle cevap verdi:“Çingâneler!”Ve alkışlar o kadar uzadı ki orkestra mahut şarkıyı tekrara mecbur oldu:“Ah şu çingâneler!”<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">*Mehmet Selahattin Güngör’ün yazılarındaki tüm ifadelerine katılmasak da anlamı ve anlatımı bozacak ya da değiştirecek herhangi bir değişiklik yapılmadı. Dönemin anlam dünyasına sadık kalındı. ‘İstanbul’da Nasıl Eğleniyorduk’un amaçlarından biri de, yazara hak ettiği değeri vererek İstanbul’un geçmişine dair zengin bilgiler içeren bu yazıları gün yüzüne çıkarmak.

Kahve gibi aziz ol yerine çay gibi aziz ol demeli! – Zavallının belki gözü kararmıştır – Baksana a kuzum, az gelir misin? – Üşenenin oğlu, kızı olmaz – Hey gidi te komple…

Böyle Çaya İnsan Boğulacağını Bilmiş Olsa Dahi Gelir!

İtiraf etmem gerekir ki şimdiye kadar bu köşede daha ziyade ön plana çıkan yazarlara yer verme eğilimim olsa da bunun yanlış olduğuna karar verdim. Gerek akademide gerekse akademi dışında pek çok değerli çalışma yapılsa da bırakın bu çalışmalardan haberdar olmayı bu çalışmalar okuyucuyla bile zar zor buluşuyor. (Buna en yakın örnek kendimim🙂) Hâl böyle olunca asıl bu şekilde değerli işlere imza atan fakat eserleri "kıyıda köşede kalan" kişilere yer verilmesi gerektiğini fark ettim. (Bu fark edişte <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/esraecekuleci/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Esra Ece Kuleci</a>'nin <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/n/uretim-kaydi" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Üretim Kaydı</a> da etkili oldu.)<img src="https://images.aposto.com/2023/3/1/1681147761089.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.75" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Bu yüzden Tecessüs’teki bu haftaki konuğumuz, benim de doktoramı yaptığım <a fr-original-style="" href="https://ataturkilkeleri.istanbul.edu.tr/tr/_" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü</a>’nden Araştırma Görevlisi <a fr-original-style="" href="https://profil.istanbul.edu.tr/tr/p/duygu.saygin" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Duygu Saygın</a>.Geçen yıl Libra Kitap'tan <a fr-original-style="" href="https://satis.librakitap.com.tr/xix-yuzyilda-buyukada-sosyal-ve-ekonomik-durumu" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">“XIX. Yüzyılda Büyükada (Sosyal ve Ekonomik Durumu)”</a> adıyla çıkan kitabınız aslında yüksek lisans tezinizin bir ürünü. Araştırma konusu olarak 19. yüzyılı ve Büyükada’yı tercih etme sebepleriniz nelerdi?Annemin gençliğinin bir kısmını Büyükada’da geçirmesi sebebiyle kendimi bildim bileli bir ayağımız hep adadaydı. Çocukluğumdan beri geçmiş beni büyülemiştir. O an bulunduğum yerde benden yüz yıl önce kimin olduğu, dokunduğum duvara kimin dokunduğu düşüncesi hep zihnimin kenarında olmuştur. Prens Adaları da hiçbir tarihî bilgisi olmayan bir çocuk için dahi bunları düşünmek için çok uygun bir ortam. Tarihe olan merakım da adaya olan tutkum da benimle büyüdü. Nihayet yüksek lisans tez konumu belirlemem gerektiğinde, tarihin en sevdiğim dönemi ile dünyada en mutlu hissettiğim yeri birleştirmeye karar verdim.Gerek İstanbul genelinde gerekse Büyükada özelinde araştırma yapmanızın ne gibi avantajları ve dezavantajları oldu?İstanbul hakkındaki kaynaklar çok zengin. Ancak şu da bir gerçek ki çoğu kullanılmış durumda. Benim şansım ise Prens Adaları’na dair arşiv kaynaklarına dayalı akademik çalışmaların beklenmeyecek derecede az olmasıydı. Bu sayede ortaya orijinal bir eser koyabildim. Fakat tezimi zenginleştirmek adına bazı özel kurumların arşivlerinden faydalanmak istediğimde, bunların başkalarının kullanımına ayrıldığı cevabını aldım. Yani henüz akademik kariyerimin başında kronizm ile karşı karşıya kaldım diyebilirim. Yine de bunun bana zarar verdiğini düşünmüyorum, zira Osmanlı Arşivi’ndeki belgeler hem Büyükada hem de diğer adalarla ilgili çalışmalarım için yeterli oldu.Son yıllarda İstanbul tarihinin pek çok dönemi ve konusuna olan ilgi artsa da yapılan çalışmalar aynı oranda okuyucuyla buluşamıyor ya da okuyucuya ulaşamıyor. Bilhassa makale, kitap, tez gibi akademik yayınların daha fazla okuyucuya ulaşması konusunda siz ne düşünüyorsunuz?Biz akademisyenler, yayın kaleme alırken akademik üslubu bir kenara koyamıyoruz ve genele hitap edemiyoruz. Buna ek olarak seçtiğimiz konular da çoğunlukla popüler konular değil. Dolayısıyla herhangi bir akademik eserin popüler yayınlarla aynı satışı elde etmesi mümkün olamıyor. Bundan dolayı yakın zamana kadar birçok yayınevi, akademik eserleri basmayı tercih etmiyordu. Son dönemde bilhassa bazı yayınevlerinin, akademi adı altında bilimsel kitapları basmaya başlamasıyla bir artış yaşandı; ancak yine de okuyucuya istenen düzeyde ulaşılamıyor.Hem bir akademisyen gözüyle hem de kişisel olarak baktığınızda İstanbul sizin için ne anlam ifade ediyor?İstanbul’a akademisyen gözüyle yani objektif bir surette bakmam mümkün değil, ona ancak içinde doğup büyümüş bir insan olarak duygusal gözle bakabilirim. Bünyesinde aynı anda bir boğaz, yüzlerce tarihî eser, dokuz güzel ada ve hem eklektik hem de köklü bir kültür barındırabilen başka bir şehir yok. Buna rağmen İstanbul’un hakkını yeterince veremediğimizi düşünüyorum. Hepimiz bu şehirde yaşamanın ne kadar zor olduğundan şikâyet edip duruyoruz. Oysa hâlâ burada yaşamanın hayalini kuran yüz binlerce insan var. Kaldı ki hayatımızı zorlaştıran unsurların çoğunun yine insan eliyle oluştuğunu ve bunda payımız bulunduğunu da asla düşünmüyoruz. Kimse kendini suçlamıyor. Hepimizde her şeyden nüfusun kalanı, hatta şehrin kendisi sorumluymuş gibi bir tavır söz konusu. İstanbul ona biraz daha saygılı davranmamızı hak ediyor bence. Arada bir şikâyet etmeyi bırakıp böyle güzel bir şehirde yaşadığımız için şükretmeyi ve bize sunduklarının tadını çıkarmayı denememiz lazım.Son olarak, okuyucularımıza İstanbul ile ilgili (sebepleriyle birlikte) favoriniz olan üç kitap önerir misiniz?İstanbul ile ilgili herkesin mutlaka okuması gerektiğini düşündüğüm ilk kitaplar Turan Akıncı’nın birbirini tamamlayıcı mahiyetteki <a fr-original-style="" href="https://www.remzi.com.tr/kitap/beyoglu" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Beyoğlu (1831-1923)</a> ve <a fr-original-style="" href="https://www.remzi.com.tr/kitap/cumhuriyette-beyoglu" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Cumhuriyet’te Beyoğlu (1923-2003)</a> adlı çalışmaları. Günümüzde bambaşka bir hâl alsa dahi bu şehrin gözbebeği hep Beyoğlu oldu ve öyle de olmaya devam edecektir. İç içe geçmiş yüzlerce dünyaya ev sahipliği yapan bir merkezi etraflıca anlatan bu iki eseri herkese tavsiye ederim.Bunlar dışında tamamen şahsi ilgi alanımla paralel olarak Pars Tuğlacı’nın iki ciltlik <a fr-original-style="" href="https://www.nadirkitap.com/kitapara_sonuc.php?kelime=Tarih+Boyunca+%DDstanbul+Adalar%FD" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Tarih Boyunca İstanbul Adaları</a> adlı çalışmasının ilgisini çekenlerce okunmasını öneririm. Yirmi yıl kadar önce kaleme alınması sebebiyle içerdiği bazı bilgiler güncelliğini kaybetse de insana sokak sokak Prens Adaları’nı gezer gibi hissettiren ve adalarla ilgili aklınıza gelebilecek her detayı içeren kıymetli bir başucu eseridir.Son olarak yine tek bir kitap değil, ama bir kitap serisi olan ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından basılan İstanbul’un Yüzleri’ni, bu şehir hakkında temel bilgiler edinmek isteyenlere önerebilirim. Her kitapta ayrı bir başlık altında İstanbul’un 100 simgesinin kısaca tanıtıldığı çok faydalı bir proje. Dileyenler okuduktan sonra ilgilerini çeken başlığa dair detaylı araştırma yapabilir.

Bu sözler akademisyen ve tarihçi Duygu Saygın’a ait. Kendisi tarihi, doğası ve kültürüyle İstanbul gibi benzersiz bir şehrin yeterince hakkını veremediğimizi düşünüyor.

“İstanbul ona biraz daha saygılı davranmamızı hak ediyor”

Anadolu'da çayın tarihi çok da uzak bir geçmişe dayanmıyor. Bugünlerde sosyal hayatımızın her yerinde bulunan çay, bir zamanlar insanların smokinle katıldığı bir davetin öznesi ya da çiftçiler için mahsul sonrası bayramın konusu oluyordu.&nbsp;1920'li yıllarda ya da 30'lu yılların başında "Çay ziyafeti" "çay daveti" gibi birçok haber bulunuyor. Mesela, bir dönem Almanya'nın en ünlü gazetecilerinden biri olan Emil Ludwig'in İstanbul ziyareti, çay ziyafeti ayrıntısı ise haberleştiriliyor.<img src="https://images.aposto.com/2023/3/2/1681200284011.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.03" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><a fr-original-style="" href="https://www.gastearsivi.com/gazete/vakit/1929-11-27/1" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">27 Kasım 1929 tarihli Vakit gazetesi</a><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Türkiye’de ilk yaş çay yaprağı hasadı ve büyük çaplı kuru çay üretimi 1938 yılında başladı. Aynı yıl Yeni Asır gazetesinde yer alan "Çay nasıl demlendirilir?" başlıklı yazı, ilerleyen yıllarda sosyal hayatımızı işgal edecek olan bu içeceğe o yıllarda ne kadar da yabancı olduğumuzu gösteriyor. Muhabir çayı "ağız tadı ile içmek için" mikrofonu "meşhur İngiliz çay uzmanı Elizabeth Krey"e uzatıyor.<img src="https://images.aposto.com/2023/3/2/1681192675434.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="2.04" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><a fr-original-style="" href="https://www.gastearsivi.com/gazete/yeni_asir/1938-04-19/5" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">1938 tarihli Yeni Asır gazetesi</a>&nbsp;<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Uzmana kulak verelim, özet geçerek:&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Su göz göz kaynamamış ise çay yaprakları tam açılmaz, çay lezzetsiz olur.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Çay soğuk çaydanlıkta haşlanırsa donuk ve cansız olur.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Çay hava almaz bir kapta saklanmalı.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Çay koyu kahverengi çaydanlıkta demlenmeli.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Madeni kaplarda yapılan çaylar istenilen tatlarda olmaz. &nbsp;</li></ul>Bu döneme kadar kahvehanelerin en popüler sıcak içeceği ıhlamurdu, tabii kahveden sonra. Çay ise pahalı bir sıcak içecekti ve yurt dışından ithal ediliyordu. İşte menüsüne çay eklemeyi başarabilmiş bir otel. "Çayın yanında ne iyi gider?" sorusuna "dans" cevabını veriyor.<img src="https://images.aposto.com/2023/3/2/1681192923721.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="6.79" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><a fr-original-style="" href="https://www.gastearsivi.com/gazete/aksam/1932-11-17/16" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">1932 tarihli bir bir otel ilanında Danslı Çay detayı dikkati çekiyor.&nbsp;</a><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">1930'ların başında Rize'de çay üretimi vardır ama çok azdır. Rizelilerin çay yetiştirmesi ne kadar ilginç ve yenidir ki 16 Haziran 1933 tarihli Son Posta Gazetesi'ne haber olur.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/3/2/1681198823775.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.15" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><a fr-original-style="" href="https://www.gastearsivi.com/gazete/son_posta/1933-06-16/8" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">16 Haziran 1933 tarihli Son Posta gazetesi</a><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Bu haberdeki ilginç detaylardan biri ise çay yetişmeyeceğini açıklayanlar da oluyor. Haber şu satırlarla son buluyor: "Biz babamızdan ne gördükse onu yaparız diyerek yine mısır ve buğday ekimine devam etmektedir. Fakat bir tecrübe ile çayın kendilerine çok para kazandırdığını görünce şüphesiz işi çaycılığa dökecektir."Çayın popülerliği 1935'i takip eden yıllarda artıyor. Haber gazetesinde yayımlanan Şehirde Gezintiler serisi <a fr-original-style="" href="https://www.gastearsivi.com/gazete/haber/1935-04-10/8" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">10 Nisan 1935</a> tarihli nüshasında "Çay ve Çay Meraklıları"na yer veriyor. "Yeni İstanbul'un çay meraklıları arasında Hakkı Süha, Refik Ahmed, Abidin Daver, Salahaddin Enis, Gelenbevi Müdürü Cafer Sadık, edebiyat hocalarından Küçük Abdulbaki şimdi en başta gelenlerdir" diye başlıyor haber. Sıralanan bu isimler dönemin önde gelen gazeteci, yazar ve siyasetçileridir. Bu kişiler çayı şöyle tanımlıyor:Beş duyguya hitap eder. 1. Çay rengi ile göze 2. Kokusu ile burna 3. Harareti ile ele 4. Semaverde kaynarken çıkardığı kulkule ile kulağa 5. Ağza verdiği çeşni ile damağa... &nbsp;1930'lu yılların ikinci yarısından itibaren Karadeniz'de çay ve mandalina üretimi için girişimler ciddiyet kazanır. Büyük çaplı kuru çay üretimi 1938'yi bulur. İlk çay fabrikası 1947'de açılır. 1965 yılında kuru çay üretimi iç tüketimi karşılar ve çay ihracatı başlar.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/3/2/1681194563841.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.08" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><a fr-original-style="" href="https://www.gastearsivi.com/gazete/ulus/1939-06-14/6" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">14 Haziran 1939 tarihli Ulus gazetesinde yer alan haber</a><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">1939 tarihli bu haber, birkaç sene içinde ülkenin bütün çay ihtiyacını Rize'nin karşılayacağını iddia ediyor. Bu noktaya gelinmesi yaklaşık 30 yıl sürse de bunun sebeplerinden biri de aynı yıllar içinde çayın çok sevilmesi, ülkedeki çay tüketiminin hızlı bir şekilde artması.<img src="https://images.aposto.com/2023/3/2/1681199645249.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.22" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><a fr-original-style="" href="https://www.gastearsivi.com/gazete/cumhuriyet/1939-06-06/9" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">6 Haziran 1939 tarihli Cumhuriyet gazetesi</a><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Büyük ihtimal Türkiye'de üretilen ilk çay ambalaj tasarımı 1939'da yayımlandı. Yıllar içinde çayı bardağı ile anlatmaya başlayacağız. Ancak ilk yıllarında çay, yaprağı ve çiçeği ile paketlerde yerini alıyor.&nbsp;Haberde Rizelilerin 21 Mart tarihini çay bayramı olarak kabul ettiği yazıyor. Haberdeki bir diğer detay da "baharın ilk yaprak mahsulünden 45 kilo kuru çay elde edilmiştir. Bu ilk mahsul, hakikaten nefistir" sözleri...<img src="https://images.aposto.com/2023/3/2/1681203024922.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.58" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Çay Bayramı, 1939 tarihli başka bir habere göre 31 Mayıs'ta kutlanıyor. Haberde "Rizeliler her sene 21 Mayıs'ı çay bayramı olarak tesis edecektir" yazıyor.<img src="https://images.aposto.com/2023/3/2/1681201748058.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="2.79" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">1941'de de bu "Çay Bayramı"nın devam ettiğine tanık oluyoruz. 14 Haziran 1941 tarihli İkdam gazetesinde yer alan haber, "Yeni çay mahsulünün idraki münasebetiyle Rize'de bayram yapıldı" diye başlıyor. Bayrama köylü, memur ve esnaf katılıyor. Fidanlık müdürünün nutuğuyla başlayan bayram, en iyi 10 çay bahçesi sahibine verilen ödüllerle devam ediyor. Ödül töreni sonrası çaylar içiliyor. Halkevi'nin düzenlediği bayramda cazbandı ile sabahlara kadar eğleniliyor.Eski gazetelerde çay bayramı ile ilgili üç farklı tarih mevcut: 21 Mart, 21 Mayıs veya haziran ayı... Tarih bir netlik kazanmamış. Büyük ihtimal çay bayramı bu sebeple toplumsal olarak çok da rağbet görmediği için terk edildi.&nbsp;<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><img src="https://images.aposto.com/2023/3/2/1681201236206.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.69" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><a fr-original-style="" href="https://100sene100nesne.com/cay/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Vatan gazetesinin 1952 yılında düzenli olarak yayınladığı “Vatan’ın Memleket Serisi”nden Rize: (üstte) fabrikaya çay satmaya gelmiş olan üreticiler, (altta) fabrikanın ambalajlama ünitesinden. Kaynak: Vatan Rize İlavesi. Vatan’ın Memleket Serisi, no. 35 (17.09.1952), s. 4 ve 7.</a>