ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu, (SEC) Binance'e açtığı davanın ardından Coinbase'i de dava etti. 101 sayfalık dava dosyasında ABD'nin en büyük kripto platformu olan Coinbase'in, kullanıcıların aslında kayıtsız menkul kıymetler olan çok sayıda kripto token'ın ticaretini yapmalarına izin vererek düzenlemelerden kaçtığı iddia edildi. Haberin ardından Coinbase'in Nasdaq'ta işlem gören hisseleri %15'e kadar değer kaybetti.

💉 Hatırlatma dozu: SEC, geçtiğimiz günlerde dünyanın en büyük kripto para borsası Binance ve kurucusu Changpeng Zhao'yu çeşitli yasaları ihlal etmekle suçlayarak dava etmiş ve SEC Başkanı Gary Gensler "halk zor kazandığı varlıklarını bu platformlara yatırmaktan kaçınmalıdır" ifadelerini kullanmıştı. Binance ise suçlamaları reddetti.

• SEC, dünyanın en büyük kripto borsası Binance'in yatırımcıları ticaret kontrolleri konusunda yanlış yönlendirirken, müşteri varlıklarını gizlice Zhao'nun sahip olduğu başka bir kuruluşa dağıttığını ve bu faaliyetin "kapsamlı bir dolandırıcılık ağı" gibi yürütüldüğünü söylemişti.

💥 Etkiler: Veri firması Nansen, SEC'nin açtığı davanın ardından yatırımcıların kripto borsası Binance'ten son 24 saat içinde yaklaşık 790 milyon USD çektiğini duyurdu. Nansen, Binance'in ethereum blok zincirindeki kripto token'larda 778,6 milyon USD'lik net çıkış gördüğünü belirtirken; şirketin ABD'deki bağlı kuruluşu Binance US'te ise 13 milyon USD'lik net çıkış kaydettiğini paylaştı.

Bankaların sendikasyon kredilerini çevirme mevsiminde sıra T. İş Bankası’ndaydı. 388,3 milyon EUR ve 224,0 milyon USD olarak iki dilimde kullanılan 1 yıl vadeli kredinin faiz oranı mevcut sendikasyon yenilemelerinden sapma göstermedi. Kredinin EUR diliminin maliyeti Euribor + %4,00 olurken, USD dilimin maliyeti SOFR+%4,25 seviyesinde.

💉 Hatırlatma dozu: Geçtiğimiz hafta Garanti ve Yapı Kredi bankaları da sendikasyon kredilerini benzer faiz oranı ile yenilemişlerdi.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), mayıs ayına ilişkin reel efektif döviz kuru veri setini yayımladı. Veri setine göre, TÜFE bazlı gösterge 59,0’dan 57,9’a geriledi. Veriyle birlikte endeks iki ay üst üste düşüş kaydetti.

ÜFE bazlı reel efektif kur ise mayıs ayında 92,6’ya yükseldi. Endeks, ocak ayından bu yana 92 seviyesindeki seyrini sürdürüyor.

💾 Cep bilgisi: Reel efektif döviz kuru hesaplamasında arındırma bileşeni olarak TÜFE, ÜFE ve birim işgücü maliyeti verileri kullanılıyor. Endekste eşik değer 100 ve bu değerin altı değersiz, üstü ise değerli para birimi olarak yorumlanıyor. Yani, 100’ün üzerindeki her değer TL’nin hedef yabancı para sepetine karşı değerli olduğu anlamına geliyor.

Kaynak: TCMB

❓ Neden önemli? Reel efektif döviz kuru endeksindeki yükseliş, TL’nin seçili döviz sepeti karşısında enflasyondan daha düşük miktarda değer kaybettiği anlamına geliyor. Reel olarak değerlenen para birimi ise teorik olarak ihracat bacağında maliyet dezavantajını artırıyor. İçinden geçtiğimiz enflasyonist dönemlerde kurun stabil seyri ise endeksi yukarı taşıyor. Diğer bir ifadeyle, endeksteki düşüş, TL’nin seçili döviz sepeti karşısında enflasyonun aşındırıcı etkisinden daha fazla değer kaybettiğini gösteriyor.

💉 Hatırlatma dozu: Manşet değer olarak kabul edilen TÜFE bazlı reel efektif döviz kuru 2021 yılının ekim ayından bu yana 60’lı bir değer görmedi. Endekste tarihi dip seviye, Aralık 2021’de kaydedilen 47,7 olurken zaman serisinin başından bu yana endeksin ortalama değeri 94,4 seviyesinde bulunuyor. Endekste üç yıllık ortalama 58,8; beş yıllık ortalama ise 64,8.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) enflasyon verisinin açıklanmasını takiben yayımladığı aylık fiyat gelişmeleri raporunun güncellenmiş versiyonunu yayımladı. Türkiye İstatistik Kurumu tarafından hesaplamalara yansıtılan doğalgaz sübvansiyonunun etkisinin “belirgin” olarak nitelendiği metinde, temel mal ve hizmet fiyatlarında artışın devam ettiği ifade ediliyor.

Temel mal grubu enflasyonundaki artışın, yöntem değişikliği sonucu yeni sezon genişinin mayıs ayına kaldığı giyim ve ayakkabı grubu ile otomobil fiyatlarına bağlandığı metinde çekirdek enflasyondaki yükselişe de atıfta bulunuluyor.

Metinde, hizmetler enflasyonunda lokanta ve otel fiyatlarına vurgu yapılıyor. Enerji fiyatlarının endeksi aşağı çektiğinin teyit edildiği raporda gıda fiyatlarında ise yılın erken dönemlerine kıyasla daha olumlu bir görünüm izlendiği belirtiliyor.

Ekonomim.com’dan Mehmet Kaya’nın haberine göre kabine değişiminin ardından önümüzdeki günlerde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Hazine ve Maliye Bakanlığı, SPK ve BDDK’nın kilit noktalarında da birtakım değişiklikler olması bekleniyor. Özellikle bakan değişimi ve verilen ortodoks politikalara dönüş mesajları nedeniyle yeni bakan Mehmet Şimşek ve uygulanması planlanan yeni politika seti ile uyumlu çalışabilecek kadrolar kurulmasının üzerinde duruluyor. 

💉 Hatırlatma dozu: Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek görevi devraldığı gün yaptığı konuşmasında, “Türkiye’nin rasyonel bir zemine dönme dışında bir seçeneği kalmamıştır. Kurala dayalı, öngörülebilir bir Türkiye ekonomisi, özlenen refaha ulaşmamızda anahtar olacaktır.” ifadelerini kullanarak ortodoks politikalara dönüş mesajı vermişti. Şimşek aynı konuşmada makrofinansal istikrarın önceliklendirileceğini de söylemişti.

TCMB Başkanlığı için ismi en çok geçen isim eski Goldman Sachs Yönetici Direktörü ve Marsh McLennan Yönetim Kurulu Üyesi Hafize Gaye Erkan olurken, BDDK Başkanlığı için BDDK İkinci Başkanı Yakup Asarkaya’nın ve TCMB Başkan Yardımcısı Taha Çakmak’ın isimleri üzerinde duruluyor.

💉 Hatırlatma dozu: Reuters haber ajansı, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in, ismi son zamanlarda TCMB Başkanlığı ile birlikte anılan Hafize Gaye Erkan ile görüştüğünü haberleştirmişti. Konuya ilişkin Reuters’a konuşan üst düzey bir yetkili ise başkanlık için birkaç aday olduğunu belirterek, “Ancak Gaye Erkan’ın atamasının birkaç gün içinde tamamlanacağını düşünüyorum. Erkan, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile de görüşecek kısa süre içinde. Bir tanışma olacak” ifadelerini kullanmıştı.

Ekonomi Politikaları Kurulu ve Strateji ve Bütçe Başkanlığı (SBB) gibi kurumlarda da “kan tazeleme” niteliğinde birtakım değişiklikler beklenirken, genel beklenti mevcut SBB Başkanı İbrahim Şenel’in görevine devam edeceği yönünde.

“Elinde sihirli değnek yok”

Hürriyet yazarı Hande Fırat, yeni bakan Mehmet Şimşek ile ilgili kaleme aldığı yazısında Şimşek ile Cumhurbaşkanı Erdoğan arasındaki görüşmelerin adeta baba - oğul edasında ve tüm gerçeklerin ortaya konulmasıyla geçtiğini ifade etti.

Mehmet Şimşek için "Göreve gelmemesi için lobi yapanlar oldu" da diyen Fırat, yeni bakanla ilgili tespitlerini ise şu şekilde sıraladı:

“- Adı, tek başına güveni temsil ediyor. Ancak elinde sihirli bir değnek yok.

- Ekonomideki durumun A’dan Z’ye farkında. Makroekonomik dengelerin oturtulması ve enflasyonla mücadele birinci önceliği.

- Şimşek bakan yardımcılıklarından teknik ekibe, liyakatli ve birbiriyle uyumlu isimlerle çalışmaktan yana.

- Ortaya koyacağı program ve takvimlendirme ile kamuoyuna hep şeffaf olması bekleniyor.

- Ancak ekonomik bazı rakamların düzeltilmesi için zamana ihtiyaç olduğu da unutulmamalı. Kısacası zaman ve kamuoyu desteği Şimşek açısından önemli."

Kıdemli ekonomi gazetecisi Erdal Sağlam ise "Mehmet Şimşek'e yüzde 25 faiz limiti konuldu mu?" başlığıyla kaleme aldığı yazısında, piyasalarda Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Bakan Mehmet Şimşek arasında yapılan müzakereler sonucunda özellikle faizler gibi detay rakamlar üzerinde birtakım anlaşmalara varıldığı görüşünün hâkim olduğunu ifade etti. 

Sağlam yazısında, "Ancak faizlere Cumhurbaşkanı tarafından bir limit konulup konulmadığı konusu merak konusu oluyor. Eğer böyle bir limit için Mehmet Şimşek söz verdiyse bu uygulanacak yeni politikaların gücünü azaltabilir. Enflasyonun yeterince düşmemesi, enflasyonla ilgili beklentilerin planlandığı kadar gerilememesi faiz oranlarında %25'in de üzerine çıkılmasını gerektirebilir" ifadelerini kullandı.

Almanya'da fabrika siparişleri, Nisan ayında yükseliş beklentilerine rağmen gerileme kaydetti. Fabrika siparişleri aylık bazda %0,4, yıllık bazda ise %9,9 azaldı. Yılın ilk çeyreğinde resesyona giren Avrupa’nın en büyük ekonomisinde, ikinci çeyreğe ilişkin ilk sinyaller de özellikle sanayi tarafındaki zayıflığın sürdüğüne işaret etti.

💉 Hatırlatma dozu: Almanya ekonomisi 2022'nin dördüncü çeyreğinde %0,5, 2023'ün birinci çeyreğinde ise %0,3 daralarak teknik resesyona girdi. Almanya Federal İstatistik Ofisi (Destatis) tarafından yayımlanan çeyreklik GSYH verilerine göre kamu tüketimi ve özel tüketim kalemlerindeki düşüşler ülkedeki ekonomik daralma trendinin temel sebebi. Birinci çeyrekte tüketime nazaran nispeten güçlü kalarak daralmanın daha da derinleşmesinin önüne geçen yatırımlar kaleminin ise önümüzdeki çeyreklerde zayıflayarak GSYH üzerindeki dengeleyici etkisini yitirmesi bekleniyor.

Almanya Ekonomi ve İklimi Koruma Bakanlığı'ndan sanayi üretimi verilerine ilişkin yapılan açıklamada, siparişlerdeki düşüşte özellikle geniş ölçekli siparişlerdeki düşüşün etkili olduğu, bu kalem dışarıda bırakıldığında fabrika siparişlerinin aylık %1,4 arttığı ifade edildi. Açıklamada özellikle küresel ekonomiden ve Avro Bölgesi’nden gelen siparişlerdeki düşüşün etkisi vurgulandı.

Avrupa ve İngiltere'de perakende satışlar

Avro Bölgesi'nde perakende satışlar, Nisan’da bir önceki aya göre değişim göstermedi ve %0,2’lik büyüme yönündeki piyasa beklentilerinin altında kaldı. Avrupa İstatistik Ofisi (Eurostat) tarafından yayımlanan verilere göre, ortak para birimi blokunda perakende satışlar Nisan’da geçtiğimiz yılın aynı dönemine kıyasla ise %2,6 geriledi.

👉 Öte yandan: Avro Bölgesi'nde tüketicilerin enflasyon beklentileri büyük ölçüde geriledi. Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) aylık olarak yayımladığı ankete göre, Mart ayında %5 olan 12 aylık enflasyon beklentisi Nisan'da %4,1'e düşerken, 3 yıllık beklenti de %2,9'dan %2,5'e indi.

İngiltere'de perakende satış hacmi Mayıs ayında aylık bazda %3,9, yıllık bazda ise %1,1 artış gösterdi. Verinin yukarı yönlü olmasına karşın yıllık bazda %9,6 artan gıda fiyatları nedeniyle perakende satışlardaki büyüme son 6 ayın en düşük seviyesine işaret ediyor. Analistler ise inatçı enflasyon ve artan faiz oranları nedeniyle ülke perakende sektörünü çok iyi bir yaz döneminin beklemediğini ifade ediyor.

🗣 Tepkiler: Mayıs ayı perakende satış verisine ilişkin konuşan BRC İcra Kurulu Başkanı Helen Dickinson, "Tüketici harcamalarındaki büyüme son 6 ayın en düşük seviyesine geriledi. Kral 3. Charles'ın taç giyme töreninin olduğu hafta sonu gıda satışları artmış olsa da Mayıs'ın geri kalanında bu eğilim sürdürülemedi. Hayat pahalılığı hane halkı üzerinde baskı olmaya devam ederken, isteğe bağlı harcamalardaki büyüme de geriledi" ifadelerini kullandı.

Uluslararası kurumlar Mehmet Şimşek’in yeniden direksiyona geçmesiyle birlikte politika setine ilişkin beklentilerini güncellemeye başladılar.

BMI Research

Fitch Solutions’ın grup şirketi BMI Research yetkilisi Anwita Basu, Anadolu Ajansı’na verdiği mülakatta, para politikasında sıkılaştırıcı adımların gelmesini beklediklerini söyledi. Sıkılaştırıcı adımların atılması eşliğinde enflasyonun düşüş trendinin de hızlanacağını ifade eden Basu, enflasyonun bir süre %35-40 bandında seyrettikten sonra 2024’ün ilk yarısının sonlarında %15-20 bandına gerilemesini beklediklerini söyledi.

Basu, bu süreçte, TL’de ilave ancak yönetilebilir seviyede bir değer kaybı yaşanabileceğini, bunun ise gıda fiyatları ile birlikte ilerleyen dönemdeki enflasyon görünümünün temel değişkenlerinden biri olacağını söyledi. Basu ayrıca enerji fiyatlarında önümüzdeki 24 aylık dönemde düşüş trendinin devam etmesini beklediklerini, bunun da enflasyon görünümüne destek vereceğini belirtti.

JP Morgan

JP Morgan ise konu ile ilgili olarak yayımladığı notta, 22 Haziran tarihinde yapılacak Para Politikası Kurulu toplantısında politika faizinin %8,5’ten %25,0’e yükseltilebileceğini açıkladı. Bu adımın kesin olmamakla birlikte masada olduğunun ifade edildiği mesajda, artırım kararının toplantı tarihinden önce de verilebileceğine değiniliyor. Metinde ayrıca, karar metninde geleceğe yönelik faiz ayarlamalarının da sinyalinin verilmesi beklentisi paylaşılıyor.

💉 Hatırlatma dozu: Mehmet Şimşek’in göreve gelmesinin ardından para politikası setinin de Ortodoks bir eksene geçmesi beklentisi tamamen satın alınmış durumda. Bu çerçevede, Mart 2021’den bu yana Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası başkanlığı görevini yürüten Şahap Kavcıoğlu’nun da görevden alınarak yerine Hafize Gaye Erkan’ın atanması bekleniyor.

Dünya Bankası

Dünya Bankası güncellediği Küresel Ekonomik Raporu’nda ülkemize dair büyüme beklentisini 50 baz puan artırarak %3,2’ye yükseltti. 2024 beklentisi ise 30 baz puan artışla %4,3’e çekildi. Depremin ülke ekonomisine etkisinin 2021 GSYH’sinin %4’üne yakın olduğunun ifade edildiği metinde, büyüme trendinin yeniden inşa çabaları ile desteklendiği ifade ediliyor.

💾 Cep bilgisi: Zayıflayan büyüme, finansal riskler başlığı ile yayımlanan raporda, artan faiz oranlarının küresel büyümeyi yavaşlatacağı ve finansal piyasalarda baskıyı artıracağı öngörülüyor. Raporda 2023 yılı küresel büyüme değeri %2,1’e çekilirken 2024 büyüme tahmini %2,4 olarak tutuldu. Çalışmada 2023 büyüme oranları ABD için %0,7; Avro Bölgesi için %0,4; Çin içinse %4,0 olarak tahmin ediliyor.

Diğerleri

Bloomberg’in haberine göre, politika faizinin bu ay %25 seviyesine yükseltileceği beklentisi Barclays tarafından da satın alınmış durumda. Barclays, politika faizinde tepe noktasını sonbaharda %35 olarak öngörüyor. Societe General ise ilk etapta 650 baz puan artırım bekliyor. Kurum, politika faizinin kısa süre içinde  %25’e yükseltileceği görüşünde.