Sosyal medya çok uzun süredir kamusal bir alana dönüşmüş durumda. Niteliği tartışmaya açık olsa da, bir şekilde toplumsal karşılaşmaların yaşandığı, arayüzlerden çeşitli paylaşımların yapıldığı ve nihayetinde iletişim temelli bir insan etkileşimine yol açan bir alandan bahsediyoruz. Bu karşılaşmalar, yoğunlukları değişmekle birlikte gündelik hayata sirayet eden ve hatta onu dönüştürebilen bir etkiye sahip olabiliyor. Dolayısıyla gerçek ve sanal dünya ayrımının eski keskinliğini kaybettiği ve sınırların bulanıklaştığı bir yapı var karşımızda.&nbsp;Her kültürün kendisiyle birlikte çeşitli davranış örüntülerini yaratması gibi sosyal medyanın da barındırdığı iletişim imkanlarıyla yeni kültürel biçimler ortaya çıkıyor. Örneğin şimdi ismi X olan eskinin Twitter’ı özellikle bir dönem "toplumsal bir forum" olarak değerlendiriyordu. Platform, Gezi eylemleri ve Arap Baharı gibi örnekler üzerinden uzunca bir süre yeni toplumsal hareketlerin etkili bir sahası olarak görülmüştü. O zamanlar günümüzdeki kadar denetim altında olmayan yapısı, alternatif kültürler için verimli bir kamusal ortama oldukça müsaitti. &nbsp;Ancak gelinen noktada sosyal medya kamusal niteliğini kaybetmeye başlarken, arkasında bir enkaz bırakmış gibi görünüyor. Çevrimiçi zorbalık ve onun etrafında oluşan yeni profiller de bu enkazın içinden filizleniyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Trollük çağı</h2>Trollük sosyal medyanın ilk dönemlerinden beri bir şekilde varlığını sürdüren, kimi zaman politik tartışmaların da odağı olmuş bir kavram. Özellikle sosyal medyanın sağladığı “anonim kalma” imkanıyla hayatımıza giren bu kavram, çevrimiçi ortamda alakasız, kışkırtıcı ve saldırgan tavırlarla belirli bir topluluğa kasıtlı şekilde zarar vermek isteyen profiller için kullanılıyor. Çevrimiçi zorbalık kültürünün başlıca karakterlerinden olan bu profiller, gerçek kimlikleriyle hareket ettikleri anların aksine internette eylemlerinin sorumluluğuyla yüzleşmedikleri için geniş bir özgürlük sahasında hareket ediyorlar.&nbsp;Rebecca Solnit de buradan hareketle trollüğün bir kopuş sanatı olduğunu söylüyor: Trollük, psikolojik olarak kişinin kendi duygularından kopmasını ve felsefi anlamda ise eylemlerinin hiçbir sonucu olmamasını sağlıyor. Dolayısıyla sınırsız bir hareket imkanına yol açan troll özgürlüğü, empatiyi dışlayan, zorbalığı temel eylem biçimi hâline getirmiş nihilist bir kompozisyona yol açıyor. Joshua Citarella bu özgürlüğü “temelde kişinin eylemlerinin gerçek dünyadaki etkilerinden kopmasına olanak tanıyan siyasi bir tür nihilizm” ile ilişkilendiriyor.Ancak bir dönem nispeten marjinal bir pozisyonda olan trollük giderek kendisine daha fazla yer bulmaya başladı. Hatta bunun da ötesinde çeşitli sosyal medya kanallarında troll toplulukları oluştu ve organize şekilde hareket eden, hedeflerine daha hızlı ilerleyen bir yapıya büründü. Bunlar arasından incel (zoraki bekar) topluluklarına göz atmak faydalı olabilir.&nbsp;Bedensel “bozukluklara” sahip oldukları, genel standartlara veya çağın bazı gerekliliklerine uygun olmadıkları için kadınlar tarafından tercih edilmediklerini ve bu yüzden cinselliğe erişimlerinin tamamen engellendiğini varsayan genç erkeklerin şiddetli bir kadın düşmanlığı etrafında toplandıkları incel hareketi, internet dünyasının son dönemde çok tartışılan konularından. Aslında Sosyal Darwinist bir perspektiften hayata bakan inceller, cinselliğin hipergami yasalarına tabi olduğuna ve geleneksel cinsiyet rollerinin giderek kaybolmasıyla tamamen dezavantajlı bir pozisyonda bırakıldıklarına inanıyorlar.&nbsp;Siyaset teorisyeni Wendy Brown, bu hareketi "intikamdan başka projesi olma­yan, vicdan, inanç ya da değerler tarafından sınırlandırılmayan, insani ya da ilahi amaçlara inanmayan nihilist bir kültürün uç ifadelerinden biri" olarak tanımlıyor.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Zulüm kültürü</h2>İnternette gezinirken engelli bir bireyin gönderisinin altında insanların nefret kustuğuna rastlamak artık mümkün. Veya yalnız başına tatile giden bir kadının sosyal medyada çirkin ithamlarla organize bir zorbalığa maruz kaldığına da şahit olabilirsiniz. Birçok hesap her türlü etik ve sosyal sözleşmeden sıyrılıp hiç tanımadığı kişilere sadece zarar vermek, kızdırmak, sinir uçlarına dokunmak ve sınırları zorlamak için nefret söylemine başvurabiliyor. Tekil örneklerin ötesinde giderek yaygınlaşan ve kültürel bir davranış örüntüsü hâline gelen bu gibi örneklere artık sıkça rastlıyoruz.&nbsp;Henry Giroux kültürel alanı kuşatan bu zorbalık biçimlerine Amerika örneğinden hareketle “zulüm kültürü” diyor. Ona göre sermaye odaklı ekonominin yarattığı korkunç eşitsizlik ortamı ve politik nihilizmin desteklediği bu kültür, Amerikan toplumunda giderek daha baskın hâle geliyor. Yoksullar, göçmenler ve marjinal pozisyona itilen diğer gruplar, alaycı ve soğukkanlı bir nefret dalgasının nesnelerine dönüşüyorlar.Her türlü değer ve toplumsal hassasiyetin aşağılandığı bir egemenlik biçiminden bahsediyoruz. Wendy Brown, Neoliberalizmin Harabeleri adlı ufuk açıcı kitabının son bölümünde bu nihilist özneyi oldukça çarpıcı bir şekilde ele alıyor. Brown kendini sosyal medya gönderilerinde, bloglarda ve genel olarak trollerde kendini gösteren bu “vahşi, müstehcen, erkeksi ve son derece ahlaksızca” nihilist tavrın, düzenin sıradan değerlerine karşı çıkmadığını ve aksine bunların semptomu ya da tekrarı olduğunu belirtiyor.&nbsp;Alaycılık ve ironiyle kendini gösteren sürekli zorbalık, "meme"ler ve "edit"ler gibi kalıpsal ifade biçimlerinin sürekli sirkülasyonunda yuvarlanırken, her türlü nüansı veya şerhi silikleştiren duygusal motivasyonlarla işliyor. Ancak daha uç örneklere de rastlamak mümkün. Örneğin, The Vice’ın geçen ay yaptığı bir haberde 764 olarak bilinen çevrimiçi bir topluluğun çocukları kendilerine zarar vermeye iterek korkunç bir istismara maruz bıraktığı <a fr-original-style="" href="https://www.vice.com/en/article/7kxjnz/the-vile-sextortion-and-torture-ring-where-kids-target-kids" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">anlatılıyor.</a>&nbsp;Basit alaycılık formlarından ciddi şiddet sarmallarına, bu zorbalık biçimlerinin “bireysel kötülükler” gibi, koşullardan azade soyut bir denklemde gerçekleşmediğini belirtmek gerek. Belirli bir kolektif davranış örüntüsünün yerleşmesiyle şekillenen bu kültür, çeşitli nefret söylemleriyle giderek daha fazla pekişiyor.Çağımızın krizi geçmiştekilerin aksine daha ağır bir seyirde ilerliyor ve çöküşü de daha derinlerde hissediyoruz. Bunun getirdiği ekonomik, sosyal ve siyasal sonuçlar, empati gibi sosyal sözleşmeyi sağlayan değerleri ortadan kaldırma potansiyeline sahip. Dolayısıyla kolektif olarak nihilizmin baskın motif olduğu bir kültürel sarmala düşmemek için "başkasının acısına bakmanın" getirdiği hassasiyeti yeniden kazanmamız gerekiyor.

Aposto Gündem

İnternette gezinirken engelli bir bireyin ya da yalnız başında tatile çıkmış bir kadının gönderisinin altında insanların nefret kustuğuna rastlamak artık sıradan bir vaka. Gelinen noktada sosyal medya kamusal niteliğini kaybetmeye başlarken, arkasında bir enkaz bırakmış gibi görünüyor. Çevrimiçi zorbalık ve onun etrafında oluşan yeni profiller de bu enkazın içinden filizleniyor.

Çevrimiçi zorbalık ile ilgili hikayeler