6 Ağustos sabahından herkese sevgiler. Şimdiye kadar ‘’Aposto! Teknoloji’’ olarak adlandırdığımız bültenimizin yeni yüzü ‘’Quando’’ ile karşınızdayız! Hızla değişen bir dünyayı deneyimlerken ‘’zaman’’ kavramı eskisinden de derin ve göreceli bir hâl aldı. Artık konuşulan geleceğin gerçeğe dönüştüğü o 'an'ları yaşıyoruz ve yaşayacağız. İşte tam da bu yüzden teknolojideki hızlı gelişimin bize getirdiği ‘’ne zaman-quando’’ felsefesiyle sizlere geleceği ve şimdiyi şekillendiren teknolojik gelişmeleri aktaracağız.
Oluşturduğumuz yeni bülten yapısında teknolojideki farklı alanları haftanın üç hikayesiyle sizlere aktarıyoruz. Bunlara ek olarak haftanın haberlerini ve ürünlerini içeren kanallarımıza Startup’lar ve Plato kanalları eşlik edecek.
Bu haftanın bülteni editörlerimiz Handegül Sert, Osman Soylu ve Ata Aydın Uslu’nun katkılarıyla hazırlandı. Her zamanki gibi yorum ve geri dönüşlerinizi bekliyoruz.
Değerli okumalar!
Rıza Egehan
• ABD Uzay Kumandanlığı tarafından yayınlanan yeni rapora göre Rusya’nın uydu karşıtı bir silah ürettiğine dair şüpheler olduğu ortaya çıktı. Rusya’nın bir uydusu olan Kosmos 2453’ün geçtiğimiz haftalarda yörüngesine bıraktığı tanımlanamayan objenin şüphenin kaynağı olduğu anlaşıldı.
• Antitröst davaları kapsamında teknoloji şirketlerinin stratejik maillerini içeren eski iç mailleşmeler ortaya çıktı. Bunlardan öne çıkan görüşme ise Steve Jobs’ın Kindle’a yönelik olarak iBooks üzerinden yazdığı e-posta oldu.
• Google, altı farklı dijital banka platformuyla daha Google Pay ürünü için anlaşma imzalayarak partner sayısını sekize çıkardı. ABD’de dijital banka alanında aktivasyonunu artırmak isteyen şirket, gelecek sene içerisinde aktive etmeyi planladığı ‘’Cache’’ projesi için ilk duyuruyu Kasım’da WSJ’a yapmıştı.
• San Francisco merkezli oyun şirketi Zynga, Peak Games satın alımından sonra İstanbul merkezli oyun şirketi Rollic’in %80’ini 168 milyon dolara satın almak için anlaşırken, belirlenen hedeflerin şirket tarafından gerçekleştirilmesi halinde kalan %20’lik dilim için de anlaşmaya varılacağını açıkladı.
• Apple’ın pazarlamadan sorumlu genel müdürü Phil Schiller, uzun süredir yürüttüğü görevden ayrılırken yerini ürün pazarlama yöneticisi olarak görev yapan Greg Joswiak’a bıraktı. 1987 yılından beri Apple’da çalışmakta olan Schiller görevine daha alt bir mevkide devam edecek. Bu ayrılıkla beraber akıllara Apple’da önemli bir dönemi simgeleyen John Ive, Angela Ahrendts ayrılıkları geldi.
Big Tech Kongre'de
Teknoloji devlerine "Sizi başarılısınız diye cezalandırmıyoruz, ama..." duruşması
29 Temmuz'da Amazon, Apple, Facebook ve Google CEO'ları antitröst savunmalarıyla Meclis Yargı Kongresi karşısında ter döktü. Demokrat ve Cumhuriyetçi vekillerden oluşan Kongre grubu yüzlerce saat süren görüşmeler ve 1.3 milyon dökümanın incelenmesiyle geçen 13 aydan sonra CEO'lara sorularını yöneltti.
- Teknoloji Devri Duruşması; Cisco Webex ekranlarından gerçekleşen çevrim içi duruşmada, doğruyu ve sadece doğruyu söyleyeceklerine yemin eden Jeff Bezos, Tim Cook, Sundar Pichai ve Mark Zuckerberg; her bir Kongre üyesine ayrılan beş dakikalık sürelerle toplam altı saate yakın süren duruşmada sorulara yanıt verdi.
- Amacı nedir? Big Tech dörtlüsünün kullanıcılara ve rekabete zarar verip vermediğini anlamaya çalışan Kongre, duruşma sonrasında ABD antitröst yasalarının güncellenmesinin gerekip gerekmediğine karar verecek.
- Bir adım geriden: 2016 ABD Başkanlık seçimlerinin ardından gün yüzüne çıkan ve büyük endişe yaratan sosyal medya etkisiyle Kongre, Haziran 2019'da dört büyük teknoloji devi için soruşturma başlattığını açıklamıştı.
- Jeff Bezos / Amazon: Bağlantı sorunları sebebiyle duruşmanın 19 dakika kadar geç başlamasına neden olan Bezos, duruşma esnasında tükettiği atıştırmaları ve sesi kapalı iken konuşmaya başlaması ile tarihe geçti. Bezos, Amazon'un satış verisini kullanarak kendi ürünlerini geliştirdiği ve platformda öne çıkardığı iddialarını “Bu soruya ne evet ne de hayır diyebilirim” şeklinde yanıtladı. Platformda satış yapan satıcıların Amazon'la ilişkisini tanımlarken kullandığı "korku, panik ve zorbalık" iddialarını da yanıtlayan Bezos, kullanıcılar için en iyi ürünleri en iyi fiyata vermeyi hedefleyen platformun üçüncü parti satıcılarla en iyi şekilde çalışabilmek için fazlasıyla mesai harcadığını belirtti.
- Tim Cook / Apple: Çin merkezli arama motoru Baidu ve Amazon uygulamalarına Appstore içinde ayrıcalıklı davranıldığı iddialarını yanıtlayan Tim Cook, her uygulama geliştiricisine eşit davranıldığını ve hepsinden aynı miktarda (%30) komisyon alındığını vurguladı.
- Sundar Pichai / Google: Yelp'ten içerik alarak, kendi uygulamalarında kullandığı ve Google'ın arama sonuçları verisini kötüye kullanarak kendi ürünlerini öne çıkardığı iddialarını yanıtlayan Sundar Pichai, Google'ın arama motorundaki tekelleşme iddialarına katılmadığını, şirketin birçok alanda çok sayıda rakibi olduğunu belirtti. Ayrıca arama sonuçlarının önemli bir bölümünün reklamsız olduğunu ve kullanıcılara en iyi içeriği göstermeyi hedeflediklerini belirtti.
- Mark Zuckerberg / Facebook: Sosyal medya tekeli olduğu ve bunu sürdürebilmek için rakiplerini satın aldığı iddialarına cevap veren Mark Zuckerberg, Instagram'ı 2012'de 1 milyar dolar karşılığında satın alırken Instagram'ın CEO'su Kevin Systorm'u rakip bir ürünle tehdit edip etmediği sorularını yanıtladı. Satın almanın başarılı bir şekilde gerçekleştiğini ve Instagram'ın bir rakip olduğunu doğrulayan Zuckerberg, Facebook'un birçok rakibi olduğunu ve inovatif olmaya devam etmeleri gerektiğini belirtti.
- Bizde kalanlar: Amazon, Apple, Google ve Facebook’un kendi alanlarındaki tekelleşmenin, tek bir duruşmada topluca çözülmeye çalışılması fazla iyimser olsa da, genel olarak bu dörtlünün fazla güçlü olduğu ve arama sonuçlarında, e-ticarette, uygulama marketlerinde ve sosyal platformlarda gate-keeper'lık yaptığı yönündeki iddialar CEO’lar tarafından yanıtlanmış oldu. Demokrat ve Cumhuriyetçi vekillerin odaklandıkları sorunlar farklılık gösterse de (Demokratlar antitröst uygulamalara dikkat çekerken, Cumhuriyetçiler sosyal medyanın yanlı tavrına ilişkin sorular sordu), kongre üyelerinin derslerine iyi çalıştığını, CEO’ları zorladığını söyleyebiliriz.
- "O kadar da büyük değiliz" argümanını Zuckerberg 2 kere, Bezos 1 kere, Cook ve Pichai 3'er kere kullandı.
- Ekonomiye ve inovasyona olan katkılarını belirterek "Amerika için önemliyiz" argümanını Pichai 11 kere, Cook 6 kere, Zuckerberg 4 kere, Bezos ise 3 kere kullandı.
- Sorulan sorulara yanıtsız kalıp "Size geri döneceğim" cevabını Pichai 13 kere, Zuckerberg 7 kere, Bezos ve Cook ise 3'er kere kullandı.
- Peki şimdi ne olacak? Açıkçası kısa vadede bir şey olmayacak. Kongre'nin antitröst yasalarını nasıl değiştirmesi gerektiğini çözmesi kolay değil. Ancak teknoloji devlerinin bundan sonra atacakları her adımda Kongre'ye cevap vermeleri gerekebileceği gerçeğiyle hareket etmeleri iyi bir başlangıç olabilir.
Verilerimizi Giymek: Google'ın Fitbit Anlaşması
AB Komisyonu, Google’ın taahhüdüne rağmen, Fitbit satın alım anlaşmasına yönelik daha detaylı bir inceleme başlatıyor.
Geçtiğimiz yıl Google’ın çatı şirketi Alphabet, akıllı saatleriyle tanıdığımız teknoloji şirketi Fitbit’i satın almak için 2,1 milyar dolarlık bir anlaşmaya imza atmıştı. Satın alıma onay verip vermeyeceği merak konusu olan Avrupa Komisyonu, konuyla ilgili kararını 20 Temmuz’dan 4 Ağustos’a ertelemişti. Konuya dair beklenen açıklama Salı günü geldi: Komisyon, Google’ın sağlık verilerini reklamlara hedef kitlesi belirlemek için kullanmama taahhüdüne rağmen, satın alım anlaşmasına yönelik daha detaylı bir inceleme başlatıyor.
Avrupa Komisyonu, salı günü yayınlanan açıklamasına göre:
- Google’ın, Portekiz hariç tüm Avrupa Ekonomik Bölgesinde çevrimiçi aramalara entegre reklam hizmetleri pazarında hâkim durumda olduğunu düşünüyor.
- Giyilebilir cihazlardan toplanan verilerin, veri toplayıcı şirkete çevrimiçi reklam pazarında çok önemli bir avantaj sağlayacağını düşünüyor.
- Google’ın, kullanıcılara gösterdiği reklamları kişiselleştirmek için kullanabileceği ve bu verilerin, piyasanın rekabet koşullarını Google lehine bozabileceğini; bu sebeple şirketle rekabetin zorlaşacağını düşünüyor.
Komisyon, 9 Aralık 2020 tarihine kadar sürebileceğini belirttiği detaylı incelemesi ile çevrim içi reklam verme hizmetleri piyasasının rekabet koşullarına dair endişelerinin haklı olup olmadığını araştıracak. Lakin inceleme kapsamı bununla sınırlı kalmıyor. Komisyon ayrıca,
- Google’ın Fitbit’i satın almasının Avrupa’da henüz yeni oluşmaya başlayan dijital sağlık hizmetleri sektörüne olası etkilerini ve bu satın alımın, Fitbit’in giyilebilir teknolojiler üreten rakiplerinin Android işletim sistemiyle çalışabilme ve bu iş birliğinin Google ile rekabet edebilme yeteneklerine zarar verip vermeyeceğini inceleyecek.
- Neden önemli? Günümüz akıllı saatleri, nabzımızdan uyku durumumuza kadar pek çok verimizi toplayabiliyor. Gün içindeki hareketlerimizi, nabzımızı, uykuya dalış süremizi, uyku kalitemizi ölçerek duygu durumumuza ve stres seviyemize dair çıkarımlarda dahi bulunabiliyor. Bu verilerin kullanılması, reklam sektörü dâhil birçok sektörde daha önce emsali görülmemiş avantajlar sağlayabilir.
- Örneğin karşımıza çıkan bir reklamın, okuduğumuz bir metnin veya izlediğimiz bir YouTube videosunun ilgimizi ne kadar çektiği, ne kadar heyecanlandığımız veya öfkelendiğimiz, nabzımızda yarattıkları değişikliklerden, kalp atışlarımızdan, hareketlerimizden öğrenilebilir. Bir meditasyon uygulamasının veya uykudan evvel sakinleştirici sesler çalan bir uygulamanın kullanıcılar üzerinde ne kadar etkili olduğu, akıllı saatimizin topladığı uyku verileriyle analiz edilebilir. Bunlar, dijital dünyada ürün satan ve reklam veren şirketler için inanılmaz değerli bilgiler. Bu bilgileri, ürünlerinin daha çok satılması için reklam veren şirketlere satabilecek bir platform, doğal olarak diğer tüm rakiplerinin büyük oranda önüne geçecektir.
- Türkiye İş Bankası, sanal POS ve mobil ödeme sistemleri sunan ¨Moka¨yı satın almak için 3,8 Milyon Dolar ödeyecek.
- Perakende işletmelere dijital dönüşüm ve ¨omnichannel¨ çözümler sunan Akinon, Belçika merkezli SmartFin Capital'dan 5 Milyon Dolar yatırım aldı.
- Dijital sipariş ve restoran yönetim platformu FineDine, 600 Bin Dolar yatırım aldı. Yatırım turuna 500 İstanbul, TechOne VC, twozero VC, Savor VC ve bireysel melek yatırımcılar da katıldı.
• Yakın zamanda 27 inç iMac almayı düşündüyseniz bu güncelleme sizi mutlu edebilir. Apple'ın iMac'lerde kendi çiplerini kullanacağı planlarını bu yıl WWDC'de duymuştuk ancak bunun zaman alacağını da biliyorduk. Geçiş süresince iMac'ler Intel işlemcileriyle desteklenmeye devam edecek. Yeni 27 inç iMac'lerde kullanılan, 10. jenerasyona kadar destekli Intel çipleriyle CPU'nun fark edilir şekilde hızlandığını, grafik kalitesinin artığını söyleyebiliriz. Final Cut Pro, Adobe kullanıcılarını sevindiren bir gelişme olduğunu düşünüyoruz.
• Google, Pixel 4A, Pixel 5 ve Pixel 4A 5G'yi duyurdu. Pixel 4A, 349 dolardan satışa sunulan fiyatıyla ön sipariş edilebilecek. 5G'li Pixel 5'in önümüzdeki sonbaharda kullanıcılara ulaştırılması planlanırken, kullanıcılar 499 dolara 5G'li Pixel 4A'yı yine önümüzdeki sonbaharda kullanmaya başlayabilecek.
• PS4 oyun kolu azalarak bitiyor... Sony'den gelen açıklamaya göre PS4 oyun kolu PS5 konsolda çalışabilecek, ama sadece PS4 oyunları için kullanılabilecek. PS5'in ise kaç adet PS4 oyunu destekleyeceğinden emin olamasak da "büyük bir kısmının" destekleneceğini biliyoruz.
- Rakip: Microsoft ise Sony'nin bu açıklamasından hemen sonra XBox X'in tüm XBox One serisi kolları ve oyunlarıyla uyumlu olarak çalışacağını paylaşan bir tweet ile oyunu gördüğünü ve yükselttiğini belirtti.
• Google, Android için "AirDrop" özelliğini hayata geçirdi ve bunun gerçekleşmesi sadece 9 yıl sürdü. Yıllarca, e-posta veya bulut üzerinden dosya paylaşan Android kullanıcıları artık "Yakınımdakilerle Paylaş" butonuyla dosyalarını kolaylıkla diğer Android cihazlarla ve Chromebook'larla paylaşabilecek. Özellik, sürüm güncellemeye gerek olmadan, Google Play Store'lardan edinilebilecek.
- IOS vs Android tartışması taraflarına bir minik hatırlatma, Apple, iPhone ve Mac'ler için kullanılan AirDrop özelliğini 2011'de hayata geçirmişti. Yazar kişisi bu hatırlatmayla tarafını belli ettiğini kabul eder :)
QAnon ve sosyal medyada komplo teorileri
Geçtiğimiz hafta Twitter ve TikTok'un komplo teorisi grubu QAnon ile ilintili hesapları yasaklaması, sosyal medyada benzer oluşumlara dair tartışmaları yeniden gündeme taşıdı.

Sosyal medya platformları, 2020 yılı itibarıyla kuşkusuz komplo teorilerinin de yayılması için en elverişli ortam oldu diyebiliriz. Bu durumun iki temel sebebi var; çok büyük kitlelerin artık buralarda aktif olması ve herhangi bir bilginin yayılma hızı.
Komplo teori grupları arasında son dönemde öne çıkanlardan bir tanesi de QAnon’du. Geçtiğimiz haftalarda önce platformun çoklu hesap kullanımı ve bireylere karşı koordine saldırılar nedeniyle politikalarını ihlâl ettiği gerekçesiyle Twitter'ın, ardından yanlış bilgilendirme yaptıkları gerekçesiyle TikTok’un QAnon ile bağlantılı hesapları engelleyeceklerini açıklamasının ardından hem grubun kendisi, hem de dijital platformlardan komplo teorilerinin yapısı yeniden gündeme geldi.
- QAnon? QAnon 2017 yılının ekim ayında anonim bir kullanıcının 4chan üzerinden ABD, Donald Trump ve derin devlet üçgeninde bazı içerikler paylaşmaya başlaması ve paylaşımlarını “Q” imzasıyla yapmasıyla başladı.
- Ne söylüyorlar? ABD Başkanı Donald Trump’ı destekleyen QAnon takipçileri; Trump’ın içlerinde iş dünyası, medya ve eğlence sektörü elitleri, Satanist liberaller ve çocuk tacizi yapan siyasilerin bulunduğu bir grup azınlığın oluşturduğu “derin devlet”e karşı sürekli bir mücadele içinde olduğuna inanıyor.
- Oluşumun kısa geçmişi: Ortaya çıktığı tarihten bu yana QAnon sosyal medya üzerinden gazeteciler, farklı gruplar, ünlü isimler ve liberal politikacılara yönelik pek çok taciz girişimiyle gündeme geldi. Grubun gündeme gelmesinin bir başka ayağı ise Donald Trump’ın retweetlediği QAnon hesapları içerikleriydi. FBI ise geçtiğimiz yıl oluşumu, bir “iç tehdit” olarak tanımlayarak kategorize etmişti. Son olarak grup, birkaç hafta önce küresel çapta gündeme gelen Wayfair teorisi ve teorinin yayılımıyla adından söz ettirmişti.
- Mesenfermasyon ekosistemi: Stanford İnternet Araştırmaları Enstitüsü’nden Renee DiResta, QAnon benzeri oluşumların yalnızca kendi çevreleriyle değil, kullanıcıların farklı komplo teorileriyle de etkileşime geçmesine neden olduğunu ve bu durumun algoritma kaynaklı olduğunu belirtiyor. Örneğin, enstitünün yaptığı bir araştırma, aşı karşıtı Facebook gruplarıyla etkileşim içinde olan Facebook kullanıcılarının, Öneriler sekmesinde 2016 yılında gerçekleşen Pizzagate Skandalı ile ilgili öneriler de çıktığını ortaya koyuyor.
- Platformlar ne yapabilir? Bazı görüşlere göreyse bu tarz yasaklamalar ve engellemelerle ilgili akımların önüne geçmek çok da kolay değil. Bunun nedeni ise bu akımların, hızlı bir şekilde yeni hesaplar yeni kod isimler ve yeni hashtagler ile yeniden örgütlenebilmesi. MIT Technology Review ve The Conversation’a göre sosyal medya platformlarının benzer gruplara ve oluşumlara karşı atabilecekleri farklı adımlar var:
- Eğitim: İlk olarak Facebook ve Twitter gibi platformlar, kullanıcılarını yanlış bilgileri veya koordine gerçekleşen manipülatif akımları farketmeye yönelik bilgilendirici içerikler oluşturabilir.
- Algoritmalar: İkinci bir yol olarak ilgil platformlar, algoritmalarında düzenlemelere giderek QAnon benzeri oluşumların içerikleri kadar, bu gibi gruplardan çıkmış olan kişileri tespit ederek onların da deneyimlerini paylaştıkları içerikleri ön plana çıkarabilir.
- Moderasyon: Üçüncü bir yol ise moderasyon. Platformlar, daha çok moderatör ile çalışarak ilgili içeriklerin sürekli olarak tespit edilmesini ve gerekli adımların atılmasını sağlayabilir.
- Eğitim: İlk olarak Facebook ve Twitter gibi platformlar, kullanıcılarını yanlış bilgileri veya koordine gerçekleşen manipülatif akımları farketmeye yönelik bilgilendirici içerikler oluşturabilir.
• Big Tech duruşması sonrası yayımlanan Apple, Amazon, Google ve Facebook dökümanları "Teknoloji Devi Nasıl Olunur?" sorusunun cevabını arayanlar için güzel bir kaynak.
- David Eagleman’ın 2017 senesinde yayımladığı kitabı ‘’Yaratıcı Tür’’, insanoğlunun Apollo görevlerinden iPhone’un icadına kadar elindeki imkanları nasıl verimli kullandığını ve ürün geliştirebildiğini ele alan, girişimcilik ve teknoloji alanından herkes için zihin açıcı bir kitap.