Almanya’nın kuzeybatısındaki&nbsp;Hamburg, liman kenti özelliğiyle yüzlerce yıl boyunca bölgenin “dünyaya açılan kapısı” oldu. Almanya’yı Kuzey Denizi üzerinden İngiltere ve Hollanda başta olmak üzere Avrupa’nın en önemli merkezlerine bağlayan şehir, bu yönüyle dış etkilere de daha açık hâle geldi.&nbsp;19. yüzyılın ikinci yarısında bu “dış etki”lerin başında futbol geliyordu. İngilizlerin, “Güneş batmayan imparatorluğu” aracılığıyla tüm dünyaya limanlardan taşıdığı futbol, Almanya’ya da Hamburg’dan girdi.&nbsp;“Yabancı” etkilere kapılmanın hoş görülmediği bu dönemde bu yeni uğraşı benimsemeyi ilk göze alanlar özel okul öğrencileriydi. Sonra Bremen, Berlin, Hannover gibi kuzey kentlerinin İngilizlerle daha yakın münasebeti olan tüccar sınıfı, en sonunda da işçiler…&nbsp;Hâlâ yaşayan ilk kulüplerden biri resmî kayıtlara göre 29 Nisan 1887’de Sport-Club Germania Hamburg adıyla kurulan, 1919’da ise 1. Dünya Savaşı’nın etkisiyle zayıflayan FC Falke ve Hamburger FC kulüpleriyle yapılan birleşme sonucu Hamburger SV (HSV) adını alan kulüptü. Bir de resmî kuruluş tarihi 15 Mayıs 1910 olan semt takımı St. Pauli&nbsp;vardı elbette. Ne o dönemde ne de sonraki on yıllar boyunca var olmayan bir şehir içi rekabet, Almanya’nın ciddi bir dönüşümün içine girdiği 1980’lerle birlikte açığa çıktı ve hem ulusal hem uluslararası şöhret kazandı.&nbsp;<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Perspektif: Az sayıda dev metropolle değil çok sayıda orta-büyük ölçekte şehirle bezenmiş dengeli Almanya coğrafyasında şehir derbilerinden çok bölge derbileri öne çıkar. “Kuzey derbisi” HSV-Werder Bremen, “Ruhr derbisi” Borussia Dortmund-Schalke 04, “Ren derbileri” Köln-Borussia Mönchengladbach, Köln-Bayer Leverkusen, Bayer Leverkusen-Borussia Mönchengladbach gibi… Ya da uzun süreli saha içi rekabetle tanımlanan, eskiden Bayern Münih-Borussia Mönchengladbach, yakın dönemde Bayern Münih-Borussia Dortmund’la anılan “Der Klassiker”den bahsedebiliriz.</li></ul>Almanya’da her kentte çoğunlukla tek takımın öne çıkmasına izin veren koşullar uzun süre belirleyici oldu. HSV, 1963’te Bundesliga kurulana kadar Kuzey Almanya Futbol Şampiyonası, Nazi dönemindeki Gauliga ve sonrasında Oberliga adıyla oynanan bölge liglerini domine eden taraftı. St. Pauli pek de ortalarda yoktu. Bundesliga’nın kuruluşunda her şehirden tek takıma izin verilmişti ve doğal olarak Hamburg’un temsilcisi de HSV olmuştu.&nbsp;St. Pauli, 1974’te 2. Bundesliga’nın kurulmasıyla kendine ulusal futbol haritasında bir yer edinmeye başladı.1977’de ilk kez Bundesliga’ya yükseldiklerinde HSV sezona Avrupa Kupa Galipleri Kupası şampiyonu apoletiyle başlıyordu. O sezon hemen küme düştüler, buna rağmen ilk Bundesliga randevularında güçlü rakiplerini 2-0 mağlup etmeyi başardılar. 1988’de St. Pauli yeniden Bundesliga’ya yükselene kadar rekabete yeniden ara verildi.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">80’lerin ideolojik saflaşması&nbsp; dönüm noktası oldu</h2>Aynı şehirden gelmenin dışında çok az münasebeti olan bu iki kulüp arasında esas rekabet, 1980’lerin sonuyla birlikte başladı. Bu dönemde HSV tribünleri, Almanya’da yükselişte olan aşırı sağın gövde gösterisi yaptığı alanlardan biri hâline geldi. Popüler ve ana akım HSV’ye hâkimmiş gibi görünen bu sahnelere karşı Hamburg’un zengin sosyal yaşamında ciddi taraftara sahip antifaşist damar da kendisine alternatif bir mecra aradı.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2024/4/5/1714735869812.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.78" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Millerntor Stadyumu, 2022. Kaynak: WikipediaKentin alternatif kültürlerden ve sosyal gruplardan beslenen emekçi mahallesinde doğan St. Paulive onun Millerntor Stadyumu kısa sürede bu adreslerden biri oldu. “Doc Mabuse” olarak anılan bir punk şarkıcısının getirdiği “kurukafa” bayrağı St. Pauli’nin doğal bir sürecin sonunda oluşan bu alternatif imajını kusursuz şekilde tamamladı.&nbsp;Zengin liman kenti Hamburg’da, "zenginlerin kulübüne, düzenine başkaldıran korsanlar" anlatısı St. Pauli’ye cuk oturdu. 1980’lerin başında maçlarını ortalama 1.500 seyirciye oynayan kulüp, 1990’lara gelindiğinde 2. Bundesliga’ya düşse de müdavimlerinin sayısını ortalama 15.000’lere çıkarmıştı. Kulüp, 2001 ve 2010’da sadece 1 seneliğine Bundesliga’da bulunabilse de, HSV ile birebir rekabette çok az maça çıksa da sadece Hamburg’un değil tüm Almanya’nın en popüler alternatif kulüplerinden biri olmayı başarmıştı.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">St. Pauli derbiye lider çıkıyor</h2>HSV’nin Bundesliga’nın kuruluşundan itibaren ligde kalmayı başaran tek takım olma unvanını 2018’de yitirmesiyle Hamburg derbisi gerçek anlamda ilk kez, düzenli şekilde sahnelenmeye başladı.&nbsp;HSV tüm maddi gücüne ve taraftar desteğine rağmen 6 yıldır Bundesliga’ya dönemedi. Bu süreçte iki takım 11 kez karşılaştı ve bu maçların 5’ini St. Pauli, 3’ünü HSV kazandı. HSV, sürekli zirve yarışı verse de bir türlü Bundesliga biletini doğrudan kazanmasını sağlayacak ilk iki sıraya adını yazdıramadı.&nbsp;St. Pauli ise çoğunlukla orta sıralarda geçen sezonların ardından bu yıl bu akşam oynanacak derbiye 63 puanla lider çıkacak. Bitime 3 hafta kala HSV’nin ev sahipliğinde 57.000 kişilik Volksparkstadion’da oynanacak maç, 52 puanla 4. sırada bulunan HSV için de kritik öneme sahip. Son 8 maçında sadece 3 galibiyet alan ve müthiş bir çıkış içindeki Holstein Kiel ve Fortuna Düsseldorf’un gerisine düşen HSV, St. Pauli’yi yenmesi hâlinde üçüncülük yarışına yeniden tutunabilir.&nbsp;13 yıl sonra Bundesliga’ya çıkmayı hemen hemen garantileyen St. Pauli ise deplasmanda elde edeceği zaferle rakip taraftarların önünde tur atmak ve rekabette yeni bir sayfa açmak istiyor.

Punto, gazetecilikten beslenirken, spor kültürünü şekillendiren olayları neden ve sonuçlarıyla geniş perspektiften ele alır. Futbol, tenis, atletizm, voleybol ve basketbol başta olmak üzere tüm atletik branşların etrafında gelişen hikayeler, gelen kutunda.

Futbol, basketbol, tenis, atletizm ve voleybol etrafında gelişen hikayeler.

Punto 

Bundesliga umutlarını yine zora sokan HSV, 13 sezonluk hasretini dindirmeye hazırlanan St. Pauli'yi ağırlıyor. İki Hamburg ekibinin son 40 yılda saha içinden çok saha dışında alevlenen rekabetine yakından bakıyoruz.

Hamburg derbisi: Almanya’nın en sıradışı rekabeti

NBA Play-Off’larında ilk tur heyecanı Cleveland Cavaliers-Orlando Magic ve Dallas Mavericks-Los Angeles Clippers serileri dışında sona erdi. Cavs-Magic serisinin 6. maçı bu gece 03.00’te Orlando’da, Mavericks-Clippers serisinin 6. maçı ise 04.30’da Dallas’ta oynanacak. Clippers’ta 2021’de 6. maçta 45 sayı atarak takımını Mavericks karşısında 7. maça taşıyan Kawhi Leonard sakatlığı sebebiyle bu gece oynayamayacak.&nbsp;Mavericks’te ise Sloven yıldız Luka Doncic’in diz sakatlığına rağmen sahada olmasına kesin gözüyle bakılıyor. Seriyi geçen taraf Batı Konferansı yarı finalinde Oklahoma City Thunder’la oynayacak. Batı’da normal sezonu zirvede tamamlayan Thunder, ilk turda New Orleans Pelicans’ı 4-0’la "tatile" göndermişti.Kritik 5. maçı evinde 1 sayı farkla kazanan Cavaliers’ta, sakatlığı sebebiyle son karşılaşmada sahadaki yerini alamayan Jarrett Allen’ın durumu merakla bekleniyor. Orlando evindeki iki maçı toplam 61 sayı farkla kazanmıştı. Magic içeride bir kez daha kazanması durumunda seri sezonun ilk 7. maçına taşınacak ve bu müsabaka Pazar günü Cleveland’da oynanacak. Serinin galibi, Miami Heat’i 4-1’le geçen, normal sezonun en başarılı takımı ve şampiyonluğun en güçlü adaylarından biri olarak görülen Boston Celtics’le karşılaşacak.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">90'lar soslu rekabet: Knicks-Pacers</h2>Doğu Konferansı’nda New York Knicks, geçmişin sert Play-Off eşleşmelerini hatırlatan Philadelphia 76’ers serisini bu gece deplasmanda aldığı 118-115’lik galibiyetle kazandı. Julius Randle’dan yoksun oynadığı seride Bojan Bogdanovic’i de kaybeden Knicks’te Jalen Brunson, 6. maçta 41 sayı 12 asist üretti ve seriyi 35.5 sayı ortalamasıyla tamamladı. 1.93’lük boyuna rağmen seri boyunca takımın ribaund yükünü çeken Josh Hart, bitime 25 saniye kala kaydettiği üçlükle galibiyette önemli rol oynadı.Doğu’da gecenin bir diğer maçında Indiana Pacers, Milwaukee Bucks’ı 120-98 yendi ve seriyi 4-2 kazandı. Bucks’ın süper yıldızı Giannis Antetokounmpo sakatlığı nedeniyle bu maçta da forma giyemedi. Sakat sakat oynayan Damian Lillard’ın 28 sayısı ise takımı maçta tutmak için yeterli olmadı.&nbsp;Doğu Konferansı yarı finalinde New York Knicks, Indiana Pacers’la karşılaşacak, saha avantajı Knicks’te olacak. Bu eşleşme 90'ların amansız rekabetini akıllara getirse de bugünün basketbolunun da mevcut Knicks'in ve Pacers'ın da o dönemki sertlikten uzak olduğunu unutmamak gerek.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Son şampiyon mu 'son MJ' mi?</h2>NBA Play-Off’larındaki en ilgi çekici konferans yarı finali eşleşmesi son şampiyon Denver Nuggets ile Minnesota Timberwolves arasında oynanacak. Denver, ilk turda Los Angeles Lakers’ı 4-1 mağlup etti ama geçen yılki şampiyon formundan uzak göründü. Özellikle sakat sakat oynayan Jamal Murray’nin performansını oyunun geneline yaymakta zorlanması, Minnesota’nın Rudy Gobert öncülüğündeki sert pota altının Nikola Jokic’te bırakması muhtemel tahribat ve elbette Michael Jordan'la kıyaslanan son NBA yıldızı Anthony Edwards’ın herkese kanıtladığı fiziksel ve zihinsel yetenekleri ibreyi biraz daha Timberwolves’a yaklaştırıyor.&nbsp;Yine de NBA tarihinin en meşhur vecizelerinden birini unutmamak ve “bir şampiyonun yüreğini asla hafife almamak” gerekiyor.

NBA Play-Off'larında konferans yarı finalleri şekilleniyor. En büyük heyecan Batı'da son şampiyon Denver Nuggets'la istim üstündeki Minnesota Timberwolves arasında yaşanacak.

NBA Play-Off'ları: Gözler Denver-Minnesota'da

Süper Lig'in 34. haftasında şampiyonluk yarışında belirleyici olması muhtemel derbi maçı öncesi lig tarihinin Kadıköy'deki unutulmaz Fenerbahçe-Beşiktaş çekişmelerini hatırlıyoruz. 

Kadıköy'den geçen unutulmaz Fenerbahçe-Beşiktaş derbileri

Erkekler EuroLeague’de Ergin Ataman’ın çalıştırdığı Panathinaikos, Maccabi Tel Aviv’i 95-79 yenerek seride durumu 1-1’e getirdi. Maç sonrası soyunma odasında iki takımın oyuncuları ve teknik ekibi arasında gerginlik yaşandı.&nbsp;Açıklama:&nbsp;Başantrenör Ergin Ataman basın toplantısında, karşılaşma öncesi kendisi ve Panathinaikos kulübünü hedef alan bir açıklama yayımlayan EuroLeague yönetimini eleştirdi. İlk maçın ardından hakem hatalarını gerekçe göstererek yaptığı açıklamada kuralları ihlal eden bir şey varsa bu cezanın verilebileceğini <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/AStroggylakis/status/1783604488940466536" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">söyleyen</a> Ataman şöyle dedi:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(30, 63, 148); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(30, 63, 148); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Neden açıklama yayımlayarak birilerini bana karşı provoke ediyorsunuz. Soyunma odasına gittiğimde, Maccabi teknik ekibinden akreditasyon kartı olmayan biri bana ‘İsrail’de göreceğiz. Siyonistlerin sana ne yapacağını göreceğiz’ dedi. Ben Ergin Ataman’ım, ben Panathinaikos’un koçuyum, Türk millî takımının koçuyum, Türk vatandaşıyım. Bana hiçbir şey yapamazsınız.”</blockquote>Bir adım geriden: Ergin Ataman, Maccabi Tel Aviv’in 91-87 kazandığı ilk maçın ardından yaptığı açıklamada hakemleri eleştirmiş, “Dünyanın dört bir yanında yaşanan ve hepimizi üzen trajik olayların (Rusya, Ukrayna, Filistin ve İsrail’de) profesyonel basketbolu etkileyebileceğine inanmak istemiyoruz. Ancak ne yazık ki dünkü bariz hakem hataları, başka bir neden düşünmemize izin vermiyor”&nbsp;demişti. EuroLeague bunun üzerine yayımladığı <a fr-original-style="" href="https://www.euroleaguebasketball.net/en/news/tae2324-euroleague-basketball-statement/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">açıklamada</a>&nbsp;Ergin Ataman ve Panathinaikos’u “gereksiz ve haksız bir gerginlik yaratmakla” suçladı ve soruşturma başlatıldığını duyurdu.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bilgi notu: Üç galibiyete ulaşacak takımın dörtlü finale yükseleceği serinin 3. maçı 30 Nisan’da Belgrad’da yapılacak. Maccabi Tel Aviv, Gazze işgali sonrası alınan karar gereği EuroLeague’deki iç saha maçlarını Belgrad’da oynuyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dahası: EuroLeague çeyrek final serilerinde bugün Fenerbahçe Beko, AS Monaco’ya konuk oluyor. Sarı-lacivertliler deplasmandaki ilk maçı uzatmada 95-91 kazanarak ev sahibi avantajını eline geçirmişti. Günün diğer maçı 22.00’de Barcelona-Olympiakos arasında. Olympiakos ilk maçı 77-75 kazanmıştı. Çeyrek final serilerindeki diğer eşleşmede, normal sezonun lideri Real Madrid, Baskonia’yı evindeki 2 maçta da yendi.</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Maç özetleri</h2><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=40hFmUC5mSA" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Panathinaikos-Maccabi Tel Aviv 95-79</a></li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=ZgufTzLK6n4" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">AS Monaco-Fenerbahçe 91-95</a></li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=AnUDjuwVtkk" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Barcelona-Olympiakos 75-77</a></li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=VoslG7K44xE" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Real Madrid-Baskonia 101-90</a></li></ul>

EuroLeague'de çeyrek finaller büyük heyecana sahne olurken Panathinaikos-Maccabi Tel Aviv serisi, Ergin Ataman'ın açıklamasıyla politik bir gerginliğin de merkezi hâline geldi.

EuroLeague: Ergin Ataman’dan ‘siyonist tehdit’ açıklaması

Salı günü Yunanistan’ın antik Olympia kentinde bir gelenek yerine getirildi ve olimpiyat meşalesi <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/Olympics/status/1780179503857160307" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yakıldı</a>. Hera Tapınağı’nda antik ritüelin “bakire genç kızlar tarafından yakılan ateş” kısmını etkinliğe uygun elbiseleriyle kadınlar ifa etti. Yunan aktris Mary Mina ateşi yaktı, meşaleyi “ilk taşıyıcısı” 2020 Olimpiyat şampiyonu Stefanos Ntouskos’a verdi. O da ev sahibi Fransa’yı temsilen orada olan, 2004 Atina’da altın madalya kazanan emekli yüzücü Laure Manaudou’ya emaneti teslim etti.&nbsp;Covid-19 pandemisi koşullarından ötürü Tokyo Olimpiyat Oyunları öncesinde sınırlı şekilde sergilenen merasim, Paris için tüm “otantikliğiyle” geri dönmüştü. Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) Başkanı Thomas Bach, konuşmasında antik olimpiyatların savaş dönemlerinde dahi Yunan şehir devletlerini biraraya getirdiğine dikkati çekti ve bugün de modern Olimpiyat'ın aynı görevi gördüğünü söyledi. Bach, “Olimpiyat, spor sahasında korakor rekabet etsek de aynı çatı altında barış içinde yaşayabileceğimizin kanıtıdır” dedi.&nbsp;Bach büyük oranda haklı. Olimpiyat—neredeyse—tüm dünyayı biraraya getiriyor ama bu dünya Ukrayna’dan Filistin’e çok sayıda savaşla, silahlı çatışmalarla, halkları aç ve yoksul bırakan ambargolarla, terör saldırılarıyla, darbelerle insan haklarını hiçe sayan devletlerin dünyası.&nbsp;Peki Oyunlar boyunca gördüğümüz şey bu devletler arası şiddetli rekabetin bir uzantısı mı, rekabete kısa bir yaz molası ya da sadece aşırı ticarileşmiş bir dikkat dağınıklığı mı?&nbsp;Tüm bunlar tartışmalı ama “olimpiyat meşalesi” geleneğinin modern kökenlerini bu vesileyle hatırlatmak bazı akıllara karpuz kabuğu düşürebilir.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kusursuz Nazi planı</h2>Antik oyunlarda yakılan ateş, Prometheus’un tanrılardan çaldığı ateşi simgeliyordu. Olimpiyat meşalesi geleneğini yeniden canlandırmak ise bir Nazi fikriydi. 1936 Berlin Yaz Olimpiyat Oyunları’na gidilen süreçte dönemin Olimpiyat Komitesi Genel Sekreteri Carl Diem, Propaganda Bakanlığı’yla birlikte olimpiyat ateşi ve belki ondan da önemlisi Yunanistan’dan Berlin’e meşale koşusu geleneğini icat etti.* Olympia’da ateşin yakılmasının, Batı medeniyetinin çıkış noktası olarak Antik Yunan’a büyük önem veren Naziler için sembolik bir önemi vardı elbette. Ama esas propaganda meşale koşusunda gizliydi.&nbsp;Yunanistan’da yakılan ateş, sırasıyla Bulgaristan-Yugoslavya-Macaristan-Avusturya ve Çekoslovakya’yı geçerek Almanya’ya ulaşacaktı. Bu toprakların tamamı Naziler için stratejik öneme sahipti. Nitekim üç yıl sonra başlayan 2. Dünya Savaşı’yla birlikte her metrekaresine göz dikildi.&nbsp;Dönemin meşhur yönetmeni Leni Riefenstahl tarafından filme alınan süreçte, meşale taşıyıcıları Ari ırkı simgelediğine inanılan dış görünüşe sahip erkeklerden seçilmişti. Riefenstahl’ın 1938’de yayınlanan <a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=H3LOPhRq3Es&t=167" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Olympia</a> filmi bu ritüelle başlayacaktı. 3.422 “görevli” ateşi birer kilometre taşıyıp Berlin’e kadar ulaştırdılar. Sürecin tamamı “olimpik ruh” ya da “sporun birleştiriciliği” gibi evrensel mesajların ötesinde bir Nazi propagandasıydı ve güzergah boyunca meşale taşıyıcılarının bu görevi yerine getirmesi hedeflendi.&nbsp;Olimpiyat meşalesi uğradığı her kentte Nazi taraftarlarının bilinçli şekilde sokaklara dökülmesini beraberinde getirdi. Bir zamanların “Kızıl Viyana”sındaki kalabalık, “Kara Viyana” yolundaki en büyük gövde gösterilerinden birine imza atmıştı. Propaganda Bakanı Joseph Goebbels’in gözetiminde ilerleyen süreçte meşaleyi üretme görevi de Alman çelik devi Krupp’a aitti. Krupp, birkaç yıl içinde tüm Avrupa’yı işgal eden Nazi kuvvetlerini besleyen savaş endüstrisinin de kalbiydi.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Hitler’in fikrini değiştiren propaganda gücü</h2>İktidarının ilk yıllarında olimpiyatları bir “Yahudi projesi” olarak tanımlayan Adolf Hitler, Oyunlar'ın nasıl bir propaganda makinesine dönüşebileceğini fark ettikten sonra bu söylemini tamamen değiştirmişti. Nazi lideri, gerçek emellerini Olimpiyat bayrağının ardında gizliyor, “barışçıl rekabet”ten dem vuruyor, “Olimpiyat ateşi hiç sönmesin” diyordu.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neler yaşandı?&nbsp;Oyunlar boyunca yaşananlar da herkesin malumu. Jesse Owens gibi birkaç simge figürün karşı zaferlerinin ötesinde 1936 Berlin, Nazi rejimi için kesin bir galibiyetti. Hem meşruiyetleri diğer Batılı güçlerce tasdiklenmişti hem de “Alman yolu”nun hesaplı, görkemli bir propagandası yapılmıştı. IOC bu başarıdan o kadar etkilenmişti ve Nazilerin savaş makinesini o kadar umursamıyordu ki Avusturya işgal edilip, Çekoslovakya ilhak edilmişken, 1940 Kış Olimpiyatları’nın ev sahipliğini Almanya’ya vermekte beis görmedi. Oyunların iptal edilmesi için Polonya’nın işgali beklenmişti!</li></ul>Bu karanlık geçmişe, utanılması gereken kararlara ve acı hatıralara rağmen Nazilerin yeniden canlandırdığı “Olimpiyat meşalesi ve koşusu” geleneği hiçbir şey olmamışçasına savaşın ardından yoluna devam etti. 1948 Londra’da etkinliğin adı “Barış Koşusu”na&nbsp;çevrilmişti. Meşale, Yunanistan’dan sonra İtalya, İsviçre ve Fransa’dan geçti—Almanya’ya uğramadı—ve Wembley’e kadar ulaştı.&nbsp;Nihayetinde IOC, Nazilerin canlandırdığı bir geleneği sürdürdüğü için eleştirilebilir ya da bir Antik Yunan ritüelinin bu yönünü unutturduğu için övülebilir.&nbsp;Ancak şurası kesin: Uluslararası rekabeti gerektiğinde en sert, en acımasız şekillerde sürdüren dünya güçleri için spor ve Olimpiyat hiçbir zaman apolitik bir “kafa dağıtma aracı” olmadı, olmayacak. 1936 Berlin tüm yönleriyle bunun daimi hatırlatıcısı olmalı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">*Editörün tavsiyesi:&nbsp;Nazilerin bu geleneği modernleştirmesini ve 1936 Berlin'i tüm yönleriyle merak edenlere Arnd Krüger'in "<a fr-original-style="" href="https://www.amazon.com/Nazi-Olympics-Sport-Politics-Appeasement/dp/0252028155" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">The Nazi Olympics</a>" kitabını tavsiye ederim.</li></ul>

Prometheus'un tanrılardan çaldığı ateş yeniden yakıldı. Meşale Olympia'dan Paris'e doğru yola çıktı, barış mesajları verildi. Bu antik merasime biz de hayranlık duyabilirdik, onu yeniden canlandıranın Naziler olduğunu bilmesek!

Nazilerin canlandırdığı gelenek: Olimpiyat meşalesi

1988 UEFA Kupası finali daha önce Avrupa arenasında bu seviyeleri hiç görmemiş iki takımı, Bayer Leverkusen ve Espanyol’u karşı karşıya getirmişti. Espanyol ilk maçı evinde 3-0 kazandığında birçokları işin bittiğini düşünüyordu. Ancak Erich Ribbeck’in çalıştırdığı Alman ekibi, o zamanlar adı Ulrich-Haberland olan stadyumlarında Brezilyalı Tita, Doğu Alman mülteci Falko Götz (daha sonra Galatasaray’da da forma giydi) ve Güney Koreli Cha Bum-kun’un golleriyle maçı önce uzatmalara sonra da penaltılara taşımış, kupayı da penaltı atışlarıyla müzesine götürmüştü.&nbsp;Normal şartlarda bir Alman takımının UEFA Kupası’nı alması tuhaf bulunmazdı nitekim Borussia Mönchengladbach ve Eintracht Frankfurt bunu başarmıştı. Ama o güne kadar hiçbir kayda değer başarısı olmayan, Bundesliga’nın en küçük ve tenha stadına, en cılız taraftar desteğine sahip olan takımı Bayer Leverkusen’e ne oluyordu! Bir şirket tarafından kurulduğu için hep küçümsenerek bakılan “Hapçılar”ın* bunu becermesi en az “1954 Bern Mucizesi” kadar beklenmedikti. 1988 finaliyle Bayer Leverkusen sadece tarihinin ilk kupasını kazanmakla kalmadı aynı zamanda tarihte kendi ülkesinde kupa kazanmadan Avrupa’da kupa zaferi yaşayan da ilk takım oldu.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">‘Plastik kulüp’ yaftası</h2>TSV Bayer 04 Leverkusen, 1 Temmuz 1904’te Bayer ilaç ve kimya şirketinin 170 çalışanının, fabrikanın işçilerinin faydalanabileceği bir jimnastik kulübü açılması talebiyle verdiği imzaların ardından kuruldu. Devir, organize spor faaliyetlerinin toplumun farklı sınıfsal katmanları arasında “kulüp” formunda örgütlenmeler aracılığıyla hızla yayıldığı bir dönemdi ve 19. yüzyılda “Leverkusen” adını alan bu genç sanayi yerleşiminin de en ciddi spor imkanları Bayer fabrikasında ete kemiğe bürünmüştü.&nbsp;Bayer çalışanları için mütevazı bir zafer olarak kurulan kulübün hikayesi, 1979/80 sezonuyla başlayan Bundesliga macerasıyla farklı bir boyuta taşındı. Kulüp artık sürekli alaya alındığı, zorbalığa uğradığı, dışlandığı bir sınıfın içindeydi. ‘80’ler boyunca Bayer hep geleneksiz bir şirket takımı, bir “plastik kulüp” olarak anıldı ve hor görüldü.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">‘90’lar: Fırsat yılları</h2>Kulüp “plastik” de olsa çağın futbolu için doğru adımları atıyor ve Reiner Calmund’un genel menajerliğinde fırsatları iyi değerlendiriyordu. 1990’da Doğu Almanya’nın yıkılmasıyla Ulf Kirsten, Andreas Thom ve Jens Melzig’i kulübe kazandıran Calmund, aynı zamanda Brezilya ve Doğu Avrupa pazarlarıyla da kârlı ilişkiler kurmuştu. ‘90’lar Bayer Leverkusen’in “akıllı kulüp” olarak belli bir seviyeye tırmandığı, orada kalıcılaştığı yıllar oldu.&nbsp;1996/97’de Beşiktaş sonrası takımın başına geçen Christoph Daum’un yönetimindeki ekip, Bayern Münih’in 2 puan gerisinde ligi 2. tamamlarken bu, kulüp tarihinde bir ilkti ama son olmayacaktı. Daum’la Leverkusen 1999/00 sezonunda ligin son haftasına, Bavyera ekibi Unterhaching’le berabere kalması hâlinde dahi şampiyon olacağı bir senaryoyla girdi. Ama ne olduysa oldu ve minik Unterhaching maçı 2-0 kazanarak Bayern Münih’e bir şampiyonluk daha hediye etti. 1996-2002 arasındaki 6 sezonda 4 kez ligi 2. tamamlayan Bayer Leverkusen, bununla birlikte 2001/02’de Şampiyonlar Ligi’ni kazanmaya çok yaklaştı.&nbsp;Kokain kullandığı ortaya çıkan Christoph Daum’un ardından göreve gelen Klaus Toppmöller’in çalıştırdığı kadro, Liverpool ve Manchester United’ı eledikten sonra finalde Real Madrid’e Zinedine Zidane’ın muhteşem golüyle hatırlanan maçta 2-1 kaybetti. O kadrodan Ze Roberto, Ballack ve Lucio’yu Bayern Münih’e, Yıldıray Baştürk’ü Hertha Berlin’e, Oliver Neuville’i Borussia Mönchengladbach’a kaptırdıktan sonra bir daha bu seviyeleri göremediler.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ya Bayer giderse…</h2>2000’lerin 2. yarısıyla birlikte Bayer’in daha ucuz işgücü arayışıyla Leverkusen’deki yatırımlarını kısma planları kulübün de (hatta şehrin) sonu anlamına gelebilirdi. 160.000 kişinin yaşadığı kentte, 16.000 kişinin işine son verilmesi, şirkete ait 9.600 dairenin satılması, yüzme havuzları ve buz pistlerinin kapatılması sonrası sıranın futbola da geleceğinden endişe ediliyordu. Ama kulübün bir şekilde rekabetçi ve ekonomik açıdan sağlıklı kalabilmesi Bayer Leverkusen’i Bayer’in hışmından korudu. 2010/11’de Jupp Heynckes’le Bayer, Bundesliga’daki 5. ve bugüne kadarki son ikinciliğini tattı.2010’lar, Alman futbolunda Bayern Münih’in ‘70’lerden beri süren hâkimiyetini diktatörlüğe dönüştürdüğü yıllardı. 2012 sonrası Bayern Münih, Borussia Dortmund’un başkaldırılarını tamamen bastırdı ve 11 sezon üst üste şampiyon oldu. Bayer ise bir sezon hariç hep Avrupa kupaları mücadelesinin içinde kaldı. Birçok kez Şampiyonlar Ligi’nde mücadele etti. Alman futbolu Red Bull Leipzig gibi Bayer’e rahmet okutacak kadar gerçek “plastik kulüp”lerle tanışırken onlar “ehvenişer” kaldılar, BayArena adını alan stadyumlarını 30.000 kişilik kapasitenin üzerine çıkardılar ve her hafta sonu doldurmayı da başardılar. Yine de bu sezona kadar bir şampiyonluk yarışının içine giremediler. Bu kaderi değiştirmek genç İspanyol teknik direktör Xabi Alonso’ya düştü.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Xabi Alonso damgası</h2>Kariyerinin son 3 sezonunda forma giydiği Bayern Münih’le Alman futboluna adım atan Xabi Alonso, Real Sociedad B takımındaki acemilik yıllarının ardından 5 Ekim 2022’de Bayer’in başına geçti. O direksiyonu ele aldığında ortada 8 maçta 5 kez kaybedip sadece 1 kez kazanmış, puan tablosunun 17. sırasına kadar gerilemiş, kimliğini yitirmiş bir takım vardı. Xabi Alonso ilk sezonunda saha içi sonuçlarını toparlamakla kalmadı, futbolun zirvesindeki takım ve teknik direktörlerin en iddialı stratejilerini ustaca sergileyebildiği bir oyun da kurgulayabileceğini kanıtladı.&nbsp;Bugün Xabi Alonso futbolu deyince gözümüzün önüne oyun kurulumunda da savunmaya geçişte de birlikte hareket eden, dar, kompakt kalmaya özen gösteren ama aniden topu yönlendirdiği geniş alanlarda rakiplerini eksik adamla yakalamada mahir, “pozisyonsuz” takım oyuncuları yaratmayı başarmış bir kısa pas makinesi geliyor. Valeri Lobanovski’nin “yıldız oyuncu değil yıldız takım” vurgusu meşhurdur ama işin aslı Lobanovski’nin takımları sıkıcıdır, mekaniktir.&nbsp;Buna karşılık Xabi Alonso’nun makinesi eğlenceli, tahmini güç, asla pes etmeyen bir makine. Bu sayede bu sezon tüm kulvarlarda yollarına namağlup devam ediyorlar. UEFA Avrupa Ligi çeyrek finalinde dün West Ham’ı 2-0 yendiler. Almanya Kupası’nda finali 25 Kasım’da Kaiserslautern’e karşı oynayacaklar. 28 maçta 24 galibiyet 4 beraberlik aldıkları Bundesliga’da ise bu Pazar evlerinde Werder Bremen’i yenmeleri hâlinde tarihlerindeki ilk lig şampiyonluğunu kazanacaklar.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Hoeness’in kehaneti çöp sepetine</h2>Yukarıda da değindiğimiz, şampiyonluğun son haftada kaybedildiği dramatik 1999/00 sezonunda Bayern Münih’in genel menajeri Uli Hoeness, “Bayer Leverkusen’in 100 yıl da geçse ligi kendilerinin önünde bitiremeyeceğini” iddia etmişti. Xabi Alonso, Hoeness’in bu kehanetini Nisan ayında garantilenen görkemli bir şampiyonlukla tarihe gömmeye 90 dakika uzaklıkta. Bayern Münih’in 11 yıllık hegemonyası böylece kesintiye uğrarken Bayer Leverkusen de “plastik bir şirket kulübü”nden fazlası olduğunu 2024 itibarıyla tüm dünyaya kabul ettiriyor.*Bayer Leverkusen taraftarları zamanla kendileriyle dalga geçmek için kullanılan bu tip ifadeleri benimsemeye başladılar. “İlaç/hap üreticisi” olmalarını, “şirket takımı” olmalarını sorun etmeyi bırakınca maruz kaldıkları zorbalıkların etkisi de azaldı.

Almanya'nın ilk "plastik kulübü" olarak yıllarca hor görülen Bayer Leverkusen, Xabi Alonso'nun öncülüğünde tarihî bir başarıya 90 dakika uzaklıkta.

Bayer Leverkusen: ‘Hapçılar’ın intikamı

ABD’de “Mart çılgınlığı” olarak anılan NCAA erkekler ve kadınlar basketbol şampiyonaları sonuçlandı. Erkeklerde Connecticut Huskies, Purdue Boilermakers’ı 75-60 yenerek üst üste 2. şampiyonluğunu kazandı. Esas heyecanın yaşandığı kadınlar turnuvasında ise South Carolina Gamecocks, Iowa Hawkeyes’ı 85-70 mağlup etti ve son 3 yıldaki 2. zaferini tattı. Sezonu namağlup tamamlayan ve örnek bir takım basketbolu sergileyen South Carolina ile Amerikan basketbolunun erkekler ve kadınlarda son dönemde yetiştirdiği en büyük yıldızlardan biri olan Caitlin Clark’ın sürüklediği Iowa’yı karşı karşıya getiren kadınlar finali, televizyonda 18.9 milyon ortalama seyirci tarafından izlendi ve rekorları altüst etti. Kadınlar finali, sadece erkekler finaline ortalama 5 milyon seyirci fark atmakla ve tarihte ilk kez reytinglerde erkekleri geçmekle kalmadı, son 5 yılda ABD genelinde (NBA dahil) en çok izlenen basketbol maçı oldu.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Caitlin Clark yalnız değil</h2>Benzersiz bireysel yetenekleri, mesafe tanımadan attığı üçlükleri ve top hakimiyetiyle kadınlar basketbolunda Pete Maravich ve Stephen Curry’den esintiler sunan Caitlin Clark, 4 yıllık Iowa kariyeri boyunca 28.4 sayı, 7.1 ribaund, 8.2 asist ortalamaları tutturdu ve en çok sayı atan kolej oyuncusu rekorunu eline geçirdi. Clark, “kadınlar basketbolunda da yapılabileceğini kanıtladığı” yetenekleri sergileme konusunda inkar edilemez bir aşamayı temsil etmekle birlikte yalnız da değil. Final Four’da Clark’la müthiş bir klasiğe imza atan UConn guard’ı Paige Bueckers, USC skoreri JuJu Watkins, LSU’dan Angel Reese, Stanford’dan Cameron Brink derken kolej basketbolu bu sezon tarihinin en ışıltılı yıldızlar geçidine tanıklık etti.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">WNBA kollarını açtı bekliyor</h2>Çoğu 15 Nisan’da WNBA Draftı’na girecek olan bu yıldızların NCAA’de kazandıkları popülariteyi WNBA’e ne ölçüde taşıyabilecekleri merak konusu… Çünkü WNBA takımları, halihazırda gürültülü ve kalabalık taraftar kitlelerine ev sahipliği yapan üniversitelerin bu avantajına sahip değil. İşte Caitlin Clark’ın kadınlar basketbolunda temsil ettiği devrimin gerçek anlamı burada önem kazanıyor. Clark’ın oyunu öyle bir albeniye sahip ki, tek başına kadınlar basketbolunu bir şova çeviriyor ve böylece ona kitlelere kolay yoldan ulaşma gücü veren reytingi sağlıyor. Herkes farkında, Pazartesi gecesi Indiana Fever, tüm dünyanın meraklı bakışları altında 1 numaradan Caitlin Clark’ı seçecek ve 2024 WNBA sezonu profesyonel kadınlar basketbolunda yeni bir çağın başlangıcı olacak.

Caitlin Clark, Paige Bueckers, JuJu Watkins gibi yıldızlardan şampiyon South Carolina’nın muazzam takım oyununa, 2024 NCAA Kadınlar Şampiyonası, ABD potalarında kadınların erkekleri gölgede bırakan çıkışının sembolü oldu.

NCAA’den yükselen kadın devrimi

Düşük tempo… Sürekli düdük çalan hakemler… Devamlı uzun oynayan, topu havaya şişiren futbolcular… Risk almaktan ölesiye korkan teknik direktörler… Rakip ceza sahasına zinhar girmeyenler…&nbsp;Modern futbolun öne çıkardığı, seyir zevkini artıran ne varsa, son yıllarda Fenerbahçe-Galatasaray derbilerinde yok. Nitekim Pazar akşamı Kadıköy’de topun oyunda 43 dakika kaldığı, 45 faul düdüğünün çalındığı, kaleye yalnızca 1 isabetli şutun çekildiği bir “derbi klasiği”ne tanıklık ettik. Zirveye çıkarılan gerginliğin gölgesinde sahnelenen futbol rezaleti sonrası ne kadar heyecan vericidir bilinmez ama bu akşam Galatasaray ile Fenerbahçe, Süper Kupa maçında karşı karşıya geliyor. Derbinin fazladan yorumu hak eden tek tarafı ise müsabakanın Suudi Arabistan’da yapılıyor olması. Evet, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun 100. yılında, Türkiye’nin en büyük derbisi, pek çok kişinin sinir uçlarına dokunacak şekilde Körfez’de oynanıyor. Peki neden?TFF ve kulüpler açısından bu sorunun yanıtı açık. Suudiler bu organizasyon için takımlara toplam 108 milyon TL (3.3 milyon Euro) para ödülü dağıtıyor. Ayrıca tüm masrafları da üstleniyorlar. Önceki yıllarda bu ödül 1 milyon doları dahi bulmuyordu ve final de sonunda kupa verilen bir angaryanın ötesine geçmiyordu. Galatasaray Teknik Direktörü Okan Buruk’un zamanlamasına tepki göstermesinden anlaşılabileceği üzere final bugün hâlâ angarya kıvamında ama en azından para ödülü daha tatmin edici.&nbsp;Suudi Arabistan sadece Türkiye’nin Süper Kupası’na ev sahipliği yapmıyor. 2022 İtalya Süper Kupa maçı 18 Ocak 2023’te Kral Fahd Uluslararası Stadyumu’nda oynanmıştı. Taraflar, yoğun maç takvimine tepki göstermişti ama Tuttosport’a göre kazanan 7 milyon Euro’yla ödüllendirilmişti. Benzer şekilde İspanya Süper Kupası da turnuva usulüyle 11-15 Ocak 2023’te aynı stadyumda oynandı ve 4 takıma toplam 11 milyon Euro para ödülü verildi.&nbsp;Meselenin maddi boyutu… Kulüplerin ve TFF’nin buna balıklama atlaması… Türkiye’nin, kuruluşunun 100. yılında dahi ülkesinin en çok taraftara sahip iki camiasına kendi topraklarında bir Süper Kupa finali oynatamaması… Hepsi tartışılabilir elbette, kimileri ekonomik gerçekliğe işaret edip tartışmayı hamasi bulabilir, kimileri bu iki kulübün buradan kazandıkları paranın 4-5 katını her sezon sayısız hatalı transferde bir çırpıda harcadığını hatırlatabilir. Biz yazının geri kalanında Suudi Arabistan’ın neden Türkiye Süper Kupası’na ve benzeri organizasyonlara ev sahipliği yapmaya bu kadar meraklı olduğunu irdeleyeceğiz.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Suudiler sporu satın alırken</h2>Her şeyden önce Türkiye Süper Kupası, Suudi Arabistan’ın spor kapaklı ajandası için çok küçük bir organizasyon. Hırslı Veliaht Prens Muhammed bin Selman’ın 2030’a kadar kültürel anlamda “yeni Avrupa olmak” olarak tanımladığı vizyonu kapsamında bu akşamki mücadele, Riyad’daki Al-Awwal Park’ı bir akşamlığına meşgul etmenin ötesinde bir anlam taşımıyor. Bunun için harcanan birkaç milyon dolar, onlar için deyimin tam karşılığıyla çerez parası.&nbsp;Krallığın sadece spor yatırımları için tahsis ettiği Suudi Arabistan Yatırım Fonu, 700 milyar dolarlık bir para havuzuna hükmediyor. Bu havuzla 2023’te 1 milyar doların üzerinde bir harcamayla Suudi Pro Futbol Ligi’nin dünya futbol piyasasını altüst ettiğine tanık olduk. Cristiano Ronaldo, Karim Benzema, Neymar, Sadio Mane, Riyad Mahrez, Sergey Milinkovic-Savic, N’Golo Kante, Ruben Neves derken sadece ihtiyarlamış yıldızların değil kariyerlerinin zirvesindeki isimlerin hatta genç yeteneklerin de buraya akın ettiğini gördük.&nbsp;Komşuları Birleşik Arap Emirlikleri’nin Manchester City, Katar’ın ise PSG, ASPIRE Academy ve 2022 Dünya Kupası üzerinden spor aracılığıyla siyasi ve kültürel nüfuzunu kuvvetlendirmesini yıllarca sessizce izleyen Suudiler, 2020 sonrası atağa geçti. Premier Lig ekibi Newcastle United’ın satın alınması, Roman Abramoviç sonrası Chelsea’de Clearlake Capital üzerinden söz sahibi olunması hamlelerine tenis, golf, Formula 1, at yarışları gibi sporların turnuvalarına, yarışlarına ev sahipliği yapma trendi eşlik etti.&nbsp;İş, uluslararası golfün en büyük turnuvası PGA Tour’un tekel konumunu LIV Golf’le sarsmaya ve neticede bu organizasyonları “kendine bağlayacak” birleşmelere zorunlu kılmaya kadar vardı. Suudilerin golfte yaptığını ileride futbolda da yapamayacağını, örneğin şu aralar gündemde olan Avrupa Süper Ligi’ni böylesi bir projeye dönüştürmeyeceğini iddia etmek imkansız. Bu kadar çok paranın satın alamayacağı bir spor yok. Nitekim 2034 Dünya Kupası’nın ev sahipliği de–tıpkı Katar’ın 2022’de yaptığı gibi–FIFA’dan resmen satın alındı.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">‘Sporla aklanma’ nedir?</h2>Veliaht Prens Muhammed bin Selman, Suudi Arabistan’ın bu agresif politikalarının “sporla aklanma” (sportswashing) stratejisi olarak eleştirilmesini pek de umursamıyor. Hatta bunun adı “sporla aklanma” ise bunu yapmaya devam edeceğini söylüyor ve ekliyor “Ekonominizi çeşitlendirmek istiyorsanız tüm sektörlerde parmağınız olmalı: madencilik, altyapı, imalat, ulaşım, lojistik. Bunlardan biri de turizmdir ve turizmin bir parçası kültürse bir parçası da spor sektörüdür” diyen MbS’nin sözlerinin ekonomik karşılığı vardır elbette. Ancak unutulmamalı ki “sporla aklanma” ekonominin ötesinde politik bir araçtır.&nbsp;İlk kez 2015’te insan hakları savunucusu Rebecca Vincent tarafından Avrupa Oyunları’na ev sahipliği yapan Azerbaycan yönetimini hedef alarak kullanılan ifade, İlham Aliyev’in baskıcı yönetimini ve kötü insan hakları karnesini, prestijli spor etkinliklerine sponsor/ev sahibi olarak unutturmaya çalıştığını dile getirmek için ortaya atılmıştı. 2021’de Norveç Dil Kurulu tarafından “yılın kelimesi” seçilen kavram artık akademisyenler, gazeteciler için bir araştırma konusu.&nbsp;Onlardan biri olan Jules Boykoff, kavramı siyasi liderlerin dünya sahnesinde önemli ya da meşru görünmek için sporu kullanması, bunu yaparken de içeride milliyetçiliği güçlendirmesi, kronik toplumsal problemleri ve insan hakları ihlallerini unutturması olarak tanımlıyor.&nbsp;2018’de gazeteci Cemal Kaşıkçı’nın İstanbul’daki Suudi Arabistan Konsolosluğu’nda vahşice öldürülmesini tüm dünya gibi Türkiye’nin yöneticileri de hızla unuttu. Aynı döneme denk gelse de bunda belirleyici olan şey “sporla aklanma” politikalarının ötesinde pek çok alanı kontrol etmelerine yarayan ekonomik güçleriydi. Spor o alanlardan sadece biri ve Muhammed bin Selman, hafızası zaten çok zayıf olan günümüz dünyasını bir de spor yatırımlarıyla iyice sarhoş edebileceğini biliyor. İnanmıyorsanız her maç kanduralarıyla “Tanrı Kral’ı korusun” derken Londra’dan çok Riyad’a gönderme yapan Newcastle United taraftarlarına bakın!&nbsp;Bu akşamki maç, Suudilerin spor aracılığıyla olmayan demokrasisini, kadın özgürlüğünü yok sayan siyasetini, yasalarını, Yemen’de fiilen, Suriye’de vekilleri aracılığıyla yıllarca sürdürdüğü savaş politikalarını, Cemal Kaşıkçı benzeri vahşet olaylarını unutturma kampanyasında küçücük, önemsiz bir nokta.&nbsp;Bu kadar önemsiz bir noktanın parçası olmak zorunda kalmak, Galatasaray ve Fenerbahçe gibi tarihleri Suudi Arabistan’ın tüm spor geçmişinden katbekat daha zengin olan kulüpler için acı. Ancak biraz da günümüzün, Türkiye’yi de aşan gerçeği bu. Dua edelim de yarın bu kulüplerin kontrolünü ele geçirmek için o sınırsız paralarıyla kapımızı çalmasınlar. Esas ahlaki dilemmanın o zaman yaşanacağına, çağımızın yalnızca kazanmayı önemseyen spor kültüründe bu teklife “hayır” diyeceklerin azınlıkta kalacağına tanıklık edebiliriz.

Her sabah 06.30'da 5 dakikalık gündem özeti e-posta kutunda. Piyasalar, ekonomi, iş dünyası, politika, teknoloji ve hafta sonu ekleri; kısa, yalın, öz bir şekilde.

5 dakikada gündeme hakim ol.

Aposto Gündem

Galatasaray ve Fenerbahçe’nin tarihi Suudi Arabistan’ın tüm spor geçmişinden katbekat zengin. Ama Suudiler sporla aklanmaya milyarlarca dolar dökerken bizim Süper Kupa derbimiz bu serüvende önemsiz bir duraktan ibaret.

Mithat Fabian Sözmen