Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Nisan 2023’e ilişkin konut satış verilerini yayımladı. Yayımlanan verilere göre nisan ayında konut satışları yıllık bazda %35,3 azalışla 85 bin 652’ye geriledi. Böylelikle satışlarda birkaç aydır sürmekte olan yıllık bazda düşüş trendi nisanda da hız kesmeden devam etti ve ocak - nisan döneminde satışlarda kaydedilen toplam düşüşü yıllık bazda %18,6’ya taşıdı.

Nisan ayı konut satışlarında aslan payını toplam satışların %16,3’ünü karşılayan İstanbul aldı. İstanbul’u %11,7 pay ile Ankara ve %4,5 pay ile İzmir takip etti. Ardahan ve Hakkari ise yalnızca 22’şer satışla konut satışlarının en az olduğu iller oldu.

Aynı dönemde ilk el konut satışları %26 azalarak 26 bin 952 seviyesinde gerçekleşirken, ikinci el konut satışları %39,3 daralarak 58 bin 700 oldu. İpotekli satışlar ise son dönemde krediye erişimde yaşanan zorluklar nedeniyle düşüş trendini nisanda da sürdürerek %32 daraldı.

Yabancılara yapılan konut satışları da nisan ayında yıllık bazda %60,4 daralarak 2 bin 557 seviyesine geriledi. Geçtiğimiz yıl patlak veren Rusya - Ukrayna savaşının ardından Rusya vatandaşlarının ülkemiz konut piyasasına gösterdiği yoğun talep göz önüne alınırsa, düşüşün baz etkisinden kaynaklandığını ve yabancı alımlarının hemen hemen normal düzeylere dönmekte olduğunu da söyleyebiliriz.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, halihazırda yürürlükte olan menkul kıymet tesisine ilişkin uygulama talimatında güncelleme yaptı. Buna göre, kredi kartıyla yapılan nakit avans çekimi ve kuyum harcamaları için de %30 oranında menkul kıymet tesisi şartı getirildi. Bunun yanında, mevcut durumda uygulamada olan aylık %3 kredi büyümesi eşiği diğer ticari krediler ve tüketici kredileri için de genişletildi. Bankalar bu krediler için de aylık %3 büyümeyi aştığı takdirde, eşiğin üzerinde kalan kısım için tuttukları menkul kıymetleri bir yıl boyunca ellerinde tutacaklar. Söz konusu değişikliklere ilişkin hesaplamalar nisan ayı başı itibarıyla devrede olacak. Düzenlemede ayrıca bankaların TL dönüşüm hedefinin hesaplamasına fiziki altın karşılığındaki hesaplar da dahil edildi.

Bu düzenleme ile (teknik düzenlemeler bir yana) bireysel borçlanma penceresinde sıkılaşma sağlanması hedefleniyor.

Avrupa Konseyi, AB üyesi ülkelerin kripto varlıklar üzerinden vergi kaçırılmasını önlemek adına hazırlanan yasa değişikliği üzerine anlaşma sağladıklarını duyurdu.

Uzlaşı sağlanan yasa değişikliğine göre kripto varlıklar raporlama ve kayıt zorunluluğu kapsamına alınacak ve zengin bireylerin kripto varlıklardan kazandığı gelirler kayıt altında tutularak üye ülkelerle paylaşılacak. Böylece kripto varlıklar üzerinden kazanılan gelirin vergilendirilmesinin önü açılmış olacak ve bu tür varlıklar vergi kapsamında olan gelir ve varlık kategorilerine dahil edilecek. Ayrıca kripto varlık platformlarının  vergi otoriteleri ile otomatik olarak bilgi paylaşımında bulunması da zorunlu hale getirilecek.

Uzlaşının üye ülkeler tarafından resmî olarak onaylandıktan sonra yürürlüğe girmesi planlanıyor.

Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) 2023 yılında ülkemiz için büyüme beklentisini %3,0’ten %2,5’e indirdi. Söz konusu düşüşün temel sebebi deprem olarak gösterilirken mevcut beklenti, öngörülerini paylaşan kurumlar içinde görece daha düşük kalmış durumda. Kurum, ülkemize ilişin 2024 yılı büyüme tahminini ise %3,0’te sabit tuttu. Yayımlanan analizde EBRD ülkelerinin üçte ikisinde enflasyonun halen çift haneli olduğu vurgulanırken ülkemizdeki seviyenin listede ikinci sırada kalmaya devam ettiği vurgulanıyor. Metinde ayrıca dış finansman gereksinimi, yatırımcıların iştahındaki düşüklük ve TL üzerinde biriken baskı da vurgulanan maddeler arasında yer alıyor.

ABD merkezli Citigroup ise yayımladığı notta, seçim sorası oluşan ve mevcut iktidarın korunacağı senaryo dahilinde ülkemizde faaliyet gösteren özel sektör şirketlerinin döviz bazında ihraç ettiği menkul kıymetlerin yüksek oynaklıkla karşı karşıya kalabileceğini, bu sebeple portföyler içinde ağırlıklarının azaltılması tavsiyesini verdi.

💾 Cep bilgisi: Seçim sonrası fiyatlamalarda 5 yıl vadeli kredi temerrüt takası (CDS primi) 650 puanı aşarak son altı aylık dönemin en yüksek seviyesini gördü. Gösterge, 14 Mayıs ile biten haftada yılın en düşük seviyesi olan 500’ü görmüştü.

Perakende satışlar

ABD’de perakende satışlar %0,8’lik artış beklentilerine karşın %0,4 olarak gerçekleşti. Veri beklentilerin oldukça altında gelmekle birlikte perakende satışlarda ocak ayından bu yana ilk kez artış izlendi. Veride yıllık artış oranı ise %1,6 oldu. Veri setinde 13 alt kategorinin 7’sinde büyüme göze çarpıyor Söz konusu veri cari fiyatlarla yayımlanıyor ve mevcut görünüm enflasyon beklentilerinden bir ayrışmaya işaret etmiyor. Öte yandan, mevcut beklentiler Fed’in %2’lik hedefinden halen çok uzakta.

💾 Cep bilgisi: %1,0 daraldığı açıklanan mart ayı verisi bu veri setiyle %0,7 daralma olarak revize edildi. Söz konusu veri setinin aylık güncellemesi ise 15 Haziran tarihinde gerçekleşecek.

Denetim ve Düzenleme Raporu

Fed, yılda iki kez yayımladığı denetim ve düzenleme raporununun 2023 yılındaki ilk versiyonunu yayımladı. Metinde bankacılık sektörünün sermaye ve likidite yeterliliğinin yerinde olduğu ifade ediliyor. Buna karşın, sektörün son dönemde maruz kaldığı dalgalanmaya atıf yapılan raporda, sürecin çok daha dikkatli bir şekilde değerlendirilmesi gerektiği belirtiliyor.

İflas eden üç bankanın fonlama kaynaklarındaki yoğunlaşma ve kötü faiz riski yönetimi sebebiyle sıkıntı yaşadığının ifade edildiği metinde söz konusu kurumların artan fonlama maliyetlerini dengelemek adına daha fazla borçlanmak durumunda kaldıkları vurgulanıyor.

Raporda, benzer sorunların yinelenmemesi adına denetim mekanizmasının güçlendirileceği, kurumların likidite riski yönetim becerilerinin sınanacağı ve söz konusu geliştirmeler için harcanan çabanın iki katına çıkartılacağı ifade ediliyor.

Rapor, bankacılık krizi sonrasında başkan Jerome Powell başta olmak üzere Fed yetkililerinin verdikleri ilave regülasyon mesajlarının teyidi niteliğinde.

Raporun yayımlanmasının ardından Kongre’de açıklamalarda bulunan Fed Denetimden Sorumlu Başkan Yardımcısı Michael Barr, bankaların daha agresif bir şekilde denetleneceğini söyledi. Fed’in yeni regülasyonları yaz döneminde devreye almasını beklediğini ifade eden Barr, finansal kurumların daha katı kural setleriyle hareket etmelerinin sağlanacağını söyledi.

Avrupa

Avrupa Birliği’nde, bölge genelindeki enerji ithalatını daha verimli hale getirebilmek adına kurgulanan ihale mekanizmasının ilk etabı tamamlandı. 10 Mayıs tarihinde açılan ihaleye 13,4 milyar metreküp talep geldi. Söz konusu arzın 25 şirket tarafından sağlandığı belirtilirken mekanizma dahilinde 110 şirket yetki almış durumda. Birlik, bu adımla birlikte stokların daha etkin yönetilmesi ve satın alma sürecinde fiyat avantajı sağlanmasını hedefliyor.

İngiltere’de işsizlik oranı mart ayında %3,9 olarak gerçekleşti. Veri beklentiler dahilinde ve makroekonomik görünüm üzerinde tekil bazda büyük bir etkisi bulunmuyor. Ülkede özel sektörde ücret artışları ise %7,0 olarak gerçekleşti. Söz konusu oran, %10 seviyesinde bulunan enflasyonun altında bulunuyor. Ülkede bu sebeple yapılan protestolar yer yer devam ediyor.

Almanya’da yatırımcı güveni, -5’lik beklentilere karşı -10,7 oldu. Avrupa’nın en büyük ekonomisinde beklentilerden kötü gelen veri, ülkedeki resesyon beklentilerinin güçlenmesine yol açmış durumda.

💾 Hatırlatma dozu: Avro Bölgesi’nde sanayi üretimi mart ayında aylık bazda %4,1; yıllık bazda ise %1,4 düşüş kaydetmişti. Almanya, %3,1’lik aylık düşüş verisi ile beklentilerden kötü performans göstermişti.

İtalya’da stratejik öneme sahip kurumların korunması ve desteklenmesi adına bir varlık fonu kurulacağı açıklandı. Söz konusu teklifin parlamentoya hafta bitmeden sunulması bekleniyor.

ABD’de sanayi üretimi nisan ayında yıllık bazda %0,5 artış göstererek beklentilerin üzerinde gerçekleşti. Piyasanın beklentisi üretimde oransal olarak bir değişim gerçekleşmemesi yönündeydi. 

Sanayi üretimindeki yükseliş, imalat sektörü üretiminde kaydedilen %1’lik artış tarafından desteklendi. Özellikle motorlu taşıtlar ve yedek parça üretimindeki artış üretimi yukarı yönlü besleyen unsurlar oldu. Bu dönemde imalat sanayi kapasite kullanım oranı da 0,3 puan artışla %79,7’ye yükselerek 1972-2022 yılları arasındaki ortalamaya eşitlendi.

Bütün bu olumlu verilerin yanı sıra imalat sanayisinin ileriye dönük beklentilerinde bariz bir gerileme de mevcut. New York Fed İmalat Endeksi mayıs ayında 42,6 puan azalışla eksi 31,8 puana gerileyerek beklentilerin oldukça altında gerçekleşti ve pandemi şartlarının geçerli olduğu Nisan 2020’den bu yana en düşük değerini aldı. 

Endeksin imalat sektöründe daralmaya işaret etmesiyle birlikte ülkenin sanayi üretiminde bir süredir devam eden nispeten olumlu havanın çok uzun sürmeyeceği ve mayıs ayında yavaşlamaya başlayabileceği tahmininde de bulunabiliriz.

Avro Bölgesi sanayi üretimi

ABD’ye zıt olarak Avrupa'nın sanayi üretiminde bariz bir gerileme mevcut. Avrupa İstatistik Ofisi (Eurostat) tarafından yayımlanan verilere göre Avro Bölgesi’nde sanayi üretimi mart ayında aylık bazda %1,4, yıllık bazda ise %4,1 daraldı. Avrupa Birliği’nde ise bu oran aylık bazda %1,3; yıllık bazda %3,6 daralma şeklinde gerçekleşti.

Bölgeye dahil olan ülkeler arasından sanayi üretimi aylık bazda en çok %26,3 ile İrlanda’da gerilerken, en çok artış ise %3,0 ile Finlandiya’da gerçekleşti.

Detaylara bakıldığında mart ayında bölgede dayanıklı tüketim malları üretiminin %2,8 arttığı, ara malları üretiminin %1,8, dayanıksız tüketim malları üretiminin ise %0,8 daraldığı görülüyor. Diğer gruplara kıyasla üretimi en çok daralan ürün grubuysa %15,4 ile sermaye malları grubu. Bu da bölgede yatırımların giderek yavaşlamakta olduğunun bir göstergesi olarak yorumlanabilir.

👉 Öte yandan: Avrupa Komisyonu, Avro Bölgesi ekonomisi için 2023  yılı büyüme tahminini yukarı yönlü revize ederek %1,1’e çıkardı. 2024 tahminiyse %1,6 olarak açıklandı. Bunun yanı sıra kurumun 2023 yılı enflasyon beklentisi 0,2 puan artırılarak %5,8’e yükseltildi.