21 Eylül Perşembe gününden herkese merhaba.
Bundan 20 yıl önce NASA, toplamda 14 yılını uzayda geçiren ve Jüpiter'in yörüngesinde dönen ilk insan yapımı nesne olan uzay aracı Galileo'yu gezegenin atmosferine göndererek misyona son verdi. Bu karar, NASA tarafından, Galileo'nun Jüpiter'in uydularından biriyle çarpışarak uyduyu Dünya'ya özgü bakterilere maruz bırakmasını engellemek amacıyla alındı.
Bugün bültende: FTC'nin Microsoft'un Activision'ı almasını engellemek amacıyla açtığı davada sızdırılan belgeler, James Webb'den büyüleyici yeni bir görüntü, Türkiye'nin yeni alan adı ve Neuralink'in sonunda insan deneylerinde hasta kabulüne başlamasına ilişkin detaylar sizleri bekliyor.
🐍 Editörün önerisi: Spotify'da gizlenmiş bir "Yılan" oyunu olduğunu biliyor muydunuz? Spotify uygulamasında herhangi bir çalma listesine girdikten sonra listenin başında yer alan ayarlar kısmına, yani üç noktaya tıklayıp en altta yer alan "Bu çalma listesini ye" seçeneğine dokunarak siz de bu ikonik oyunun Spotify özel versiyonunu deneyimleyebilirsiniz.
Keyifli okumalar,
İrem
Quando
Türkiye’den ve dünyadan en önemli teknoloji, inovasyon, girişimcilik ve bilim haberleri.
• Federal Ticaret Komisyonu'nun (FTC) Microsoft'un Activision Blizzard'ı satın almasını engellemek amacıyla açtığı davada sızdırılan belgeler, Xbox'ın Nintendo'yu satın almaya çalıştığını ortaya koydu. Belgelerde Xbox patronu Phil Spencer'ın, olası bir Nintendo satın alımını "kariyer anı" olarak tanımladığı aktarıldı.
- Öte yandan: Yayımlanan diğer belgelere göre, Microsoft, yenilenmiş Xbox Series X ve S konsollarını sırasıyla Ağustos ve Ekim 2024'te piyasaya sürmeyi planlıyor.
- Spencer'ın cevabı: Spencer, konuya ilişkin açıklamasında "Eski e-postalar ve belgeler etrafında konuşulanları gördük. Ekibimizin çalışmalarının bu şekilde paylaşıldığını görmek can sıkıcı çünkü çok şey değişti ve şu anda ve gelecekte heyecanlanacak çok şey var. Gerçek planları hazır olduğumuzda paylaşacağız." ifadelerini kullandı.
• Birleşik Krallık'ı "dünyada çevrimiçi olmak için en güvenli yer" hâline getirmeyi amaçlayan Çevrimiçi Güvenlik Yasa Tasarısı, Parlamento'dan geçti. Çocukların zararlı içeriklere maruz kalmasının engellenmesi ve çocuk cinsel istismarı görüntülerinin tespiti için sosyal medya şirketlerine yeni kurallar getiren yasaya uymayanlar, küresel yıllık gelirlerinin %10'una kadar cezalarla karşılaşacak.
- Öte yandan: Şifreli mesajlaşma uygulamalarını çocuk cinsel istismarı görüntüleri için kullanıcı mesajlarını kontrol etmekle yükümlü tutan yasa, mesajlaşma uygulamalarının tepkisini çekmiş; WhatsApp, Signal, Element, Session ve Threema dahil birçok uygulama Birleşik Krallık'tan çekilebileceğini söylemişti.
• James Webb Uzay Teleskobu, yaklaşık 1000 ışık yılı uzakta Perseus takım yıldızında yer alan Herbig-Haro 211'in yeni bir görüntüsünü yakaladı.
Webb Space Telescope
- Nedir: Protostarlar ya da genç yıldız adayları olarak bilinen Herbig-Haro nesneleri, uzaya doğru yıldız rüzgarları püskürtür ve bu yüksek hızlı ışınlar da yakın çevredeki gaz ve tozla çarpışarak şok dalgaları yaratır. Astronomlara göre sadece birkaç on bin yaşında olan protostarların bir gün Güneş gibi bir yıldıza dönüşeceği düşünülüyor.
• Ulaştırma ve Altyapı Bakan Yardımcısı Ömer Fatih Sayan, Türkiye'de hâlihazırda kullanılan "gov.tr" ve "com.tr" gibi alan adlarının yerine ".tr" alan adının geleceğini duyurdu. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) bünyesindeki TRABIS (.tr Ağ Bilgi Sistemi) tarafından tahsise açılacağı belirtilen .tr, bundan sonra Türkiye'nin tek alan adı olacak.
• WhatsApp'a, kullanıcıların direkt platform üzerinden ürün seçmelerini veya herhangi bir hizmetten randevu almalarını mümkün kılan "Flows" isimli yeni bir özellik geliyor. İşletme hesapları için takvim, metin kutucuğu, koltuk seçme sayfası ve özel destek sayfası gibi araçlar getiren özellik, önümüzdeki aylarda yayınlanacak.
- Bununla birlikte: WhatsApp, iOS uygulamasının iPad için de optimize edilmiş bir sürümünü test ediyor.
• Apple cihazlarda ekstra saklama alanı sunan iCloud+'ın 6 TB ve 12 TB'lik planları Türkiye'de kullanıma sunuldu. ABD fiyatları 29.99 ve 59.99 dolar olan iki plan, Türkiye'de 6 TB için 899.99 lira ve 12 TB için de 1799.99 lira olaya kullanıma sunuldu.
Neuralink, insan deneyleri için adaylarını arıyor
Adaylar, dikey omurilik yaralanması ve ALS sonucu felç olan insanlar arasından seçilecek
Uzun yıllardır beyin implantı girişimi Neuralink'in insanlı deneylerine başlamak için ABD Gıda ve İlaç Dairesi'nden (FDA) izin almaya çalışan Elon Musk'ın çabaları Mayıs ayında sonuç vermiş; FDA, Neuralink'in insan deneylerine başlaması için yeşil ışık yakmıştı. Dün yaşanan gelişme ise Musk'ı, Neuralink'in insan deneylerine hiç olmadığı kadar yaklaştırdı: Neuralink, insanlı deneyler için hasta alımına başlamak üzere bağımsız bir inceleme kurulundan onay aldı.
Konuya ilişkin açıklamada, Neuralink'in, Precise Robotically Implanted Brain-Computer Interface (PRIME) olarak adlandırılan ilk insanlı deneyi için kayıtların açıldığı bildirildi. PRIME'ın amacı ise Neuralink'in geliştirmiş olduğu "implantın (NI) ve cerrahi robotun (R1) güvenliğini değerlendirmek ve felçli kişilerin düşünceleriyle harici cihazları kontrol etmelerini sağlamak için beyin-bilgisayar arayüzünün (BCI) işlevselliğini değerlendirmek" olarak açıklandı.
- Bu kapsamda, deneye katılanların beyninde hareketi kontrol eden bölgeye, tescilli bir robot aracılığıyla cerrahi yoldan bir BCI implante edilecek. Böylelikle, ilk etapta katılımcıların yalnızca düşünce yoluyla bir bilgisayar imlecini veya klavyeyi kontrol etmelerini mümkün kılacağı belirtilen implantın güvenliği ve işlevselliği teste tabi tutulacak.
Öte yandan, altı yıl boyunca devam etmesi beklenen insanlı deneylere katılacak ilk insan deneklerin, dikey omurilik yaralanması ve amyotrofik lateral skleroz (ALS) nedeniyle felç olan insanlar arasından seçileceği belirtildi. Deneyin ne zaman ve nerede yapılacağı ya da kaç katılımcıyı kapsayacağına ilişkin bir bilgi ise paylaşılmadı.
Nedir?
Neuralink, beyin sinyallerini toplayıp analiz edebilen bir BCI geliştiriyor. Musk, insan zihni ile makineler arasında bir köprü görevi görerek beynin analog elektrik sinyallerini makinelerin algılayabileceği dijital sinyallere dönüştüren bu BCI ile obezite, felç, körlük, otizm, depresyon ve şizofreni gibi bir dizi hastalığın tedavi edilebileceğini öne sürüyor.
Gelgelelim, Neuralink ve BCI teknolojisine yönelik iddialar arasında bu teknolojinin bir SD karttan Kung Fu öğrenmek, bilincimizi web'e aktarmak, web'de gezinmek ve çeşitli cihazları zihin yoluyla kontrol etmek gibi transhümanistik uygulamalar için kullanılabileceği gibi şeyler de yer alıyor. Hatta, kimileri bu implantların telepatiyi dahi mümkün kılabileceğini düşünüyor.
Emcee
Bunun mümkün olup olamaması bir kenara dursun; Musk'ın ya da bu teknoloji üzerine çalışmalar yürüten diğer girişimlerin amaçları arasında bunlar var mı, kesin olarak biliyoruz. Ancak, elimizdeki bilgilerden yola çıkarsak, deney için felçli bireylerin seçilmiş olduğu gerçeği, diğer ihtimallerin en azından şu an için ikinci planda yer aldığını gösteriyor.
Kısa tarih
Ticari kullanım amacıyla bir BCI geliştirmeye başlayan ilk şirketlerden biri olan Neuralink'in, 2017 yılından bu yana N1 sistemi üzerinde çalıştığı biliniyor. Asıl hedefi insanlı deneylere 2020 yılında başlamak olan; deneylere başlamak için onay almak amacıyla 2022'de yaptığı ilk başvuru FDA tarafından güvenlik gerekçeleriyle reddedilen Neuralink, yıllara yayılan yolculuğu boyunca pek çok kez etik ve teknik eleştirilerin de hedefi oldu.
- FDA, başvuruyu reddederken Neuralink'in insan deneylerini onaylamadan önce ele alınması gereken birkaç endişeye dikkat çekti. Her ne kadar Musk, cihazın güvenliğinden emin olduğunu; cihazın çocuklarda bile kullanılabileceğini söylese de FDA, başvuruyu reddetmesinin başlıca nedenleri olarak cihazın lityum pilini, implantın kablolarının beyin içinde yer değiştirme olasılığını ve cihazın beyin dokusuna zarar vermeden çıkarılmasının zorluğunu gösterdi.
- Neuralink'in karşılaştığı bir diğer sıkıntı da hayvan deneylerini gerçekleştirdiği sırada kendini gösterdi. Buna göre, Neuralink, hayvan deneylerini denetleyen bir panelin yapısının hatalı olması ve hayvan deneylerini aceleye getirmesi sonucunda düzinelerce maymunun gereksiz yere acı çekerek ölmesine neden olmuştu. Suçlamalar nedeniyle ABD Tarım Bakanlığı Genel Müfettişlik Ofisi, hayvan zulmü suçlamasıyla şirkete soruşturma başlatmıştı.
BCI implantların yükselişi
Neuralink, BCI implantlarıyla insanlığı bir üst seviyeye taşımaya çalışan tek girişim değil. Aslına bakacak olursanız; Synchron, Medtronic, Blackrock Neurotech, BrainGate ve Precision Neuroscience başta olmak üzere pek çok girişim bu çığır açıcı teknolojiyi güvenilir ve etik bir şekilde günlük kullanıma uygun hâle getirmeye çalışıyor.
- Bu kapsamda Brooklyn merkezli Synchron, 2022 yılında Mount Sinai Hastanesi ile ortaklaşa yürüttüğü öncü COMMAND çalışmasının bir parçası olarak bir BCI'ı bir insan hastaya başarıyla implante etmiş ve bunu yapan ilk şirket olarak tarihe geçmişti.
Bununla birlikte, son zamanlarda implantların sağlık alanındaki kullanımının arttığı söylenebilir. Tabii, bunda özellikle de yapay zekanın etkisi büyük.
- 20 yıl önce geçirdiği felç sonucu konuşma yetisini kaybeden Ann Johnson, beynine yerleştirilen yapay zeka destekli bir implant sayesinde tekrar iletişim kurabilmişti. Her ne kadar konuşma yetisini geri kazanamasa da Johnson'ın, beyin sinyallerini çözmek için yapay zekadan faydalanan ve sinyalleri bilgisayar tarafından oluşturulan avatara aktaran implant ile dakikada 80 kelimeye kadar konuşabildiği belirtilmişti.
- 2020 yılında göğsünden aşağısı felç olan bir adam ise yine beynine yerleştirilen yapay zeka destekli bir implant aracılığıyla uzuvlarında yeniden his kazanmış; deney, türünün ilk örneği olarak tarihe geçmişti.
- 2011 yılında geçirdiği kaza sonucu kalçasından aşağısı felç olan Gert-Jan Oskam, İsviçreli araştırmacılar tarafından yürütülen çalışma kapsamında beyni ile omuriliği arasında "dijital bir köprü" sağlayan bir implant sayesinde vücudunun alt kısmını yeniden kontrol edebilmişti. Oskam, implantın yardımıyla sadece bir yürüteç yardımıyla ayakta durmayı, yürümeyi ve dik bir rampayı tırmanmayı başarabilmişti.
• Ev almayı planlayanların hayallerindeki evi görselleştirmelerini mümkün kılan yerli girişim Homster, tohum öncesi yatırım turunu 500 bin dolar yatırım ile kapattı. Yatırım, 100. Yıl Girişim Sermayesi fonu liderliğinde gerçekleşti.
Homster
- Nedir: Arda Kaya ve Barış Bal tarafından hayata geçirilen Homster, ev arayışı içinde olanların satın almadan önce kafalarındaki evi görselleştirmelerine ve yalnızca kat planından sanal tur oluşturmalarına imkan tanıyarak satın alma sürecinin daha sağlıklı işlemesini sağlıyor. Dünyanın ilk otomatikleştirilmiş iç mimari teknolojisine sahip olan girişim, yakın zamanda tohum turunu başlatmayı hedefliyor.
- Bir adım geriden: Homster, Mart ayında Keiretsu Forum Türkiye melek yatırımcılarından 4 milyon dolar değerleme ile yatırım almıştı.
• Yerli e-spor analitik platformu Scoutli, köprü yatırım turunda 26.9 milyon lira değerleme üzerinden 800 bin lira yatırım aldı. 12 ülkede 46 farklı spor takımıyla çalışan ve 2023 yılında desteklediği oyun sayısını 5'e çıkarmayı hedefleyen girişim, bu ay içinde Fonbulucu ile tohum yatırım turuna çıkmayı planlıyor.
- Ne yapıyor: Veri analitiği, scouting ve fantezi ligi platformu ile Scoutli, sağladığı verilerle e-spor takımlarının maçlara hazırlanmasına yardımcı oluyor. E-spor oyuncularının detaylı analiz ve değerlendirmelerini barındıran bir veritabanı bulunan Scoutli, aynı zamanda oyunculara birtakım yardımcı araçlar da sağlıyor.
- Bir adım geriden: Scoutli, Kasım 2022'de de 63 bin dolar yatırım almış; yatırım 400 bin dolar değerleme ile gerçekleşmişti.
• Freelance güzellik uzmanları ve güzellik salonlarını ev, ofis ya da otelde hizmet talep eden müşterilerle buluşturan Melo App, Fonbulucu üzerinden gerçekleştirdiği kitle fonlama kampanyasında 4,46 milyon lira yatırım aldı. 950 bin lirası Goldman Startups'tan gelen yatırımın 400 bin lirasını ise mevcut yatırımcı Alesta Yatırım sağladı.
- Hedef: İki yıl içinde 150 kurumsal müşteri ile 200 bin kullanıcıya ulaşmayı hedefleyen Melo App, şu an 35 şehirde 3 bini aşkın sertifikalı profesyonelle hizmet veriyor. Yeni yatırım ile B2C ve B2B alanlarında pazarlama ve teknolojik geliştirmelere odaklanacak olan girişim, Türkiye'nin ardından MENA bölgesine giriş yapmayı planlıyor.
• Müşterilerin mevsiminde yetişen sebze ve meyvelere ulaşmasını sağlayan yerli girişim Mevsimi'nin faaliyetlerini durdurma kararı aldığı bildirildi. Geçici olduğu belirtilen kararın ekonomik koşullar nedeniyle alındığı; uygun koşullar sağlanırsa operasyona yeniden başlanacağı aktarıldı.
- Ne dendi: Mevsimi'nin kurucusu ve CEO'su Can Kağıtçıbaşı, LinkedIn üzerinden yaptığı açıklamada, enflasyona bağlı olarak maliyetlerin artmasına karşılık gelirlerin aynı oranda büyüdüğünü; 2024'ün 2023'ten daha "acılı" geçmesini beklediğini kaydetti.
Ülkemizin geldiği durum maalesef pek iç açıcı değil. Maliyetler kat kat artarken, gelirlerimiz aynı oranda büyümüyor. Enflasyon uçmuş, öngörülebilirlik ortadan kalkmış ve belki de en kötüsü, henüz tünelin ucunda bir ışık gözükmüyor. Belli ki 2024, 2023’ten daha acılı geçecek. Mal bulmakta bile bazen sıkıntı yaşıyoruz ülkedeki üretimin düşüşte olmasından dolayı.
• Çin merkezli e-ticaret devi Alibaba, Cumhurbaşkanı Erdoğan'a gelecek dönemde Türkiye'ye 2 milyar dolarlık yatırım yapmayı planladığını söyledi. Alibaba Grup Başkanı Michael Evans, söz konusu yatırımın ne zaman gerçekleşeceğini belirtmedi.
- Bununla birlikte: Alibaba'nın bugüne kadar Türkiye’ye Trendyol aracılığıyla yaptığı yatırım miktarı 1,4 milyar dolar.
Endeavor Türkiye ve Akbank iş ortaklığıyla: Boost the Future Programı
Geleceği inşa eden girişimciler buraya
Akbank ve Endeavor Türkiye iş birliğiyle düzenlenen Boost the Future Hızlandırma Programı’na başvurular başladı.
Nedir? Bu yıl beşinci edisyonu gerçekleşecek olan Boost the Future programına katılan startup’lar, 10 hafta boyunca hibrit sunulan program içerikleriyle işlerini ölçeklendirerek büyütme yolunda destek bulacaklar. Programa kabul edilecek 12 startup kurucusu, haftalık olarak gerçekleşecek eğitim ve mentorluk süreçleriyle Endeavor’ın yerel ve uluslararası uzman ağından destek alabilecek.
- Program, dünyanın en büyük girişimci ağı olan ve Türkiye’nin önde gelen girişimlerini ağında bulunduran Endeavor Türkiye tarafından yürütülüyor. Girişimciler Endeavor ve Akbank yöneticilerinden oluşan geniş mentor ağıyla buluşma fırsatı yakalayacak.
- Program girişimcileri Akbank LAB ile yakından çalışma fırsatı bularak girişimci-kurum iş birliğinden yararlanabilecekler.
- Benzer zorluklarla karşılaşan girişimcilerle Endeavor çatısı altında bir araya gelen katılımcılar, birlikte paylaşım ve öğrenim ortamına erişecekler. Girişimciler, Entrepreneur Experience (EX) ekibi tarafından yakın takibe alınarak Endeavor Yerel Seçim Panelleri’ne katılım önceliği yakalayacaklar.
- Girişimlerini tüm ekosisteme tanıtma ve yatırım yolunda bir adım öne çıkma fırsatı sunan Demo Day etkinliğinde girişimciler yatırımcılarla buluşacak.
Geleceğin girişimcilerini arayan Boost the Future Programı hakkında detaylı bilgiye buradan ulaşabilir, başvuru formunu şuradan doldurabilirsiniz.
• Inverse | İnsanlık yıldızları fethetmeden önce, acı verici bir insani sorunla başa çıkmamız gerekiyor
• BBC Science Focus | Bilim insanları uzaydaki ilk bebek için yarışıyor
