Neler yaşadık? Neler yaşıyoruz?&nbsp;Evet insanız, yaşıyoruz, yaşadıkça tecrübe ediyoruz. Her tecrübe hoş deneyimlerden oluşmuyor. Dünya, üzerinde yaşayan tüm canlılara adil olamıyor ve deneyimlerimizi sürekli olarak iyileştirecek şekilde dönemiyor. Zaten unutmayalım ki, amacımız sürekli iyi hissetmek de değil. Sadece “hissedebiliyor olduğumuzun” farkına varmak ve hislerimize özen göstermek yeterli. En azından başlangıç için. Yas tutmamızın gerektiği zamanlarda yasımızı yaşayabilmek de aslında hislerimize gösterdiğimiz bir çeşit özendir. Her acıyı anlayabilmek ve acının birincil öznesi olan kişinin yerine kendimizi koyup tecrübe edebilmek mümkün değil. Ancak bu durum, acılara tanıklık etmenin getirdiği matemi de yok saymamıza sebep olmasın. Her birimizin, bu ülkede yaşanan her zorlukta olduğu gibi, 6 Şubat 2023 tarihinde yaşanan deprem felaketinde duyduğu çaresizlik, üzüntü ve öfke bambaşka deneyimler. Dilerim bundan sonra bu derece büyük felaketler yaşamayalım, yaşasak dahi sonuçlarını en az zarar ile atlatabilecek altyapıya sahip olalım. Geçmiş olsun.Bu sayıda, zorlayıcı hâllerimizin içinden geçmeye çalışırken dinleyebilmeniz için oluşturduğum liste <a fr-original-style="" href="https://open.spotify.com/playlist/5BQh7JzFLVoP9keIZLPOoH?si=9bbe44de402442b1" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Just Breathe</a> var.Her ayın odak konusuna ilişkin yorum ve sorularınızı, yeni konulara dair merakınızı ve "Ayın Getirdikleri" bölümüne yapmak istediğiniz katkıları bana e-posta olarak iletebilirsiniz (icimdekidunya2021@gmail.com).Bu sayıda neler var?&nbsp;<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İçimden:&nbsp;Yasımızın yansımaları</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dünyadan: Yas ritüelleri</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nedir?&nbsp;Kübler-Ross modeli: Yasın 5 evresi</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ayın Getirdikleri</li></ul>İyi okumalar,Meriç

İçimizdeki dünyaya yakınlaşabilir miyiz? Onu merakla keşfedebilir miyiz? Pratikler, ilhamlar, motivasyonlar ve şifa dünyasından haberler iki haftada bir posta kutunda!

Pratikler, ilhamlar, motivasyonlar ve şifa dünyası.

İçimdeki Dünya

İyi hissetmeye çalışmadan… Yasımızın yansımaları, yas ritüelleri, yasın evreleri.

YASIMIZIN İÇİNDEN

Çok şükür bu sene de can dostlarımdan üç farklı ajanda hediyesi aldım. Ajanda demek, sanki yeni bir yılın geldiğini kafamıza iyice sokmamız ve sayfaları şöyle bir karıştırıp, yılın tatil günlerini görüp kendimize küçük motivasyonlar sağlamamız için yapılmış deftercikler demek. Ey 2023! Sen mi büyüksün, ben mi… Bu yıl beyaz yakalı olmayacağım için, şöyle bir baktım ve yerli ve millî tatil günlerimiz bana çok bir şey ifade edemediler. Hayat neticede göreceli, o sırada içinde bulunduğun hâl ve koşullar tüm ihtiyaç ve hareket düzenini oluşturuyor. Bu da ne demek? Her şey geçici. Bunu söyleye söyleye dilimde tüy bitti sevgili okurlar.Şu geçici hayatımızdan biraz iz bırakabilmek için yazmak, günlük tutmak, notlar almak hem eğlenceli, hem de zihnimizin dışa vurumu için bir araç. Zihnin dışa vurumu ise uzmanlara göre birçok açıdan rahatlamayı ve farkındalığımızın artmasını sağlıyor.&nbsp;Bu ay yazma motivasyonu üzerine eğileceğiz biraz. Dünyada bilinen adıyla “journaling".&nbsp;Günlük tutmak da diyoruz ancak yazma motivasyonumuzun mutlaka günden güne olması gerekmiyor. Hatta belki de “her gün yazmalıyım” diyerek kendimizi sıkıştırıyoruz.&nbsp;Her zamanki hatırlatmamı da yapayım. Her ayın odak konusuna ilişkin yorum ve sorularınızı, yeni konulara dair merakınızı ve "Ayın Getirdikleri" bölümüne yapmak istediğiniz katkıları bana e-posta olarak iletebilirsiniz: icimdekidunya2021@gmail.comBu sayıyı okurken dinleyebilmeniz için oluşturduğum liste <a fr-original-style="" href="https://open.spotify.com/playlist/0hfAzlAxfb1tLJIFCOPLvc?si=09f776b727cf4612" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Journaling</a>! Keyifle dinleyin...Bu sayıda neler var?&nbsp;<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">&nbsp; &nbsp; İçimden:&nbsp;Yaz tahtaya bir daha!</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">&nbsp; &nbsp; Dünyadan:&nbsp;Günlük ustaları</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">&nbsp; &nbsp; Nedir?&nbsp;Sabah sayfaları</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">&nbsp; &nbsp; Ayın Getirdikleri</li></ul>İyi okumalar,Meriç

Sen de yaz yaz yaz...

YAZ DOSTUM!

Yılın son ayı... Geçtiğimiz bir yıla göz atma ve yeni bir yıla hem psikolojik hem de bedensel olarak hazırlanma vakti. Kendimizle ilişkimiz yeni yaşımızda nereden nereye geldi, ya da gelemedi, her ne yaşta olursak olalım kendimize sarılma vakti.Hâl böyleyken biraz içimize dönelim ve şefkat konusuna bakalım istedim. Şefkat, zannediyorum iyi yaşam ve kendinle çalışma anlamında en yanlış anlaşılan konulardan bir tanesi. O yüzden birazcık irdeleyelim bakalım neler var buralarda...Bu ay özellikle “öz-şefkat” konusuna odaklanıyor ve bu konu çerçevesinde şefkat nedir, ne değildir araştırmaya geçiyoruz.Bu sayıda da, odağımızdaki konuya dair yorum ve sorularınızı, yeni konulara dair merakınızı ve "Ayın Getirdikleri" bölümüne yapmak istediğiniz katkıları bana e-posta olarak iletebilirsiniz (icimdekidunya2021@gmail.com).Öz-şefkat temasında dolanırken, <a fr-original-style="" href="https://open.spotify.com/playlist/1AjGNyA60ixUamx4hcU8UB?si=25a425b7e7174d5e" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Kindness</a> adını verdiğim listenin de kulaklarınızı okşamasına izin verebilirsiniz.Bu sayıda neler var?&nbsp;<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">&nbsp; &nbsp; İçimden:&nbsp;Pamuklar ve dikenler</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">&nbsp; &nbsp; Dünyadan:&nbsp;Şefkatten öz-şefkate...</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">&nbsp; &nbsp; Nedir?&nbsp;Sevgi dolu nezaket (metta) nedir?</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">&nbsp; &nbsp; Ayın Getirdikleri</li></ul>Dilerim hepimiz yılın son günlerinde keyifle, sağlıkla ve muhabbetle geçirelim zamanımızı. Yeni bir yılda tekrar buluşmak üzere.İyi okumalar,MeriçZihnin için taze bir başlangıç:&nbsp;İçimdeki Dünya'yı Aposto'nun doyurucu ve güvenilir bir yeni medya deneyimi sunan mobil uygulamalarından da takip etmeyi unutmayın.<p contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-wrapper fr-deletable" fr-original-style="text-align:center" style="text-align: center; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><a bgcolor="#8fb2ff" color="#baffd7" contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-link" fr-original-style="background-color:#8fb2ff !important;color:#090909 !important" href="https://onelink.to/24vs72" rel="noreferrer" style="background-color: rgb(143, 178, 255) !important; color: rgb(9, 9, 9) !important; text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Uygulamayı indir</a>

Kendimizi sarmalamak

ŞEFKATİN KOLLARINDA

Bir yılın daha sonu koşar adımlarla yaklaşırken, İstanbul sanki hâlâ bir bahar ihtimali varmışcasına güneşi göstermeye devam ediyor bize. Ancak Aposto Gündem'den aldığımız bilgilere göre, artık yağmurlar da kendilerini hatırlatacakmış. O yüzden yavaş yavaş kış moduna doğru geçmeye hazırlanalım, sıcak çaylar, yumuşak örtüler, loş ışıklar bizi yavaş yavaş mayıştırsın. İçimdeki Dünya'nın sıkı takipçileri "Hygge" akımını hatırlayacaktır. Bu bahsettiğim kış ortamına uyum hazırlıklarınız için "<a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/nasil-hygge-bir-ortam-yaratilir" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Nasıl Hygge Bir Ortam Yaratılır?</a>" başlıklı yazımı da tekrar ziyaret edebilirsiniz.Bu ay konu başlığımız, Türkçede bir türlü tek bir kelimeyle ifade etmeye gönlümüzün elvermediği "Resilience".Bundan sonra her sayıda bir konu üzerine yoğunlaşacağız. Böylece hem kendi deneyim ve gözlemlerimi daha çok paylaşacak, hem de sizi içimizdeki dünyanın biraz daha derinliklerine davet etmiş olacağım. Odağımızdaki konuya dair yorum ve sorularınızı, yeni konulara dair merakınızı ve "Ayın Getirdikleri" bölümüne yapmak istediğiniz katkıları bana e-posta olarak iletebilirsiniz (icimdekidunya2021@gmail.com).Bu ay radarıma takılan ve sizlerden gelen şarkılarla oluşmuş listemiz de Resilience&nbsp;adını aldı. Dinlemek için <a fr-original-style="" href="https://open.spotify.com/playlist/29krvtpsABrF8OsYUVCHcj?si=d6e9baf3ce6b4bdc" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">buradan</a>&nbsp;buyurun...Bu sayıda neler var?&nbsp;<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İçimden:&nbsp;Bir bambu dalı gibi bükülmek&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dünyadan:&nbsp;Her alanda esnek ve dayanıklı</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nedir?&nbsp;Beden tarama meditasyonu nedir?</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ayın Getirdikleri</li></ul>İyi okumalar,MeriçZihnin için taze bir başlangıç:&nbsp;İçimdeki Dünya'yı Aposto'nun doyurucu ve güvenilir bir yeni medya deneyimi sunan mobil uygulamalarından da takip etmeyi unutmayın.<p contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-wrapper fr-deletable" fr-original-style="text-align:center" style="text-align: center; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><a bgcolor="#8fb2ff" color="#baffd7" contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-link" fr-original-style="background-color:#8fb2ff !important;color:#090909 !important" href="https://onelink.to/24vs72" rel="noreferrer" style="background-color: rgb(143, 178, 255) !important; color: rgb(9, 9, 9) !important; text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Uygulamayı indir</a>

Bir bambu dalı gibi bükülmek

ESNEMENİN GÜCÜ, DAYANIKLILIĞIN DOKUNULMAZLIĞI

Edebiyatçı Paul Éluard'ın meşhur şiirini Zülfü Livaneli'nin meşhur bestesi sayesinde bilmeyenimiz yoktur diye düşünüyorum. Dinlediğimde içimi garip bir coşkuyla dolduran bu sözler, aslında Éluard tarafından bir aşk hikâyesi neticesinde bu noktaya gelmiş. Şiir aslında aşık olunan kadına duygularını ifade etmek için yazılırken, Paris'in işgale uğraması neticesinde özgürlük güzellemesine dönüşüvermiş. Gelin bu sayıda şiirin en hoşuma giden dizelerini hatırlayalım ve kendimize soralım: Nedir benim için özgürlük?<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(143, 178, 255); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(143, 178, 255); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Okul defterlerime Sırama ağaçlara Kumlara kar üstüne Yazarım adınıBulutun yosununa Kasırganın terine Tatsız kaba yağmura Yazarım adınıUyanmış patikaya Serilip giden yola Hınca hınç meydanlara Yazarım adınıİki parça meyveye Odama ve aynaya Boş kabuk yatağıma Yazarım adınıObur köpekçiğime Dimdik kulaklarına Acemi pençesine Yazarım adınıBir sözün coşkusuyla Dönüyorum hayata Senin için doğmuşum haykırmaya Ey özgürlük...</blockquote>Bu sayıda neler var?&nbsp;<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İçimden:&nbsp;Gerçekten özgür müyüz?&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dünya’dan:&nbsp;Özgürlük neferi kadınlar</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nedir?&nbsp;Özgür beden nedir?&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">En Son:&nbsp;Gündemimdeki en sonlar</li></ul>İyi okumalar,Meriç<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Zihnin için taze bir başlangıç:&nbsp;İçimdeki Dünya'yı Aposto'nun doyurucu ve güvenilir bir yeni medya deneyimi sunan mobil uygulamalarından da takip etmeyi unutmayın.<p contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-wrapper fr-deletable" fr-original-style="text-align:center" style="text-align: center; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><a bgcolor="#8fb2ff" color="#baffd7" contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-link" fr-original-style="background-color:#8fb2ff !important;color:#090909 !important" href="https://onelink.to/24vs72" rel="noreferrer" style="background-color: rgb(143, 178, 255) !important; color: rgb(9, 9, 9) !important; text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Uygulamayı indir</a>

Alnıma yazdım adını.

EY ÖZGÜRLÜK!

Ah bitmeyen dertlerimiz, ilişkilerimiz. Bu sayı biraz ben susayım, sizin içiniz konuşsun dedim, ama pek de susamadım. Biraz bakın bakalım sizde durumlar nasıl, ilişkilerde neler oluyor, farkındayım dediğiniz neler var?Bir dönemim içli içli Sezen Aksu'nun <a fr-original-style="" href="https://open.spotify.com/track/0fIPsb9pIj6UhwPZ0ldElw?si=315644faddc74a3e" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Farkındayım&nbsp;</a>şarkısını mırıldanarak geçmişti. "Bu kızı yeniden büyütmeliyim" diyordu...Çok anlam ifade ediyordu bu söz bana. Şimdi bakınca, peeh diyorum, büyüten kim, büyüyen kim? Yeniden diye bir şey var mıydı?&nbsp;Bir tek hayatımız var, o da şu anda yaşanıyor. Farkına varalım, içimizdeki dünyayı keşifte kalalım. (Evet sürekli bunu söylemekten bıkmayacağım.)Bu sayıda neler var?&nbsp;<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İçimden:&nbsp;İlişkilerin farkındalığı</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dünya’dan:&nbsp;Çift terapisine var mısınız?&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nedir?&nbsp;Bağlanma kuramı nedir?&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">En Son:&nbsp;Gündemimdeki en sonlar</li></ul>İyi okumalar,Meriç<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Zihnin için taze bir başlangıç:&nbsp;İçimdeki Dünya'yı Aposto'nun doyurucu ve güvenilir bir yeni medya deneyimi sunan mobil uygulamalarından da takip etmeyi unutmayın.<p contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-wrapper fr-deletable" fr-original-style="text-align:center" style="text-align: center; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><a bgcolor="#8fb2ff" color="#baffd7" contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-link" fr-original-style="background-color:#8fb2ff !important;color:#090909 !important" href="https://apps.apple.com/tr/app/aposto/id1504328530" rel="noreferrer" style="background-color: rgb(143, 178, 255) !important; color: rgb(9, 9, 9) !important; text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">iOS uygulamasına git</a><p contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-wrapper fr-deletable" fr-original-style="text-align:center" style="text-align: center; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><a bgcolor="#8fb2ff" color="#baffd7" contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-link" fr-original-style="background-color:#8fb2ff !important;color:#090909 !important" href="https://play.google.com/store/apps/details?id=com.aposto.android&hl=en&gl=US" rel="noreferrer" style="background-color: rgb(143, 178, 255) !important; color: rgb(9, 9, 9) !important; text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Android uygulamasına git</a>

İlişkideyiz

SEN, BEN VE DİĞERLERİ

Bunu söylemekten bıkmayacağım, 90'lar Türkçe pop iyi ki var! Bir süredir bebek şarkıları dinlemekten beynim pelteye dönmüşken (yanlış anlaşılmasın, aslında pamuk kıvamına geldi, çünkü yeni anneler için pamuk kıvamında bir beyin şart, aksi hâlde hayat sürdürülebilir olmaktan çıkacaktır) yine imdadıma Burak Kut yetişti. Sorarım size, Yaşandı Bitti Saygısızca&nbsp;dinleyip de kendini gerçek dünyanın sorumluluklarından uzaklaştıramayan var mıdır? Benden kızıma bir travma kalacaksa, o da 90'lara dair yaşanmışlıklar olsun dilerim. Geometrik desenli taytların, kot üstüne kot ceketlerin, "kıl oldum abilerin" bizim dönemin beyninde yarattığı hasarlar pekala nesilden nesle aktarılabilir. En kötü Aysel Gürel tadında bir yaşlılığa ulaşırız diye düşünüyorum, fena mı? Yaşlılığımız yavaş yavaş ilerleyedursun, bakalım bu sayıda siz geçmişinizin nerelerine ışınlanacaksınız...Bu sayıda neler var?<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İçimden:&nbsp;Seninle başlamadı, seninle de bitmeyecek!</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dünya’dan:&nbsp;Nesiller boyu acı</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nedir?:&nbsp;Hellinger terapisi (aile dizimi) nedir?&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">En Son:&nbsp;Gündemimdeki en sonlar</li></ul>İyi okumalar,Meriç

Yaşandı bitti saygısızca

GEÇMİŞİN PEŞİNDE

"İlim ilim bilmektirİlim kendin bilmektirSen kendini bilmezsenYa nice okumaktır…"Yunus Emre’nin Şahsiyet&nbsp;isimli şiirinin bu dizelerini bilmeyeniniz yoktur zannediyorum ki. İçimdeki Dünya’nın bu sayısında, bizi yine, yeniden kendi içimize bakmaya, dışarıdan maruz kaldıklarımız ve sürekli kafamızın içine sokmaya çalıştığımız bilgilerdense, kendimizi ne kadar bildiğimize bir göz gezdirmeye davet ediyorum. Hazır güzel, uzun bir bayram tatilinin içindeyiz, bir fırsat verin kendinize, bakalım neler var derinliklerde…Bu arada yazanlarınız oldu, özlemişler iki haftada bir buluşmaları, çok çok teşekkürler. Bu vesileyle bir hatırlatma yapmış olayım, İçimdeki Dünya dergisi -evet mini bir dergi olarak adlandırıyoruz artık- sizinle her ayın ikinci pazar gününde buluşuyor. Arada geçen zamanda bana istediğiniz zaman yazabilir, önerilerinizi ve dergide yer alan yazılarla ilgili görüşlerinizi iletebilirsiniz. Sizlerle karşılıklı olarak görüş paylaşımı yaptığımda çok çok mutlu oluyorum.Zihnin için taze bir başlangıç:&nbsp;İçimdeki Dünya'nın de aralarında yer aldığı yayınları Aposto mobil uygulamasından da takip edebilirsin. Medya deneyimini e-posta yayınlarının ötesine taşıyan Aposto’nun iOS uygulamasını <a fr-original-style="" href="https://apps.apple.com/tr/app/aposto/id1504328530" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">buradan</a> indirebilirsin. Bu hatırlatmayı da yaptıktan sonra, hadi hoş geldiniz!&nbsp;Bu sayıda neler var?&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İçimden:&nbsp;Daha Daha, En En, En Daha</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dünya’dan:&nbsp;Tiktok dünyasında medyumluk</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nedir?&nbsp;Fawn travma tepkisi nedir?</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">En Son:&nbsp;Gündemimdeki "en son"lar</li></ul>İyi okumalar,Meriç

Sen seni bil, sen seni...

KENDİMİZİ BİLMEK

Zaman zaman karşı koyamadığım bir güç beni 90’lar şarkılarından alıntılar yapmaya zorluyor. Kafamın içindeki 90’lar çöplüğü, o zamanlar atık ayrıştırma gibi bir sistem de olmadığından, bütün halde, topak olmuş durumda ve korkarım ki artık öğütülemeyecek gibi zaman aşımına uğramış şekilde duruyor. O yüzden bununla yaşamak zorundayım ve beni anlayabilecek kişilerin nesli tükenene kadar, kendi çöplüğümden gördüğüm işkenceyi elimden geldiğince paylaşmaya niyetliyim.&nbsp;Artık devir değişti, e tabi Aposto da değişti, desem hangi şarkıya atıfta bulunduğumu anlamayacak yoktur sanırım aramızda (Varsa da gözünü seveyim yol yakınken kendini kurtarsın beni takipten çıksın.). Yenilenen uygulaması ve çeşitli özellikleriyle Aposto 2.0. versiyonu itibariyle, severek okuduğunuzu umduğum İçimdeki Dünya bültenimle, artık her ayın ikinci pazar gününde buluşmaya devam edeceğiz. Hayatıma farklı önceliklerin girmesinin çok yaklaştığı şu dönemde (kıps kıps), ben bu bültene yazdığım yazılarla kendime bir soluk alırken, siz de umarım yeni keşifler yapmaya ve kendinize sorular sormaya devam ediyor olursunuz. Çünkü kendimize soru sormadığımızda, kendimiz bir süre sonra kendimiz olmamaya başlıyor. Bilmem anlatabildim mi? E hadi hoş geldiniz!Bu sayıda neler var?&nbsp;İçimden:&nbsp;Alışkanlıklarımız ve Rutinler&nbsp;Dünya’dan:&nbsp;Yoganın CinsiyetiNedir?:&nbsp;Spiritüel Baypas Nedir?En Son:&nbsp;Gündemimdeki En Sonlar

Artık devir değişti...

HAZİRAN ' 4

Anlattıklarına kıymet verdiğim bir hocam geçen bir derste şöyle dedi; coğrafya kader değildir belki, ama mutlaka içinde bulunduğumuz durumu bir şekilde etkilemektedir….Hey sen, şu an her nerede yaşıyor veya yaşatılıyorsan. Bu gerçeğin farkına var tabii ama, her gün bunun için ahlanıp vahlanıyorsan, biraz olsun bunun ne kadar enerjinden çalan bir durum olduğunun da farkında olabilmen mümkün olur mu?&nbsp;Bir şekilde birbirimize ulaşabilmişiz eğer bu bülteni okuyorsan. Hiç bir şey tesadüf değil ve bu da demek oluyor ki hala kafamızın uyuştuğu birileri etrafımızda ve hala hangi topraklar üzerinde olursak olalım, aynı gökyüzünün altındayız. Hani o Carl Sagan’ın “Soluk Mavi Noktası”nı izlerken gözleri dolanlarınız var ya (ben de onlardan biriyim), işte o gözümüzü dolduran, üzerine bastığımız Dünya için hala gidilebilecek bir yol var. Aylar da tutulsa, güneşler de tutulsa, tüm gezegenler retrolardan retrolara girse, dönüp geliyoruz bir gün kendimize. O yüzden diyorum ki, her ne yaşıyorsan ülke halinde ya da iç halinde, titre ve kendine gel, yaşamını eline al ey can okuyucu!&nbsp;Evet şimdi bültene geçebiliriz, hoş geldiniz!Bu sayıda neler var?İçimden:&nbsp;Afili YalnızlıkDünya’dan:&nbsp;Çevrimiçi Terapi UygulamalarıNedir?:&nbsp;Pozitif Psikoloji Nedir?En Son:&nbsp;Gündemimdeki En Sonlar

Hey Sen!

MAYIS ' 4 

Health and fitness related articles and publications

Health & Fitness

Social issues related articles and publications

Social Issues

Culture related articles and publications

Culture

Her birimiz, belki daha zor, belki daha rahat koşullar altında, birçok acıya tanıklık ve temas ediyoruz. Sinir sistemlerimiz sıkışık olabilir, hayata dair bir umudumuz ya da amacımız kalmamış olabilir. Öfke, üzüntü, acizlik gibi birçok duygu bedenimizi ve zihnimizi ele geçirmiş olabilir. Bunların hepsi mümkün ve hepsi çok ama çok normal. Önce bunu bir fark edelim. Ne hissediyorsak, amacımız o hissi gerçekten algılamak olabilir mi? İyi hissetmeye çalışmadan…Yas, sadece ölüme dair bir süreç değil. Yani yakınlarımızı, sevdiklerimizi kaybettiğimizde arkasından yas tutuyoruz, ya da tutmamız gerektiğinin farkındayız belki evet ama, yaşadığımız diğer kayıplar da aslında bir yas süreci başlatıyor bizim için. Güvenlik olgusunun kaybı, bir evin kaybı, hatıraların kaybı… Son yaşanan deprem felaketinde o bölgede yaşayan insanların birçoğu en az bir konuda kayıp ile karşı karşıyalar. Hatta buna uzaktan tanıklık eden bizler, her ne kadar orada yaşanan deneyime birebir temas etmemiz ve tam olarak o deneyimi anlayabilmemiz mümkün olmasa da, kendi içimizde hissettiğimiz acizlikler ve belki de çaresizliklerin getirdiği duygularla orada yaşanan her türlü kayba dair bir yas sürecinde olabiliriz.Ben yas tutmanın, daha doğrusu tutabilmenin önemini ancak üç yıldır anladım diyebilirim sanırım. Küçükken kaybettiğim aile büyüklerinin yasını içimde hiç yaşamadığımı, hatta bunun üzerine düşünmediğimi, ne hissettiğimi kendime hiç sormadığımı fark ettiğimde sanırım bir meditasyonun ortasındaydım. Dalga dalga gelen bir yoğunluk, bana ölüme dair karmaşık duygularımı su yüzüne çıkarmam için el veriyordu sanki. Sonrasında biraz daha üzerine düşmeye başladım ve sanki geçmişten kalan yas borçlarımı ödedim içimde ufak ufak. Neden sonra biraz daha bu konular üzerine bakmaya başlayınca, hayatımda veda etmek durumunda kaldığım birçok şey için benzer bir süreçten geçmenin gerektiğini fark edebildim.Uzun bir ilişki sonrası, bir alışkanlığı bırakırken, yakın olduğumu düşündüğüm bir dostla aslında çok da yakın olmadığımızı kabullenirken, hatta artık ilerleyen yaş ile kırışıksız göz kenarlarıma veda ederken bile benzer bir süreçti içimde ortaya çıkan. Evet yoğunlukları çok farklı, ama örgüleri aynı. Hayatımızdan kayıp giden şeyler ve kişiler için hissettiklerimiz aslında o kaybedilen şeye değil, kendimize dair. Kendimizin bundan sonra o durumla ne yapacağı, kendimizin bundan sonra o kişi olmadan ne yapacağı, o ev olmadan, o iş olmadan, o duygu olmadan, o beden o şekilde olmadan ne yapacağımızla ilgili. Ve tüm bunların ortaya çıkardığı duygularla. İşte bu yüzden herkes kendi yasına sahip çıkmalı, çünkü yas tamamen kişinin kendisiyle ilgili.Burada şunu yanlış anlamayalım, amaç hemen iyi olmak değil. "Yasımı yaşayayım da bir an önce eski hayatıma döneyim" değil konumuz. Zaten bence eski hayat diye bir şey yok, hayat hep bir dönüşüm hâlinde. Sürekli yeni bir güncelleme alıyor ve biz de bu güncellemeye uyum sağlıyor, yeninin içine yerleşiyoruz. Bu yeni yer bazen çok büyük zorluklar içerebiliyor. Evini, eşini, bugüne kadar tüm kurduğu hayatı kaybedenler için “yeni” demek, sanki başkasının hayatıymış gibi bir yer olabilir. Yine de hayattayken, o yeniyi yaşamaktan başka çare var mı? O yüzden mecbur geçilecek o yas sürecinin içinden ve devam edilecek yeni hayatta sunulanlarla.Ne var ki, yas tutma sürecine geçebilmek için bile bir süre gerekiyor. Yeni durum çok tazeyken, o durumun içine yerleşebilmek yani orada kendine bir yer bulabilmek oluyor insanın derdi. Ben kimim, benim basıma ne geldi, bundan sonra nasıl bir hayat bekliyor beni?6 Şubat depreminden sonra sosyal medyada denk geldiğim bir psikoloğa yazan bir kadın, “Yalnız kalmak, sakin kalmak istiyorum, bir damla gözyaşı dökemedim.” diyordu. Üzdü ve düşündürdü beni bu istek. Yaşanan acıları tahayyül etmek o kadar zor ki…Bunu oturduğumuz rahat koltuklardan algılayabilmemizin mümkün olduğunu düşünmüyorum. Ancak bu demek değil ki, biz bu yaşananlara üzülemeyiz ya da bizim yasımız başkalarının yasının yanında önemsizdir. Elbette acıların büyüklüğünü tartışabilir ve belki tartışmaya bile açık olmayan büyüklükte acıların varlığını kabul edebiliriz. Ancak kabul etmeliyiz ki, hiçbirimizin yası değersiz değil. Bunu&nbsp;kendimize hatırlatalım ve her ne varsa içimizde kaybettiğimizi hissettiğimiz, ki bu en basitinden “yaşama sevinci” dahi olabilir, o hâle değer verelim, özen gösterelim, kayıp hissimizle yüzleşelim.&nbsp;Severek takip ettiğim meditasyon yönlendiricilerinden Tara Brach, yasa ilişkin meditasyonlarından birinde şunu soruyor: Kayıplarımızla yüzleşmediğimizde ne olur?&nbsp;Ve çok özetle şöyle cevap veriyor: Gerçeği reddetmek bizi hapseder. Bir bakalım diyor, yüzeyde mi yaşıyoruz? Depresyona mı giriyoruz? Nasıl bir hâl var orada?&nbsp;Diyelim ki deprem bölgesinde değiliz, fakat dehşet bir korkunun içine hapsolduk, endişelerimiz var (doğal olarak) ve tüm yaşananlarla ilgili üzüntü içerisindeyiz. Bu durumlardan ortaya çıkan bir yasımızın olduğunu reddetmek, iyileşmeyi de geciktiriyor. Buradaki iyileşmenin “umarsız bir iyi hissetme hâli” olmadığının tekrar altını çizmiş olayım. Reddetme hâli iyileşmeyi geciktirerek, fazla tüketime, fazla alkole, içinde bulunulan andan kaçmaya, öfkeye, intikam hâline ve bunun gibi bizi mevcut andan uzaklaştıracak şeylere sebebiyet veriyor. Günün sonunda yasımızın sıkışıklığı bizi hastalanmaya ve her şeyden kopuk hissettirmeye doğru götürebiliyor.&nbsp;Sizde yansımalar nasıl bir bakın bakalım. Unutmayalım ki, her şeyin, bir doğumu ve ölümü var. Bu döngüyü kucaklayabilmekten geçiyor yaşamak. Bolca sevgi verelim birbirimize ve kendimize. Sevgi, korkuyu alıp götürebilecek yegâne araç elimizde.&nbsp;

Yasımızın yansımaları

Ritüeller, temsil ettikleri toplumların bütünleşmesini sağlayan ve diğer topluluklardan farkını gösteren sembolik aktivitelerden oluşuyorlar. Ve pek çok döngüde olduğu gibi, yas sürecine dair de pek çok ritüel mevcut. Ölüm hâlinde gerçekleştirilen cenaze törenleri, bunlardan en bilinenleri.Yas tutma süresi bile, toplumların yasa bakış açısına göre değişebiliyor. Bizim toplumumuzda bu gibi durumlar için, 40 güne anlam yükleniyor genelde. Prof. Dr. Kemal Sayar şöyle diyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(143, 178, 255); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(143, 178, 255); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Esasen, yas tutma süresini bilimsel olarak kanıtlanmış bir rakamla belirtmek pek de mümkün değil. Dünya çapında birçok toplum normal bir yas sürecini birçok farklı şekilde tanımlamış. Bir yaşam boyu sürmesinin bile normal olduğu inancına sahip toplumlar mevcut. Öte yandan vefat eden kişinin cinsiyeti, inancı, toplumsal statüsünün de kültürel yasta önemli roller oynayabileceğini görüyoruz.”&nbsp;&nbsp;</blockquote>Tarihe bakıldığında, örneğin dul kadınlardan uzunca bir süre yas tutmaları beklendiği, ancak küreselleşme gibi nedenlerden dolayı, günümüzde yaşanılan kaybın ardından kişilerin yeniden evlenme sıklığı ve yas sürecini eskiye nazaran daha kısa sürede atlattıkları görülmekte.&nbsp;"<a fr-original-style="" href="https://www.researchgate.net/publication/358911864_Makale_Turu_Derleme_OLUM_VE_YAS_RITUELLERINE_DAIR_KAVRAMSAL_BIR_INCELEME_A_CONCEPTUAL_STUDY_ON_DEATH_AND_MOUR_RITUALS" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ölüm ve Yas Ritüllerine Dair Kavramsal Bir İnceleme</a>"&nbsp;isimli bir makalede yer alan bilgilere göre, yas ritüellerinin bir yakınını kaybetmenin verdiği üzüntüyü hafifletebilmeye yönelik olduğu ve ölüme dair yıllardır devam eden bilinmezliklere ışık tutmanın dinlerde evrensel olduğu belirtiliyor. Buna göre, modern dünyada bireylerin hayatında ölüm korkusu ve belirsizlik hâlâ bir tehdit olduğundan, değişen şartlarla &nbsp;birlikte bu korkuyla baş edebilmek için bireylerin ritüellere daha fazla önem gösterdikleri görülmekteymiş. Bunun da sebebi olarak ritüellerin beklenmedik talihsizlik veya kötü&nbsp;sağlık durumlarında, bilinmeyenleri açıklamanın ve kontrol etmenin standart bir &nbsp;yolunu sundukları ve&nbsp;hoş olmayan duyguları ifade etmenin ve rahatlamanın bir yolunu sağladıkları&nbsp;gösteriliyor.&nbsp;Makalede, özellikle ölüme dair yasın, kaybedilen kişinin yakınları arasında yaşanan toplumsal bir iletişim hâli olarak tanımlandığı belirtiliyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(143, 178, 255); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(143, 178, 255); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Örneğin;Türk toplumunda yakını ölen kişiye “başın sağ olsun” &nbsp;şeklinde hitap edilirken&nbsp;Amerikan toplumunda söylenecek bir kalıp bulunmamaktadır. Genel &nbsp;olarak “üzgünüm” ifadesi kullanılmaktadır. Yas tutma kişinin kayıp öncesi durumuna dönebilmesi için&nbsp;belli süreçlerden oluşmaktadır. Bu süreç ile başa çıkmak için dinsel inanç ve uygulamalar, örf &nbsp;ve adetler gibi sosyo-kültürel faktörler kullanılabilmektedir. Genel olarak bireyler normal yas sürecinde inkârla başlayan bir depresif hâlin etkisine &nbsp;girmektedir. Bu etki azalmaya başlayınca kaybı içselleştirmeye &nbsp;başlamaktadır. Birey artık içsel bir biçimde var olmakta ve “o &nbsp;ölmedi &nbsp;yüreğimde yaşıyor” &nbsp;gibi ifadelerle dışa vurulmaktadır. Bireylerin bu tutumu ölen kişinin acısını bastırmak için çabaladıkları uzun bir yas sürecini ortaya çıkarmaktadır. Bu yas sürecine ve ölüme bireyler ve toplum çeşitli anlamlar yükleyerek ritüelleri ortaya çıkarmaktadır. Bu ritüeller sayesinde ölenlerin tekrar yaşadığını hissederek ölen kişileri andıkları söylenebilir.”</blockquote>Huffpost’ta yer alan "<a fr-original-style="" href="https://www.huffpost.com/entry/whitney-houston-death_b_1300060?utm_campaign=share_email&ncid=other_email_o63gt2jcad4" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">What Culture Teaches Us About Grief</a>" başlıklı makalede de şöyle deniyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(143, 178, 255); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(143, 178, 255); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Ölüm ve ona verdiğimiz tepkiler kültürel olarak bu kadar farklı mı? Ölüm evrenselse, kederin de öyle olması gerektiğini varsaymamız gerekmez mi? Sonuçta, her kültür ölümü deneyimlediğine göre, her kültürün benzer şekilde yas tutmasını beklememiz gerekmez mi? Keder üzerine kültürler arası araştırmalar bize bu sorunun cevabının bir zamanlar inandığımızdan çok daha karmaşık olduğunu öğretti.&nbsp;Aslında, gerçekten onaylayabileceğimiz tek evrensel ifade, her kültürün kayba tepki vermenin yollarını geliştirdiğidir.&nbsp;Bunun ötesinde, çok az ortak nokta vardır.&nbsp;Her kültür farklı kayıplara üzülür.Yas deneyimi de farklı kültürlerde farklılık gösterir. Bazı kültürler, kayba karşı onurlu ve sessiz bir tepki beklerken, diğer toplumlarda yas tutanların duygularını açıkça sergilemeleri beklenir. Kederdeki duygular da kültürler arasında farklılık gösterebilir. Bazı kültürler yalnızlık veya üzüntü duyguları beklerken, diğer kültürlerde kişiler öfke veya hiddet ile tepki verebilir.</blockquote>Tüm bu bilgiler ışığında bana ilginç gelen bazı ritüeller şunlar oldu:&nbsp;<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Meksika’da ve ABD’nin Güney Batısında 31 Ekim-2 &nbsp;Kasım arası ölüler &nbsp;günü (Ölüler Bayramı) kutlanmaktaymış.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yeni Hebridler'de ölmeden önce kulaklarınızı deldirmeniz gerekmekteymiş. Eğer deldirmezseniz, öbür dünyada susuz kalınacağına inanılırmış.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Jamaika kültüründe ölen çocukların ebeveynleri cenazeye katılmazlarmış.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Doğu Hindistan’da eşlerinin kocalarının cenazelerine katılmalarına izin verilmemekteymiş. Nikaragua’da ise çocukların cenazeye katılmalarına izin verilmekte, ancak bir çocuk veya bir yetişkinin hasta olması durumunda, ölen kişinin vücudunun etrafındaki toksinler nedeniyle cenazeye gitmemeleri gerekmekteymiş.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Endonezya'da yaşayan Toraja halkı için ölüm, yas tutulacak bir durum değil, aksine yaşamın doruk noktası ve kutlamaya değer bir olay olarak görülmekteymiş. Bu sebeple yüzlerce yıldır ölülerin ruhlarını onurlandırmak, onları atalarının yanına, ruhun son varış noktasına, ebedi dinlenme yerine teslim etmek amacıyla gösterişli cenaze törenleri ve ayinler düzenlemektelermiş.</li></ul>Dinler, toplumlar ve gelenekler arasında birçok farklılaşma söz konusu mevzubahis yas tutmak olunca. Bu ritüeller sadece ölüme dair değil, kayıplar üzerine yaşanan her türlü yas sürecinde kişilerin süreci atlatmasına bir çeşit yardımcı aslında. Bireysel anlamda ise, herkese iyi gelen farklı bir ritüel söz konusu olabilir. Yeter ki yasını yaşamakta olan kişi için bir anlam ifade ediyor olsun…

Yas ritüelleri

2021 yılında yaşadığımız yangınların sonrasında, Aposto’da yer alan “<a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/yastayim-hic-kimse-bilmiyor" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Yastayım Hiç Kimse Bilmiyor</a>” başlıklı yazımda yasın süreçlerine değinmeye çalışmıştım. &nbsp;İsviçreli psikiyatrist Elisabeth Kübler-Ross tarafından geliştirilen modele göre, yasın 5 evresi bulunuyor:&nbsp;İnkâr, öfke, pazarlık, depresyon ve kabullenme süreçleri. Bu süreçlere hızlıca göz gezdirelim.&nbsp;<ol fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İnkâr&nbsp;evresi:&nbsp;Kayıp haberini aldıktan, yaşanılan acı olayı öğrendikten ya da deneyimledikten sonra yaşanan ilk evre. Bunun sonucundaki ilk tepki, durumu reddetmek oluyor. Böylesi bir üzüntünün hak edilmediği ya da bir yanlışlık olduğu gibi duygu ve düşünceler ağır basıyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Öfke evresi:&nbsp;İnkâr evresinde kabul edilmemiş olan durum, bu aşamada sorgulanmaya başlanıyor. "Bu neden benim başıma geldi?" gibi sorular soruluyor. Burada öfke, bu duruma yol açtığını düşündüğümüz kişilere, yani kendimizce sorumlu bulduklarımıza doğru yönelebiliyor. &nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Pazarlık evresi:&nbsp;Yaşanılan acı ve üzüntünün tamamen kabul edildiği evre. Olayın gerçekliği kabul edilmiş durumda yani. Öfke ile de barışılıyor ancak ihtimaller sorgulanmaya başlanıyor. Şöyle yapsaydım, oraya gitmeseydim, şunu demeseydim, şöyle önlem alsaydım, vs. Bu gibi sorgulamalar ve yaşanan olaylar sürekli zihinde dönüyor. Bu farklı ihtimaller düşünüldükçe hızla bir sonraki aşamaya, yani depresyon hâline doğru ilerleniyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Depresyon evresi:&nbsp;Bu evre artık yorgun düşülen evre. Ağlama, uyku bozuklukları gibi bedende hissedilebilen zorluklar yaşanmaya başlıyor. Hayata karşı isteksizlik ortaya çıkıyor. Herhangi bir olasılığı düşünmenin anlamsız hâle geldiği ve öfkenin yerini bunalım hâlinin aldığı evre. Yaşanılan acılarla bu evrede yüzleşmeye başlanıyor ve yavaş yavaş bu acıyla birlikte yaşama hâli yerleşerek, kabul süreci yaklaşıyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kabullenme evresi:&nbsp;Artık bu evrede, meydana çıkan acıyla nasıl yaşanılacağı anlaşılmaya başlıyor. Diğer evrelerde yaşanan hisler öznesiz kalıyor, mevcut duruma alışma hâli başlıyor. Tabii hâlâ üzgün olmak, kayıplara özlem duymak da bu hâle eşlik edebiliyor doğal olarak. Ancak kabullenme evresi, hayata devam edebilmenin birincil koşulu. Çünkü hayat, her ne olursa olsun ilerliyor.</li></ol>Kübler-Ross modeli herkes için her yas durumunda geçerli olacak diye bir şey yok. Ancak, Columbia Üniversitesi Kayıp, Travma ve Duygu laboratuvarı klinik psikoloji profesörü George Bonanno, bu modelin "bir yol haritası" olarak görülebileceğini belirtmiş. Yani üzücü durumlarda zaten insanlar zorluk çekmekteyken, bu durum ne kadar sürecek, ya da daha ne yaşayacağım gibi sorular içinde boğulurken en azından bir sistem olması sürecin daha rahat yürütülmesini sağlayabilir. Bunun karşıt görüşü ise, böyle bir sistem sunulması, insanların terapiye, desteğe ihtiyaçları olmadığını düşünmelerini sağlayabilir diyor. Neticede, kayıp yaşayan herkesin kendisi için destek mekanizmalarını göz önünde bulundurması gerekir. Yas sürecinin uzun zaman alabileceği aşikar. Buna göre acele etmeksizin bir yol haritası belirlemek ve hayatın bize destek olacağına güvenmek oldukça yardımcı olacaktır.&nbsp;

Kübler-Ross modeli: Yasın 5 evresi

Sabah sayfaları denince aklınıza sabahleyin kalktığınızda okunabilecek bir kitap mı yoksa gazete mi geliyor? Ya da yanı başınızda duran bir defterin sayfaları mı? Belki de bu ifade size hiçbir şey ifade etmiyor.Sabah sayfaları kavramını Julia Cameron isimli, Sanatçının Yolu (The Artist's Way) isimli kitabın yazarı olan öğretmen, sanatçı, film yapımcısı ve daha bir çok şey olan kadından öğrenmiştim ilk olarak. Aslında müthiş bir buluş değil evet, ama Cameron bu kavramı piyasaya sunmuş ve kendince işe yaradığını keşfettiği bazı ipuçlarını da kitabında anlatmış. Esasen bu uygulama, sanatçıların yaratıcılıklarını tekrar kazanmalarının bir yolu olarak ortaya atılmış, ancak sadece yaratıcılığa değil, zihnin daha berrak hâle gelmesine de katkısı olduğu keşfedilmiş.Sanatçının Yolu kitabı, 12 haftalık bir programdan oluşuyor. Kitabı kendiniz okuyarak verilen ödevleri yapabiliyor, ya da bir grupla birlikte yönlendirici eşliğinde uygulayabiliyorsunuz. Ben açıkcası kendim uygulamaya başladım, fakat 12. haftanın sonunu henüz göremedim. Çabalarım devam ediyor, bebeğimizden fırsat bulabilirsem tekrar baştan başlayacağım.Sabah sayfaları&nbsp;da, Cameron'un bu 12 haftalık programının bir parçası. Ama kitaptaki diğer ödevlerden ayrı olarak da uygulayabilirsiniz, yani sabah sayfalarını yazmak için mutlaka kitaptaki her şeyi yerine getiriyor olmanız şart değil.&nbsp;Cameron şunu diyor özetle; sabahları uyanır uyanmaz, başka hiçbir şey yapmadan, eline kalemi al ve kafanda ne varsa sansürsüz olarak 3 sayfa kadar yaz. Sayfaların boyutu size kalmış, ama işgüzarlık edip el kadar bir deftere üç sayfa yazmayın bence, en azından bir A5 boyutu dolduralım. Diyorsanız ki bende o kadar yazacak el gücü yok, e peki tamam, minik defterle başlayın.Bu sabahları yazma işini bir rutine döndürdükçe, sabahleyin kalkar kalkmaz gözünüzü telefona dikme alışkanlığınız giderek azalıyor. Denedim, kendimden de biliyorum. Ne yazdığınızın gerçekten hiçbir önemi yok. Önemli olan, kimse okumayacakmış gibi (ve evet, mümkünse okumasın zaten) filtresiz bir şekilde zihinden geçenleri kağıda dökmek ve geriye dönüp düzeltme yapmamak, herhangi bir şeyi silmemek. Hatta Camaron diyor ki, ilk 8 hafta siz de kendi yazdıklarınızı okumayın!Aslında sabah sayfalarının amacı, "sabah kafasıyla zihnindekileri kağıda dök, sonra unut". Zihnin içindekileri bu şekilde filtresiz boşaltınca, egzersiz misyonunu tamamlamış oluyor ve güne daha zinde ve konsantre bir şekilde devam etmek mümkün oluyor. Önemli kısım, gerçekten 3 sayfa kadar bir şeyler karalamayı hedeflemek. Böylece yeteri kadar vakti ayırmış oluyorsunuz kendinizi biraz rahatlatabilmek için.Uygulamayı rahat yapabilmek için bir defter, ya da boş sayfalara yazmayı seviyorsanız beyaz sayfaları ve en sevdiğiniz kaleminizi başucunuza koymak. Sabah kalkınca bu işe 5 dakika ayıracağım deyip, gözlerinizi ovuşturarak işe koyulmak. Diyorum ki, bugünden itibaren başlayalım hadi, benim için de tekrar bir motivasyon! Kimler benimle?

Sabah sayfaları nedir? 

Sanırım kendimi bildim bileli hayatımda yazı var. Kağıda, peçeteye, duvara, koluma, nereyi bulursam oraya bir şeyler yazardım. Yazmayı yeni yeni öğreniyor olduğum zamanlarda da insanlara bir şeyler yazdırıyordum, kendime hatıra olsun diye. "Seni seviyoruz ama biraz da ekmek yesen iyi olur." diye yazanlar olurdu. O defter bile halen durur. Şimdi bunlar tatlı hatıralar değil de ne?Ajanda veya günlük tutmak, İngilizce kabul edilen adıyla "journaling" her insanın hayatında, günde beş dakika bile olsa zaman ayırması gerektiğini düşündüğüm bir eylem. Yazmaya hiç ilginiz olmasa bile, bir süre en azından o güne dair planlarınızı veya gün sonunda yaşanan güne dair notlarınızı bile kaleme alsanız, zihnin belirli bir ölçüde rahatladığını fark edersiniz. Eğer bugüne kadar hiç günlük tutmadıysanız ya da bir ajandanız olmadıysa, kafanızdan "aman ben zaten yazacak bir şey bulamam ki" diye geçirdiğinizi duyar gibiyim. Ama zaten konu yazacak şeyi bulmak değil, ne olmaktaysa, olduysa, olması planlanıyorsa onu&nbsp;yazıvermek.Eskiden bir de mektupçuluk vardı, o mektuplar da bir şekilde kişisel tarihimize tanıklık ederdi. İlkokulda mektuplaştığım arkadaşlarım vardı. Birisi yapacağı doğum günü partisine davet ederdi, ama mektup bana ulaşana kadar o parti zaten geçmiş olurdu...Ortaokulda e-posta dönemi başladı. Bu sefer arkadaşlarımla mailleşme zevkimiz oldu. Ortaokuldaki en yakın arkadaşımla o gün görüşmüş olmamıza, hatta aynı sırada oturuyor olmamıza rağmen, okul bitiminde birimiz kütüphaneye gidip bir şeyler çalışıyorsak, oradaki bilgisayardan dahi e-posta gönderdiğimizi hatırlıyorum. İçerik ise sabun köpüğü, okuldaki beğendiğimiz çocuğu görmüşüzdür, gıcık olduğumuz kız uyuzluk yapmıştır, ya da ne bileyim o gün canımız hiç ders çalışmak istemiyordur. Ama ne önemli var ki? Yazının yarattığı meditasyon hâli fark ederek ya da etmeyerek zihnimizi okşamıştır.Küçüklü, büyüklü defterlerimi önüme koydukça, ara ara sayfalarını karıştırdıkça, hem kendi geçmişime tanıklık ediyor, nelerden geçerken nasıl hisler yaşadığımı fark ediyorum, hem de o zamanın ruhuna dokunarak zamanda bir yolculuk yaptığımı hissediyorum. Şu an enflasyonun ne noktaya geldiğini anlamamı sağlayan geçmiş kredi kartı harcamalarımın notları da o sayfalarda; eski ilişkilerde yaşadığım buhranlar ve mutluluklar da... Üniversite yıllarında her türlü kültür sanat aktivitesine gidebilecek vakit ve nakit olmasına şaşırmam da o satırları okurken mümkün oluyor; eşim ve bebeğimizle yarattığımız hayatın güncel anıları da ilerde çeşitli duygulara sahne olmak üzere o satırlara yansıyor. Yani günlükçülük veya daha kısa notlarla mümkün olan ajandacılık her şekilde kendi tarihimizi yazdırıyor bize.Dünyada her şey değişiyor ve dönüşüyor, insanlar geliyor geçiyor, mekânlar değişiyor, zaman ilerliyor. Belki diyebilirsiniz ki, hatıralar benim kafamda, yazmaya gerek duymuyorum. O zaman size bilimsel bir gerçekle en azından yapılacakları ya da yaptıklarınızı kısaca kağıda dökmenin akıl sağlığımıza ne kadar iyi geldiğini hatırlatayım. Hatırlıyorum iş insanı Vehbi Koç bile her konuşmasında söylerdi, sürekli küçük notlar alırmış. Biriyle bir görüşme yaptıysa, bir sonraki görüşme için öncekinin notlarına bakar, o zamanki ruh hâlini ve söylediklerini hatırlarmış. Bunu yapmadığımızda, her şeyi kendi zihnimizin içinde tutmaya çalıştığımızda, zannediyorum zihin olması gerekenden fazla yoruluyor ve üzerindeki tozlar git gide artıyor. Bu da sizin için bir bakış açısı oluşturabilir.Yazı öyle bir şey ki, elimiz kalem tuttukça iyice alışır, yazdıkça kendi zihnimizin daha derinlerine inme imkânımız olur. Kelimeleri tekrar ettikçe, yeni kelimeler türemeye başlar ve üreticiliğimiz git gide artarken, zihnimizde yeni yerler açılır, yeni tohumlar biter. Aşağıda, Nedir? bölümünde işin rutin kısmına dair biraz daha bilgi bulabilirsiniz. Dilerim sizin için de yazmaya dair bir motivasyon oluşturur.

Yaz tahtaya bir daha!

Dünyadaki günlükçülük tarihine şöyle bir bakacak olsak, eminim ki pek çoğunuzun aklına hemen Anne Frank gelir. New York Times’da 90’lı yıllarda yer alan bir habere göre, "Anne Frank'ın Günlüğü" o yüzyıldaki iç yaşamları dışarıya vuran en ünlü kaynakmış. Anne, günlük yazmaya 13 yaşındayken, ailesi ve arkadaşlarıyla birlikte Amsterdam şehrinde küçük bir binada Nazilerden saklanmadan hemen önce başlamış ve 15. doğum gününden kısa bir süre sonra Nazilerin saklandıkları yeri basmasına kadar yazabilmiş. Savaştan sonra, aileden hayatta kalan tek kişi olan babası Otto, kızının yürek burkan günlüğünü yayımlamaya karar vermiş ancak denilen o ki, Otto’nun onursuz bulduğu bir takım ayrıntıları kenara atmasıyla, günlüğün orijinal hâlinin ancak %60’ı bizlere ulaşmış. Yine de bu kitap o döneme dair birçok ayrıntıyı gözlerimizin önüne sererek günlük tutmanın insan hayatından yansımaları kuşaklar ötesine taşıdığını gösteriyor.Leonardo Da Vinci de önemli günlükçülerden. 18 yaşımdayken Floransa’da bir çalışma kampına katılmış ve Leonardo Da Vinci’nin evini ziyaret etme şansına erişmiştim. Günlüklerinin bazıları halen orada sergileniyordu. Yazılarının yanı sıra, birçok çizimi de yer almaktaydı o sayfalarda. Zaten aslında günlük dediğimiz şey sadece yazıdan ibaret olmaktan öte, o sırada insanın zihninde olanları somut bir hale büründürmesi gibi, yazıyla ya da çizimle.&nbsp;Fransız heykeltıraş Louise Bourgeois, Günlük Rutinler kitabında yazdığına göre, hayatı uykusuzluk tarafından belirlenen bir sanatçıymış. Ancak uykusuz saatlerini verimli biçimde kullanmayı öğrenmiş ve bir çizim günlüğü edinmiş. "Her bir gün yenidir, bu yüzden her bir çizim -arkasında yazılı olan kelimelerle- bana nasıl olduğumu söyler." demiş. Bu bana çok ilham veriyor, çünkü gerçekten her gün yeni ve her gün yeni bir ben var ortada.&nbsp;ABD'li şair Sylvia Plath ise, 30 yaşında intihar edene kadar, 11 yaşından itibaren günlük tutmuş. Bu günlüklerinde Plath'in sürekli bir rutin oluşturmaya çalıştığı görülürmüş. "Saati 7.30'a kur, yorgun olsan da olmasan da kalk... Kahvaltı ve ev temizliğini 8.30'da bitirmiş ol... Saat 9'dan önce yazmaya otur, böylece uğursuzluktan kurtulursun..." gibi. İşte herkes kendine özgü bir yöntem bulmaya çalışıyor bu yazma işinde.Sevdiğim yönetmenlerden David Lynch de yazmak için kural tanımayanlardanmış. "Yanımda sadece bir kalemim olması yeterli" dermiş. Bazen oturduğu restoranda aklına fikir gelirse bunları peçetelere yazarmış.&nbsp;Frida Kahlo&nbsp;da, özellikle hayatının son 10 yılında sıkı bir günlükçü olmuş. Sonradan <a fr-original-style="" href="https://www.dr.com.tr/Kitap/Fridanin-Gizli-Defteri/Edebiyat/Roman/Dunya-Roman/urunno=0001894157001" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Frida'nın Gizli Defteri</a> adında kitap olarak da yayımlanan bu günlükler, kendisinin gün içindeki ruhsal hâlini çizim ve yazı olarak yansıtan sayfalar içeriyormuş.&nbsp;İşte böyle sevgili günlük... Başarılı insanların mutlaka günlük tutuyor olduğu söylenir. Ne kadar doğrudur bilemem. Ama günlük tutmanın yaratıcılıkla bir ilişkisi olduğunu kesin olarak söyleyebilirim. Hadi gelin biraz da bu işi rutine döküp, yaratıcılığı beslemek nasıl mümkün olabilir, buna bakalım.

Günlük ustaları

Sene zannediyorum 1997. İlkokul bitecek, haldır huldur Anadolu liseleri ve kolejler sınavlarına hazırlanıyorum. O yıllarda bu sınava ilk 5 seneden sonra giriyoruz, dolayısıyla henüz ergenliğe adım atmamışım ama kendimle ilgili belirli farkındalıklarım oluşmaya başlamış hatırladığım kadarıyla. Tercihlerim var, kabul edilen ya da edilmeyen, sevdiğim oyunlar var, beğendiğim oğlan çocukları, iyi anlaştığım kız çocukları, özendiğim kimseler var. Var da var.Sondan bir önceki sene zaten yıl boyu dershaneye gitmiş, bir takım deneme sınavlarına girmişim. İlkokulun son senesi de bir öncekinden farksız. Hatırlayanlarınız vardır, her dershane sürekli deneme sınavı yapar, bunlardan bazıları da size o dershanede burs kazandırırdı. İşte ben de, iyi dershanelerden bir tanesinin böyle sınavlarından birinde, son sene için tam burs kazanıverdim, yani hiçbir ücret ödemeden bütün sene eğitim görebilecektim. Bu durum beni çok heyecanlandırdı mı hatırlamıyorum, ama sonuçta güzel bir başarıydı ve neticede o burs kazandığım yeni dershaneye kaydımı yaptırdık.Bir önceki sene keyifle gidip gelmiştim o zamanki dershaneme. Güzel notlar almış, birçok sınava girmiştim yine. Ama işte başarım ödüllendirildiği için, yeni dershanem beni beklemekteydi. Zaten neticede 1 senecik daha bu yoğun eğitimi görecek ve sonra beni uzun bir süre besleyecek olan yeni okuluma adım atacaktım.Öğretim yılı başladı. Hiç unutmuyorum, yeni dershaneye çarşamba-cumartesi günleri gidecektim. Daha öncekine ise salı-cuma günleri gidiyordum. Okuldan geliyordum, sonra biraz vakit geçince dershane servisi geliyordu. Bir gittim, iki gittim derken her servis geldiğinde midemde garip bir şeyler hissetmeye başladım. Aşağı inmek ve o servise binmek istemiyordum. Ayaklarım resmen geri geri gidiyordu, ama ne tepinip ağlayacak kadar küçüktüm, ne de “ben karar verdim, bu dershaneye gitmeyeceğim” diyerek dikkate alınacak kadar büyük.&nbsp;Bir ay kadar sonra, hafta içi servis geldiğinde, o sırada annem de çalışıyor olduğu için evde yalnız olmanın gücünü kullanarak zili çalan servisçiye “ben gelemiyorum, hastayım” demeye başladım. Sonra dershaneye gittiğim günlerde de bazı derslerden “öğretmenim midem bulanıyor” diye çıkıp kantinde oturmaya. Kantinde şekerli su yapıp veriyorlardı bana midemin bulantısı geçsin diye (şekerli su ne kadar mantıklıydı bilemiyorum ama çeyrek asır öncesinden bahsediyorum). Geçmiyordu elbette. Çünkü konu midemin sorunu değil, konu benim kafamda ve kalbimde yaşadığım sorunumdu. O binanın hafif karanlık yapısı, sınıfın beyaz ışıkları, dar ve uzun giden sıralar, çok hatırlamasam da muhtemelen kafama göre olmayan sıra arkadaşları... Sanki bir dikenin üzerinde oturuyordum her ders. Tüm bunların bünyemde yarattığı isteksizlikti bana midem bulanıyormuş hissini veren. Halbuki bir önceki seneyi pamuk gibi hatırlıyordum düşündüğümde. Şefkatli öğretmenler (kafama böyle kodlanmış sanırım, yoksa yeni yerde de gestapo öğretmenler yoktu elbette), sarı ışıklı sıcacık sınıflar, eğlenceli bir servis yolculuğu. Sevememiştim işte bu yeni ortamı, ama elimde geçerli bir sebep de yoktu. Hani derler ya, onun bir suçu yoktu, çevresi kötüydü.&nbsp;Servisi kaçırmalar, dersten kantine ışınlanmalar derken ne oldu dersiniz? Durumda bir terslik olduğu anlaşıldı ve benim minik hâlimle bir istişare sonucu, hiç para ödemeden gittiğim dershaneden kaydım alınıp, %20 burs vermeyi kabul eden eski dershaneme geri dönüş... Sessiz bir zafer. O aradaki süreçte aileme kendimi nasıl ifade ettiğimi ise hiç hatırlamıyorum. Herhâlde ben değil, bedenim etti diye düşünüyorum. Çünkü uzunca bir süre, başarımı bir başarısızlığa çevirmemeliyim düşüncesiyle kendime işkence ederek gidip gelmeye devam ettiğimi hatırlıyorum.Bu hikâyeyi size anlattığımda bana karşı içinizde bir şefkat oluşup, ay kıyamam niye dert etmişsin, direnmişsin o kadar, keşke en baştan söyleyiverseymişsin diyor musunuz? Muhtemelen. Ama işte insan kendisine karşı, yaşı kaç olursa olsun, o şefkatli, o anlayışlı, baş okşayıcı davranışa giremiyor kolay kolay. Belki diyebiliriz ki, zaten 11 yaşında nasıl yapasın bunu? Ama biliyoruz ki, yaş 40 da olsa kendimize şefkat hiç oralarda olmayabiliyor, çünkü bilmiyoruz, bilemiyoruz. Kendimize kulak vermeye korkuyor, kulak vermemizin sonuçlarıyla yüzleşmek istemiyoruz. Ya da en fazla, acımasız tarafımızı o çaresiz tarafımıza çevirerek sırtını patpatlıyor ve yolculuyoruz.Sevgili hocam Cem Şen, Bir Ömüre Benzesin Günün isimli kitabında şöyle diyor:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(143, 178, 255); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(143, 178, 255); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Değişim, kendimize şefkat duyarak başlayacak. Kendimizi geçmişimiz ile tanımlamayı bırakmalı, ilk olarak kendimize şefkat duymalıyız. Kendi kendimizi taşlamayı bırakmadan gerçekleri görebilmek, sevdiklerimize ve tüm varlıklara şefkat duyabilmek mümkün olmayacaktır.”</blockquote>Bunu okuyorsanız muhtemelen hepiniz belirli bir yaşın üzerinde, kendinize şefkat duyabilmeye ehil bir durumdasınızdır diye düşünüyorum. En azından öz-şefkat, herkes için mümkün. O zaman bir sorun bakalım, sürekli kendinizde suç arayan, kendini cezalandırmak için, yetersiz hissettirmek için çırpınıp duran o yanınızla vedalaşma vakti gelip de geçmiyor mu?

Pamuklar ve dikenler

"Metta" kelimesi, eski bir Hint dili olan Pali dilinde, meta&nbsp;kökünden gelmekte ve sevgi dolu şefkat, yardımseverlik, aktif iyi niyet olarak tercüme edilmektedir. Dilimizde çoğunlukla “sevgi dolu nezaket” olarak kullanılmaktadır. Aslında terimin kendisi, uygulamasına bakıldığında bana sorarsanız, sevgiden ziyade biraz daha “iyi niyet”, “iyi dileklerde bulunmak” gibi çağrışımlar yapıyor ancak bu kısmı çok da karıştırmayıp, yaygın kullanıma sadık kalalım.&nbsp;Metta&nbsp;pratiği, en çok uygulanan şefkat meditasyonlarından bir tanesidir. Kaynağı “Karaniya Metta Sutta”dan gelmektedir. Karaniya Metta Sutta ise, Buddha'nın iyi niyet, sevgi dolu nezaket hakkındaki sözleridir.&nbsp;Metta, diğer birçok meditasyon pratiğinde olduğu gibi nefese odaklanmak yerine, kendimize, yakınımızdakilere ve hatta tanımadığımız kişilere, güzel düşünceler ve dilekler göndermeye odaklanılan bir meditasyon şeklidir.&nbsp;Bu pratiği yaparken, başlangıçta sevmediğiniz birine karşı ve belki hatta kendinize, sevdiğiniz birine karşı bile güzel sözler söylemek, iyi niyetlerde bulunmak garip ve anlamsız gelebilir. Ancak bu dileklerde bulunmanın gerçekten şifa verici bir etkisi olduğunu düşünüyorum. İnsana, unutmuş olduğu bazı olumlu duyguları hatırlatıveriyor.Metta&nbsp;meditasyonunun en güzel yanı, herhangi bir kısıtlayıcı kapsamının olmaması. Yani her gün farklı dileklerle oturabilirsiniz bu pratiğe.&nbsp;Mesela kendime metta&nbsp;cümleleri için benim içimden gelen birkaç örneğim şu şekilde (bunları tüm evren için de dileyebilirsiniz):<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bedenimde ve ruhumda huzurlu, mutlu ve hafif olayım.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kendime anlayışlı ve sevgi dolu gözlerle bakmayı öğreneyim.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Mevcudiyetimdeki neşe ve mutluluk tohumlarının farkına varayım.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Zihnimdeki ve bedenimdeki öfkenin, arzuların kaynağını görmeyi ve tanımayı öğreneyim.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dilerim her gün yeniden içimdeki neşe tohumlarını beslemeyi öğreneyim.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Meraklı, bütün ve özgürleşmiş bir yaşam süreyim.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Şu andaki mevcut hâlimden, hâllerimden razı olayım.&nbsp;</li></ul>Siz de kendi cümlelerinizi yazmak ve belki de paylaşmak ister misiniz?Metta&nbsp;meditasyonunu benim sesimle deneyimlemek isterseniz de, <a fr-original-style="" href="https://open.spotify.com/episode/5GsGT9stAQUhHY2Ir4r2jB?si=ec5eb35409f94f28" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">buradan</a> buyurun. İlk deneyimden sonra, kendinize merakla bakmayı ve yeni hisleri keşfetmeyi unutmayın!

Sevgi dolu nezaket (metta) nedir?

Dalai Lama, “Şefkat, bir şeyin acı karşısında özgür olmasını isteme durumudur... Bunu önce kendiniz için isteyin; bu tutku daha sonra başkalarına da kucak açacaktır, hem de daha gelişmiş bir şekilde”&nbsp;demektedir (Christopher K. Germer’in Öz-şefkatli Farkındalık kitabından alıntılanmıştır.)Şimdi bu cümleyi bir kez daha okumanızı rica ediyorum. Zira iyi biliyorum ki, insanın kafasında,&nbsp;acı ne, neyin özgürlüğü gibi sorular uçuşabiliyor. Tekrar okuduysanız hemen bir de katmanlara ayırarak bakalım.Geçtiğimiz yıl yayımlanan bir sayıda, “<a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/gonul-yanginlari" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Gönül Yangınları</a>” başlıklı yazımda, acı kavramından detaylı olarak bahsetmiştim. Şimdi yine kısaca ziyaret etmemiz gerekirse, hayatta acılar var, örneğin hastalık, yaşlılık, ölüm... Ya da herkesin bireysel olarak acı duymasını sağlayan münferit olaylar. İşte aslında şefkat, bir şeyin (hissedebilen bir varlığın), bu acılardan özgürleşebilmesini yani acılar karşısında ferah olabilmesini dilemek diyor Dalai Lama.Dünya literatüründe şefkat için birden fazla ekol, birden fazla anlam yaratılmış aslında. Yani dinî bir yerden bakarsanız başka, akademik açıdan bakarsanız başka tanımlamalarla karşılaşmak mümkün.&nbsp;Berkeley Üniversitesi’nde anlamlı bir yaşam için bilim bazlı içgörüler&nbsp;temasıyla yayımlanan Greater Good Magazine’de yer alan açıklamaya göreyse, şefkat kelimenin tam anlamıyla “birlikte acı çekmek” anlamına geliyor. Duygu araştırmacıları arasında, bir başkasının ıstırabıyla yüzleştiğinizde ve bu ıstırabı dindirmek için motive hissettiğinizde ortaya çıkan duygu olarak tanımlanır. Burada şefkatin empati veya fedakârlık ile aynı şey olmadığının özellikle altı çizilmiş.Budist geleneğin klasik öğretilerinde ise şefkat, “acı karşısında titreyen kalp” olarak tanımlanıyor. Şefkatin cesaretinin soğukkanlılıktan geldiği söyleniyor. Acıyı gördüğümüzde şefkat hissettiğimiz için, acıya kendimizi açabilmek için soğukkanlılığa, sakinliğe ihtiyacımız olduğu belirtiliyor.Bu noktada şefkat konusunda dünyaca ünlü bir merkezi olan (<a fr-original-style="" href="http://ccare.stanford.edu/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">The Center for Compassion and Altruism Research and Education</a>)&nbsp;Stanford Üniversitesi’ne de bir bakmak iyi bir fikir olabilir.Şefkat, İngilizceye, Latince acı çekmek anlamına gelen Latince “passio” kökünden geliyor ve Latince birlikte anlamına gelen “com” önekiyle eşleşiyor. Yani gerçekten de “birlikte acı çekmek”. Şefkat kavramı ve onun ıstırapla bağlantısının derin felsefi ve dinî köklere sahip olduğu belirtiliyor. Dediğim gibi, farklı konseptler için farklı açıklamalar mümkün, ancak ortak hissiyat şu, şefkat bir diğerinin ıstırabını görmek, onun bu ıstıraptan özgürleşmesini dilemek, bu acıya karşı "bir" hissetmek.Öz-şefkat ise bu açıklamalardan yola çıkarak görebileceğimiz üzere, bu hissiyatı kendimize karşı da oluşturmak. Yani kendi ıstırabımızı “görebilmek”, buna karşı açık olabilmek. Öz-şefkat pozitif psikoloji literatürüne Dr. Kristin Neff tarafından tanıtılmıştır ve kendisinin deyimiyle, kendimize karşı sahip olabileceğimiz olumlu bir tutumdur.Kristin Neff’e göre öz-şefkatin 3 unsuru var. Bunlar, öz nezaket, ortak insanlık hissiyatı ve bilinçli farkındalıktır (bizim Mindfulness&nbsp;olarak bildiğimiz kavram). Neff, “Öz-şefkat zor bir zaman geçirdiğinizde, başarısız olduğunuzda veya kendinizde hoşlanmadığınız bir şeyi fark ettiğinizde, kendinize iyi bir arkadaşınızla yapacağınız destekleyici ve anlayışlı şekilde yanıt vermeyi içerir.” diyor. Acınızı görmezden gelmek yerine, durup kendinize sormak: “Bu şu anda gerçekten zor… Bu anda kendimi nasıl rahatlatabilir ve bakabilirim? Kendime karşı nasıl daha nazik olabilirim?"İşte kendimize tüm bu soruları sorabilmek ve belki her şeyden önemlisi, içinde bulunduğumuz acı verici deneyime karşı “direnç” göstermeyi bırakabilmek öz-şefkatin başlangıcı. Acımıza, bize iyi hissettirmeyen şeye karşı merakla yaklaşmak, ne var burada diyebilmek. Çünkü direnç varsa, acı deneyim, bir ıstıraba dönüşüyor. Öz-şefkat, ne değildir&nbsp;derseniz, diyebileceğimiz ilk şey şu ki, öz-şefkat sürekli bir iyi hissetme hâli değildir. Dolayısıyla, kendinize karşı nazik olurken, kendinizi sarmalarken, sadece “iyi hissetme” hâline odaklanmayın. Kendimizi nezaketin kollarına bırakmak, kendimize öz-şefkatle yaklaşmak, öncelikle bir kabul hâli. Kendimizi olduğumuz hâlimizle kabul etme, kendimize sarılma. Sonrasında ne hissediyorsak, acı veya tatlı, o hislerimize izin verebilmek.Kabul etmeliyim ki öz-şefkat denen nane hiç kolay değil. Ama her şey öncelikle bir merakla başlıyor. Bu merakı kendinize göstermeye gönüllüyseniz, yolun yarısından fazlası tamam demektir.

Şefkatten öz-şefkate...

Resilience aslında oldukça geniş bir kavram. Muhtemelen denk gelmişsinizdir, şirketler bu kavramı kurumsal yapıları içinde de zaman zaman kullanıyorlar.Örneğin McKinsey firması tarafından, temmuz bülteninde yayınlanan bir <a fr-original-style="" href="https://www.mckinsey.com/capabilities/risk-and-resilience/our-insights/resilience-for-sustainable-inclusive-growth" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">makalede</a>, resilience için "zorluklarla başa çıkma, şoklara dayanma ve zaman içinde ortaya çıkan aksaklıklar ve krizlere sürekli olarak uyum sağlama ve hızlanma yeteneği olarak görülmelidir" deniyor ve liderlerin şu an özellikle iş alanında bu özellik üzerine yoğunlaştığını belirtiliyor. Şirketler de, her bir insan gibi yaşayan organizmalar olarak, artık bu kavrama daha çok önem vermeye başladılar. Tabii büyük organizmanın krizlere uyum sağlayabilmesi için, öncelikle o büyük organizmanın çatısı altında yer alan her bir bireyin kendi özelinde esneklik ve dayanıklılık geliştirmesinin önemi yadsınamaz.Burada yine güzel bambumuza dönelim. Amerikalı yazar Garr Reynolds "<a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=9g8T8MsFIp0" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Lessons From the Bamboo</a>"&nbsp;konuşmasında bambuların, her zaman her şeye hazır olmak konusunda bize ders verdiğinden bahsediyor. Krizler de zaten, o an neye hazırlıksız isek, o alandan yakalar bizi. Bazı şeylere de hiç hazırlanmak mümkün olmaz ve yine öyle zamanlarda savrulmamak için hem esnek hem de dayanıklı olmak gerekir. Dayanıklılık, zorlukları hızla aşmak ve esneklik de olumsuz bir olaydan sonra gelişmemize izin veren özellikler geliştirebilmemize izin vermektir aslında bu durumlarda.Şirketlerin ve kurumların yine son yıllarda resilience için başvurdukları bir uygulama bilinçli farkındalık, yani mindfulness olmuştur. Özellikle esneklik ve farkındalık el ele ilerlemektedir. Çünkü adaptasyon geliştirmek istediğimizde bunu farkındalık olmaksızın yapmamız neredeyse imkânsızdır.&nbsp; Aynı zamanda dayanıklılık geliştirmek de bilinçli farkındalıkla yakından ilgilidir. 2021 yılında gerçekleştirilen bir <a fr-original-style="" href="https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fpsyg.2021.700742/full" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">araştırma</a>, farkındalık temelli uygulamanın ve fiziksel aktivitenin dayanıklılığın gelişimi üzerindeki etkisini değerlendirmiş ve araştırmanın bulguları, farkındalık temelli uygulamanın daha yüksek bireysel dayanıklılık seviyelerine yol açabileceğini göstermiştir.Bakın bu noktada sizlerin de bu konuda neler yapabileceğine dair güzel bilgiler paylaşmak isterim. Florida Devlet Üniversitesi'nde öğrenciler, üniversitenin akademik işlerden sorumlu başkan yardımcısı tarafından da onaylanan bir proje geliştirmişler. "Student Resilience Project" Öğrenci Esneklik ve Dayanıklılık Projesi&nbsp;adı altındaki bu ekip,&nbsp;pandemi sırasında stres ve kaygıyla başa çıkmak için, herkesin kullanımına ve paylaşıma açık bir içerik yaratmış. İçerikte, esneklik ve dayanıklılık geliştirmek için çeşitli "topraklanma" egzersizleri var. Topraklanma, ekip tarafından insanların çevreleriyle yeniden bağlantı kurmalarına yardımcı olarak stres ve kaygının üstesinden gelmelerine yardımcı olan bir teknik olarak belirtilmiş.Benim çok hoşuma gitti. Herkese açık olan pratiklere <a fr-original-style="" href="https://strong.fsu.edu/wp-content/uploads/2020/04/GroundingToolkit.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">buradan</a> ulaşabilirsiniz...Sadece İngilizce olarak mevcut, ama İngilizceniz yoksa Google çeviri hizmeti yardımcı olacaktır.Bunun dışında resilient&nbsp;olmaya başlamak için birkaç ipucu da işinize yarayabilir:&nbsp;<ul fr-original-style="list-style-type: circle; padding-inline-start: 20px;" style="list-style-type: circle; padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Sağlığınızın farkına varın. Bugün sağlıklı olmanız, yarın da bu durumun devam edeceği anlamına gelmiyor. O yüzden fiziksel olarak bedeninize ve beslenmenize, zihinsel olarak gün içinde kafanızın içinde nelerin dönüp dolaştığına dikkat edin. Dayanıklı olmak için sağlıklı bir beden ve zihin gerektiğini unutmayın.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Polyanna olmanıza gerek yok ancak mümkün olduğu kadar bardağın dolu tarafını görmeye çalışmak işe yarayacaktır.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İlham alın. Size ilham veren kişilere ve şeylere daha fazla vakit ayırın.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Deneyip yanılmaktan korkmayın. Bu zamana kadar bunu yaparsam ne olur&nbsp;diye çekinerek başladığım her şey daha sonradan bir&nbsp;iyi ki&nbsp;oldu benim için.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kendinizi sürekli bir yalnızlık içine hapsedip, egonuzun esiri olmayın. Bu yaşam içinde etrafımızda başkalarının olmasına ihtiyacımız var. Arayın, sorun, iletişim hâlinde olun, birbirinizden beslenin.</li></ul>Son olarak unutmayalım ki, dayanıklı olmak, esnek olmak, bizi duygusal buhranlardan, acılardan, hayattaki gerçeklerden kurtarmıyor. Sadece tüm bunlar olurken, hayatla beraber akabilmemizi sağlıyor. Zaten önemli olan da her şeye rağmen hayat yolumuzda her alanda korkusuzca ilerleyebilmek. Her birimiz bu çabaya değeriz.&nbsp;

İçimdeki Dünya

İçimdeki Dünya