Özgürlük Gündemi'nin yeni sayısından herkese merhaba.Bu hafta sizler için derlediklerimiz:<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Anayasa:&nbsp;Dokuzuncu Yargı Paketi Ne Getiriyor?</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Hukuk:&nbsp;Sinan Ateş Davası Görülmeye Başladı</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ekonomi: TÜİK Sorunu Büyüyor</li></ul>Keyifli okumalar dileriz, Özgürlük Araştırmaları Derneği

Özgürlük Araştırmaları Derneği'nin hazırladığı Özgürlük Gündemi, Türkiye’nin hukuk devleti, ekonomi, siyaset ve sivil toplum gündemine ilişkin vakıaların değerlendirildiği, iki haftada bir pazartesi günü yayımlanıyor.

Özgürlük Araştırmaları Derneği'nin iki haftada bir Türkiye gündemine ilişkin vakıaları değerlendirdiği bültendir.

Özgürlük Gündemi

Dokuzuncu Yargı Paketi Ne Getiriyor?, Sinan Ateş Davası Görülmeye Başladı, TÜİK Sorunu Büyüyor. 

Dokuzuncu Yargı Paketi Ne Getiriyor?

Özgürlük Gündemi'nin yeni sayısından herkese merhaba.Bu hafta sizler için derlediklerimiz:<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Anayasa:&nbsp;AYM’nin Hükümet Sistemi Değişikliğine İlişkin İptalleri</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Sivil Özgürlükler:&nbsp;Yurt Dışına Çıkış Harcına Afaki Zam Planları</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ekonomi: ISO 500 neler anlatıyor?</li></ul>Keyifli okumalar dileriz, Özgürlük Araştırmaları Derneği

AYM’nin Hükümet Sistemi Değişikliğine İlişkin İptalleri, Yurt Dışına Çıkış Harcına Afaki Zam Planları, ISO 500 neler anlatıyor?

Yurt Dışına Çıkış Harcına Afaki Zam Planları

Prof. Dr. Mustafa Erdoğan&nbsp;In this issue, A. Rıza Çoban examines the legality of the government's actions in light of a previous Constitutional Court decision. This analysis coincides with the indictment preparation for a case concerning the suppression of labor union demonstrations in Taksim Square on May 1 by law enforcement. In his economic commentary, Caner Gerek argues that during this crisis period, it is vital to prioritize long-term budget balance over public expansion. He advocates for austerity measures and opposes any tax increases. Finally, Ömer Faruk Şen critiques the Middle East Technical University Rectorate's decision to ban "Spring Festivals," viewing it as indicative of the AKP-MHP government's broader repressive stance towards universities.

Here is what we have compiled for you this week: 

1.  May 1st Indictment
2. Spring Festivities Celebrated at METU Despite Bans
3. Should the Public Budget be Cut or Expanded?

Freedom Research Association 

Spring Festivities Celebrated at METU Despite Bans

Editörden,&nbsp;Geçen haftanın öne çıkan gelişmelerinden bir tanesi iş insanı Osman Kavala ve siyasetçi Selahattin Demirtaş hakkında mahkemelerin verdikleri yeni kararlar oldu. Hatırlanacağı gibi, Osman Kavala Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Anayasa Mahemesi kararlarına aykırı olarak müebbet hapse mahkum edilmiş ve mahkumiyet kararı Yargıtay’ca onaylanarak kesinleşmişti. Son olarak Kavala’nın avukatının üçüncü defa yaptığı yeniden yargılanma başvurusu da üyeleri değiştirilmiş olan dava mahkemesi (İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi) tarafından yine reddedildi. Böylece, Osman Kavala tamamen siyasî nedenlerle yedi yıla yakın bir süredir keyfî olarak özgürlüğünden mahrum bırakılmış durumdadır.Öte yandan Kobani olayları nedeniyle tutuklu bulunan Kürt siyasetçi Selahattin Demirtaş ta geçen hafta Ankara 22. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından 42 yıl hapse mahkum edildi. Mahkeme BDP eş genel başkanı Gülten Kışanak’ın tahliyesine karar verirken, eski HDP eş genel başkanı Figen Yüksekdağ’ı 30 yıl, kıdemli siyasetçi Mardin Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Türk’ü ise 10 yıl hapisle cezalandırdı. Mahkeme bu arada 12 yıl hapis cezasına çaptırdığı BDP eş genel başkanı Gülten Kışanak’ın adli kontrol şartıyla serbest bırakılmasına karar verdi.Kavala ve Demirtaş kararlarının ilginç yanı, bunların AKP’nin sözümona ‘’yumuşama’’ süreci başlattığı ve ‘’sivil, demokratik ve kapsayıcı’’ bir yeni anayasa için siyasî partilere işbirliği çağrısı yaptığı bir süreçte verilmiş olmalarıdır. Daha da ilginç olan nokta, bir yandan Kavala ve Demirtaş AİHM kararlarına rağmen adeta rehine gibi hapiste tutulmaya devam edilirken, öte yandan Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 28 Şubat sanığı emekli generallerin cezalarını affetmesidir. Birlikte ele alındıklarında bu iki olay AKP ve Erdoğan’ın siyasette yumuşama ve özgürlükçü-çoğulcu-demokratik anayasa vaatlerinde samimi olmadıklarını ve sadece iktidarlarının devamına yarayacak hamleler yapmak peşinde olduklarını düşündürmektedir. &nbsp;&nbsp;Özellikle son yılların Ceza Kanunu uygulamasında maalesef hukukî belirlilik ve güvenlilik neredeyse tamamen kalkmış ve bu konuda keyfilik hâkim hale gelmiştir. Bu konu arkadaşımız A. Rıza Çoban tarafından aşağıda ayrıntılı bir şekilde ele alınmaktadır.&nbsp;Özgürlük Gündemi’nin bu sayısına Ömer Faruk Şen bazı CHP’li belediyelerin kendi yetki alanlarında faaliyet gösteren esnaf, sanatkâr ve tacirlerin işletmelerine Arapça yazılı ilân ve tabelâ asmalarını yasaklama yoluna gitmelerini eleştirel bağlamda insan hakları açısından değerlendiren yazısıyla katılmakta; Caner Gerek ise yazısında hükûmetin öngördüğü tasarruf tedbirlerinin kamu kesiminde ne ölçüde uygulanabileceği konusunu irdelemektedir. &nbsp;&nbsp;Prof. Dr. Mustafa Erdoğan

Özgürlük Gündemi'nin yeni sayısından herkese merhaba,

Bu hafta sizler için derlediklerimiz:

Anayasa: Etki Ajanlığı Suçu
Sivil Özgürlükler: Arapça Tabela Tartışmaları
Ekonomi: 

Özgürlük Araştırmaları Derneği

Etki Ajanlığı Suçu

Özgürlük Gündemi'nin yeni sayısından herkese merhaba.Bu hafta sizler için derlediklerimiz:<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yargı:&nbsp;15 Temmuz Sonrası Yargılamalar</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Sivil Özgürlükler:&nbsp;Türkiye’de Futbolun Siyasi Yüzü</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ekonomi: Yüksek Seyreden Enflasyon Fahiş Fiyat Tartışmasını Alevlendiriyor</li></ul>Keyifli okumalar dileriz, Özgürlük Araştırmaları Derneği

15 Temmuz Sonrası Yargılamalar, Yüksek Seyreden Enflasyon Fahiş Fiyat Tartışmasını Alevlendiriyor, Türkiye’de Futbolun Siyasi Yüzü. 

Türkiye’de Futbolun Siyasi Yüzü

Özgürlük Gündemi'nin yeni sayısından herkese merhaba.Bu hafta sizler için derlediklerimiz:<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yerel Yönetimler: Hükümet Van’da Kayyum Provası Yaptı</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Anayasa Mahkemesi:&nbsp;AYM sivil toplumu hedef alan Yasanın bazı hükümlerini iptal etti</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İsrail ile Ticaret: İsrail ile Ticaret ve Basın Özgürlüğü</li></ul>Keyifli okumalar dileriz, Özgürlük Araştırmaları Derneği

İsrail ile Ticaret ve Basın Özgürlüğü, AYM sivil toplumu hedef alan Yasanın bazı hükümlerini iptal etti, Hükümet Van’da Kayyum Provası Yaptı. 

Hükümet Van’da Kayyum Provası Yaptı

Özgürlük Gündemi'nin yeni sayısından herkese merhaba.Bu hafta sizler için derlediklerimiz:<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Anayasa: Anayasa Mahkemesi'nin Geleceği</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yerel Seçimler:&nbsp;Yerel Seçimlere Doğru TRT</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ekonomi: Ekmek ve Simit Fiyatlarının Belirlenmesine Ticaret Bakanlığı El Attı</li></ul>Keyifli okumalar dileriz, Özgürlük Araştırmaları Derneği

Ekmek ve Simit Fiyatlarının Belirlenmesine Ticaret Bakanlığı El Attı, Anayasa Mahkemesi'nin Geleceği, Yerel Seçimlere Doğru TRT. 

Yerel Seçimlere Doğru TRT

Özgürlük Gündemi'nin yeni sayısından herkese merhaba.Bu hafta sizler için derlediklerimiz:<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yasama:&nbsp;8. Yargı Paketi Ne Getiriyor?</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Anayasa:&nbsp;Gezi Davası Sanıklarının Yeniden Yargılanması Devam Ediyor</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ekonomi: Kripto Yasasında Son Düzlük&nbsp;</li></ul>Keyifli okumalar dileriz, Özgürlük Araştırmaları Derneği

Gezi Davası Sanıklarının Yeniden Yargılanması Devam Ediyor, Kripto Yasasında Son Düzlük, 8. Yargı Paketi Ne Getiriyor?

8. Yargı Paketi Ne Getiriyor?

Özgürlük Gündemi'nin yeni sayısından herkese merhaba.Bu hafta sizler için derlediklerimiz:<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yasama:&nbsp;TBMM Anayasaya Uymamayı Tercih Etti: Can Atalay’ın Vekilliği Düşürüldü</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yolsuzluk Algı Endeksi:&nbsp;Türkiye’de Yolsuzluk ve Yolsuzluk Algısı</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ekonomi: Merkez Bankasında Yine (!) Deprem</li></ul>Keyifli okumalar dileriz, Özgürlük Araştırmaları Derneği

TBMM Anayasaya Uymamayı Tercih Etti: Can Atalay’ın Vekilliği Düşürüldü, Merkez Bankasında Yine (!) Deprem, Türkiye’de Yolsuzluk ve Yolsuzluk Algısı. 

Türkiye’de Yolsuzluk ve Yolsuzluk Algısı

Özgürlük Gündemi'nin yeni sayısından herkese merhaba.Bu hafta sizler için derlediklerimiz:<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Anayasa:&nbsp;Sansür Hükmünün İptali</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">"Hutbe" Krizi:&nbsp;İmam ile Kaymakam Arasında “Hutbe” Krizi ve Açığa Çıkardıkları</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ekonomi: Türkiye’nin İhracat ve Kur Sınavı</li></ul>Keyifli okumalar dileriz, Özgürlük Araştırmaları Derneği

Sansür Hükmünün İptali, Türkiye’nin İhracat ve Kur Sınavı, İmam ile Kaymakam Arasında “Hutbe” Krizi ve Açığa Çıkardıkları

İmam ile Kaymakam Arasında “Hutbe” Krizi

Ekonomi hakkında yayımlanmış makalaler ve yayınlar

Ekonomi

Sosyal farkındalık hakkında yayımlanan makaleler ve yayınlar

Sosyal Farkındalık

Politika hakkında yayımlanan makaleler ve yayınlar

Politika

Haber

Hükümetin uzun süredir üzerinde çalıştığını duyurduğu 9. Yargı Paketi Meclise sunuldu.[1] Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi başlığını taşıyan teklif yürürlük ve yürütme maddeleri dahil toplam 39 maddeden oluşmakta ve 19 ayrı kanunda değişiklik yapılmasını öngörmektedir.&nbsp;Bu paketin yargının köklü sorunlarına çözüm getirmekten ziyade ağırlıklı olarak Anayasa Mahkemesi’nin iptal ettiği bazı kuralların yerine yeni düzenlemeler getirdiği görülmektedir. Daha önce kamuoyuna sızdırılan metinde yer alan ve tepkilere neden olan “etki ajanlığı” düzenlemesinin bu teklifte yer almadığı görülmektedir. Umarız ifade ve örgütlenme özgürlüklerini tamamen rafa kaldıracak bu düzenleme Komisyon veya Genel Kurul görüşmeleri aşamasında bir önerge ile tekrar bu teklife monte edilmez.Öte yandan genel af veya infaz düzenlemesi ve KHK’lıların uğradığı haksızlıkların giderilmesine yönelik düzenleme yapılması çağrılarına kulak verilmediği ve bu yönde bir düzenlemenin teklifte yer almadığı görülmektedir. Ancak bu konuda acil bir düzenleme yapılması gerektiği açıktır. AİHM, Yüksel Yalçınkaya kararının devamı niteliğindeki üç bin başvuruyu 200’lük gruplar halinde hükümete bildirmiştir. Ayrıca bunların dışında FETÖ üyesi olduğu iddiasıyla yargılanan ve ceza verilen başvurucular tarafından yapılmış başka grup başvurular da hükümete bildirilmiştir ve bu bildirimlerde de Sözleşmenin kanunsuz suç ve ceza olmaz ilkesini düzenleyen 7. maddesine ilişkin sorular yer almaktadır. Bu başvurularda da ihlâl kararı çıkması ihtimali çok yüksektir. O zaman da bütün FETÖ yargılamaları bakımından sistemik bir çözüm uygulanması kaçınılmaz olacaktır. Onun için hükümetin binlerce ihlâl kararı çıkmasını beklemeksizin çözüm üretmesi zorunludur.&nbsp;Getirilen teklifteki düzenlemelerin önemli bir kısmı Anayasa Mahkemesi’ nin iptal ettiği hususlara ilişkin olup iptal gerekçelerine uygun yeni düzenlemeler içermektedir. Hakaret suçunun pek çok kişi açısından bir gelir kapısı haline gelmesi nedeniyle her yıl sosyal medya paylaşımları dolayısıyla yüzbinlerce hakaret şikâyeti yapılmakta ve savcılıklar ve mahkemeler bu şikâyetlerle uğraşmaktadır. Teklifte buna ilişkin bazı düzenlemelere yer verilmiştir. Şikâyet için azami iki yıllık bir süre öngörülmüştür. Ayrıca hakaret suçuyla ilgili uzlaştırma uygulaması ortadan kaldırılmakta ve ön ödeme uygulaması getirilmektedir. Ancak bu düzenlemelerin sorunu çözmeyeceği açıktır. Kalıcı bir çözüm için hakaret tamamen suç olmaktan çıkarılmalı, hakarete uğradığını iddia edenler hukuk mahkemelerinde tazminat davası açmalıdır.&nbsp;Teklifin 15. maddesiyle evli kadının soyadını düzenleyen ve Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilen 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 187. maddesi yeniden düzenlenmektedir. Ancak bu bültenin daha önceki sayılarında işlediğimiz gibi getirilen düzenleme Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilen hükmün aynısıdır. Yani hükümet AYM kararına uymayı reddetmektedir. Bu elbette AİHM kararına da uyulmaması anlamına gelmektedir. Daha önce de belirtildiği gibi evlenen kadına evlilik öncesindeki soyadını tek başına kullanma hakkının tanınmamasının cinsiyet ayrımcılığı anlamına geldiğine dair hem AİHM’in hem de AYM’nin kararları bulunmaktadır. Buna rağmen hükümet AYM tarafından iptal edilen hükmün aynısını yeniden yasalaştırmak istemektedir.&nbsp;Madde gerekçesinde “Anayasamızın 41. maddesinde ailenin Türk toplumunun temeli olduğu kabul edilmektedir. Ailenin önemi değerlendirildiğinde, anne ve babanın ayrı ayrı soyadı kullanmaları, çocuk üzerinde olumsuz etkiler doğurabilecek, çocuğun hangi soyadını kullanacağı ayrı bir tartışma konusu haline gelecektir. Bu durum, Türk toplumunun temeli olan aile bütünlüğüne zarar verebilecektir. Bu nedenle Anayasa Mahkemesince iptal edilen kanun hükmü yeniden düzenlenerek evlenen kadının kocasının soyadını alacağı, ancak dilerse kocasının soyadının &nbsp;önünde önceki soyadını da kullanabileceği,…” gerekçesiyle AYM kararına uyulmayacağı açıklanmıştır. Eğer teklif bu haliyle yasalaşırsa bu hükmün Anayasa’ya ve Türkiye’nin tarafı olduğu uluslararası insan hakları sözleşmelerine aykırı olacağı açıktır. Bu metin hem Anayasanın 153. maddesini (AYM kararlarının bağlayıcılığına ilişkin hüküm) ihlâl ettiği gerekçesiyle AYM tarafından yeniden iptal edilecektir, hem de Anayasanın 90. maddesi gereği bu hükmün uygulanma kabiliyeti olmayacak, mahkemeler 2014 yılından bu yana &nbsp;yaptıkları gibi uluslararası sözleşmeleri esas alarak kadınların evlilik öncesi soyadlarını kullanmaları yönünde karar vereceklerdir.

Bu paketin yargının köklü sorunlarına çözüm getirmekten ziyade ağırlıklı olarak Anayasa Mahkemesi’nin iptal ettiği bazı kuralların yerine yeni düzenlemeler getirdiği görülmektedir.

Eski Ülkü Ocakları Genel Başkanı olan ve Ankara'da uğradığı bir suikast sonucu hayatını kaybeden Sinan Ateş’in davası Ankara 32. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülmeye başladı. 1 Temmuz’da ilk duruşması yapılan davada 22 tutuklu sanık ilk defa hâkim karşısına çıktı. Tutuklular arasında eski Ülkü Ocakları yöneticileri ve MHP’liler de de bulunuyor. Duruşmada tetikçi Eray Özyağcı verdiği tüm ifadelerini yalanlarken, azmettirici olduğu iddia edilen Doğukan Çep kendisinin "davanın baş aktörü" olduğunu ileri sürdü. Ara kararın verildiği duruşmada tutuklu yargılanan 10 sanık hakkında adli kontrol şartıyla tahliye kararı verildi. Sinan Ateş’in eşi Ayşe Ateş ise “Sincan yerleşkesinde beş gün boyunca sanıkların ve müdafilerin siyasi bir cinayeti alacak verecek davasına indirgeme çabalarına sahne olan, basın yayın ve sosyal medya destekli kumpas tiyatrosu bugün sonlandı" diyerek ara karar tepki gösterdi.Duruşmada ayrıca şüpheli 17 sanık için ayrı yürütülen soruşturmanın dosyasının ana dosyayla birleştirilmesi talebi mahkeme tarafından reddedildi. Ayrıca duruşmanın ilk celsesinde Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) avukatları davaya katılma talebinde bulundu. Mahkeme, "MHP'nin suçtan zarar gören sıfatı bulunmadığı" gerekçesiyle katılma talebinin oy birliğiyle reddine karar verdi.Ayşe Ateş kolluk ifadesi ve soruşturma aşamasından beri cinayeti aydınlatma girişiminin birilerini koruma kaygısıyla sekteye uğratıldığını söylüyor. Ateş iddianamede eşinin ölümüyle ilgili önemli bilgilerin göz ardı edildiğini, bazı önemli tanıkların ifadelerinin dikkate alınmadığını ve kimi şüphelilerin dosyadan çıkarıldığını belirtmiştir. Ayrıca, dava sürecinde kimi savcıların görevden alınmasının ardında politik nedenler olduğunu iddia etmişti. Ayşe Ateş’in bu iddialarını tatmin edici bir açıklama ya da soruşturma süreci olmadığından, kamuoyunda da davanın yargılama usullerine uygunluğu hakkında ciddi şüpheler oluştu.Sinan Ateş cinayeti, adalet duygusunu, temiz siyaset talebini ve yargıya olan güveni zedeleyen son yılların en büyük olaylarından biri. Bu cinayet bize Türkiye'deki siyasi iç hesaplaşmaların ne derece şiddetli olabileceğini gösterdi. Soruşturma ve kovuşturmanın yürütülme tarzı da hukukun üstünlüğü ilkesinin nasıl çiğnendiğini bir kez daha gözler önüne seriyor. Ayrıca bu cinayet siyaset-yargı ilişkisi ve devlet içindeki yapılanmalar ile ilgili geleneksel konuları tekrar gündeme getirdi. Son olarak: Ne yazık ki, yakın siyasi tarihimize damgasını vuran fail-i meçhul cinayetler yerini artık faili malum fakat toplumsal baskıya rağmen bir türlü aydınlatılamayan “adlî (!)” vakalara bıraktı.

Sinan Ateş cinayeti, adalet duygusunu, temiz siyaset talebini ve yargıya olan güveni zedeleyen son yılların en büyük olaylarından biri. Bu cinayet bize Türkiye'deki siyasi iç hesaplaşmaların ne derece şiddetli olabileceğini gösterdi. Soruşturma ve kovuşturmanın yürütülme tarzı da hukukun üstünlüğü ilkesinin nasıl çiğnendiğini bir kez daha gözler önüne seriyor. 

Sinan Ateş Davası Görülmeye Başladı

Kritik zamanlarda sürekli değişen yönetim kadrosu ve açıkladığı enflasyon oranlarıyla gündeme gelen TÜİK bu hafta tekrardan tartışma gündeminin en tepesine oturdu. Ekonomim gazetesi yazarı Alaattin Aktaş’ın 8 Temmuz tarihli TÜİK’in ürün madde fiyatlarına dair yazısı oldukça ses getirdi (2). Bu tartışmaya açık yazının olduça ses getirmesi üzerine ertesi gün TÜİK Başkanı Erhan Çetinkaya basın toplantısı düzenleyerek soru işaretlerini gidermeye çalıştı fakat verdiği cevaplar soru işaretlerinin daha da büyümesine yol açtı.Alaatin Aktaş yazısında en son 2022 Nisan ayında ortalama fiyatları açıklanan tüketim ürünlerini alarak ürünlerin bağlı olduğu madde gruplarındaki fiyat değişimleri üzerinden bugünkü fiyata getirdi ve TÜİK’in ürün hesaplarında kullandığı güncel fiyatları kabaca göstermeye çalıştı. Örneğin 2022 Nisan ayında TÜİK ortalama domates fiyatını 18,53 TL olarak açıklamış ve daha sonrasında ürün fiyatlarını açıklamamıştı. Domatesin bağlı bulunduğu meyve sebze grubunu ise TÜİK her ay düzenli şekilde açıklıyor. TÜİK’e göre meyve sebze grubunda Nisan 2022 tarihinden 2024 Haziran’a kadar %54,84’lük bir artış gerçekleşmiş durumda. Bu bilgiler üzerinden Aktaş tüm meyve sebzelerin fiyatını bugüne %54,84 artış üzerinden çekerek bugünkü fiyatları bulmaya çalışmış ve örneğin güncel domates fiyatını 28,69TL olarak bulmuş. Burada Alaattin Aktaş’ın tüm meyve sebzeler aynı oranda artmış gibi hesaplama yapması teknik olarak hatalı bir yöntem. Üstelik ses getiren ortalama kiraların 5844TL olması enflasyon hesaplama yöntemi açısından da mümkün olabilir (kiracı olma ve olmamayla alakalı bir durum). Enflasyon ölçümünde önemli olan fiyat seviyesi değil fiyat değişim yüzdesidir. Nitekim TÜİK’e göre kiralar bu sürede %314 oranında artmış durumda. Fakat genele bakıldığında yazı yine de bir fikir edinmeye yardımcı olmakta.Bu ses getiren yazının ertesi günü TÜİK Başkanı Erhan Çetinkaya’nın çok tepki çeken basın toplantısı gerçekleşti. Başkan Çetinkaya enflasyon oranını ayın üçü gibi en erken açıklayan ülkelerden biri olduklarını iddia etti. Fakat ürün fiyatlarının neden açıklanmadığı sorusuna ayın üçüne yetişmesi zor diyerek çelişkili bir cevap verdi. Kurumdan daha önce ‘’ürün fiyatlarının açıklanması yanıltıcı yorumlara neden olduğu için yayınlamamayı tercih ediyoruz’’ açıklaması gelmişti. Bu açıklamada ise yanlış yorumlama değil ayın üçüne yetişmediği için açıklanmadığı dile getirilmiş oldu.TÜİK Başkanı Erhan Çetinkaya’nın “Enflasyonun %75 olmasıyla %45 olması&nbsp;arasında nasıl bir fark var bunu bir irdelemek lazım diye düşünüyorum. Bana sorarsanız bir fark yok. Fiyatlar gene artıyor” sözleri ise bir diğer tuhaf açıklama idi (3). Enflasyon yükseldikçe belirsizlikler artmakta, firmalar fiyatlama yaparken zorlanmakta ve hatta maliyetlerdeki olası artışlara karşı risk almayıp marjları artırmakta. Ayrıca kredi maliyetlerinin enflasyon artıkça daha da artması birçok projenin yapılabilir olmaktan çıkmasına, eşitsizliğin ve yoksulluğun daha da artmasına yol açarken bir fark görmemek mümkün değil. Nitekim Merkez Bankası’nın son bir senedir attığı sıkılaştırıcı adımların hepsi bu yıl sonunda enflasyonu %70’li seviyelerden %40’lı seviyelere düşürebilmek için.TÜİK Başkanı Çetinkaya bu tuhaf savunmalara ek olarak, fiyatların artışında fahiş kârlar olduğunu iddia etmekle fiyatların yükselmesinin suçunu bir anlamda iktidarın üzerinden alarak büyük firmalara yükledi. Böyle bir açıklamayı yapacak kurum çalışması bulunmamakta ve kurumun fahiş fiyat tespit edecek ne yetkisi ne de uygulayacak bir yöntemi var. Üstelik iş dünyasına suçlamaları yöneltmek iktidarın uyguladığı ve öncelikle yoksulları etkileyen politikaları ile de bu söylem ters düşmekte. TÜİK Başkanı olarak görev ve yetkilerinin dışına çıkarak yaptığı bu suçlamaya İstanbul Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan “TÜİK, bugün görev alanının dışına çıkarak enflasyon konusunda bazı&nbsp;kesimleri suçlamak yerine, toplumun geneli tarafından merak edilen enflasyon hesaplama yöntemiyle ilgili sorulara daha ikna edici bir açıklama getirmeliydi.” twitiyle durumu özetleyen bir tepki gösterdi (4).Sonuç olarak, enflasyon yüksek seyrettiği ve kamunun ücretler üzerindeki etkisi oldukça yüksek olduğu sürece bu tartışma devam edecek gözükmekte. Ücretlere ve fiyatlara kamu müdahalesi enflasyon sorununu derinleştirmekte ve ekonomiye güveni zedelemekte. Buradaki güven kaybından başta yeni ekonomi yönetimi olmak üzere iktidar da genel olarak zarar görüyor.* Caner Gerek<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">[1] Teklif Metnine şuradan erişilebilir: https://cdn.tbmm.gov.tr/KKBSPublicFile/D28/Y2/T2/WebOnergeMetni/c3d4bbf9-eb20-4e80-ac3d-e7772a54c139.pdf2 https://www.ekonomim.com/kose-yazisi/iste-tuikin-devlet-sirri-gibi-sakladigi-madde-fiyatlari/7531143 https://www.bloomberght.com/tuik-baskani-acikladi-haziran-enflasyonu-neden-dusuk-geldi-23561034 https://x.com/erdal_bahcivan/status/1810699426211545248

Enflasyon yüksek seyrettiği ve kamunun ücretler üzerindeki etkisi oldukça yüksek olduğu sürece bu tartışma devam edecek gözükmekte. Ücretlere ve fiyatlara kamu müdahalesi enflasyon sorununu derinleştirmekte ve ekonomiye güveni zedelemekte. Buradaki güven kaybından başta yeni ekonomi yönetimi olmak üzere iktidar da genel olarak zarar görüyor.

TÜİK Sorunu Büyüyor

Anayasa Mahkemesi 4 Haziran 2024 tarihli Resmî Gazetede yayımlanan kararıyla[1] Cumhurbaşkanlığı Hükümeti Sistemine geçişi sağlayan 703 sayılı KHK’nın pek çok hükmünü iptal etmiştir. Hatırlanacağı gibi 16 Nisan 2017 referandumu ile kabul edilen 6771 sayılı Anayasa Değişikliği Kanunu ile Anayasa’da köklü değişiklikler yapılarak hükümet sistemi tamamen değiştirilmiş ve parlamenter hükümet sistemi yerine Cumhurbaşkanlığı sistemi denilen yeni bir sistem getirilmiştir. 6771 sayılı Anayasa Değişikliği Kanununun 17. maddesi ile Anayasaya eklenen Geçici 21. maddenin (B) fıkrasında sistem değişikliğinin gerektirdiği Meclis İçtüzüğü değişikliği ve diğer kanuni düzenlemelerin Kanunun yayımı tarihinden itibaren en geç altı ay içinde Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından yapılması öngörülmüştür. Ancak gerekli yasal değişiklikler TBMM tarafından Anayasada öngörülen sürede yapılmamış, TBMM 2018 yılı Nisan ayında erken seçim kararı almış ve erken seçim kararı aldıktan sonra sistem değişikliğinin gerektirdiği yasal değişiklikleri yapmak üzere Bakanlar Kuruluna KHK çıkarma yetkisi veren 7142 sayılı Yetki Kanunu’nu çıkarmıştır.&nbsp;Bakanlar Kurulu ise 24 Haziran 2018 tarihinde yapılan seçimlerin sonucu belli olduktan sonra 2 Temmuz 2018 tarihinde 233 esas ve 16 geçici madde içeren 703 sayılı KHK’yı kabul etmiş ve bu KHK Cumhurbaşkanı’nın yemin ederek göreve başladığı 9 Temmuz 2018 tarihli Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. 703 sayılı KHK, hükümet sistemi değişikliği ile ilgisi olmayan pek çok hususu da düzenleyen hükümlere yer vermiştir. Belirtmek gerekir ki bu KHK 249 maddeden oluşmakla birlikte her maddesi farklı kanunların pek çok maddesinde değişiklik öngördüğünden hukuk sisteminde çok kapsamlı ve külliyetli bir değişiklik yapmıştır.Cumhuriyet Halk Partisi grubu adına açılan iptal davasında üç aşamalı bir anayasaya aykırılık argümanı ileri sürülmüştür. İlk olarak, Anayasanın geçici 21(B) hükmü gereği münhasıran TBMM tarafından kanunla yapılması gereken düzenlemelerin KHK ile yapılmasının ve görev süresi sona eren Bakanlar Kurulu’nun görev süresi sona erdiği gün, ayrıca yetki kanununun süresinin bittiği gün yayımlanan KHK’nın tamamının Anayasaya aykırı olduğu gerekçesiyle tümünün iptali istenmiştir. İkinci olarak, KHK’nın pek çok hükmünün yetki kanunu kapsamında olmadığı ya da Anayasanın KHK ile düzenlenmesini yasakladığı konularda düzenleme içerdiği gerekçesiyle Anayasanın mülga 91. maddesine aykırı olduğu ileri sürülmüştür. Bu kapsamda KHK’nın 87 farklı maddesinin iptali talep edilmiştir. Üçüncü olarak, KHK’nın 37 farklı maddesinin de esas bakımından Anayasaya aykırı hükümler içerdiği iddiasıyla iptaline karar verilmesi talep edilmiştir.Anayasa Mahkemesi KHK’nın 31 farklı maddesiyle ilgili iptal istemlerini ayırarak farklı bir esas numarası vermiştir. Diğer maddeler açısından davayı incelemiş ve KHK’nın tümüne yönelik iptal istemini reddetmiştir. Mahkeme, Anayasanın geçici 21 (B) hükmünü münhasır yetki olarak yorumlamamış, KHK ile düzenlemenin mümkün olduğunu kabul etmiştir. Süre ile ilgili itirazları ise KHK’nın yayım tarihinden hiç söz etmeyerek kabul tarihi üzerinden yaptığı inceleme ile reddetmiştir. Oysa KHK’nın yayımlanması yürürlük için kurucu bir unsurdur ve yetkinin kapsamını bu yönden tartışmamış olması ciddi bir eksikliktir. AYM’nin KHK’nın tümüne yönelik ret kararı her iki argüman açısından da tartışmalıdır.AYM, KHK’nın 60 civarında farklı&nbsp;maddesiyle ilgili iptal kararları&nbsp;vermiştir. İptal edilen hükümler pek çok farklı kanunun pek çok hükmünü içermektedir. İptal nedenleri, düzenlemenin yetki kanunu kapsamına girmemesi, KHK ile düzenlenemeyecek alanlarda düzenleme içermesi ve esastan anayasaya aykırı olması gibi hususları içermektedir. AYM’nin bu kararı altı yıla yakın bir süre geçtikten sonra verildiği de gözden kaçırılmamalıdır. Yine de karar, yeni sistemde kullanılan yetkilerin önemli bir kısmının Anayasaya aykırı&nbsp;olduğunu ortaya koymuştur. Ancak bu iptal kararı anayasaya aykırılık sorunlarını çözmemiş, daha kaotik bir durum ortaya çıkarmıştır.&nbsp;AYM, 42 farklı maddeyle ilgili bazı iptal kararlarının yürürlüğe girmesini 12 ay süreyle ertelemiştir. 26 ayrı maddeyle ilgili bazı iptal kararları ise kararın yayımlanması ile yürürlüğe girmiştir. Yürürlüğe giren iptal hükümlerinin bir kısmı doğrudan Cumhurbaşkanına yetki veren hükümlerdir. Bir kısmı ise 703 sayılı KHK’nın yürürlükten kaldırdığı kanun hükümleridir. Olağan olarak TBMM’nin öncelikle yürürlüğe giren iptal hükümleri ile ilgili olarak derhal yeni düzenleme yapması, ardından da süresi içinde yürürlüğü ertelenen konularda gerekli düzenlemeleri yapması gerekir. Ancak TBMM’nin bugüne kadar AYM’nin verdiği ihlal kararları ile ilgili olarak üzerine düşen düzenlemeleri yaptığını söylemek mümkün değildir. &nbsp;TBMM’nin gerekli düzenlemeleri yapmaması hukuk düzeninde ciddi boşluklar oluşturacaktır.AYM’nin iptal kararı verdiği konuların bir kısmında zaten Cumhurbaşkanlığı kararnameleri ile düzenleme yapılmış ve Cumhurbaşkanı bu yetkileri kullanmaktadır. Ancak çıkarılan Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin, 703 sayılı KHK’nın yürürlükten kaldırdığı kanun hükümlerinin yerine çıkarıldığı, oysa AYM’nin 703 sayılı KHK’nın bu hükümlerini iptal ettiği görülmektedir. &nbsp;Ancak AYM hükümleri geriye yürümediğinden, iptal edilen KHK hükümlerinin yürürlükten kaldırdığı hükümler kendiliğinden yürürlüğe girmeyecektir. TBMM herhangi bir kanun çıkarmazsa, AYM’nin bu iptal kararının hiçbir somut sonucu olmayacak, anayasaya aykırı olarak yetkiler kullanılmaya devam edecektir. Yeni rejimin Anayasaya ve hukuka uyma konusundaki iradesi bu karar ile bir kez daha test edilecektir.

TBMM herhangi bir kanun çıkarmazsa, AYM’nin bu iptal kararının hiçbir somut sonucu olmayacak, anayasaya aykırı olarak yetkiler kullanılmaya devam edecektir. Yeni rejimin Anayasaya ve hukuka uyma konusundaki iradesi bu karar ile bir kez daha test edilecektir.

AYM’nin Hükümet Sistemi Değişikliğine İlişkin İptalleri

Yurt dışına çıkış harcına yüksek oranda zam yapılması bekleniyor. İlk olarak Bloomberg’ten Fırat Kozok’un haberleştirdiği taslak düzenlemeye göre temmuz ayında yapılacak zam dalgasında 150 TL olan yurt dışına çıkış harcı 1500 liraya çıkacak.[2] Bazı kaynaklar ise harcın 3000 liraya yükseltileceğini ifade ediyor. Neyse ki 3000 lira önerisinin daha eski bir belgeye dayandığı ortaya çıktı.[3] Henüz yüzde kaç zam geleceği kesinleşmese de “yeniden değerleme” oranının misliyle fazlası bir artış olacağına kesin gözüyle bakılıyor.&nbsp;Geleneksel ve sosyal medyada zam haberlerinin yayılması üzerine bazı vatandaşlar mevcut bedeli üzerinden harç pulu stoklamayı çözüm olarak gördü. Ne var ki kısa bir süre içinde Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) bir açıklama yaparak harç pulu stoklamanın zam artışının etrafından dolanmaya çözüm olmayacağını duyurdu: “Yurtdışına çıkış harcının, yurtdışına çıkış tarihinde yürürlükte bulunan tutarlar üzerinden ödenmesi gerekir. Dolayısıyla çıkan haberler nedeniyle bugünden harç pulu satın almak veya diğer yollarla harcı ödemek, çıkış tarihinde geçerli tutarın ödenmeyeceği anlamına gelmez.”[4]Siyasi partiler de kamuoyunu meşgul eden bu afaki zam beklentisine karşı seslerini yükselttiler. İYİ Parti milletvekili Kürşad Zorlu harcın topyekûn kaldırılmasına ilişkin bir teklifi TBMM’ye sundu. Memleket Partisi lideri Muharrem İnce hükümete “Yurtdışına çıkan vatandaşlardan alınan harç hangi hizmetin karşılığı alınmaktadır?” sorusunu yöneltti. CHP lideri Özgür Özel de “150 lira olan yurt dışı çıkış harcını 3 bin liraya çıkarmaya niyetlenmişler. İğneden ipliğe her şeye zam gelecek” ifadelerini kullandı.1500 liraya çıkması durumunda Türkiye yaklaşık 45 dolar ile vatandaşlarından en yüksek yurtdışına çıkış harcı alan ülke konumuna gelecek. Halihazırda dünyada en yüksek pasaport harç bedeli alan ülkelerden biri olan Türkiye’de yurtdışına çıkış harç pulunun da ciddi oranda artmasıyla ve uçak bileti alırken ödenen vergi ve harçlarla birlikte düşündüğümüzde, Türkiye vatandaşlarının yurt dışına seyahat etmesi en pahalı olan ülkelerden biri olacak. Ekonomik kriz, değerini kaybeden Türk lirası ve vize masraflarının halihazırda zorlaştırdığı yurtdışı seyahatleri bu zam dalgası ile daha da zor hale gelecek.Bunun potansiyel sonuçlarından biri, tatil amaçlı yurtdışına giden kişi sayısını azaltarak talebi iç piyasaya yönlendirmek ve nihayetinde Türkiye’de, özellikle Akdeniz ve Ege kıyılarında, tatil yapmayı daha maliyetli hale getirmek olacaktır. Bilindiği üzere bu bölgelerde konaklama ve yeme-içme fiyatları oldukça yüksek. O kadar ki, birçok sosyal medya kullanıcısı gittikleri Yunan adalarının çok daha ucuz olduğunu, Türkiye’den daha ucuza tatil yaptıklarını gösteren paylaşımlar yaptılar. Şimdi, beklenen düzenleme ile, bu kişilerin maliyet hesaplarına neredeyse vize masrafı kadar bir de yurtdışına çıkış harcı eklenecek. Bu durumda, yurtiçi tatil beldelerine talep artabilir ve dolayısıyla yurtiçinde fiyatlar daha da artabilir.Ayrıca, bu taslak düzenlemenin ülke vatandaşlarının seyahat özgürlüğünü kısıtladığını belirtmek gerekir. Hukukçu Gönenç Gürkaynak’ın değerlendirmesine göre, yapılması halinde bu yüksek zam oranı Anayasanın 23. Maddesini ihlal edecektir.[5] Gürkaynak’a göre harç adı verilmiş olsa da bu tutara doğrudan bağlı ayrı bir kamu hizmeti tarifi yok. Başka bir ifadeyle Türk vatandaşlarının yurtdışına çıkarak edindikleri bir kamu hizmeti bulunmamaktadır. Dolayısıyla bunu bir harç değil vergi olarak görmek gerekiyor. Öte yandan, Anayasa’nın 23. Maddesine göre yurt dışına çıkma özgürlüğünün ancak suç soruşturması veya kovuşturması sebebiyle hakim kararı ile sınırlanabilecek olması karşısında, vatandaşların bahsi geçen vergiyi ödememesi durumda yurt dışına çıkmalarının engellenmesi Anayasa tarafından güvence altına alınan seyahat özgürlüğünün “gerekçesiz, orantısız ve hakkın özünü ortadan kaldıracak şekilde” kısıtlanması anlamına gelmektedir. Bu durum, Gürkaynak’a göre, şöyle bir senaryoyu doğurabilmektedir: “100 milyonlarca TL gelir vergisi borcu olan yahut hakkında kamu zararına yol açmaktan 100 milyonlarca TL'lik davası yürüyen kişiler mahkeme hükmü kurulmaksızın ellerini kollarını sallayarak yurt dışına çıkabilirlerken, aynı anayasal seyahat özgürlüğünden yurt dışına çıkış vergisini o anda ödememiş bulunan kişiler istifade edememektedir.”

1500 liraya çıkması durumunda Türkiye yaklaşık 45 dolar ile vatandaşlarından en yüksek yurtdışına çıkış harcı alan ülke konumuna gelecek. Halihazırda dünyada en yüksek pasaport harç bedeli alan ülkelerden biri olan Türkiye’de yurtdışına çıkış harç pulunun da ciddi oranda artmasıyla ve uçak bileti alırken ödenen vergi ve harçlarla birlikte düşündüğümüzde, Türkiye vatandaşlarının yurt dışına seyahat etmesi en pahalı olan ülkelerden biri olacak.

İstanbul Sanayi Odası Türkiye’nin en büyük 500 sanayi şirketi 2023 yılı araştırmasını yayınladı. Araştırma sonuçlarına göre 2023 yılında ISO 500 şirketlerinin satışları bir önceki yıla göre %42 oranında artış gösterdi. 2022 yılında %119 artan ciroların 2023 yılında daha düşük bir oranda artış göstermesi dikkat çekici. Ciro verisine enflasyondan arındırıp reel olarak bakıldığında ise aslında %13’lük bir daralma ortaya çıkmış durumda. Üretimdeki satışların %25’i ilk 10 şirketten gelirken ilk 50 şirketin payı %51,2 oranında gerçekleşti. Vergi öncesi karlılıktaki artış ise cirodaki artıştan daha düşük gerçekleşerek %32, 9 oldu. Ciro ve karlılıktaki bu reel düşük Türkiye’nin en büyük sanayi şirketlerinin kamuoyundaki genel algısının aksine enflasyonist ortamdan artık olumsuz etkilendiğini göstermekte. Son dönemlerde büyük şirketlerin fiyatları enflasyon oranından daha fazla yükselterek enflasyonun daha yüksek gerçekleşmesine neden olduğu ve böylece edilen süper karlar ile enflasyon ortamının büyük şirketlere yaradığı iddia edilmekteydi. Küresel talepteki düşüş, Şubat depreminin negatif etkileri ve ekonomi politikalarındaki değişim bu sonuçlardaki temel nedenler olarak görülmekte.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2024/6/1/1719833749495.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="2.62" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">&nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; *Kaynak: İstanbul Sanayi Odasıİhracat tarafına bakıldığında ise en büyük 500 şirketin yaptığı ihracat dolar bazında %2,9 düşerek 95,1 milyar dolar olarak gerçekleşti. Yine de küresel durgunluk ortamında düşüşe rağmen genel olarak iyi bir performans gösterdikleri görülmekte. 2024 yılında bu şirketlerin maliyetlerinin bir kısmının enflasyon oranında artarken gelirlerinin kurdaki yatay seyir nedeniyle artmaması ihracat tarafında işlerini daha da zorlaştıracaktır. İlk 500 şirketin toplam ihracattaki payı ise %37 olarak gerçekleşti.Enflasyon ile karların erimesi bir yana 500 şirketten 96’sı 2023 yılında zarar açıklamış durumda. 2022 yılında zarar eden şirket sayısı ise 58 idi. Rapor uzun süre sonra firmaların ilk kez kambiyo zararı yazdığını da özellikle vurgulamakta. Firmaların karlılıkları düşerken finansman maliyeti de hızla artmakta. 2023 yılında finansman giderleri % 92,5 gibi oldukça yüksek bir oranda artış göstermiş. Bu artış sonucunda firmaların faaliyet karının %56,9 kadarı finansman giderine gitmiş durumda. İstihdam tarafında ise yaklaşık olarak 15 bin kişilik çok küçük bir artış görülmekte ama bahsi geçen şirketlerin Türkiye’nin en büyük şirketleri olduğu göz önünde bulundurulduğunda Türkiye’nin ihtiyaç duyduğu istihdam artışı açısından oldukça yetersiz bir istihdam artışı gerçekleşmiş.Genel olarak veriler olumsuz seyrederken ilk 500 şirketin üretimde orta yüksek teknoloji ve yüksek teknolojiye doğru bir kayış eğiliminde olduğu görülmekte. Orta yüksek teknolojinin payı %27,2’den %30,3’e yükselirken yüksek teknolojinin payı %6,2’den %7,1’e yükselmiş durumda. Böylelikle yüksek teknolojinin toplam payı %33,4’ten %37,4’e yükselerek kayda değer bir artış göstermiş durumda.<img src="https://images.aposto.com/2024/6/1/1719833853766.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="2.03" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">&nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; *Kaynak: İstanbul Sanayi Odası Genel ISO 500 ProfiliISO 500 listesine genel olarak bakıldığında ise en büyük şirket olarak 484 milyarlık üretim satışı ile Tüpraş görülmekte. Üçüncü en büyük şirket olan Star Rafineri firması da yine bir rafineri şirketi. &nbsp;İlk 13 şirketten 6’sının otomotiv sektöründe faaliyet gösterdiği görülmekte: Ford Otomotiv, Toyota Otomotiv, Oyak-Renault, Mercedes Benz, Tofaş Otomotiv ve Hyundai Assan Otomotiv. Bu şirketlere üst sıralarda yer alan Ereğli ve İskenderun Demir Çelik’i eklediğimizde en büyük şirketlerde bir yoğunlaşma görülmekte. İlk 500 için sektörel dağılıma bakıldığında ise şirketlerin %22,5’luk kısmı ana metaller ve makine imalat sanayiinde faaliyet gösterirken kimyasal ürünler, plastik ve kauçuk ürünleri sanayi %19,7, kara, deniz taşıtları ve yan sanayi %17,7 oranı ile en büyük üç sektör olarak ilk 500’de yer almış durumda. İlk 500 şirketin coğrafi dağılımında da yoğunlaşma problemi gözükmekte. İstanbul ve Ankara 500 şirketin 196’sına yani kabaca %40’ına ev sahipliği yapmakta.Geçen sene listenin 35. sırasında bulunan Gramaltın Kıymetli Madenler Rafineri San. ve Tic. A.Ş. bu sene oldukça hızlı yükseliş göstererek 9. sıraya kadar çıkmış durumda. Savunma sanayinin listede yukarılara doğru tırmanması da bir diğer dikkat çekici durum oldu. Savunma sanayi tarafında en büyük şirket 13 sıra ilerleyerek 17. sıraya yükselen TUSAŞ olurken, Aselsan bir sıra ilerleyerek 19, Roketsan 15 sıra ilerleyerek 50. oldu.* Caner Gerek <hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"> 1 AYM, E.2018/117, K.2023/212, 07/12/2023. Karar metnine şuradan erişilebilir: https://normkararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/ND/2023/2122 https://tr.euronews.com/2024/06/23/yurt-disi-cikis-harcina-10-kat-zam-yeni-vergi-paketinden-cikarilmadi3 https://www.dunya.com/ekonomi/yurt-disi-cikis-harci-3-bin-tlye-mi-cikiyor-gibin-onerisi-eski-cikti-haberi-7329764 https://www.trthaber.com/haber/ekonomi/gibden-yurt-disina-cikis-harci-aciklamasi-yururlukteki-tutarlar-odenmesi-gerekir-863728.html5 https://x.com/GurkaynakGonenc/status/1802249038281998694

Geçen sene listenin 35. sırasında bulunan Gramaltın Kıymetli Madenler Rafineri San. ve Tic. A.Ş. bu sene oldukça hızlı yükseliş göstererek 9. sıraya kadar çıkmış durumda. Savunma sanayinin listede yukarılara doğru tırmanması da bir diğer dikkat çekici durum oldu. Savunma sanayi tarafında en büyük şirket 13 sıra ilerleyerek 17. sıraya yükselen TUSAŞ olurken, Aselsan bir sıra ilerleyerek 19, Roketsan 15 sıra ilerleyerek 50. oldu.

ISO 500 neler anlatıyor?

As it is known, the government did not allow the celebration of May 1 Labor and Solidarity Day in Taksim Square this year, just as in previous years. However, last year, the Constitutional Court ruled that the categorical closure of Taksim Square to May Day celebrations was unconstitutional and found that the applicant unions' right to organize meetings and demonstrations had been violated.(1)The Constitutional Court recalled that&nbsp;"in assessing the interference with a meeting to be held at a particular venue, the Constitutional Court will take into account whether the interference was reasonable, careful, and in good faith by Article 34 of the Constitution and whether a convincing justification for the interference has been provided. It will also examine whether the interference by the public authority arises from a compelling social need and whether it is proportionate" (para. 58).The Court explained the importance of holding May 1 celebrations in Taksim Square as follows: "Taksim Square, which is one of the building blocks of labor and trade union culture, represents not only the solidarity of those present on May 1 but also the&nbsp;existence of the common memory of the working people."In this case, every person who considers themselves a part of that culture has the right to be there on May Day to directly experience the meaning that Taksim Square expresses and to pass on their experience to future generations. Since May 1 is identified with Taksim Square, the limitation of this space leads to the restriction of the thought intended to be conveyed.” (para. 67).Therefore, the Court accepted that a celebration in another area could not convey the same message as a celebration in Taksim Square. The decision of the administration to ban the meetings and demonstration marches on the grounds that Taksim Square was not included in the designated areas for such activities in Istanbul was characterized as a categorical prohibition of the freedom to choose the venue. This categorical prohibition was found to be unacceptable in terms of the Constitution, considering the importance of the venue for achieving the objectives of the meeting and demonstration march.The Court also noted that law enforcement intervened before the demonstrations had even started. It stated that neither the administration nor the judicial bodies had demonstrated the existence of a real reason necessitating the intervention. The Court noted that in this case, the administration banned the gathering at the preferred venue without explaining the existence of a real danger that would require the absolute prohibition of assembly and demonstration marches in Taksim Square on May 1 and without considering possible measures to enable participants to hold events at the venue. It also noted that law enforcement officers intervened in groups based on the banning orders without showing any tolerance towards the exercise of the right in question.This new decision of the General Assembly of the Constitutional Court was not taken into consideration by the administration despite all reminders, and the celebrations in Taksim Square were banned without any concrete threat. As mentioned in the decision, law enforcement forces intervened against individuals and groups who wanted to march to Taksim Square this year as well. As a result, 42 people were arrested due to the incidents that occurred.The Istanbul Chief Public Prosecutor's Office issued an indictment against the 42 arrested individuals on charges of "resisting to prevent the execution of duty," "participating in unlawful assemblies and marches without weapons and not dispersing despite a warning," "intentional injury," and "damaging public property." The prosecution demanded prison sentences ranging from 3 years and nine months to 13 years and six months for the defendants. Due to the high number of defendants, two separate indictments were issued: the first charged 30 people, and the second charged 12 people. The total sentence requested for all 42 individuals amounts to 567 years. The indictment also lists 19 police officers as complainants. (2)This indictment, which indicates that neither the administration nor the judicial authorities take into account the decisions of the Constitutional Court, casts doubt on the realism and credibility of the government's rhetoric of détente, normalization, and reform. (3)

This indictment, which indicates that neither the administration nor the judicial authorities take into account the decisions of the Constitutional Court, casts doubt on the realism and credibility of the government's rhetoric of détente, normalization, and reform.

May 1st Indictment

Middle East Technical University (METU) rector Verşan Kök banned the Spring Festival, which has been a tradition for 34 years. In response to this decision, which drew great reaction from student communities, students gathered in front of the rectorate building, chanted slogans, and demanded the decision be withdrawn. Disciplinary proceedings were initiated against the students who expressed that they would not comply with the ban, and the issue was brought to the agenda of the national public opinion. This action of METU students also received support from politicians. Political parties and MPs, especially the CHP, expressed their support for the students and said that the traditions and freedom of universities must be protected. Students sought alternative ways to organize the festivities. The rectorate banned sound and light systems from entering the campus. Fortunately, CHP MP Deniz Demir, with the assurance of his immunity, was able to get behind the wheel and bring these systems into the campus, making it possible for students to organize alternative celebrations.First, it is essential to note that events such as spring festivals are an important part of university culture. Thanks to such events, students have fun, mingle, and take a breather before the tough finals week. Of course, slogans that the government does not want to hear can also be shouted during these festivities. This has also become part of the tradition over the years. For students, the campus space provides a space of relative autonomy to express their political opinions and protest against the government's decisions. In previous years, it would have been unimaginable for banners at METU graduation ceremonies to be unfurled outside the campus. However, the fact that students were able to do this in the relative freedom provided by the graduation ceremony, even if it was not related to their graduation, led to a tendency on the part of the government to destroy the right to demonstrate and march on campuses, which had already been killed throughout the country.Of course, we don't know whether this decision was made solely on the rector's initiative or if it was in line with instructions from above. Both scenarios are possible, and both reveal a significant problem in the functioning of institutions that are supposed to be autonomous. If this decision was made by the rector alone, it means he has damaged the brand and tradition of his own university and tried to intimidate his own students by opening an investigation. If it was the rector's own decision, it also shows why he was appointed by the President of the Republic among the three candidates proposed for rector, as he is implementing the government's decisions that restrict rights and freedoms across the country on the campus. If Rector Kök made this decision based on instructions "from above," there is little to discuss. It is well known from the experiences of other universities that the AKP does not want any institution to remain autonomous from its control or to maintain traditions that are "contrary" to its will. METU has experienced this pressure, similar to Boğaziçi University and Ankara University.Finally, universities are considered the cradle of free thought and academic freedom. Academic freedom ensures that scientific research and intellectual activities can be carried out free from pressure. In this context, the protest at METU is a reminder that universities should not deviate from these fundamental principles. The fact that students exercised their democratic rights to protest against the rectorate's decision shows that universities are not only institutions of education and research but also places where democratic values are upheld. Liberal democratic values include fundamental rights such as freedom of expression and the right to assemble. The incident at METU demonstrates that these values must be protected and defended.The ability of students to peacefully protest against the banning of traditional festivities and express their opinions is a fundamental element of liberal democracy. Such protests are crucial for different segments of society to make their voices heard and to ensure the functioning of democratic processes. In conclusion, the protest at METU serves as an essential example of university freedom, academic autonomy, and liberal democratic values. Protecting the freedom of universities is vital not only for academic success but also for the survival of democratic values and the progress of society.

The ability of students to peacefully protest against the banning of traditional festivities and express their opinions is a fundamental element of liberal democracy. Such protests are crucial for different segments of society to make their voices heard and to ensure the functioning of democratic processes. In conclusion, the protest at METU serves as an essential example of university freedom, academic autonomy, and liberal democratic values. Protecting the freedom of universities is vital not only for academic success but also for the survival of democratic values and the progress of society.

Dr. Caner GerekDuring periods of poor economic performance, the state of the public budget becomes a subject of debate. In these debates, proponents of public intervention support the public budget deficit by advocating an increase in budget expenditures. They demand that the public sector should create demand and stimulate the economy. On the other hand, social expenditures emphasize unemployment and social assistance. Free market supporters, on the other hand, have a negative view of public expenditures and argue for a balanced budget. This debate between the parties has been back on the agenda recently. The debate was reignited in the previous weeks when the Minister of Treasury and Finance Mehmet Şimşek stated that savings in the public sector would be emphasized. This week, Minister Şimşek emphasized that new tax increases will be coming, and some tax increases are slowly being implemented. This week's economic agenda is austerity and taxes.Economic views that advocate for increased public spending during economic downturns also argue for reducing public spending when the economy recovers. In this way, the public sector plays a stabilizing role. However, it is often observed that once public expenditures start to increase, it becomes easier to cut them even if the economy recovers. Once public expenditures rise, there is rarely any turning back. One of the biggest misconceptions of governments is the belief that when the economy is performing well, the confidence gained from managing the economy correctly will ensure continued success in the future, and therefore, cutting expenditures is deemed unnecessary. As Carmen Reinhart puts it, the situation is different for governments, so they do not cut spending when things are going well. One of the best examples of this was the Venezuelan economy under Chavez. When oil prices were high, Chavez increased spending instead of balancing the budget by cutting public expenditures. When the situation deteriorated, he could not reduce spending, resulting in huge budget deficits.Another risk of maintaining high public expenditures when the economy is doing poorly is the potential for shocks. In today's world, economies face significantly more shocks and uncertainties. Exposure to political and economic shocks during periods of high budget deficits can result in a budget problem that may take many years to reverse. Therefore, it would be more appropriate for governments to maintain a public budget balance rather than running a budget deficit. The inefficiency of public expenditures is also a critical issue. The more pertinent discussion should focus on whether the budget balance will be achieved through tax increases or savings.Savings or taxes?When tax increases are made to balance the public budget deficit, the ratio of public debt to GDP generally increases. In other words, raising taxes to save money produces the opposite result. This is because the increase in taxes decreases the demand in the market, and since fewer transactions are realized, the tax revenues that the public sector desires to balance the budget cannot be obtained. However, when the public saves, the ratio of public debt to national income decreases.The second point is that while the effect of public savings is more permanent, the impact of tax increases is not. This is because tax increases are reactionary and aimed at stabilizing public expenditures. When tax increases are reactionary, they follow and attempt to catch up with public spending, which is not reduced and may even increase. Consequently, tax increases tend to be continuous. Continuous tax increases eventually lead to a slowdown in GDP growth. As national income decreases, the ratio of debt to national income increases due to the reduction in the denominator, resulting in higher costs for future borrowing.Regarding market reaction, cutting public spending leads to a more favorable response than tax hikes. If the market anticipates that tax increases will continue once they start, confidence in the economy will be damaged. In contrast, spending cuts and savings boost market confidence. Furthermore, if public spending cuts signal that there will be no future tax hikes, the market reacts positively.These days, when taxes and public austerity are frequently discussed, the bottom line is that balancing the budget, rather than expanding the public sector, will produce more positive results in the long run. The economy will benefit more when the public budget balance is achieved through actual savings rather than tax increases. 1&nbsp;Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (Disk) ve diğerleri [GK], B. No: 2016/14517, 12/10/2023). Karar metnine şuradan erişilebilir: <a fr-original-style="" href="https://kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/BB/2016/14517" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">https://kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/BB/2016/14517</a>2 <a fr-original-style="" href="https://bianet.org/haber/1-mayis-iddianamesi-savci-42-kisi-icin-567-yila-kadar-hapis-istedi-295918" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">https://bianet.org/haber/1-mayis-iddianamesi-savci-42-kisi-icin-567-yila-kadar-hapis-istedi-295918</a>3 <a fr-original-style="" href="https://www.aa.com.tr/tr/politika/ak-partide-yeni-reform-donemi-icin-hazirliklar-basladi/3233749" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">https://www.aa.com.tr/tr/politika/ak-partide-yeni-reform-donemi-icin-hazirliklar-basladi/3233749</a>&nbsp;

When tax increases are made to balance the public budget deficit, the ratio of public debt to GDP generally increases. In other words, raising taxes to save money produces the opposite result. This is because the increase in taxes decreases the demand in the market, and since fewer transactions are realized, the tax revenues that the public sector desires to balance the budget cannot be obtained. However, when the public saves, the ratio of public debt to national income decreases.

Should the Public Budget be Cut or Expanded?

Bilindiği gibi Hükümet geçmiş yıllarda olduğu gibi bu yıl da 1 Mayıs Emek ve Dayanışma gününün Taksim meydanında kutlanmasına izin vermedi. Oysa Anayasa Mahkemesi daha geçen yıl Taksim Meydanının kategorik olarak 1 Mayıs kutlamalarına kapatılmasını Anayasaya aykırı bulmuş ve başvurucu sendikaların toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkının ihlal edildiğine karar vermişti.Anayasa Mahkemesi, “belirli bir mekânda düzenlenmek istenen bir toplantıya yapılan müdahaleyi değerlendirirken müdahalenin Anayasa'nın 34. maddesine uygun olarak&nbsp;makul, dikkatli ve iyi niyetle&nbsp;yapılıp yapılmadığını ve&nbsp;müdahalenin haklılığı için ikna edici bir gerekçe sunulup sunulmadığını&nbsp;göz önünde bulunduracağını ve kamu otoritesinin müdahalesinin zorunlu bir sosyal ihtiyaçtan kaynaklanıp kaynaklanmadığını ve orantılı olup olmadığını da inceleyeceğini” hatırlatmıştır (para. 58). &nbsp;1 Mayıs kutlamalarının Taksim Meydanında yapılmasının önemini ise Mahkeme şöyle açıklamıştır: “İşçi ve sendika kültürünün yapı taşlarından biri olan Taksim Meydanı yalnızca 1 Mayıs günü orada bulunanların dayanışmasını değil aynı zamanda&nbsp;emekçilerin ortak hafızasının varlığını göstermektedir. Bu durumda kendisini o kültürün bir parçası olarak gören&nbsp;her kişinin 1 Mayıs günlerinde Taksim Meydanı'nın ifade ettiği anlamı doğrudan tecrübe etmek ve edindiği tecrübeyi kuşaklar boyunca aktarmak için orada bulunma hakkı vardır. 1 Mayıs'ın Taksim Meydanı ile özdeşleşmesi nedeniyle anılan&nbsp;mekânın sınırlanması aktarılmak istenen düşüncenin de sınırlanmasına neden olmaktadır.” (para. 67). Dolayısıyla Mahkeme, başka bir alanda yapılan kutlamanın, Taksim Meydanında yapılan kutlamanın vermek istediği mesajı veremeyeceğini kabul etmiştir. İdarenin, İstanbul'da yapılacak toplantı ve gösteri yürüyüşleri alanları içinde Taksim Meydanı'nın yer almaması nedenine dayalı yasaklama kararı, mekân seçme serbestîsinin kategorik olarak yasaklanması olarak nitelendirilmiş ve toplantı ve gösteri yürüyüşünün düzenlenmesindeki hedeflenen amaçlara ulaşabilmesi için mekânın önemi gözetildiğinde bu kategorik yasaklama Anayasa bakımından kabul edilemez bulunmuştur.Mahkeme ayrıca, gösteri yürüyüşleri henüz başlamadan kolluk güçlerince müdahale edildiğini hatırlatarak gerçekten müdahaleyi zorunlu kılan bir nedenin varlığının ne idare ne de yargı organlarınca ortaya konulmadığını belirtmiştir. &nbsp;Mahkeme, somut olayda idarenin 1 Mayıs’ta Taksim Meydanı’nda toplantı ve gösteri yürüyüşü yapılmasını mutlak surette yasaklamasını gerektirecek gerçek bir tehlikenin varlığını açıklamadan ve katılımcıların anılan yerde etkinlik yapabilmeleri için mümkün olan önlemler bulunup bulunmadığını irdelemeden tercih edilen mekânda toplanmayı yasakladığını belirtmiştir. Ayrıca kolluk güçlerinin de yasaklama kararlarına dayanarak anılan hakkın kullanılabilmesine yönelik hiçbir tolerans göstermeden gruplara müdahale ettiklerini hatırlatmıştır.&nbsp;Anayasa Mahkemesi Genel Kurulunun bu yeni kararı bütün hatırlatmalara rağmen idare tarafından dikkate alınmamış, somut bir tehdit bulunduğu ortaya konulmadan Taksim Meydanında kutlama yapılması yasaklanmıştır. Kararda sözü edildiği gibi bu yıl da kolluk güçleri Taksim Meydanına yürümek isteyen kişi ve gruplara müdahale etmiştir. &nbsp;Bu nedenle çıkan olaylar nedeniyle 42 kişi tutuklanmıştır.&nbsp;İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı, tutuklanan 42 kişi hakkında “görevi yaptırmamak için direnme”, “kanuna aykırı toplantı ve yürüyüşlere silahsız katılarak ihtara rağmen kendiliğinden dağılmama”, “kasten yaralama” ve “kamu malına zarar verme” suçlarından iddianame düzenlemiş ve sanıkların 3 yıl 9 aydan 13 yıl 6 aya kadar hapisle cezalandırılmalarını talep etmiştir. Sanık sayısının fazla olduğu gerekçesiyle iki ayrı iddianame düzenlenmiş ve ilk iddianamede 30, ikinci iddianamede ise 12 kişi hakkında dava açılmıştır. İki ayrı iddianameyle yargılanacak 42 kişi için istenen ceza miktarı ise toplamda 567 yılı bulmaktadır. İddianamede 19 polis de müşteki sıfatıyla yer almaktadır.Anayasa Mahkemesi kararlarının ne idare ne de yargı makamları tarafından dikkate alınmadığının yeni bir göstergesi olan bu iddianame, hükümetin yumuşama, normalleşme ve reform&nbsp;söylemlerinin ne derece gerçekçi ve inandırıcı olduğunu da göstermektedir.&nbsp;

Anayasa Mahkemesi Genel Kurulunun bu yeni kararı bütün hatırlatmalara rağmen idare tarafından dikkate alınmamış, somut bir tehdit bulunduğu ortaya konulmadan Taksim Meydanında kutlama yapılması yasaklanmıştır. Kararda sözü edildiği gibi bu yıl da kolluk güçleri Taksim Meydanına yürümek isteyen kişi ve gruplara müdahale etmiştir.  Bu nedenle çıkan olaylar nedeniyle 42 kişi tutuklanmıştır. 