İşyeri trendleri: Tükenmişliğin önüne nasıl geçeceğiz?

Son birkaç yıldır TikTok'ta, Y ve Z kuşağı çalışanlarının değişen tutumlarını yansıtan yeni işyeri trendleri ortaya çıkıyor. Son zamanlardaki önemli trendler arasında quiet quitting, quiet firing, quiet hiring, rage applying, shift shock/new hire's remorse ve bare minimum Monday yer alıyor. Bu eğilimler, genç kuşakların değerlerini ve önceliklerini yansıtan, işte yaşanan problemlere ve herhangi duruma yönelik şimdiye dek geçerliliği olmayan yaklaşımları temsil ediyor. İş hayatında on yıllardır, sıklıkla karşılaşılan durum ve hissiyatlara isim koymak, bunları fark ediyor olmanın ötesinde çalışanlara görünür hissettiriyor.

• Quiet quitting (artık Türkçeleşmiş ismiyle sessiz istifa); performans değerlendirmelerinden veya işten çıkarılmaktan kaçınmak için gereken minimum çabayı göstermek anlamına geliyor. Fazla mesai, geç saatlere kadar çalışma gibi kavramlar kabul edilebilir bulunmuyor. Bu eğilimin arkasındaki dürtü, iş-yaşam dengesinin kontrolünü elinde tutmak ve işin kişinin kimliğine bağlı olduğu fikrini reddetmek. 
• Quiet firing (sessiz işten çıkarma); işverenlerin çalışanları gerçekten işten çıkarmadan veya kayıtlara geçen bir işten çıkarma yapmadan ve kıdem tazminatı ödemek zorunda kalmadan işten çıkarmasının bir yolu olarak geçiyor. Genellikle, çalışanların kendi başlarına ayrılmalarını sağlamak amacıyla, işi çalışanlar için tatsız hale getiren değişiklikler yapmayı içeriyor. 
• Quiet hiring (sessiz işe alma); işverenlerin yeni çalışan işe almadan işyerindeki ihtiyaçları veya boşlukları doldurmaya çalışması, genellikle mevcut çalışanlardan aynı ücret karşılığında daha fazla iş yapmalarını istemek üzere gerçekleşiyor. Aynı zamanda çalışanların şirket içinde farklı rollere kaydırılması anlamına da gelebilir. Hızla tükenmişliğe ve kızgınlığa yol açması muhtemel.
• Rage applying (öfkeyle iş başvurusu yapma olarak Türkçeye çevrilebilir); kişinin mevcut iş pozisyonu veya durumundan duyduğu hayal kırıklığı nedeniyle iş başvurusunda bulunmasını içeren bir eğilim. Uzaktan çalışma ve sosyal medyanın artan popülaritesiyle, iş arama ve mülakat süreçleri her geçen gün kolaylaşıyor. Bu; aksiyonun kendisi yalnızca kişiyi sinir bozucu bir ruh hâlinden kurtaracak bir araç görevi gördüğnden çalışanların nitelikli olmadıkları veya ilgilenmedikleri işlere başvurmalarına yol açabiliyor. Başka bir şirket tarafından "aranıyor" ve pazarlanabilir olma hissi, çalışanın hayal kırıklıklarıyla başa çıkmasına ve potansiyel mülakatları şirket içinde bir pazarlık kozu olarak kullanmasına yardımcı oluyor. 
• Shift shock/new hire's remorse (yeni çalışan pişmanlığı); yeni başlayan bir çalışanın işin beklenenden farklı olması veya kendisi için uygun olmaması sebebiyle işi kabul etmekten pişmanlık duyması durumunda ortaya çıkıyor. Bu durum genellikle kişilerin kısa bir süre sonra iş değiştirmesine veya eski işverenlerine geri dönmesine neden oluyor. Hem yeni işveren, hem eski işveren hem de çalışan için zorlu ve masraflı bir süreç.
• Bare minimum Monday (asgari pazartesi); isminden de anlaşılacağı üzere yeni çalışma haftasından hemen önce, pazar günü yaşanan stresi hafifletmek için pazartesi günleri asgari miktarda iş yapmayı içeriyor. Pazartesi sendromu yeni bir kavram değil; çalışanlar haftanın ilk iş gününde özellikle önlerindeki yoğun bir hafta varsa kendilerini motivasyonsuz veya verimsiz hissedebiliyor. Suçluluk duygusu olmadan çalışma haftasına girmeyi kolaylaştıran bu trend, önümüzdeki haftanın yoğunluğuna yol açan endişeyi hafifletmeyi amaçlıyor.

Neden önemli? İşyeri konsepti değişmeye devam ederken, işverenlerin ve çalışanların ortaya çıkan trendlerin ve bunların potansiyel etkilerinin farkında olması çok önemli; çünkü sessiz istifa trendinin büyüklüğünden de anlaşılabileceği üzere, söz konusu başlıklar birer TikTok trendi olmanın ötesinde anlam ifade ediyor. 

• Özellikle Z kuşağı, işyerindeki yeni fikirlere ve deneylere hızla bağlanıyor. Bunların çalışanların işleriyle etkileşim kurma biçimleri üzerinde önemli sonuçları olabilir. Bu trendleri yönlendirmek ve işyerinin ihtiyaçları ile yeni nesil işgücünün önceliklerini dengelemenin yollarını bulmak hem işverenlere hem de çalışanlara bağlı.

Öte yandan: Bu trendler geleneksel çalışma yöntemlerine meydan okusa da, işverenlere işgücünün ihtiyaçlarını nasıl destekleyecekleri ve kapsayıcı ve destekleyici bir işyeri kültürü nasıl oluşturacakları konusunda yaratıcı düşünme fırsatı da sunuyor. Şirketlerin rekabetçiliğini artırdığı da bir gerçek.

Ne yapmalı? Yöneticiler; geleneksek beklentilerin yanı sıra ruh sağlığı, efektif oluşunun yanı sıra huzurlu bir ofis ortamı, iş-yaşam dengesi gibi unsurlara dikkat eden bir nesille karşı karşıya. Çözüm ise, çalışan katılımı ve iletişim etrafında dönmekte; mülakatlarda daha fazla durum tespiti ve şeffaflık, çalışanların işe yönelik sınırlar koymasına yardımcı olmak, onları gelişime teşvik etmek, motivasyonlarını anlamaya çalışmak... 

Yöneticiler ve ekipleri arasındaki iletişim kanalları düzgün işlediği ve sağlam yapılandırıldığı takdirde söz konusu başlıkların akıllardan bile geçmediği bir iş ortamı oluşturulabilir.