🎭 Perde Arkası: Virginia Woolf’un modernizm temsiliyle vedası

Çocuk Edebiyatı janrında bir klasik olarak yer edinen Vahşi Şeyler Ülkesinde’nin (Where the Wild Things Are) yazarı Maurice Sendak'ın yıllar boyunca gizli kalmış Ten Little Rabbits: A Counting Story With Mino The Magician adlı çalışması, nihayet okuyucularla paylaşılmaya hazır.

• Birkaç adım geri: Eser, 1970’te Pennsylvania, Philadelphia’da bulunan Rosenbach Müzesi’ne yapılan bir bağış kampanyası sırasında yayımlanmış ve yazar tarafından siyah kalemle çizilmişti.
• Detaylar: Sendak’ın yeni keşfedilen hikâyesi ilk olarak 32 sayfalık bir broşür biçiminde, yayımlanmıştı. HarperCollins tarafından çıkarılacak yeni baskı, standart kitap boyutlarında olacak.
• Ne zaman yayımlanacak?: Literary Hub’ın raporlarına göre, HarperCollins yayınevi öyküyü Şubat 2024’te okuyucuya sunmayı planlıyor.
• Bu arada: Bu eser, Sendak’ın vefatından sonra keşfedilen ilk çalışma değil. 2018 yılında HarperCollins, Arthur Yorinks’le beraber yazdığı ve daha önce yayınlanmamış bir el yazması Presto and Zesto in Limboland’i okuyucularla buluşturmuştu.

Virginia Woolf, kuşkusuz, 20. yüzyıl İngiliz edebiyatının en önemli yazarlarından biri. Eğitimini evde özel dersler ve geniş kapsamlı bir aile kütüphanesi aracılığıyla alan yazar, özellikle babasının etkisiyle, genç yaşta yazmaya başlıyor.

1915’te ilk romanı The Voyage Out’u yayımlıyor. Fakat edebî kariyeri, modernist akımın öncülerinden olan ve yazarlar, sanatçılar ve düşünürlerden oluşan Bloomsbury Grubu’na katıldığı zaman parlıyor. Bu grubun üyeleri, edebî ve sanatsal denemelerinde geleneksel normları yıkmak için birlikte çalışıyorlar.

Woolf, En tanınmış eserlerinden Mrs. Dalloway (1925) ve To the Lighthouse (1927) gibi kurgularında iç monolog ve bilinç akışı tekniklerini kullanarak karakterlerinin psikolojik derinliklerini keşfetmesiyle biliniyor. A Room of One’s Own (1929) ve Three Guineas (1938) adlı eserlerinde de feminist düşüncelerini ve kadınların hem edebiyatta hem de toplumda eşit temsili konularını tartışıyor.

Virginia Woolf’un nadir bir portresi
Kaynak: Guardian Books

Yazar, hayatı boyunca pek çok ödüle layık görülüyor. Bunlardan bazıları, 1919’da James Tait Black Anı Ödülü’nü Night and Day adlı romanıyla kazanması ve 1938’de Three Guineas’le Femina Vie Heureuse Ödülü’nü kazanması olarak öne çıkabilir.

Woolf’un eserleri, ölümünün ardından da edebiyat eleştirmenleri ve okuyucular tarafından yeniden keşfedilmeye devam ediliyor. Yazar, modernist edebiyatın en etkili yazarlarından biri olarak kabul ediliyor.

Bu yazıya Virginia Woolf’un Perde Arkası (Between the Acts) isimli romanının sıkça Woolf’un modernist tekniklerinin doruk noktası olarak kabul edildiğini söyleyerek girmek çok da abartı kaçmayacak. Yazarın son kitabı, genel hatlarıyla, Birleşik Krallık’ın kırsal kesiminde, I. Dünya Savaşı öncesi ve sonrası dönemde yaşayan bir grup insanın hikâyesine odaklanıyor. Kurgu, kadın yazın geleneğini kutlarcasına günlük hayatın sıradan detaylarına odaklanırken bir taraftan toplumun ve bireylerin içinde bulunduğu durumu eleştirel bir gözle ele alıyor.

Halk tarafından düzenlenen bir amatör tiyatro oyununu merkezine alan anlatı, bir yıl boyunca her türlü hava koşulunda ve herhangi bir durumda gerçekleşmesi detayı etrafında sürüyor. Oyun bağlamıyla karakterler, iç dünyaları ve psikolojik süreçleriyle yansıtılmış da oluyor. 

Modernist yaklaşım: Woolf ve son kitabı

Kitap; atmosferi, karakterler ve olaylar arasındaki bağlantılarıyla Virginia Woolf'un modernist kaleminin bir örneği. Genellikle ayrıntılı ve karmaşık bir dil kullanmasıyla bilinen yazar, bu kitap boyu daha sade bir anlatım tercih ediyor. Yalnız bu, derinlik veya karmaşa eksikliği şeklinde okuyucuya geçmiyor. Öte yandan, bu yaklaşım, hikâyenin okuyucu kitlesini genişletmeye yardımcı oluyor bile denebilir.

Perde Arkası, bu özellikleriyle modernizmin edebî dünyadaki etkisini, kendi özgün biçiminde sunuyor. Modernist bir romanın nasıl kurgulanması gerektiğini, bir kalemin dil ve anlatı araçlarını nasıl kullanabileceğini de temsil ediyor.

Dolayısıyla Virginia Woolf’un Between the Acts’in titizlikle tasvir edilen iç dünyalar ve psikolojik süreçlerin eğlenceli ve akıcı bir dille okuyucuyu hikâyenin içine çekebileceğin kanıtlıyor.

Perde Arkası: İç dünya temsili ve bir tiyatro oyunu

Yeni bir modernizm temsiliyle akan kitap, metne yerleştirilen mizah diliyle ve okurun modernist edebiyatın karmaşık özelliklerini çözme çabalarını rahatlatıyor. Bu, eğlenceyi artırdığı kadar Woolf’un son romanı oluşunu da daha değerli hâle getiriyor. Yazarın yenilikçi yaklaşımıyla dönemin edebiyatının genel özelliklerini taşıyan bir örneğe tanık etmek oldukça keyifli demek, insanın zor ifade ettiği bir şey olmuyor yani.

Şu maddeler, kitabı ele almak için geçerli sebepler gibi: 20. yüzyılın en önemli edebiyatçılarından birinin son kurgusuna tanıklık etmek, bir tiyatro oyununun sayfalar arasında hayat buluşunu keşfetmek ve modernist bir romanın detaylı ve zengin dünyasını irdelemek.

Kısacası Woolf, kitap boyu karakterlerin iç dünyalarını betimlemede ve akışında bilinç akışı (stream of consciousness) tekniğini ustaca kullanırken bir tiyatro oyununun da metafor olarak işlev görebildiği bir yapı oluşturuyor. Hem de bir kitabın içindeyken. Bu yapı, karakterler ve okuyucular arasında dolambaçlı bir ilişki kurmakla kalmıyor, okuyucuya nüansları çeşitli bakış açılarından değerlendirme imkânı da sağlıyor.

Ek olarak Perde Arkası’nın katharsis durumuyla beraber sanat ve gerçeklik, birey ve toplum, savaş ve barış gibi temalar üzerine yoğunlaştığı rahatça görülebiliyor. Modernizmin bir okuyucu olarak bir başka okuyucu için zorlayıcı olabileceğini göz önüne alarak Woolf’un son eserinin modernist edebiyatın öne çıkan bir parçası olarak deneyimlemek oldukça keyifli. Özgün ve dönemi için oldukça yenilikçi anlatım stili, karmaşık karakterleri ve sıra dışı yapısı, keyif veren bir okuma deneyimi sunuyor.