n okuyoruz| Bültenden Herkese Merhaba!
Bu haftanın odağında CNN'in yeni program planları ile gündem olan mizahi haber programlarını ve bunların etkisini inceledim. Özellikle ABD örnekleriyle tanıdığımız bu formata daha yakından baktığımız bir odak oldu.
"Ne Okuduk" Bölümünde ise CNET'in yapay zekâ skandalı, faydalı podcast araçları, sızıntı gazeteciliği ve gazetecilere güven sorunu ilişkisi gibi başlıklar var.
Sizleri bültenle baş başa bırakmadan önce 2023 yılı Kuluçka ve Mentorluk programlarımız için başvuruların devam ettiğini tekrar hatırlatmak istiyorum. Kuluçka programı hakkında detaylı bilgi ve başvuru için buraya, mentorluk programı için buraya tıklayabilirsiniz.
Görüş, yorum ve önerilerinizi her zaman bekliyorum.
Haftaya görüşmek üzere!
—Ahmet Alphan Sabancı
n okuyoruz|
Ahmet A. Sabancı dünyada gazetecilik ve medya alanındaki gelişmeleri ve trendleri takip ediyor ve her pazar sabahı NewsLabTurkey tarafından yayınlanan n okuyoruz| bülteninde okurları için derliyor.
CNET'in Yapay Zekâ Skandalı Büyüyor
Yapay zekâ ile metin üretmenize imkân tanıyan GPT-3 ve ChatGPT gibi teknolojilerin geçtiğimiz yıl içerisinde hayatımıza girmesiyle birlikte bunların medya ve gazetecilikte nasıl kullanılabileceği ve nasıl negatif sonuçları olabileceği konusu gündemden düşmüyor. Geçtiğimiz birkaç hafta içerisinde ise CNET isimli teknoloji haber sitesinde yaşanan skandal ile konuyu giderek garipleşen bir örnek üzerinden tartışıyoruz.
11 Ocak'ta Futurism isimli sitenin yayınladığı araştırmayla birlikte CNET'in bir süredir yapay zekâ araçlarına yazdırdığı ve arama motoru optimizasyonu odaklı onlarca yazıyı yayınladığı ortaya çıktı. Bu yazıların yapay zekâ ile yazıldığını öğrenmek için yazarın profiline gitmeniz gerekmesi bir yana, yazıların büyük bir kısmının hatalar ve yanlış bilgiler içermesi de durumun ciddiyetini artırdı.
Bu haberin ardından gazetecilerin devam eden çalışması ise durumun aslında ilk tespit edilenden daha uzun süredir devam ettiğini ortaya çıkardı. The Verge tarafından yayınlanan habere göre, CNET bu tür SEO içeriklerini yapay zekâ tarafından üretmeye 18 ay kadar önce başlamış görünüyor. Her ne kadar CNET bu yazılara, ve gazetecilerin daha önce tespit edemediklerine, bir uyarı notu eklese de ortada ciddi bir özür yok. Umarım bu örnek yapay zekâ ile bir şeyler üretmek isteyen medya kurumlarının etik konusunu daha ciddi bir şekilde düşünmesini sağlar.
Alakalı: Metin üreten yapay zekâlar genellikle internetten izinsiz bir şekilde toplanan metinler ile eğitiliyor, bu da intihal yapma ihtimallerini artırıyor. Bu intihal riskinin taze bir örneğini yapay zekâya yazdırılan içerikler yayınlayan e-bülten The Rationalist ile gördük.
Sızıntı Gazeteciliğinde Güven Sorunu
Gazeteciliğe güven sorunu geçtiğimiz yılların en çok incelenen konularından birisi ve birçok farklı açıdan ele alınmış durumda. Geçtiğimiz ay içerisinde yayınlanan bir akademik çalışma daha önce üzerine pek düşünülmemiş bir perspektifi, gazetecilere sızıntı yapan kaynakları merkezine alıyor.
ABD'de sızıntı yapmış 16 isimle konuşan araştırmacılar bu isimlerin neden gazetecilere ulaşmayı tercih ettiklerini, tecrübeleri ve güncel gelişmeler sonrasında şu an nasıl düşündüklerini soruyor. Sızıntı yapanlar gazeteciliğin kurumsal yapısına ve etik duruşuna güvendikleri, gazetecilerin de benzer bir motivasyona (toplumun çıkarlarını korumak) sahip olduklarını düşündükleri için bunu tercih ettiklerini söylüyor.
Ancak günümüz söz konusu olduğunda görüşleri daha negatif bir noktaya kayıyor. Gazetecilerin teknik konulardaki kapasitelerinin kendilerini korumaya yetmeme ihtimalinin, artan kutuplaşmanın ve gazetecilik sektöründeki diğer sorunların güvenlerini düşürdüğünü söylüyorlar. Gazetecilerin ve medya kurumlarının bahsettikleri kurumsallık standartlarına sadakatinden şüphe etmeleri, onlara doğrudan ulaşma konusunda eskisi gibi rahat olmalarını engelliyor. Bu da gazeteciliğe olan güvenin kurumsallık ve bağımsız bir duruş ile doğrudan ilişkili olduğunu bize bir kez daha gösteriyor.
Üç İlginç Podcast Aracı
Podcast üretmeye başlamak için ilk aşamada çok fazla araca ihtiyacınız olmasa da profesyonelleşmeye başladıkça durum değişiyor. Daha kaliteli ve gelişmiş bir podcast üretimi için kaçınılmaz olarak farklı araçlara ve ekipmanlara ihtiyaç duymaya başlıyorsunuz. Geçtiğimiz haftalarda önüme düşen birkaç ilginç aracın sizlerin de ilgisini çekeceğini düşünüyorum.
Bunlardan ilk ikisi Adobe tarafından üretilen ve ücretsiz kullanıma açık olarak paylaşılan araçlar. "Enhance Speech" isimli ilk araç yüklediğiniz podcast kaydından tüm arka plan sesleri ve ekoları temizliyor, kaydınızın kalitesini artırıyor. Tek seferde maksimum 1 GB boyutunda ya da 1 saat uzunluğunda dosya yükleyebilmek dışında bir kısıtlaması yok. "Mic Check" isimli ikinci uygulama ise site üzerinden uygulayacağınız testler ile mikrofon kurulumunuzu kontrol ediyor ve daha iyi bir kurulum için tavsiyeler veriyor.
Bir diğer ilgi çekici araç ise YouTube'a daha iyi podcast yüklemenize yardımcı olmayı amaçlıyor. Adori isimli bu araç YouTube'a en iyi şekilde podcast yüklemek için birçok ayarı otomatik yapıyor ve yüklediğiniz içeriğin YouTube'a uygun hâle gelmesini sağlıyor. Video bölümleri yükleme, farklı görselleştirmeler, altyazı gibi birçok şeyi bu uygulama ile üretmeniz mümkün.
“Tutku Ekonomisi” Yavaşlıyor
Passion economy, creator economy ve benzeri isimlerle anılan ama bizde genellikle içerik üreticiliği adı verilen ekosistem geçtiğimiz yıllarda ciddi bir şekilde büyümeye devam etse de son dönemlerde durulmaya ve ekonomik anlamda küçülmeye başladı.
Özellikle dijital reklam ve teknoloji sektörünün yaşadığı sıkıntılardan doğrudan etkilenen bu alan yeni yatırımlar ve gelir kaynakları bulmakta zorlanıyor. Patreon, Substack ve Twitch gibi platformlar bu sıkıntıyı doğrudan yaşayanlar arasında.
Ekonomik yavaşlama yüzünden bu alanda üretim yapanlar da mecburen gelirlerini çeşitlendirmek ve daha farklı yollar bulmak için çabalıyor. Bunun anlamı da bu videoda gördüğümüz gibi 12 farklı gelir kaynağını birden yürütmesi gibi durumlara neden olabiliyor.
💰 Axios'un abonelik sistemi Axios Pro 2022 yılında 3 binin üstünde abone ile 2 milyon dolar kazanmış.
🎨 Wikipedia 10 yıldan uzun bir sürenin ardından ilk kez tasarımını güncelledi.
🎞️ Netflix'in kurucularından Reed Hastings, 25 yılın ardından CEO görevinden ayrılıyor.
💷 Reuters, London Stock Exchange Group ile yaptığı anlaşma sonrasında küresel ekibine 100 yeni isim katacak.
🌍 TikTok Rusya, Ukrayna ve Belarus ile başlattığı devletle ilişkili medya kurumlarını etiketleme programını 40 ülkeyi daha kapsayacak şekilde genişletiyor. Habere göre Türkiye henüz listede yok.
🤫 Instagram, bildirimleri durduran ve mesajlarınıza otomatik bildirim ekleyen "sessiz mod" özelliğini yayına alıyor.
💸 Semafor, Sam Bankman-Fried tarafından yapılan 10 milyon dolarlık yatırımı satın alarak ilişkilerini tamamen koparacak.
🔐 Substack, sadece izin verdiğiniz kişilerin abone olabileceği bültenler yapabileceğiniz bir özellik yayınladı.
🛠️ Görkem Pancaroğlu, gazetecilerin giderek daha sık faydalandığı drone'lara dair Türkiye'deki regülasyonları yazdı.
🗞 Anıl Aba, kültür-sanat gazeteciliğindeki çıkar çatışması sorunlarını inceledi.
💰 Canberk Beygova, yatırım dünyasında kaybolmamanız için bilmeniz gereken kavramları ve tanımları derledi.
Gazetecilik ve Komedi Nasıl Bir Araya Gelir?
Acaba The Daily Show'u şimdi kim sunacak?
Televizyon gazeteciliği dediğimiz zaman genellikle aklımıza iki farklı format geliyor. Birincisi tamamen haber odaklı kanallar ve bunların hazırladığı gün boyu devam eden yayınlar. İkincisi de daha genel kanalların günün belirli saatleri için hazırladıkları ve formatı belli olan haber yayınları.
Ancak ülkemizde pek göremediğimiz bir diğer format da özellikle ABD'den örnekleri ile tanıdığımız ve komedi ile gündemi bir araya getiren "late night show" adı verilen programlar. Bunların bazıları programın bir kısmını gündeme ayırırken bazıları tamamen haber odaklı olabiliyor.
Bu haftanın odağında bu programları ve formatı özel kılan yanları ele almak istiyorum. Sebebi ise CNN'in bir süredir belirsiz kalan "prime time" zaman aralığı için 7/24 haber formatının dışına çıkarak böyle bir program yayınlamayı düşünüyor olması.
Eğer Jon Stewart ve sonrasında Trevor Noah tarafından sunulan The Daily Show'u, John Oliver'ın sunduğu Last Week Tonight'ı ya da Hasan Minhaj'ın Netflix için hazırladığı The Patriot Act'i izlediyseniz formatı az çok biliyorsunuz demektir. Genellikle komedyenler ve gazetecilerden oluşan bir yazar ekibiyle hazırlanan bu programlar bir yandan güncel konulara dair izleyenleri bilgilendiren bir içeriği, özenle yazılmış espriler ile "daha eğlenceli" bir format ile sunuyor.
Formatın başarılı olduğu ise ortada. Yapılan birçok araştırma bu tür haberlerin izleyicinin daha iyi bilgilenmesine veya bilgiyi daha iyi hatırlamasına yardımcı olduğunu söylüyor. Mizahın ve farklı anlatım dilinin yarattığı etki ise haber karşısında insanların harekete geçme ihtimalini artırıyor. Diğer yandan 2015 yılından bu yana verilen "Outstanding Variety Talk Series" ödüllerini sadece haber odaklı programların kazanmış olması da başarılarının bir diğer göstergesi.
Her ne kadar mizah yanları ile bilinse de bu programlar ciddi araştırmalar yapma ve diğer gazetecilerin araştırmalarını görünür kılma konusunda da oldukça başarılı. John Oliver'ın bu konuda tartışılmaz bir ünü var. Birçok kez kendisinin programında yer verdiği araştırmalar gündem oldu ve daha fazla insana ulaştı. Söz konusu söyleşiler olduğunda ise gazetecileri imrendirecek seviyede işler çıkartabildiklerini görüyoruz.
Formatın kesinlikle başarılı ve etkili olduğu ortada. Ancak CNN'e geri dönecek olursak, bir haber kanalı için ne kadar uygun olabileceği konusunda birçok kişinin şüphesi var. Erik Wemple geçtiğimiz ay içerisinde yazdığı yazısında potansiyel sorunlara dair eğlenceli bir örnek vermişti: Eğer tam program esnasında dünyanın başka bir köşesinde büyük bir olay yaşanırsa, komediden ciddi haber moduna geçiş nasıl olacak?
Haber kanalları için uygunluğu tartışmalı olsa da formatın kesinlikle izleyicilerde karşılığı var. Ancak böyle bir program üretmek için sadece gazeteciliği değil, iyi mizah yapmayı da bilmek gerekiyor. Diğer türlü ortaya çıkacak sonuç insanları güldürse de sebebi muhtemelen yapılan espriler olmayacaktır.
