🗣️ “Dayanacak bir dakika, kaybedecek bir kuruş”

Avustralya menşeli Walk Free Vakfı tarafından 2021 yılı verilerince yayımlanan rapora göre, modern kölelik koşullarında yaşayan insan sayısı son beş yılda %25 artışla 49,6 milyona ulaştı. Bu, bir önceki araştırma olan 2016 verisine kıyasla 10 milyon kişilik bir artışa işaret ediyor.

• Modern kölelik; zorla çalıştırmayı, zorla evlendirmeyi, borç esaretini, ticari cinsel sömürüyü, insan kaçakçılığını, kölelik benzeri uygulamaları, çocukların satışı ve sömürüsünü içerir. Her biçimiyle, kişinin özgürlüğünün kişisel veya mali kazanç için ortadan kaldırılmasına işaret eder.

Dahası: G20 ülkeleri tarafından yönetilen küresel tedarik zincirleri bu artışa katkıda bulunmayı sürdürüyor. G-20'deki zengin ülkeler arasındaki ticaret, ürünlerin işçi haklarının zayıf olduğu ülkelerden sevk edilmesi sebebiyle çalıştırma koşullarını kötüleştiriyor. 

Anlamı: Zorla çalıştırmanın en yaygın olduğu yerler düşük gelirli ülkeler ağırlıklı olsa da, devamlılığı yüksek gelirli ülkelerden gelen taleple derinden bağlantılı.

• Vakıf tarafından düzenlenen Küresel Kölelik Endeksi'ne göre bu ülkeler; 2021 yılında elektronik ve giyim ürünleri, palm yağı, güneş panelleri ve kumaş başta olmak üzere 468 milyar dolar seviyesinde tartışmalı ürün ithal etti.

• Köleliğin artmasına katkıda bulunan koşullar arasında çevresel bozulma, iklim kaynaklı göç, kadın haklarının geri alınması ve pandemi yer alıyor. Modern köleliğin en yüksek yaygınlığına sahip olduğu tahmin edilen ülkeler, çatışmalardan etkilenme, devlet tarafından zorunlu çalıştırmaya sahip olma ve zayıf yönetişime sahip olma eğiliminde olarak betimleniyor.

• Kuzey Kore'nin listede başı çektiği ülkeler arasında Hindistan, Çin, Rusya, Endonezya, Türkiye ve ABD var.

Öte yandan: Dünyadaki neredeyse her hükümet, mevzuat ve politikaları aracılığıyla modern köleliği ortadan kaldırmayı taahhüt etse de süreç 2018'den bu yana büyük ölçüde duraksadı. 

• Avustralya, Kanada, Almanya ve Norveç'in işletme ve hükümetleri küresel tedarik zincirlerinde meydana gelen sömürüden sorumlu tutmak için yasalar çıkardığı belirtiliyor.

Mevduat çıkışları bu yıl içerisinde birçok ABD bankasının çökmesine neden olduktan sonra bir endişe daha ortaya çıktı. JPMorgan Chase'e göre ticari gayrimenkuller, kredi verenler için sorun yaratması en muhtemel alan.

JPMorgan CEO'su Jamie Dimon, Pazartesi günü yaptığı açıklamada "Her zaman bir yan etki vardır. Bu durumda olan muhtemelen gayrimenkule olacak.

"Bir kredi döngüsü olacak. Benim görüşüm, gayrimenkul haricinde sürecin çok normal gelişeceği yönünde."

Bir adım geriden: ABD bankaları, düşük faiz oranları ve Covid-19 salgını sırasında serbest bırakılan teşvikler nedeniyle son birkaç yıldır tarihi düşük kredi temerrütleri ile karşı karşıya.

Ardından: Fed'in enflasyonla mücadele için faiz oranlarını yükseltmesi manzarayı değiştirdi. San Francisco da dahil olmak üzere bazı pazarlardaki ticari binalar, uzaktan çalışanların ofislere dönme konusundaki isteksizlikleri nedeniyle darbe alabilir.

Dahası: Dimon, özellikle sektördeki son çalkantılardan en çok etkilenen küçük bankaların faiz oranlarının çoğu kişinin beklediğinden çok daha fazla yükselmesi durumuna karşı plan yapmaları gerektiğini söyledi.

"Bence herkes faiz oranlarının bu nokradan %6 ya da %7'lere kadar yükselmesine hazırlıklı olmalı."

• Dimon, sektörün hâlihazırda kredi faaliyetlerini dizginleyerek potansiyel kayıplar ve düzenlemeler için sermaye oluşturduğunu da ekledi.

"Kredilerin sıkılaştığını görüyorsunuz; çünkü bir banka için sermayesini korumanın en kolay yolu bir sonraki krediyi vermemektir"

Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) ve Türkiye Bankalar Birliği (TBB), son dönem bankacılık sektörü ve sermaye piyasalarına yönelik iddialara ilişkin eş zamanlı açıklama yaptı.

Sermaye piyasasının ve bankaların güven ve istikrar içinde işleyişini bozacak açıklamaları yapan ve yayanlar hakkında gerekli yasal işlemlerin yapılacağı belirtildi.

Arka plan: Açıklamalar, Ekrem İmamoğlu'nun 29 Mayıs'ı işaret ederek belirttiği "Pazartesi günü bankalardan milletin parasını çekemediği bir süreç istemiyorsak" ifadesi ve iş dünyasına çağrısı üzerine geldi.

• SPK'dan yapılan açıklamada, bazı basın yayın organlarında ve sosyal medyada Borsa İstanbul pay piyasasında işlem gören şirketler hakkında herhangi bir bilgi ve belgeye dayanmayan, gerçeği yansıtmayan, mesnetsiz ifadelerin yer aldığı aktarıldı. Uluslararası piyasalara tam entegre olan sermaye piyasasının güvenilir, şeffaf, istikrarlı, adil ve rekabetçi bir ortamda işlediği belirtildi.
• BDDK'dan yapılan açıklamada, bankaların ve sektörün BDDK'nın gözetimi ve denetimi altında güçlü ve sağlam likidite ile finansal rasyolara sahip bir şekilde yoluna devam ettiği kaydedildi.

• TBB'den yapılan açıklamada, Türkiye'de bankacılık sektörünün yüksek bir likidite, aktif kalitesi ve sermaye yeterliliğine sahip olduğu belirtilerek bankacılık sektörünün tüm yükümlülüklerini karşılayabilecek güçte olduğu vurgulandı. 

"Sektör Türkiye ekonomisinin gücüne inanmakta, gücünü ekonomiden almakta, sağlıklı bir bilanço ile ekonomiye destek olmaktadır. Bankacılık sektöründe güvenin korunması hepimizin görev ve sorumluluğunda olmalıdır. Bankacılıkla ilgili konuların siyaset üstü tutulması büyük önem arz etmektedir. Bu nedenle sektörün güvenirliliğine zarar verebilecek gerçeği yansıtmayan spekülatif açıklamalara asla itibar edilmemelidir."

Antalya Ticaret ve Sanayi Odası (ATSO) ve Antalya Organize Sanayi Bölgesi (AOSB) Başkanı Ali Bahar, ATSO Mayıs ayı meclis toplantısında iş dünyasında yaşanan ekonomik olumsuzlukları değerlendirdi; piyasalarda güvenin sağlandığı, finansal istikrara yönelik adımların atıldığı bir ekonomi politikası uygulanmasının gerekliliğini ifade etti. 

“Artık önümüzü görebilmeyi, doğru politikaların, süratle hayata geçirilmesini talep ediyoruz. Artık iş dünyamızın ve ülke ekonomisinin buna tahammül edecek ne bir dakikası, ne de kaybedecek bir kuruşu dahi kalmamıştır. Türkiye ekonomisinin en öncelikli sorunları faiz, enflasyon, döviz kurlarındaki belirsizlik ve cari açıktır. Faizler ve finansmana erişim konusunda uzun süredir yaşadığımız belirsizliğin bir an önce istikrara kavuşması şarttır. Öyle ki şu an piyasada 2 farklı faiz oranı bulunmaktadır. Faiz oranlarındaki belirsizliğin bir an önce giderilmesi ve reel faiz oranlarını iyileştirici adımlar atılmalıdır.

Bankalardan ihtiyacı olan dövizi toparlayamayan üyelerimiz serbest piyasanın yüksek maliyetli kurlarına maalesef mecbur kalıyor. Artık krediler üzerindeki baskı hafifletilmeli, finansmana erişiminde zorlaştırıcı unsurlar ortadan kaldırıldığı gibi, kolaylaştırıcı uygulamalar hızla hayata geçirilmelidir. Yüksek seyreden dış ticaret açığının ana nedeni ihracatın artırılamaması değil, ithalatta yaşanan aşırı artışlardır. Kurun şu an ki yerinin ve faizlerin piyasalar tarafından reel görünmemesi de, ekonomiye güvenin negatif olmasının en önemli sebebidir. Deprem felaketi ve seçimler nedeniyle artan kamu harcamaları ek vergi yükü getirecek. Seçim sürecinin geçmesi ile ek vergi yüklerinin gelmesi kaçınılmaz bir durumdur. Önümüzdeki dönemde yaşanacak bir vergi artışı, zaten zor durumda olan ve yüksek maliyetlere maruz kalan birçok işletmenin kapısına kilit vurmasına neden olacaktır.”

Ek olarak: Adana Ticaret Odası (ATO) Meclis Başkanı İsmail Acı, son üç yıldır önce pandemi, sonrasında Rusya-Ukrayna savaşı, son olarak deprem ve bazı kentlerde yaşanan sel felaketlerinin  üretim ve işgücü kayıplarıyla ekonomiyi sekteye uğrattığını, girilen seçim sürecinin de piyasalarda durgunluğa yol açtığını ifade etti.

Başkanı Acı, ‘krediye erişimin zorlaştığını, birçok bankanın kredi vermeyi durdurduğunu, piyasalarda çek senetle ticaret devrinin kapandığını, nakit parası olmayanların ticaret yapamaz duruma geldiğini’ söyledi.

"En çok korkulan ise baskılanan döviz kurlarının yükselmesi. TL’nin değer kaybı yaşayacağına ilişkin kaygılar yüzünden ticarette güven kaybı yaşanıyor. Yıllardır ekonomideki en önemli mesele olan enflasyonun tek haneleri görmesini diliyoruz. Zira bu gerçekleşirse piyasalar canlanacaktır ve bu durum üretim artışını beraberinde getirecektir.  Üretim artışı da istihdam yaratacaktır. Bu yüzden seçimden sonraki öncelikli beklentimiz enflasyon, istihdam, ihracat ve yatırım gibi temel makroekonomik göstergelerin iyileşmesidir. Seçimi kim kazanırsa kazansın beklentimiz güven ortamı ve ekonomik istikrar.”