1️⃣ Seçime bir kala

Birleşik Krallık 

Birleşik Krallık Merkez Bankası (BoE) mayıs ayı toplantısında politika faizini beklentilere paralel olarak 25 baz puan artırarak %4,5 seviyesine yükseltti. Toplantının ardından açıklama yapan Bank of England Başkanı Andrew Bailey, ülkede enflasyonun hâlâ çok yüksek olduğunu fakat nisan ayından itibaren enflasyonda keskin bir düşüş beklediklerini söyleyerek şu ifadeleri kullandı:

“Ancak Nisan ayı verilerinden başlamak üzere önümüzdeki aylarda enflasyonun keskin şekilde düşeceğini düşünüyoruz. Gıda enflasyonunda da aynı şekilde gevşeme bekliyoruz. Hedefimiz, enflasyonu %2 seviyesine çekmek ve bu seviyede tutmak" 

Bailey konuşmasında, bankanın faiz oranlarını orta vadeli enflasyon hedefini tutturmak için uygun olarak ayarlayacağını söyleyerek bir sonraki toplantıda yapılması beklenen faiz artışları için de açık kapı bıraktı.

💉 Hatırlatma dozu: Geçtiğimiz günlerde BoE’nin faiz patikasına ilişkin tahminini yayımlayan Goldman Sachs, bankanın gelecek iki toplantısında 25’er baz puanlık faiz artışları yaparak politika faizini %5’e çıkaracağı öngörüsünde bulunmuştu

Bailey ayrıca enerji fiyatlarındaki geri çekilmeler ve ülke ekonomisinde sürmekte olan beklenmedik iyi performans nedeniyle bu yıl artık bir resesyon beklemediklerini ifade etti.

ABD

ABD’de üretici enflasyonu nisan ayında aylık bazda %0,2 artışla yıllık bazda %2,3 seviyesine gerileyerek beklentilerin altında gerçekleşti. Böylece ülkede üretici enflasyonu Ocak 2021’den bu yana en düşük seviyesini kaydetmiş oldu.

Nisan ayındaki artışta aylık bazda %0,8 artan enerji fiyatları etkili oldu. Ay başında OPEC+ tarafından alınan günlük 1,2 milyon varillik üretim kesintisi kararının petrol fiyatlarını artırıcı etkisi göz önüne alındığında bu yükseliş şaşırtıcı değil. Gıda kaleminde ise aylık bazda %0,5 azalış kaydedildi.

Enerji ve gıda hariç çekirdek gösterge de beklentilere paralel olarak aylık bazda %0,2; yıllık bazda ise %3,4 arttı. Dolayısıyla Fed’in haziran ayı toplantısı için ek bir baskı oluşmamış oldu.

Ülkede işsizlik maaşı başvuruları ise 6 Mayıs ile sona eren haftada 22 bin  artışla 260 bine yükselerek beklentilerin oldukça üzerinde gerçekleşti. Veri tek başına bir şey ifade etmemekle birlikte ülkede istihdam piyasasının yumuşamakta olduğunun sinyalini veriyor olabilir.

Bütün bunların yanı sıra ABD Başkanı Joe Biden, ülkede süren borç tavanı krizine ilişkin; dünya liderlerinin ABD federal hükümetinin temerrüde düşme riskini merak ettiğini söyleyerek, “Çünkü temerrüde düşersek tüm dünyanın başı derde girer." ifadelerini kullandı. Biden ayrıca temerrüde düşülmesi halinde yaşanacak olumsuzluklar konusunda uyarılarda bulunarak, "Ekonomimiz resesyona girer ve uluslararası itibarımız aşırı derecede zarar görür." dedi.

💾 Cep bilgisi: ABD hükümetinin ocak ayında 31,4 trilyon USD’lik borçlanma limitine ulaşmasının ardından ülkede borçlanma tavanının acilen artırılması ihtiyacı doğdu. Tavanın artırılmaması durumunda federal hükümetin temerrüde düşmesi söz konusu olabilir.

• Konuya ilişkin Cumhuriyetçiler ve Demokratlar arasındaki anlaşmazlık ise sürüyor. Cumhuriyetçiler borçlanma tavanının artırılmasına karşılık kamu harcamalarının da azaltılması gerektiğini savunurken, Joe Biden yönetimi ve Demokratlar borç tavanının artırılması fakat buna karşılık kamu harcamalarının azaltılmaması gerektiğini söylüyor.

👉 Öte yandan: ABD Hazine Bakanlığı, federal hükümetin nisan ayında yaklaşık 176 milyar USD bütçe fazlası verdiğini duyurdu. Piyasa beklentisi 235 milyar USD fazla verilmesi yönündeydi. Nisan ayında bütçe gelirleri yıllık bazda %26 azalışla 639 milyar USD olurken, bütçe giderleri ise %17 azalışla 462 milyar USD seviyesinde gerçekleşti. 

Avrupa

Avrupa Parlamentosu’nda birliğin ortak borçlarının ödenmesi için gelir kaynaklarının artırılması ve bütçe için yeni özkaynaklar geliştirilmesi konusu ele alındı. 

Konuya ilişkin hazırlanan raporda AB bütçesinin beklenmedik sınamalar nedeniyle baskı altında olduğu ve mevcut özkaynakların borçlanma maliyetleri ile kurtarma programlarının ödemelerini karşılamak için yeterli olmadığı ifade edildi. 

Bu kapsamda birliğe ek gelir kaynakları sağlamak için kurumlardan, kripto varlıklardan ve finansal işlemlerden vergi alınması gibi konuları da içeren rapor, Parlamento’da 199 hayır oyuna karşılık 356 evet oyuyla kabul edildi. 

Çin'de tüketici enflasyonu nisan ayında aylık bazda %0,1 azalışla yıllık bazda %0,1 seviyesine gerileyerek beklentilerin oldukça altında gerçekleşti. Böylece ülkede manşet enflasyon Şubat 2021'den bu yana en düşük seviyeye gerilemiş oldu.

Ülkede üretici fiyatları tarafında ise deflasyon sürüyor. Çin Ulusal İstatistik Bürosu tarafından yayımlanan verilere göre ülkede üretici fiyatları nisan ayında aylık bazda %0,5 yıllık bazda ise %3,6 geriledi. 

👉 Öte yandan: Çin hükümeti, ticari bankalara mevduat faizlerini düşürmeleri için talimat verdi. Buna göre ülkenin en büyük dört bankası gösterge faizin 10 baz puan üzerinde mevduat faizi teklif edebilirken, diğer ticari bankalar ise gösterge faizin 20 baz puan üzerinde mevduat faizi uygulayabilecek. Uygulama, bankalarda tutulan paranın piyasaya sürülerek iç talebin artırılmasını amaçlıyor.

Piyasalar güne spot döviz işlemlerindeki kısıtlamalara dair teyit edilmemiş bilgilerin tedirginliği ile başlamıştı. Gelecek Partisi Ekonomi Politikaları Başkanı Kerim Rota tarafından da dile getirilen iddialara dair gerilim sürerken Konda tarafından yapılan güncel anket çalışması gündeme oturdu.

Cumhurbaşkanlığı seçimi oy tercihleri çalışmasında muhalefet kanadının yukarı yönlü trendini koruması seçimin ilk turda bitme ihtimalinin fiyatlanmasına yol açtı.

Olumlu fiyatlamalar, Cumhurbaşkanı adayı Muharrem İnce’nin saat 14.00’te adaylıktan çekildiğini açıklaması ile hızlandı.

Bütün bu gelişmeler eşliğinde ülkemizin CDS primi son 2 yılın en düşük seviyelerini gördü. Borsa İstanbul’da ise işlem hacmi 89,6 milyar TL’ye ulaştı. Endeks (bankacılık sektörü endeksinin öncülüğünde) günü %7,9 yükselişle 4.848 puandan kapattı. 

Bank of America (BofA) seçim sonrası Türkiye ekonomisine ilişkin nihai raporunu yayımladı. Raporunda USD/TRY kuru için adil değerin 24 olduğunu ifade eden BofA, kurun genellikle adil değeri aşma eğilimi göstermesi nedeniyle 25 seviyesine de çıkabileceğini ifade etti.

BofA, seçimi muhalefetin kazanması durumunda politika faizinin eylül ayında %50 seviyesine çıkması, TL'nin ise %20-25 arasında değer kaybına uğraması konusundaki tahminini bu raporunda da yineledi. Böylesi bir senaryoda 10 yıllık tahvil faizinin %30 ile tepe yapacağını tahmin eden BofA, Borç/GSYH oranının ise %50-55 arasında olacağı öngörüsünde bulundu.

Raporda ayrıca yatırımcıların, muhalefetin seçimleri kazanması durumunda uygulamayı taahhüt ettiği yüksek faiz politikasının bankacılık sektörüne ve hükümete getireceği yük konusunda endişeli olduğu belirtildi. 

Goldman Sachs

Goldman Sachs ekonomistleri Başak Edizgil ve Clemens Grafe tarafından seçim sonrasına ilişkin hazırlanan raporda TCMB rezervlerinde gözlemlenen azalışın TL'de dalgalanma riskini artırdığı ve piyasanın seçim sonrasında TL'de keskin bir değer kaybını fiyatladığı ifade edildi.

👉 Öte yandan: Fitch Ratings, Türkiye'ye ilişkin yayımladığı notta, “Türkiye notuna yönelik aşağı yönlü baskının yumuşamasında seçim sonrası güveni istikrara kavuşturacak, makroekonomik ve finansal istikrar riskleri azaltacak ve dış finansmana erişimi iyileştirecek politika değişimlerine odaklanacağız” ifadelerine yer verdi.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından açıklanan verilere göre, mart ayında cari işlemler açığı geçen yılın aynı ayına göre %19,6 oranında azalarak 4,5 milyar USD oldu.

Detaylarda neler var?

Aylık bazda açıklanan 4,5 milyar USD’lik toplam açık 5,3 milyar USD’lik piyasa beklentilerinin altında gerçekleşti. Aylık açık, geçtiğimiz yılın aynı ayında 5,6 milyar USD olmuştu. Veriyle birlikte 12 aylık kümülatif cari işlemler açığı 54,2 milyar USD oldu. Geçtiğimiz ay 55,4 milyar USD ile son 10 yılın en yüksek seviyesini gören kümülatif açık böylelikle 2021 sonundan bu yana, tam 14 aydır ilk kez gerileme gösterdi. Cari işlemler açığındaki genişleme ivmesinin kırılması pek çok açıdan oldukça önemli.

💉 Hatırlatma dozu: Geçtiğimiz yılın aynı ayında birikimli cari işlemler açığı 18,3 milyar USD olarak gerçekleşmişti.

Altın ve enerji hariç dengede de hafif ivme kaybı görülüyor. Bu alanda 12 aylık birikimli fazla 49,3 milyar USD seviyesinde bulunuyor.

Aylık bazda beklentilerin altındaki gerçekleşmenin temel sebeplerinden birinin enerji fiyatlarındaki düşük seyir olduğu görülüyor. Aylık bazda 4,6 milyar USD olarak gerçekleşen enerji ithalatı, geçtiğimiz yılın aynı ayında ölçülen seviyenin %35 kadar altında bulunuyor. Bunun yanında taşımacılık ve seyahat gelirlerinin desteklediği hizmetler kalemş kaynaklı fazlada %29’luk artış görülüyor. Veri beklentilerden iyi olmakla birlikte ülkemiz ekonomisinin aylık bazda art arda 17 aydır cari işlemler açığı verdiğini de belirtmek gerekiyor.

💉 Hatırlatma dozu: Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan dış ticaret verilerine göre aylık dış ticaret açığı 8,3 milyar USD olmuştu.

Yatırım tarafındaki performansta ise önceki dönemlere göre büyük bir ayrışma göze çarpmıyor. Mart ayında yurt dışı yerleşiklerin 741 milyon USD tutarındaki net doğrudan yatırımlarının yarısından fazlası gayrimenkul yatırımlarından oluşuyor. Buna karşın, portföy tarafında ise 1 milyar USD’lik net çıkış yaşandığı görülüyor. Bu veri ile birlikte sermaye hareketlerinde 4 ay sonra net bazda çıkış görüldü.

Dengede dikkat çeken diğer bir unsur ise hesaplamaya Suudi Arabistan Kalkınma Fonu’nun TCMB nezdindeki hesaplarına aktardığı mevduatın etkisi. Diğer yatırımlar kaleminde görülen 7,5 milyar USD’lik giriş, son 7 ayın en yüksek sermaye girişi olarak görülüyor.

Zaman zaman tartışmaların odağında yer alan net hata noksan kaleminde de 2021 sonundan bu yana ilk kez çıkış yaşandığı görülüyor. Bu kalemde yaşanan çıkış 2,4 milyar USD seviyesinde.

Beklentiler

Cari işlemler dengesi hesaplamasının omurgasını oluşturan dış ticaret kanalındaki beklentiler karışık olmakla birlikte, ana ihracat pazarlarımızın ekonomilerinde yaşanan soğuma sebebiyle ihracat hacminde yataylaşma beklentisi gücünü koruyor. Buna karşın geçtiğimiz yıla kıyasla düşük seyrini koruyan enerji fiyatları ise dengeyi olumlu yönde etkilemeye devam edecek.

Hizmet dengesi tarafında ise turizm sezonunun yaklaşması şüphesiz ki en önemli değişken olarak öne çıkıyor. Yaz aylarında yaşanacak döviz girişleri ile cari işlemler dengesinde toparlanma sürecinin başlaması bekleniyor. Ancak sezon başlamadan önce, (öncü dış ticaret verilerine dayanarak) önümüzdeki ay cari açık verisinde yeniden genişleme görülmesi bekleniyor.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) haftalık para banka ve menkul kıymet istatistiklerini yayımladı. TCMB’nin toplam döviz rezervi gerilemeye devam ederken, yabancı yatırımcıların Borsa İstanbul’daki satış serisi ikinci haftaya taşındı.

🏦 Döviz rezervi: TCMB’nin toplam döviz rezervi 5 Mayıs ile biten haftada 752 milyon USD daha azalarak 114,1  milyar USD’ye geriledi. Veriyle birlikte, toplam rezervde yıl başından bu yana yaşanan azalış 14,6 milyar USD’ye yükseldi. Rezervde azalış trendi 14 Nisan ile biten haftadan bu yana devam ediyor ve bu süreçte yaşanan toplam erime 7,4 milyar USD’ye ulaşmış durumda. Toplam rezerv kompozisyonunda altın rezervinin 45,7 milyar,  döviz rezervinin ise 68,4 milyar USD olduğu görülüyor.

💶 Döviz tevdiat hesapları: Yurt içi yerleşiklerin döviz mevduat hacmi, önceki hafta yaşanan 2 milyar USD’lik düşüşün ardından eski hacmine geri döndü. Toplam hacim 2,3 milyar USD artışla 189,0 milyar USD’ye ulaştı.  Veriyle birlikte, emtialar dahil yabancı para mevduat hacminin toplam içinden aldığı pay 20 baz puan artışla %38,0 oldu. Hesaplarda yaşanan artışın 554 milyon USD’lik kısmı gerçek kişiler, 1,7 milyar USD’lik kısmı ise tüzel kişiler kanalı ile gelmiş durumda. Toplam yabancı para mevduatın %59,4’lük kısmı gerçek kişilere ait. Toplam hacimde yıl başından bu yana görülen düşüş ise 2,9 milyar USD seviyesinde.

🛡️ Kur korumalı mevduat: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından yayımlanan haftalık verilere göre toplam mevduat hacmi 10,4 trilyon TL olurken, kur korumalı mevduat hesaplarının toplam değeri 2,2 trilyon TL ile rekor serisine devam etti. Haftalık bazda yaşanan giriş 85,5 milyar TL seviyesinde. Veriyle birlikte kur korumalı mevduat hacminin toplam mevduat pastası içinden aldığı pay %21’i aştı. Söz konusu hacimde artış trendinin güçlü şekilde devam etmesi, iyileşen mevduat faizleri ile olası bir kur şokuna karşı güvence olarak değerlendirilebilir.

👛 Portföy yatırımları: Yurt dışında yerleşik yatırımcılar, 5 Mayıs ile biten haftada 44 milyon USD tutarında hisse senedi satışı gerçekleşti. Veriyle birlikte, yıl başından bu yana yaşanan çıkış 1 milyar USD’yi aştı. Ayrıca Borsa İstanbul’da yabancı satışı ikinci haftasına taşındı. Veriyle birlikte, yabancı yatırımcıların hisse senedi portföyü içindeki payı %29 seviyesinde bulunuyor. Yatırımcıların toplam stoku ise 22,5 milyar USD.

Devlet iç borçlanma senedi piyasasında ise 71 milyon USD tutarında yüklü bir satış hacmi söz konusu. Yabancı yatırımcıların devlet iç borçlanma senedi stoku 2,1 milyar USD seviyesindeki seyrini koruyor.

Berna Önsel, Strateji ve Yatırım Danışmanlığı Uzmanı

ABD’de Enflasyon Manşette Beklentilerle Uyumlu; Detaylar Kısa Vadeli Risk İştahını Destekler Nitelikte

Fed’in Haziran toplantısına ilişkin piyasa fiyatlaması faizin sabit bırakılacağı lehine dönerken, küresel endekslerde ABD ve Çin’den gelen enflasyon verileri odaktaydı. 

Çin’de açıklanan enflasyon verilerinin ardından Asya’da ekonomiye ilişkin endişeler ön planda. Çin’de TÜFE Nisan’da yıllık bazda %0,1 artarken, ÜFE’de ise %3,6 gerileme görüldü. Verinin ardından iç talebin yakın vadede kayda değer bir artış kaydetmesi beklenmediği belirtildi. 

Akabinde ise İngiltere Merkez Bankası’nın beklentilere paralel para politikası kararı ekonomik ajanda da takip edildi. 

ABD TÜFE verisinde, gıda kaleminde aylık bazda bir değişim görülmezken enerji tarafında ise akaryakıt öncülüğünde artış sürdü. Çekirdek enflasyonda ise harcama grupları arasında en çok ağırlığa sahip barınma yıllık bazda %8,1 olarak açıklandı. Sonuç olarak manşet enflasyon, Nisan’da Fed politika faizi üst bandının (%5,25) altında kalmayı sürdürdü. Diğer bir ifadeyle pozitif reel getiri devam etti. Önümüzdeki aylarda Rusya-Ukrayna Savaşı kaynaklı baz etkilerinin devreye girmesiyle manşet enflasyondaki düşüşün hızlanması muhtemel görünmekte. 

Barınma dışı çekirdek TÜFE’deki aylık artışın yavaşlamış olması detaylarda gözlenen en olumlu gelişme olarak not edilebilir. Dolayısıyla, verinin kısa vadeli risk iştahını destekler nitelikte olduğu söylenebilir. Bloomberg terminaldeki beklentiler yıl sonunda ABD’de TÜFE’nin yıl sonunda %3,2’ye gerileyeceğini, Fed’in Eylül itibariyle faiz indirmeye başlayacağını işaret etmekte. Mevcut görünüm altında Fed’in yakın vadede bekle-gör politikasını sürdürmesini bekliyoruz.  13-14 Haziran’daki Fed toplantısı öncesinde 2 Haziran’da Mayıs İstihdam Raporu ve 13 Haziran’da Mayıs TÜFE verilerinin de karar üzerinde etkisi takip edilecek.

ABD Temerrüde Düşer Mi?

ABD Hazine Bakanı Janet Yellen, daha önce belirttiği temerrüde düşme tarihi olan 1 Haziran yaklaşırken borç tavanı hatırlatmasını yineledi. Yellen, krizin çözülmesinde kilit noktanın ABD Kongresi olduğunu işaret ederken olası bir anayasal krizin önlenmesi için borç tavanının acil artırılması gerektiğini belirtti. 

JP Morgan başta olmak üzere büyük ölçekli bankalar federal borç tavanının kaldırılması tavsiyesinde bulunurken ABD’de temerrüde düşme ihtimali piyasaların odağındaki ana gündem.

Hafta içerisinde Fed Finansal İstikrar Raporu’nun yayımladı. Raporda öne çıkan tema, bankaların ABD büyümesinin daha da yavaşlayacağı endişeleri ile kredi arzında daralmaya gidebileceği bunun da ticari gayrimenkul risklerini artırdığı oldu. Kısa vadeli fonlama piyasalarında yapısal risklerin devam ettiği belirtilirken, yerel bankalardaki likidite bolluğuna dikkat çekildi. 

Fed’in Kredi Görüş Anketi’nden gelen sonuçlarda da orta ve büyük ölçekli şirketler için kredi şartlarının 1Ç23’de bankalar tarafından sıkılaştırdığı belirtildi. Öte yandan ilgili dönemde, kredilere olan talebin yıllık bazda da azaldığına işaret edildi.