Yaklaşan bir ütopya: Solarpunk

Süregelen bir savaş, yeni bir pandemi korkusu, krizin kapısında bir ekonomi, artan fiyatlar, giderek ısınan dünyamız… Son dönemin konuları bunlar olunca istemeden de olsa Çevreci Geek sayıları, bazı kişileri varoluşsal krize ya da eko-anksiyeteye sürüklemiş olabilir.

Değişmesi gereken onlarca çarkın olduğu bir makinada, basit bir birey olarak bu duruma bakıp çözümsüzlük görmek son derece olası. Bununla beraber iklim krizi haberlerinde genellikle sorunları konuştuğumuz da bir o kadar doğru.

Son dönemde gelişen teknolojilerin, kurulan uluslararası diyaloğun, ucuzlayan yenilenebilir enerji kaynaklarının, bilinçli tüketime yönelik ürünler üreten yerel ve küçük üreticilerin artışı bize aslında çözümün mümkün olduğunu gösteriyor.

Öyle ki şu anda küresel ısınmanın en kötü etkilerini yaşama olasılığımız oldukça düşmüş durumda. 10 yıl önce konuşulan 6-7 derecelik küresel ısınma senaryolarından oldukça uzağız.

Kaynak: Esmiyor

Ama sistem tam anlamıyla değişmiş değil ve iki derecelik ısınmanın bile etkileri küresel krize yol açacak derecede. Bu yüzden tam son viraja gelmişken bize alternatif yok diyenlere, “hayır ben böyle rezil bir dünyada yaşamak istemiyorum” demenin de tam zamanı.

İşte böyle bir durumda, içimizdeki optimistler karanlık ve kaotik bir geleceğe karşı alternatif dünyalar düşünmeye başladılar bile. 

Toplulukların çatışmaya değil diyaloğa önem verdiği, merkeziyetçi ve fosil yakıt ağırlıklı enerji yerine yereldeki farklı yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanıldığı, çöp sonuçlu bir ekonomi yerine döngüsel ekonominin sistemde olduğu bir evren. İşte bu alternatif evrenin ismi Solarpunk.

İçimizdeki geek'ler hemen Cyberpunk ismini hatırladıysa, çok da uzak değilsiniz. Kaotik ve karanlık bir evren olan bu distopik, teknolojik kabus evrenini Blade Runner, Matrix filmleri ve Cyberpunk 2077 gibi oyunlar ile popüler kültürde daha fazla görüyoruz.

Bu evrende teknolojik despotlar ve yapay zekâ insanlığı yönetirken, tek merkezden ve gizlilikle yönetilen bir veya birkaç şirket gezegeni ya bir felaketin eşiğine getirmiş ya da insanlara bir kıyameti yaşatmıştır. Genellikle kahramanımız da bu dünyanın içinde kaybolur.

Karanlık evren, muscle car gerektirir. Kaynak: Cyberpunk 2077

Solarpunk ise 2008 yılında bir sanat hareketi olarak Cyberpunk’ın antitezi olarak ortaya çıktı. Bu evrende doğa ve insanlık arasındaki denge kurulmuş, teknolojinin yok edici değil, dengeleyici ve sofistike yapısı ile oluşturulan sistem merkezsiz ve açık kaynaklı bir şekilde herkes için çalışıyor. 

İnsanlık bu beraberlik içinde felaketi veya kıyameti yenmiş, kendilerine yeni bir ev kurmuştur. İnsanların adımları doğaya zarar vermez, verse bile bu zarar hemen tamir edilir. Şehirler bir beton ormanı değil, tam tersine doğanın da kendine yer bulabildiği yeni bir ekolojik alandır.

Popüler kültürde aslında Marvel kahramanı Black Panther’ın şehri Wakanda bir solarpunk örneği diyebiliriz. Aşağıda ise bir yoğurt markasının reklamı için yarattığı Ghiblimsi Solarpunk evrenini görebilirsiniz.

Bu anlattıklarım size ütopya gibi geliyorsa, Solarpunk’ı şu an bile görebildiğimiz örnekler olduğunu hatırlatayım. Singapur’un Jewel Changi havalimanı ve içindeki Gardens By the Bay, solarpunk kültürünün güçlü bir şekilde hissedildiği yerlerden. Buna ek olarak İtalya'dan tasarım şirketi Carlo Ratti binaları da doğal elementlerin klasik kültürü “bozduğu” örnekler sayılabilir.

Sadece tasarım açısından değil, Solarpunk evreninin gerçekleşmesi aslında çoğu noktadan artık daha da mümkün gözüküyor:

• Enerjide biraz savsaklasak da, yenilenebilir enerjiye doğru gidiyoruz ve verimlilik, yani enerji üretiminde azalma bile konuşuluyor.
• Ürünleri yeniden kullandıracak, yeni kaynak üretimini azaltacak döngüsel ekonomi artık ülkelerin yasalarına giriyor, bireysel tüketimi azaltan bilinçli tüketim faaliyetleri daha çok kişinin uyguladığı bir yaşam stiline dönüyor.
• Ulaşımda hava trafiğine vergiler geliyor, elektrikli araçlar satış rekoru kırıyor.
• Binalarda ısı pompaları, kirli suyun yeniden kullanımı, yağmur suyu toplanması gibi konular öne çıkıyor.
• Tarımda onarıcı ve permakültür tarım öğeleri öne çıkıyor, topluluk bahçeleri ve kooperatiflerin sayıları artıyor.
• Tüm nefrete karşı, toplumlar daha kabullenici bir yapıya dönüşüyor, daha önce tabu olan cinsiyet, cinsel yönelim, engelsiz bir dünya gibi konular konuşulurken, ırk ve ülkelerin etiketleri kayboluyor.

Hollanda'daki Aardehuizen ekoköyü canlı bir Solarpunk örneği

Değişim başladı bile. Alternatif bir çözüm arayışındaki onlarca insan sosyal medyada birleşiyor, birlikte karar alıyor. Yeter ki siz de bu kararı almak isteyin, alternatif bir dünyanın mümkün olduğuna inanın ve hayal gücünüzü zorlayın.

Pesimistliğe yakalanmanın çok kolay olduğu şu dönemde, baş kaldırışımız inatla optimistlik, inatla eşitlik, adalet ve ekoloji değerlerini savunmak olsun. Cyberpunk’ın neon karanlığına karşı, Solarpunk’ın güneşini ve yeşilini seçelim.