🔴 Canlı Gündem

30 Ocak Perşembe gününden herkese merhaba.

Piyasalar, ekonomi, iş dünyası, teknoloji, politika ve kültür-sanat gündeminin en önemli maddelerini Canlı Gündem ile anbean takip edebilirsiniz.

Bir adım geriden: Aposto Gündem'in güncel sayısına buradan ulaşabilirsiniz.

İyi okumalar.

•  Aydın Gün Teşvik Ödülü: İKSV tarafından her yıl klasik müzik alanında gelecek vadeden 30 yaşın altındaki bir genç müzisyene destek sağlayan Aydın Gün Teşvik Ödülü’nün 2024 yılı sahibi, keman sanatçısı Bade Daştan oldu.

•  Genç Kadın Müzisyenler Destek Fonu: İstanbul Müzik Festivali’nin bugüne kadar 107 genç sanatçının müzik kariyerine katkı sağlayan “Yarının Kadın Yıldızları: Genç Kadın Müzisyenler Destek Fonu” için başvurular başladı. 

• Ayrıntılar: Borusan Holding’in sponsorluğunda İKSV tarafından düzenlenen İstanbul Müzik Festivali’nin Türkiye Sınai Kalkınma Bankası (TKSB) iş birliğiyle 2018 yılında başlattığı fon için başvurular 14 Mart Cuma günü saat 17.00’ye kadar sürecek.

•  Usmanbaş'a veda: Piyanist Fazıl Say, çağdaş besteci ve devlet sanatçısı İlhan Usmanbaş'ın 104 yaşında aramızdan ayrıldığını duyurdu.

• Bir adım geriden: Usmanbaş'ın 77 yıllık eşi, devlet sanatçısı Soprano Atıfet Usmanbaş da 2022 yılında hayata gözlerini yummuştu.

•  Açık Radyo'ya art arda ödüller: 30. yılına girerken Apaçık Radyo adıyla dijital yayınlarına devam eden Açık Radyo, son 6 ayda 10 ödüle layık görüldü.

• Ayrıntılar: Kurum son altı ay içinde başta ifade özgürlüğü, kültür-sanat ve sağlık alanlarında aldığı İstanbul Tabip Odası, Basın Özgürlüğü ve Medya Araştırmaları Derneği, TMMOB Şehir Plancıları Odası, Türkiye Vegan Derneği, Çağdaş Gazeteciler Derneği, Güneydoğu Gazeteciler Cemiyeti, Mülkiyeliler Birliği, Power Podcast ve İFSAK ödüllerinin ardından, son olarak da SES Eşitlik ve Dayanışma Derneği tarafından ödüllendirildi.

•  ECB'den faiz indirimi: Mevduat faiz oranında 25 baz puan indirim açıklayan Avrupa Merkez Bankası (ECB) faizleri %2,75 ile 2023 yılı başından bu yana en düşük seviyeye çekti.

• Bununla birlikte: Gösterge faiz oranı da 25 baz puan indirimle %3,15'ten %2,90'a çekildi.

•  Bankacılıkta reel küçülme: BDDK verilerine göre bankacılık sektörünün net kârı 2024 yılında %6,1 artışla 659,0 milyar liraya yükseldi. 

• Bununla birlikte: Sektörün aktif büyüklüğü önceki yıla göre %27,9 artışla 32,65 trilyon liraya yükseldi. 2024 enflasyonu %44,38 seviyesinde ölçülmüştü.

•  TCMB rezervlerinde rekor: Merkez Bankası toplam rezervleri geride kalan haftada 4,26 milyar dolarlık artışla 167,56 milyar dolara yükselerek tarihî seviyeye çıktı. 

• Bununla birlikte: Brüt rezervler 2,53 milyar dolarlık artışla 99,32 milyar dolara yükselirken net uluslararası rezervler ise 2,23 milyar dolarlık artışla 73,7 milyar dolara yükseldi.

•  Yabancıdan 42 haftanın en güçlü alımı: 24 Ocak haftasında 345,4 milyon dolar net hisse senedi alan yabancı yatırımcı, böylelikle 5 Nisan 2024'ten bu yana en güçlü hisse alımını yapmış oldu.

•  TCMB'den kira uyarısı: Merkez Bankası'nın yayımladığı PPK toplantı tutanağında "Öncü göstergeler, aylık kira artış oranının belirgin bir şekilde yükseleceğine işaret etmektedir" ifadelerine yer verildi.

^{Adalet Bakanı Yılmaz Tunç ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan | AA}

•  Erdoğan'dan yargıya müdahale çıkışı: Adli Yargı Hakim ve Cumhuriyet Savcıları ile İdari Yargı Hakimleri Kura Töreni'nde konuşan Cumhurbaşkanı Erdoğan, "Milletimizin taleplerine göre adalet sistemimizi sürekli güncelliyor, tıkanan noktaları açıyoruz" dedi.

• Bununla birlikte: Erdoğan ayrıca, İBB Başkanı İmamoğlu'nu kastederek "Yargıya initkal etmiş süreçlerin siyasi malzeme haline getirilmesi, hakim ve savcılarımızın baskı altına alınması, hedefe konulması sorumsuzluğun daniskasıdır. Türk yargısına kimse ayar veremez" ifadelerini kullandı.
• Perspektif: Türkiye, World Justice Project tarafından yayımlanan "2024 Dünya Hukukun Üstünlüğü Endeksi" raporuna göre 142 ülke arasında 117. sırada bulunuyor.

•  Yaşamın kozmik tohumları: NASA, Osiris-Rex uzay aracı'nın 2023 yılında Bennu asteroidinden topladığı numunelerin "yaşamın yapı taşlarını ve eski bir su dünyasının tuzlu kalıntılarını" içerdiğini duyurdu.

• Neden önemli? Dünya'da yaşamın oluşması için gereken 20 amino asidin 14'ünü tespit ettiklerini bildiren araştırmacılar, numunelerde ayrıca yüksek konsantrasyonda amonyak ve Dünya'daki yaşam formlarının DNA ve RNA içindeki genetik talimatları iletmekte kullandığı 5 nükleotit bazın bulunduğunu da bildirdi.

•  Dünya'yı tehdit eden asteroid: NASA, Aralık 2024'te Şili'deki bir teleskop tarafından tespit edilen ve "2024 YR4" asteroidinin 2032 yılında yaklaşık %1 ihtimalle Dünya'ya çarpabileceği yönünde uyarıda bulundu.

• Öte yandan: Asteroid hakkında konuşan NASA'nın Dünya'ya Yakın Nesne Çalışmaları Merkezi Direktörü Paul Chodas, "%99'luk ıskalama ihtimali nedeniyle hiç endişeli değiliza ma ilgiyi hak ediyor," dedi.

•  Avro Bölgesi'nde sıfır büyüme: Almanya'da üst üste ikinci yıl azalan üretimin etkisiyle 2024 yılının son çeyreğinde baskı altına giren Avro Bölgesi ekonomisi, yılı sıfır büyüme ile tamamladı.

• Geniş açı: Eurostat verilerine göre, 20 ülkeden oluşan bölgede GSYH yılın son çeyreğinde sıfır artışla sabit kalırken beklentiler ekonominin %0,1 büyümesi yönündeydi.

•  Thodex'in kurucusuna tahliye: Nitelikli dolandırıcılık ve kara para aklama gibi çeşitli suçlardan 11 bin 462 yıla kadar hapsi istenen batık kripto para borsası Thodex'in kurucusu Faruk Fatih Özer hakkında "suç işlemek amacıyla örgüt kurma ve yönetme" suçundan tahliye kararı verildi.

• Öte yandan: 30 Ağustos 2022'de Arnavutluk'ta yakalanarak 20 Nisan 2023'te Türkiye'ye iade edilen Özer'in diğer suçlamalara ilişkin tutukluluğunun ise devamına kararına verildi.

•  Meta'dan Trump'a tazminat: ABD Başkanı Donald Trump'ın kendine sansür uygulandığı gerekçesiyle dava açtığı sosyal medya devi Meta, 25 milyon dolar ödeyerek uzlaşmaya gitmeyi kabul etti.

• Geniş açı: Facebook'un yanısıra Instagram, Threads, WhatsApp ve Messenger gibi sosyal medya ve anlık mesajlaşma platformlarını da bünyesinde bulunduran Meta, 6 Ocak 2021 tarihinde Trump taraftarlarının ABD Kongre binasına baskın düzenlemesinin ardından kendi bünyesindeki platformlarındaki Trump'a ait hesapları kapatmıştı.

•  Yasadışı göçle mücadele yasası: Almanya'da Hristiyan Birlik (CDU/CSU) partilerinin göç politikalarının sertleştirilmesine yönelik hazırladığı iki önergeden, "yasadışı giriş teşebbüsünde bulunan herkesin geri gönderilmesini öngören" ilki, aşırı sağcı AfD'nin desteğiyle Federal Meclis'ten geçti.

• Öte yandan: "İç güvenlikte yeni bir politikaya" geçilmesini öngören ve güvenlik kurumlarının yetkilerinin güçlendirilmesi ile IP adreslerinin üç ay boyunca kayıt altına alınması ve elektronik yüz tanıma sisteminin çok daha yaygınlaştırılması gibi talepleri de içeren 27 maddenin bulunduğu ikinci önerge ise destek bulamayarak reddedildi.

•  Türk vatandaşları öldürüldü: Dışişleri Bakanlığı, Lübnan'dan İsrail'e kaçak geçmeye çalışan üç Türk vatandaşının İsrail’in hava saldırısında hayatlarını kaybettiğini açıklayarak naaşlarının en kısa sürede Türkiye’ye nakledilmesi için gerekli işlemlerin yürütüldüğünü duyurdu.

• Bununla birlikte: Dışişleri Bakanlığı, hava saldırısının ne zaman düzenlendiği ve ölen Türk vatandaşlarının isimlerinin belirtilmediği açıklamada "hukuksuz" olduğu vurgulanan saldırı nedeniyle İsrail'i kınadı.

•  İslam karşıtı aktivist öldürüldü: İsveç'te birkaç kez Kuran yakma eylemi düzenleyen Iraklı Salwan Momika, evinde uğradığı silahlı saldırı sonucu yaşamını yitirdi. 

• Arka plan: Momika’nın dünya çapında yankı uyandıran Kuran yakma videoları Müslümanların çoğunlukta olduğu birçok ülkede öfke ve eleştirilere yol açarak bazı yerlerde protestolara neden olmuştu. İsveç medyası, 38 yaşındaki Momika'nın vurulduğu sırada TikTok üzerinden canlı yayın yaptığını bildirdi.

•  Rüşvetin cezası: ABD'de eski Senatör Bob Menendez, altın külçe ve nakit para olarak rüşvet kabul etmek ile Mısır adına çalışmak suçlarından 11 yıl hapis cezasına çarptırıldı.

• Bir adım geriden: Görevdeyken mahkum edilen az sayıdaki ABD senatöründen biri olan Demokrat Partili siyasetçi, geçen yıl görevinden istifa etmişti.

•  Göçmenler Guantanamo'ya: ABD Başkanı Donald Trump, ABD’de yasadışı şekilde yaşayan ve ülkelerine sınırdışı edilemeyen 30 bin göçmenin, Guantanamo'da açılacak gözaltı merkezinde tutulacağını açıkladı.

• Perspektif: Küba'nın Guantanamo Körfezi'nde bulunan ABD deniz üssünde, terörle mücadele kapsamında gözaltında bulunan mahkumlar tutuluyor.

•  Hükümette küçülme: Trump yönetimi, federal işgücünü küçültme çabalarının bir parçası olarak federal hükümet çalışanlarına Eylül ayı sonuna kadar görevlerinden ayrılmaları için mali teşvikler sunan bir bildiri yayımladı.

• Ayrıntılar: Buna göre 6 Şubat'a kadar programa katılmayı kabul eden memurlar tam zamanlı olarak ofise geri dönüş talimatından muaf olacak ve hükümet için mali yılın sonu olan 30 Eylül'e kadar devletin maaş bordrosunda kalırken iş yerlerindeki görevleri azaltılacak veya ortadan kaldırılacak.

•  Rehine takası: Gazze'de İsrail ile Hamas arasında varılan ateşkes ve rehine-tutuklu takası anlaşması kapsamında bir İsrailli rehine daha serbest bırakıldı.

• Bir adım sonrası: Arbel Yehud ve Gadi Moses isimli iki İsrailli rehinenin daha serbest bırakılması bekleniyor. Hamas ayrıca MİT'in yürüttüğü istihbarat diplomasisi sonucunda kimlikleri açıklanmayan 5 Taylandlı rehineyi de serbest bıraktı.

•  Yabancıya konut satışında düşüş: TÜİK verilerine göre yabancıya konut satışı 2024'te 23 bin 781 adetle son 7 yılın en düşük seviyesine gerilerken yabancıların toplam satışlar içerisindeki payı da %1,6'ya düştü.

• Perspektif: Yabancıların konut alımında son iki yıldır düşüş görülüyor. Yabancıların Türkiye'den ev alabilmesine olanak tanıyan "Mütekabiliyet Yasası" 2012'nin ortalarında yürürlüğe girmişti.

•  Özel hastaneler yönetmeliği: Sağlık Bakanlığının özel hastanelerin işletilmesinden denetlenmesine kadar tüm kuralları yeniden düzenleyen yönetmeliği Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

• Ayrıntılar: Buna göre özel hastanelerde hizmetleri üçüncü kişilerin yürütmesi yasaklanırken bu durumun tespitinde ruhsat iptali cezası getirildi. Özel hastanelerde SGK tarafından belirlenen fark haricinde herhangi bir ücret talep edilmesi de yasaklandı. Özel hastaneler ayrıca sadece kalite açısından değil tıbbi işlemlerin içerikleri açısından da denetlenecek.

•  Trump'tan Truth․Fi: Trump'ın sahibi olduğu sosyal medya platformu Truth Social'ın ana şirketi Trump Media, "Truth․Fi" adında yeni bir finansal hizmetler ve FinTech markasını hayata geçireceğini açıkladı.

• Ayrıntılar: Şirketin geleneksel yatırım araçlarının yanısıra kripto para araçlarına da 250 milyon dolara kadar yatırım yapacağı bildirildi. Duyurunun ardından Trump Media'nın Nasdaq'da işlem gören hisseleri %10'un üzerinde değer kazandı.

•  İmamoğlu'ndan erken seçim çağrısı: İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu, Cuma günü Çağlayan Adliyesi'nde vereceği ifade öncesinde hakkında başlatılan soruşturmaya tepki göstererek erken seçim çağrısında bulundu.

•  Microsoft ve Meta beklentileri aştı: Bilançolarını açıklayan ABD'li teknoloji şirketleri Microsoft ve Meta'nın 2024'ün son çeyreğindeki performansları beklentilerin üzerinde geldi.

• Microsoft: Şirketin geliri önceki yıla göre %12 artışla 69,6 milyar dolara çıkarken net kârı da %10 artışla 24,1 milyar dolara yükseldi.
• Meta: Şirketin geliri önceki yıla göre %21 artışla 48,4 milyar dolara çıkarken net kârı da %49 artışla 20,8 milyar dolara yükseldi.

•  Tüketici güveni: TÜİK verilerine göre Ocak ayında 99,7 seviyesine ulaşan ekonomik güven endeksi, 10 ayın zirvesine çıksa da 100 eşik değerin altında kalarak genel ekonomik duruma ilişkin kötümserliğe işaret etti.

• Ayrıntılar: Ocak ayında tüketici güven endeksi 81,0 seviyesine gerilerken; reel kesim (imalat sanayi) güven endeksi 102,6 değerini, hizmet sektörü güven endeksi 116,5 değerini, perakende ticaret sektörü güven endeksi 114,5 değerini, inşaat sektörü güven endeksi ise 91,7 değerini aldı.

•  Tesla beklentileri karşılayamadı: Elon Musk'ın sahibi olduğu elektrikli otomobil üreticisi Tesla'nın geliri ve kârı, geçen yılın dördüncü çeyreğinde piyasa beklentilerini karşılayamadı. 

• Ayrıntılar: Şirketin gelirleri yıllık bazda %2 artışla 25,7 milyar dolar olurken net kârı ise aynı dönemde %71 azalarak 2,3 milyar dolara geriledi.

•  Nükleer enerji yatırımı: Nükleer füzyon reaktörü geliştirme vaadiyle F serisi turunda 425 milyon dolar yatırım alan Helion, değerlemesini 5 milyar doların üzerine çıkardı. 

• Geniş açı: 2028'den itibaren Microsoft için elektrik üretmeye başlayacak olan 12 yıllık nükleer enerji girişiminin yatırımcıları arasında Sam Altman da bulunuyor ve şirketin OpenAI ile görüşme hâlinde olduğu belirtiliyor. Girişimin Polaris adı verilen son prototipinin elektrik üretiminde kullanılacak ilk füzyon reaktörü olması bekleniyor.

•  ChatGPT Gov: OpenAI, yapay zeka sohbet robotu ChatGPT'nin ABD'deki devlet kurumları için özelleştirilmiş yeni sürümü "ChatGPT Gov"u duyurdu.

• Bununla birlikte: SoftBank'in, Project Stargate için olan 15 milyar dolarlık taahhüdüne ilave olarak OpenAI’a 15 ila 25 milyar dolarlık ek yatırım yapmak için görüşmelerde bulunduğu bildirildi.

•  ABD'de uçak kazası: ABD’nin başkenti Washington DC'deki Ronald Reagan Havalimanı'na inmek üzere alçalmakta olan American Airlines'a ait bir yolcu uçağı, Sikorsky'ye ait "Kara Şahin" modeli askerî helikopterle çarpıştı.

• Bununla birlikte: Çarpışmanın ardından 64 kişiyi taşıyan uçak ile eğitim uçuşu yapan helikopter Potomac Nehri'ne düşerken, nehirden şu ana kadar 18 kişinin cansız bedeni çıkarıldı.