SEFiA İklim Gündemi’nin yeni sayısına hoş geldiniz…Bugün, 20 Mart 2023.Bu sayıda, düşünce kurulu Ember'in Türkiye'de elektrik üretimi ve talebine ilişkin değerlendirmeler paylaştığı "Türkiye Elektrik Görünümü 2023"&nbsp;başlıklı raporunu ve Avrupa Komisyonu'nun teklife sunduğu Net Sıfır Enerji Yasası ve Kritik Hammaddeler Yasası’nı inceliyoruz.Yorum ve geri dönüşlerinizi bekliyoruz!Bizi <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/sefiaorg" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Twitter</a>, <a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/company/70440025/admin/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">LinkedIn</a> ve <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/sefiaorg/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Instagram</a>’dan da takip edebilirsiniz.Keyifli okumalar,SEFiA ekibi.

İklim değişikliği ile mücadele ve sürdürülebilirliğin finansmanı alanlarındaki gelişmeleri-araştırma sonuçlarını derleyen ve her ayın birinci ve üçüncü haftalarının pazartesi günleri yayımlanan dijital gazete.

İklim değişikliği ile mücadeleye ve sürdürülebilirliğin finanmanına odaklanan dijital gazete.

SEFiA İklim Gündemi

Türkiye'de ithal kömürün elektrik üretimindeki payı, 2022 yılında %20’ye yükseldi. Avrupa Birliği, iki yasa teklifiyle Yeşil Muıtabakat hedeflerini daha da ileri taşımayı hedefliyor.

🗞️ Türkiye elektrik görünümü ve AB'nin yasa teklifleri

SEFiA İklim Gündemi’nin yeni sayısına hoş geldiniz…Bugün, 6 Mart 2023.Büyük Kahramanmaraş depreminin üzerinden bir ay geçti. Yaşamını kaybedenlerin yakınlarına başsağlığı, depremden etkilenen herkese geçmiş olsun dileklerimizi iletiyoruz. Bölgedeki temel ihtiyaçların en kısa zamanda karşılanması gerektiğini hatırlatıyor, bu konudaki bireysel ve kurumsal işbirliklerimizi sürdüreceğimizi ifade etmek istiyoruz.&nbsp;Acılar hâlâ çok taze. Bu zor zamanları ve yaşadığımız tüm kötülükleri aşmak için yapmamız gereken, felaketin gerçeklikleri ile yüzleşmek ve olası diğer büyük yıkımların önüne geçmek için yapıcı çözümler sunmak. İhmal-kriz döngüsünden çıkmak için iklim değişikliği ile mücadele perspektifinden araştırmalarımızı sürdürmeye ve olası riskleri vurgulamaya devam edeceğiz.SEFiA olarak, Sivil Toplum İçin Destek Vakfı'nın desteği, Turkey Mozaik Foundation işbirliği ve Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği koordinasyonuyla Adıyaman, Kahramanmaraş ve Hatay illerine kurulacak konteyner yaşam alanlarının elektrik ihtiyacını karşılamak amacıyla 8 adet solar set <a fr-original-style="" href="https://siviltoplumdestek.org/uncategorized/kahramanmaras-depremi-kucuk-destek-fonunun-ikinci-turunda-desteklenecek-stklar-belirlendi/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kuracağız</a>.Bu sayıda Türkiye ve Avrupa’da elektrik sektöründe enerji dönüşümünün geleceğine odaklanıyoruz:&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Türkiye:&nbsp;SHURA Enerji Dönüşüm Merkezi’nin raporu, enerji verimliliğinin ve elektrifikasyon seviyesinin artırılması yoluyla 2053 net sıfır hedefine ulaşmanın mümkün olduğunu ortaya koyuyor.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Avrupa:&nbsp;EMBER’in çalışması ise Avrupa’da, beklentilerin aksine, kömür kullanımının düştüğüne işaret ediyor.</li></ul>Yorum ve geri dönüşlerinizi bekliyoruz!Bizi <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/sefiaorg" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Twitter</a>, <a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/company/70440025/admin/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">LinkedIn</a> ve <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/sefiaorg/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Instagram</a>’dan da takip edebilirsiniz.Keyifli okumalar,SEFiA ekibi.

Büyük Kahramanmaraş depreminde yaşamını kaybedenlerin yakınlarına başsağlığı, depremden etkilenen herkese geçmiş olsun dileklerimizi iletiyoruz. Bu sayıda, elektrik sektöründe enerji dönüşümünün geleceğini değerlendiriyoruz.

Elektrikte enerji dönüşümünün geleceği

SEFiA İklim Gündemi’nin yeni sayısına hoş geldiniz…Bugün, 23 Ocak 2023.Onuncu sayımızda odağımız, temiz enerji teknolojileri ve çevresel ürünlerin ticareti üzerine. Bu kapsamda Uluslararası Enerji Ajansı’nın "Enerji Teknolojileri Perspektifi 2023" ve SEFiA’nın "Çevresel Ürünlerin Ticareti Raporu: Dünyada ve Türkiye’de Çevresel Ürünler" başlıklı raporlarını inceliyoruz.Yorum ve geri dönüşlerinizi bekliyoruz!Bizi <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/sefiaorg" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Twitter</a>, <a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/company/70440025/admin/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">LinkedIn</a> ve <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/sefiaorg/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Instagram</a>’dan da takip edebilirsiniz.Keyifli okumalar,SEFiA ekibi.

Bu sayıda gündemimiz, Avrupa Yeşil Mutabakat Sanayi Planı çerçevesinde temiz enerji teknolojilerinin geleceği ve çevresel ürünlerin ticareti üzerine. 

🗞️ Temiz enerji teknolojilerinin geleceği ve çevresel ürün analizi

SEFiA İklim Gündemi’nin yeni sayısına hoş geldiniz…Bugün, 9 Ocak 2023.Bu sayıda, geçtiğimiz yıl iklim gündeminde öne çıkan gelişmeleri ve çalışmaları derledik. Hem zihnimizi güncellemeyi&nbsp;hem de önümüzdeki yılda yapacağımız çalışmalar için bir rehber&nbsp;oluşturmayı hedefledik.&nbsp;Yorum ve geri dönüşlerinizi bekliyoruz!Bizi <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/sefiaorg" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Twitter</a>, <a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/company/70440025/admin/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">LinkedIn</a>&nbsp;ve <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/sefiaorg/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Instagram</a>’dan da takip edebilirsiniz.Keyifli okumalar,SEFiA ekibi.

Yeni yılın ilk sayısında, geride bıraktığımız yıl iklim gündeminde öne çıkan gelişmeleri ve çalışmaları bir araya getirdik.

📋 2022’de iklim gündeminin öne çıkan gelişmeleri

SEFiA İklim Gündemi’nin yeni sayısına hoş geldiniz…Bugün, 26 Aralık 2022.Bu sayıda SEFiA ve APLUS tarafından hazırlanan&nbsp;“Artan Elektrik Fiyatları ve Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Piyasaya Etkisi” ve İklim İçin 350 Derneği ve SEFiA tarafından hazırlanan “BİST 30 Firmalarının Görünümü” başlıklı raporları inceleyeceğiz.Yorum ve geri dönüşlerinizi bekliyoruz!Bizi&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://twitter.com/sefiaorg" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Twitter</a>,&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/company/70440025/admin/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">LinkedIn</a> ve&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/sefiaorg/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Instagram</a>’dan da takip edebilirsiniz.Mutlu seneler!SEFiA ekibi.

Yenilenebilir enerji kapasitesini artırarak enflasyonu iyileştirmek mümkün! BİST 30'daki firmaların iklim değişikliğine karşı yaklaşımları.

📉 Yenilenebilir enerji ve enflasyon, BİST 30’da iklim gündemi

SEFiA İklim Gündemi’nin yeni sayısına hoş geldiniz…Bugün, 12 Aralık 2022.Bu sayıda kömürden çıkış gündemindeki son gelişmelere göz atacağız. Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) “Net Sıfır Geçişlerinde Kömür: Hızlı, Güvenli ve İnsan Merkezli Değişim Stratejileri” ve Solar 3GW’nin “Kömür Santrallerinin Güneş Enerjisi Santrallerine Dönüşümünde İstihdam Odaklı Çözüm Önerileri” başlıklı raporlarını inceleyeceğiz.SEFiA Analiz:&nbsp;Türkiye’nin güncellenmiş Ulusal Katkı Beyanı, Dünya Bankası'nın 8,6 Gt CO2e hacmindeki fazladan emisyonu finanse etmesi anlamına geliyor. Analizin tamamına <a fr-original-style="" href="https://sefia.org/blog/turkiyenin-86-gt-emisyonunu-kim-finanse-edecek/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">buradan</a> ulaşabilirsiniz.Yorum ve geri dönüşlerinizi bekliyoruz!Bizi <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/sefiaorg" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Twitter</a>, <a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/company/70440025/admin/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">LinkedIn</a> ve <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/sefiaorg/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Instagram</a>’dan da takip edebilirsiniz.Keyifli okumalar,SEFiA ekibi.

Kömürden çıkış senaryoları ve istihdam odaklı çözüm önerileri

Kömürden çıkış stratejileri

SEFiA İklim Gündemi’nin yeni sayısına hoş geldiniz…Bugün, 28 Kasım 2022.Üç hafta süren&nbsp;Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Taraflar Konferansı (COP 27) maratonumuzun sonuna geldik. Bu sayıda, COP 27’nin sonuçlarını değerlendiriyoruz. Kayıp-hasar finansmanı ve emisyon azaltım tartışmalarına ek olarak&nbsp;Türkiye’nin güncellenmiş Ulusal Katkı Beyanı’nı da içeren değerlendirme yazımıza yer veriyoruz. Öne çıkan diğer gelişme ve raporları derliyoruz.Yorum ve geri dönüşlerinizi bekliyoruz!Bizi&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://twitter.com/sefiaorg" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Twitter</a>,&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/company/70440025/admin/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">LinkedIn</a> ve&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/sefiaorg/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Instagram</a>’dan da takip edebilirsiniz.Keyifli okumalar,SEFiA ekibi.

COP 27'nin çıktıları, iklim gündemi için ne ifade ediyor? Türkiye'nin güncellenmiş NDC'si nasıl yorumlanmalı?

🌍 COP 27 sona erdi: Şimdi neredeyiz?

SEFiA İklim Gündemi’nin yeni sayısına hoş geldiniz… Bugün, 14 Kasım 2022.Mısır’ın Şarm El-Şeyh kentinde düzenlenen Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Taraflar Konferansı'nda (COP 27) ilk hafta geride kaldı.&nbsp;Bu sayıda, iklim finansmanı odağında, COP 27'nin şu ana kadarki çıktılarına&nbsp;göz atacağız.Türkiye’nin, bu hafta COP 27'de, yeni iklim hedefini açıklaması bekleniyor. 2030’a kadar en az %35 mutlak emisyon azaltım mümkün! <a fr-original-style="" href="https://birbucukderece.com/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">#2030iklimhedefi</a>Yorum ve geri dönüşlerinizi bekliyoruz!Bizi <a fr-original-style="" href="https://link.apos.to/c/cYSYZEtV-tRb?c=daSOMdluHnq_IoE4b4boJ&sub=5ef9a1f7c7bd3000077d9193&s=web" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Twitter</a>, <a fr-original-style="" href="https://link.apos.to/c/SDpTKU_eqnIv?c=daSOMdluHnq_IoE4b4boJ&sub=5ef9a1f7c7bd3000077d9193&s=web" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">LinkedIn</a> ve <a fr-original-style="" href="https://link.apos.to/c/f1tF5_EUHBYz?c=daSOMdluHnq_IoE4b4boJ&sub=5ef9a1f7c7bd3000077d9193&s=web" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Instagram</a>’dan da takip edebilirsiniz.Keyifli okumalar,SEFiA ekibi.

Bu sayıda gündemimiz, COP 27'deki iklim finansmanı tartışmaları ve iklim kriziyle mücadelenin güvenilirliği.

🌍COP 27'de ilk hafta geride kaldı

SEFiA İklim Gündemi’nin yeni sayısına hoş geldiniz… Bugün, 31 Ekim 2022.Kasım ayı boyunca iklim gündeminin odağında, 6-18 Kasım tarihlerinde Mısır’ın Şarm El-Şeyh kentinde düzenlenecek olan Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Taraflar Konferansı (COP 27) olacak.&nbsp;Bu sayıda, COP 27 gündemini&nbsp;ve "BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Ulusal Katkı Beyanları Sentez Raporu"&nbsp;çıktılarını inceleyeceğiz.İklim değişikliği konusunda çalışan sivil toplum ve düşünce kuruluşları, COP 27 öncesinde uyarmaya devam ediyor: 2030'a kadar en az <a fr-original-style="" href="https://www.birbucukderece.com/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">%35 mutlak azaltım</a>!Yorum ve geri dönüşlerinizi bekliyoruz!Bizi <a fr-original-style="" href="https://link.apos.to/c/e1YR0yuxmG_Q?c=8DpCt3AW7yy-SL3wjLSO2&sub=5ef9a1f7c7bd3000077d9193&s=web" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Twitter</a>, <a fr-original-style="" href="https://link.apos.to/c/rXwzobRbRJ3I?c=8DpCt3AW7yy-SL3wjLSO2&sub=5ef9a1f7c7bd3000077d9193&s=web" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">LinkedIn</a> ve <a fr-original-style="" href="https://link.apos.to/c/-93JqxQjyPUp?c=8DpCt3AW7yy-SL3wjLSO2&sub=5ef9a1f7c7bd3000077d9193&s=web" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Instagram</a>’dan da takip edebilirsiniz.Keyifli okumalar,SEFiA ekibi.

COP 27'nin gündeminde hangi başlıklar öne çıkıyor? BM Sentez Raporu, Ulusal Katkı Beyanları’nı değerlendiriyor.

🌍 COP 27'ye doğru

SEFiA İklim Gündemi’nin yeni sayısına hoş geldiniz… Bugün, 17 Ekim 2022.Bu sayıda, Paris İklim Anlaşması'na taraf oluşunun birinci yılında, Türkiye'nin iklim karnesini ve bugüne kadar yapılanları değerlendireceğiz. Öte yandan, 2022 Küresel Kömürden Çıkış Listesi (Global Coal Exit List - GCEL) verileri ile küresel kömür değer zincirinde faaliyet gösteren şirketlerin görünümünü inceleyeceğiz.Yorum ve geri dönüşlerinizi bekliyoruz!Bizi <a fr-original-style="" href="https://link.apos.to/c/vkVuOi0jw3T9?c=pHd2mHqp1pZSDbloiCYR-&sub=5ef9a1f7c7bd3000077d9193&s=web" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Twitter</a>, <a fr-original-style="" href="https://link.apos.to/c/dZlCpBi26JtK?c=pHd2mHqp1pZSDbloiCYR-&sub=5ef9a1f7c7bd3000077d9193&s=web" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">LinkedIn</a> ve <a fr-original-style="" href="https://link.apos.to/c/gXQ4Jdyv-kbj?c=pHd2mHqp1pZSDbloiCYR-&sub=5ef9a1f7c7bd3000077d9193&s=web" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Instagram</a>’dan da takip edebilirsiniz.Keyifli okumalar,SEFiA ekibi.

Türkiye'nin Paris İklim Anlaşması’na taraf oluşunun üstünden 1 yıl geçti. "Küresel Kömürden Çıkış Listesi" ne gösteriyor?

📄 Paris'ten bu yana Türkiye'nin iklim karnesi

Economy related articles and publications

Economy

Politics related articles and publications

Politics

Social issues related articles and publications

Social Issues

News

Ember’in <a fr-original-style="" href="https://ember-climate.org/tr/analizler/ara%C5%9Ft%C4%B1rma/turkiye-elektrik-gorunumu-2023/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Türkiye Elektrik Görünümü 2023</a> başlıklı raporu, 2022 yılında Türkiye’de elektrik üretimi ve talebine ilişkin verileri inceliyor ve gelişmeleri temiz enerjiye geçiş açısından değerlendiriyor. Raporun odağında ithal kömür bağımlılığı var.2053 yılında net sıfır emisyon taahhüd eden ve emisyon azaltımında “artıştan azaltım” hedefleyen Türkiye’nin enerji planı dâhilinde fosil yakıt yatırımları planlanıyor. Yeni kömür yatırımı finansman imkânları daralırken, yeni santral planlarının –2035 yılına kadar yaklaşık 2,5 GW ek kapasite– açıklanması <a fr-original-style="" href="https://www.ekonomim.com/kose-yazisi/turkiye-emisyon-azaltimini-2035-oncesine-cekebilir/680601" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">eleştiriliyor</a>. Bir taraftan yenilenebilir enerjiye geçişin faydalarının ertelendiğine, bir diğer taraftan da kamu kaynaklarının atıl yatırımlara harcanacağına <a fr-original-style="" href="https://www.bbc.com/turkce/articles/cmmzprr0j5po" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">vurgu yapılıyor</a>. Ember’in raporu ise tam da bu noktada Türkiye’nin elektrik üretiminin sanılanın aksine yerli kömüre değil ithal kömüre dayalı olduğunu ortaya koyuyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İthal kömür:&nbsp;İthal kömürün elektrik üretimindeki payı 2010 yılında %7 iken 2022 yılında %20’ye yükseldi. İthal kömürden elektrik üretimi 2010 yılına (14,5 TWh) kıyasla dört kattan fazla (63,2 TWh) artış gösterdi.</li></ul>Kömür fiyatları, Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ile geçtiğimiz yılın ortasında rekor düzeye erişiyor. Fakat bu duruma karşılık, bir önceki senenin aksine ithal kömür kullanan santrallerin üretim seviyesi %13 artıyor ve resmi rakamlara göre Türkiye kömür ithalatı için 8,8 milyar dolar ödüyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İthal kömür maliyeti: İthal kömürün %60’ının termik santrallere teslim edildiği gözetildiğinde; elektrik üretimi için gerçekleştirilen kömür ithalatının maliyeti 5,3 milyar dolara erişti</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Rusya: Kolombiya, uzun yıllar boyunca Türkiye’nin elektrik üretimi için kömür ithalatında en büyük tedarikçiydi. Fakat 2022 yılında söz konusu kömür ithalatının yarısı, yalnızca Rusya’dan gerçekleştirildi.</li></ul>2022 yılında doğalgazdan elektrik üretimi bir önceki yıla göre neredeyse 40 TWh azalıyor. Bunun ardında yüksek gaz fiyatları nedeniyle kömüre kısmi geçiş, kurak geçen bir yıldan sonra hidroelektriğin toparlanması ve rüzgardan elektrik üretimi ile elektrik ithalatındaki artış yer alıyor. Öte yandan, 2022 yılı başında İran ile yaşanan gaz krizi, hidroelektriğin –büyük ve esnek bir üretim kaynağı olarak– Türkiye’de elektrik dönüşümündeki önemine işaret ediyor. Güneş ve hidroelektrik enerjisinin birlikte kullanımı, birbirini tamamlayacak ve enerji arzını güvence altına alacak bir seçenek olarak değerlendiriliyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Hidroelektrik: 21 Ocak tarihinde İran ile yaşanan <a fr-original-style="" href="https://www.bloomberght.com/irandan-gaz-akisi-baslamadi-turk-heyeti-cozum-icin-iranda-2297224" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">gaz krizi</a> sonrasında doğal gazdan günlük elektrik üretimi yarı yarıya azalırken, hidroelektrik santralleri üretimi yaklaşık iki katına çıkardı.</li></ul>Rüzgâr ve güneş enerjisi 2017 yılında toplam elektrik üretiminde %7 pay sahibiyken, 2021 yılında %13,5’e yükseliyor. Rüzgâr ve güneş kurulu gücündeki artış ve bir önceki yıla kıyasla elektrik talebindeki düşüş neticesinde; bu oran, 2022 yılında %15,5’e yükseliyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yenilenebilir enerji: Geçtiğimiz yıl elektrik üretiminde rüzgârın payı %11’e ulaşan Türkiye, Fransa (%8) ve İtalya’yı (%7) geride bıraktı. Fakat söz konusu güneş enerjisi olduğunda; Türkiye, Polonya ve Ukrayna gibi güneş enerjisi potansiyeli düşük ülkelerle benzer seviyede seyretti.</li></ul>Raporda son olarak <a fr-original-style="" href="https://enerji.gov.tr/Media/Dizin/EIGM/tr/Raporlar/TUEP/T%C3%BCrkiye_Ulusal_Enerji_Plan%C4%B1.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Türkiye Ulusal Enerji Planı</a>’na atıfla bir değerlendirme yapılıyor. Planda güçlü bir güneş hedefi sunduğu ve yenilenebilir enerji teknolojileri ile ilgili hızlı gelişimin ortaya konulduğu dile getiriliyor. Güneşin elektrik üretimindeki %4,7’lik payının 2035’te %16,5’e çıkması öngörülüyor. Bu da 2035 yılına kadar güneş enerjisi kapasitesini beş kat artırmayı ve yıllık güneş enerjisi santrali kurulumlarının 3-4 GW arasında olması anlamına geliyor. Fakat son beş yılda ortalama 1,2 GW’lık santral kapasitesi eklenmesi, bu noktada yetersiz olarak değerlendiriliyor.&nbsp;Plana dair yorumların genel olarak olumlu bir seyir izlediğini söylemek mümkün gözüküyor. Fakat güçlü güneş hedefine karşılık, rüzgâr enerjisindeki kapasite artışının çok daha yüksek olabileceği ve bu nedenle planın enerji dönüşüm perspektifini yavaşlattığı ifade ediliyor. Öngörülen hedeflerin uygulanmasına yönelik güçlü bir planlama ile harekete geçilmesi vurgusu yapılıyor.

Türkiye elektrik görünümü

Avrupa Birliği’nin (AB) yeşil sanayi devrimine öncülük etmesi için önerilen <a fr-original-style="" href="https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_23_510" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">AB Yeşil Mutabakat Sanayi Planı</a>’nın (GDIP) temel taşları olan <a fr-original-style="" href="https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_23_1665" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Net Sıfır Enerji Yasası</a> (NZIA) ve <a fr-original-style="" href="https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_23_510" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Kritik Hammaddeler Yasası</a> iklim, yatırımlar ve büyümeyi ele alıyor. Uzmanların yorumları, bu adım ile AB’nin Yeşil Mutabakat Hedefi’nin daha da ileriye taşındığı <a fr-original-style="" href="https://temizenerji.org/2023/03/17/ab-sanayisini-net-sifir-emisyona-ulastiracak-yasa-tekliflerini-acikladi/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yönünde</a>.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yeşil Mutabakat: 2019 tarihli Avrupa Yeşil Mutabakatı (European Green Deal), bölgeyi iklim nötr hale getirmeyi amaçlayan bir dizi dönüştürücü politikayı kapsıyor. Avrupa’nın 2030 yılına kadar karbon salınımlarını %55 oranında azaltması ve 2050 yılına kadar dünyanın ilk karbon-nötr kıtası olması hedefleniyor. Bu plan kapsamındaki ana başlıklar ise şöyle sıralanıyor: Kirliliğin ortadan kaldırılması, sürdürülebilir sanayi ve üretim, biyoçeşitliliğin korunması, sürdürülebilir ulaşım, temiz enerji ve doğa dostu inşaat.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yeşil Mutabakat Sanayi Planı: Sanayi Planı’na ise AB’nin ABD ve Çin başta olmak üzere diğer ülkelerle temiz teknolojilerin hâkim olduğu bir ekonomide rekabet edebilme gücünü artırabilmesi ve iklim krizinin etkilerinin azaltılması bakımından <a fr-original-style="" href="https://www.ankasam.org/abnin-yesil-ekonomi-hamlesi-avrupa-yesil-mutabakat-sanayi-plani/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">önem atfediliyor</a>. Plan, kısmen Next Generation EU (AB’nin 800 milyar Avroluk COVID kurtarma fonu) ve REPower EU (AB’yi Rusya’dan doğal gaz ithalatından bağımsız hâle getirmeyi amaçlayan acil müdahale paketi) gibi mevcut blokların yanı sıra Global Gateway (AB’nin küresel yatırım stratejisi) üzerine inşa ediliyor.</li></ul>Yasa tekliflerinin, 23-24 Mart tarihlerinde Brüksel’de yapılacak olan ve Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres’in de katılacağı Avrupa Konseyi toplantısında görüşülmesi planlanıyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Net-Sıfır Sanayi Yasası</h2>Net Sıfır Enerji Yasası, Avrupa’nın emisyonlarını azaltarak karbonsuz enerji üretimine geçmesine yardımcı olacak kilit teknolojilere yönelik destek sağlıyor. 2030 yılına kadar temiz teknolojilerin en az %40’ının AB’de üretilmesi amaçlanıyor. Başta güneş, rüzgâr ve batarya olmak üzere “stratejik teknolojiler” için izin ve finansmana erişimin iyileştirmesi merkeze alınıyor. Üye devletlere, net sıfır sanayi tedarik zincirinin üretim tesislerinin inşası veya genişletilmesi için arazi üzerinde uygun alanları belirleme izni veriyor.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kritik Hammaddeler Yasası</h2>Bu yasa ile AB ekonomisi için stratejik olarak kabul edilen 30 kritik hammaddenin kaynağının çeşitlendirilmesi ve bu hammaddelerdeki dış bağımlılığın üstesinden gelinmesi amaçlanıyor. 2030 yılına kadar AB’nin stratejik hammadde tüketiminin %10’unun AB’de çıkarılması, yasanın odağını oluşturuyor. Her kritik hammaddenin yıllık tüketiminin %15’inin geri dönüşümden sağlanması gerektiği belirtiliyor.&nbsp;Bu noktada, Avrupa Komisyonu ve henüz kurulmamış olan Avrupa Kritik Hammaddeler Kurulu’nun kamu desteği alabilecek “stratejik projeleri” belirlemesi bekleniyor. Üçüncü ülkelerde de Çin’in “Kuşak ve Yol” girişimine karşı 300 milyar avroluk büyük bir girişim olan Küresel Geçit Stratejisi'nin mali gücüne dayanarak stratejik projelerin tespit edilmesi ve desteklenmesi öngörülüyor.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Değerlendirmeler</h2>Yapılan değerlendirmelerde enerji güvenliğinin ancak yenilenebilir enerji kaynaklarının yaygınlaştırılmasını hızlandırarak, enerji talebini azaltarak ve temiz çözümler geliştirerek sağlanabileceği belirtiliyor. Yenilenebilir enerji ve net sıfır teknolojileri, bölgenin rekabet gücünün ve enerji güvenliğinin temeli olarak değerlendiriliyor. Yenilenebilir enerjiye rekabetçi fiyatlarla erişim ve sanayinin hızlı bir şekilde karbonsuzlaştırılması için finansman ve altyapı bu kapsamda önemli hâle geliyor. Enerji verimli ısı pompaları, temiz bataryalar, yenilenebilir enerji şebekeleri başta olmak üzere küresel temiz teknoloji standartlarının belirleyicisi olma hedefiyle AB’nin güçlenmesi gerektiğinin altı çiziliyor.

AB’nin yasa teklifleri

SHURA Enerji Dönüşümü Merkezi’nin&nbsp;“Net Sıfır 2053: Türkiye Elektrik Sektörü için Yol Haritası” başlıklı <a fr-original-style="" href="https://shura.org.tr/net-sifir-2053-turkiye-elektrik-sektoru-icin-yol-haritasi/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">raporu</a> yayımlandı. Rapor, tüm sektörlerde enerji talebinin nasıl gelişeceğini değerlendiriyor ve sistem güvenliği şartları ile maliyetlerini analiz ederek arz tarafı gelişimlerini ortaya koyuyor. Böylece, 2053 yılına kadar tamamen karbonsuzlaştırılmış bir enerji sisteminde elektrik sektörünün rolüne odaklanılıyor. Türkiye’nin enerji dönüşümünün teknik ve ekonomik fizibilitesi de değerlendirilirken; yenilenebilir enerji, enerji verimliliği ve elektrifikasyondaki gelişmeler de ele alınıyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Net Sıfır 2053 senaryosu ne söylüyor?</h2>Rapordaki Net Sıfır 2053 (NZ2053) senaryosuna göre 2025 yılında en yüksek seviyesine ulaşan toplam karbon emisyonları, kömürlü termik santrallerin devreden çıkmasıyla 2035 yılında –zirve değerine kıyasla– %37,2 oranında azalıyor. NZ2053, enerji verimliliği ve elektrifikasyon seviyelerinin artırılması yoluyla 2053 net sıfır hedefine ulaşmanın mümkün olduğunu ortaya koyuyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Elektrifikasyon: Elektrifikasyon, bir makine veya sistemin elektrik kullanır hâle dönüşümü anlamına <a fr-original-style="" href="https://shura.org.tr/enerji-donusumu/elektrifikasyon/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">geliyor</a>. Bunun için benzinli araçlardan elektrikli araçlara, doğal gaz ile çalışan kombilerden ısı pompalarına ve doğal gaz ile çalışan ocaklardan elektrikli ocaklara geçiş örnek olarak gösteriliyor.</li></ul>2030 yılına kadar toplam net karbon azaltımı 24,6 milyon ton (Mt) olurken, bunun büyük bir kısmının elektrik sektöründe kaydedilen gelişmelerle sağlanması bekleniyor. Yenilenebilir enerjiye geçiş ile, toplam emisyonlardaki düşüşü en büyük oranda karşılayan elektrik sektöründe, toplam emisyonlar 2050 yılı sonrasında negatif değerlere ulaşıyor. 2030 ile 2040 yılları arasında tüm sektörlerde karbonsuzlaşma gerçekleşirken; elektrik sektöründe 2020 ile 2040 yılları arasında toplam 110 Mt karbondioksit (CO2) emisyon –projeksiyon dönemi boyunca sağlanan emisyon azaltımının neredeyse yarısı– azaltımı elde edileceği belirtiliyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kömürden çıkış:&nbsp;Emisyon miktarındaki azalışın daha da hızlanması için 2030’dan sonra düzenlemelere bağlı bir şekilde kömürden çıkışın gerçekleşmesi gerekiyor.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ulaşım ve konut sektörü: 2040’tan sonra ulaşım sektöründe, araç filosunda artan oranda elektrikli araçlara geçiliyor ve e-yakıtların kullanılmasıyla birlikte emisyonlar daha da azalıyor. Konut sektöründe ise ısı pompalarının kullanılmasıyla kümülatif emisyon azaltımına katkı sağlanıyor.&nbsp;</li></ul><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Net sıfır hedefi, ekonomik faydayı da artırıyor</h2>Modelin varsayımları, Türkiye’nin üretim kapasitesini koruyacağına ve üretimin daha yüksek katma değerli ve daha az enerji yoğun ürünlere kayacağına dayanıyor. Türkiye ekonomisinin 2055 yılına kadar yılda ortalama %3,3 büyüyeceği&nbsp;varsayılıyor. Tüm sektörlerdeki enerji verimliliği uygulamaları ile Türkiye’nin dış ticaret açığının iyileşmesi ve enerjideki ithalat bağımlılığının 2020’deki %69 seviyesinden 2053’te %9’a gerilemesi bekleniyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nasıl? Büyüme ve dış ticaret dengesindeki gelişmeler, bina tadilatlarına ek olarak Türkiye’nin elektrik ve ulaşım sistemlerini yeniden tasarlayan ve endüstriyel süreçler ile inşaat sektörünün modernizasyonunu sağlayan kapsamlı bir dizi kamu ve özel sektör yatırımına dayanıyor.&nbsp;</li></ul>Öte yandan, bu büyüme öngörüsünün sonucunda enerji talebinin&nbsp;2030 yılına kadar artacağı ve 2053’te –elektrifikasyonun ve enerji verimliliğinin etkisiyle– 2020 yılı seviyelerine gerileyeceği belirtiliyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yenilenebilir enerjinin elektrik üretimindeki payı, %90’ı aşıyor</h2>Modelin öngörüleri kapsamında yenilenebilir enerji kapasitesindeki artış, fosil yakıtlı santralleri ikame ederken piyasa koşullarında rekabet edemeyen kömürlü termik santrallerin sistemden çıkmasını da destekliyor. Raporda, Türkiye’nin yenilenebilir enerji santrallerinin net sıfır hedefine ulaşmasına yetecek düzeyde olduğu da belirtiliyor. 2053 yılında elektrik sisteminin yoğunlukla rüzgâr ve güneş enerjisine dayanması ve bunların 2021 itibarıyla elektrik üretimindeki yaklaşık %14’lük payının %77’ye kadar yükselmesi öngörülüyor.Karasal rüzgâr kurulu gücü&nbsp;2035 yılına kadar 38 GW’a ulaşıyor ve daha sonra bu kapasiteye her 5 yılda bir yaklaşık 20 GW ilave kurulu güç eklenerek, 2055 yılında toplam 120 GW kurulu kapasiteye ulaşılıyor. Güneş enerjisi kurulu gücü&nbsp;2035 yılında 57 GW’a, 2055 yılında ise 220 GW’a yükseliyor..<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Duyarlılık analizi: Gerekli adımların ertelenmesi, maliyetleri daha da artırıyor</h2>Hem rüzgâr ve güneş hem de depolama sistemleri için 2020 - 2055 döneminde ortalama yıllık yatırım tutarının 15 milyar dolar seviyesinde olması beklenirken; 526 milyar dolarlık toplam yatırımların yaklaşık %62’lik kısmını yeni elektrik üretim santralleri ve depolama sistemleri yatırımları oluşturuyor. Geriye kalan yatırım miktarının ise hem iletim hem de dağıtım şebeke altyapısının geliştirilmesi için harcanacağı belirtiliyor.&nbsp;Raporda, gerekli eylemlerin ertelenerek hayata geçirildiği bir duyarlılık analizi&nbsp;de çalışılıyor. Bu analiz, 2045 yılına kadar linyit ve kömür kullanımının sürmesi durumunda doğal gaz kullanımının ve buna bağlı olarak da ithalat harcamalarının arttığı bir diğer senaryoyu işaret ediyor. 2031-2055 yılları arasındaki kümülatif enerji maliyetleri NZ2053 senaryosuna göre yaklaşık %20 daha yüksek hâle geliyor. Fosil yakıtlı santrallerin sistemdeki varlığı, yenilenebilir enerji kaynaklarının elektrik sistemine entegrasyonunu geciktiriyor.&nbsp;Elektrik sistemi dönüşümünün gecikmesi, Türkiye’nin 2053 yılına kadar elektrik sektörü kümülatif emisyonları %46; birim ton CO2 azaltımı başına gerekli kümülatif sistem maliyetini ise yaklaşık %34 seviyesinde artırması anlamına geliyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Öte yandan:&nbsp;Raporda nükleer enerji ve karbon yakalama teknolojileri kullanımına dair vurgulara da değinmek gerekiyor. Akkuyu Nükleer Enerji Santrali’nin 2030 yılına kadar tamamen devreye alınması, karbon emisyonlarının azalmasına ve kömür santrallerinin kademeli olarak devreden çıkmasına yardımcı olan etkenlerden biri olarak değerlendiriliyor. Enerji sektöründe 2050 yılı sonrasında negatif emisyonların yakalanmasında karbon yakalama ve depolamalı (CCS) biyokütle sistemlerinin desteği vurgulanıyor.&nbsp;</li></ul>

Türkiye'de elektrik sektörü için yol haritası

Düşünce kuruluşu Ember tarafından yeni yayımlanan “Avrupa Elektrik Görünümü” <a fr-original-style="" href="https://ember-climate.org/insights/research/european-electricity-review-2023/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">raporu</a>, Avrupa Birliği’nin geçtiğimiz yıldan bu yana yaşanan enerji krizi karşısındaki konumunu değerlendiriyor. Elektrik üretiminde yenilenebilir enerjinin payındaki artışa vurgu yapılırken; kömürden çıkış ve gaz bağımlılığının azaltılması konularına odaklanılması gerektiği vurgulanıyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Rüzgâr ve güneş, gazı ilk kez geride bıraktı:&nbsp;2022 yılında AB’nin toplam elektrik üretiminde rüzgâr ve güneşin %22 pay ile ilk kez gazı (%20) geride bıraktığını gösteriyor. Kömürün payı ise aynı dönemde 1,5 puan artışla %16’ya ulaştı ve 2018 yılındaki seviyesinin altında kalıyor.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">2022’de ne oldu?&nbsp;Rüzgar ve güneş enerjisinin payın, 2000 yılından bu yana en yüksek değerine ulaşmasının, yıl içinde yaşanan hidroelektrik ve nükleer açığın kapanmasını desteklediği belirtiliyor. Kömür kullanımındaki kısıtlı artış yaşanan bu hidroelektrik ve nükleer açığıyla açıklanıyor.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">2023 beklentileri neler? 2023 için fosil yakıt kullanımında –kömürde ve özellikle gazda– büyük bir düşüş yaşanması bekleniyor.&nbsp;</li></ul><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Öne çıkan bulgular</h2><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Güneş: Güneş enerjisi üretimi 2022’de 39 TWh (+%24) gibi rekor bir artışla en hızlı büyüyen enerji kaynağı oldu. Böylece 10 milyar euro’luk gaz maliyetinden kaçınılmış olundu. 20 AB ülkesi, aynı dönemde, elektrik üretiminde en yüksek güneş enerjisi payına ulaştı. Hollanda, %14 pay ile bu açıdan lider konumda yer aldı.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kömür: Kömür üretimi, son dört aydır düşüyor ve bu durum bölgenin kömüre dönüş tehdidinin çürüdüğü yönünde <a fr-original-style="" href="https://yesilgazete.org/rapor-avrupanin-komur-kullanimi-dusuyor/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yorumlanıyor</a>. Bunun başlıca nedeni olarak düşen elektrik talebi işaret ediliyor. 2022 boyunca 22 milyon ton kömür ithal edilirken bunun ancak üçte birinin kullanıldığı ve stoklardaki fazlalık nedeniyle kömür ithalatının 2023’te yüksek seviyede seyretmesinin mümkün olmadığı vurgulanıyor. Ülkelerin kömürden çıkış çabalarının kararlı bir biçimde sürdürüldüğü belirtiliyor.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Gaz:&nbsp;Raporda fosil yakıt üretiminin 2023’te yüzde 20 düşerek 2020’deki önceki rekorun iki katına çıkabileceğini öngörülüyor. Kömür üretiminin düşmesi; en az 2025 yılına kadar kömürden daha pahalı kalması beklenen gaz üretimindeki düşüşün ise en yüksek seviyede olması öngörülüyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Elektrik talebi: AB elektrik talebi 2022'nin dördüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre %7,9 düştü. Bu rakam, Covid-19 pandemisi sonucunda 2020'nin 2. çeyreğinde tanık olunan %9,6'lık düşüşe yakın bir seviyede. Bu noktada, sıcak hava koşullarının açıklayıcılığının kısıtlı olabileceği; enerji verimliliği iyileştirmeleri ve kriz zamanında alınan önlemlerin bunda belirleyici olabileceği belirtiliyor. Mevcut talep düşüşünün temiz enerjinin yaygınlaşmasında bir engele dönüşmemesi gerektiğinin altı çiziliyor.</li></ul><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yorumlar</h2>Uzman görüşleri, sıcak hava koşullarının bu olumlu tablodaki etkilerine odaklanıyor. Önümüzdeki bahar ve yaz aylarında enerji güvenliğinin artırılırken yenilenebilir enerji kaynakları ile tasarruf tedbirlerinin desteklenmesi üzerinde duruyor. Bu noktada Rusya'dan enerji ithalatını azaltmak üzere oluşturulan <a fr-original-style="" href="https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-61491357" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">RePowerEU</a> hedeflerinin somutlaşması, önemli bir adım olarak değerlendiriliyor. Kriz döneminde, kömürdeki bu kısıtlı sıçramanın, kömürün geleceğinin olmadığını tekrar ortaya koyduğu vurgulanıyor. Fakat bir diğer taraftan, önümüzdeki gelişmelerin, yaşanacak bir diğer enerji krizinin ötesinde, atılacak somut adımların etkileriyle gerçekleşmesi gerektiği belirtiliyor.

Avrupa’da elektrik piyasasının görünümü

İklim krizinin yıkıcı etkileri ve iklim kriziyle mücadele çerçevesinde oluşturulan uluslararası iş birliği, ülkeleri net sıfır geçişlerini güçlendirmeye zorluyor. Güneş ve rüzgâr ile başlayıp elektrikli araçlara kadar uzanan yaklaşık yirmi yıllık süreçte, ülkelerin temiz enerji teknolojilerini geliştirme özelindeki rekabeti güçleniyor. Bu alanda sürdürülebilir bir tedarik zincirini oluşturmak, ülkelerin öncelikli hedefleri arasında yer alıyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Avrupa Birliği’nin sanayi planı ne anlama geliyor?</h2>Avrupa Birliği’nin (AB) daha fazla yatırım çekmek ve endüstriyel faaliyetlerini güçlendirmek amacıyla temiz enerji teknolojilerini önceliklendirmesi, ülkeler arası rekabette en güncel gelişme olarak öne çıkıyor. Geçtiğimiz hafta duyurulan Avrupa Yeşil Mutabakat Sanayi Planı ile rüzgâr, ısı pompaları, güneş, temiz hidrojen ve depolama gibi alanlarda düzenlemeler yapılması <a fr-original-style="" href="https://www.dunya.com/dunya/ab-yesil-sanayiye-yatirim-destekleri-artacak-haberi-682736" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">hedefleniyor</a>. Plan ile 2030 yılına yönelik net hedeflerin belirlenmesi; düzenlemelerin finansman, beceriler ve ticaret alanlarında yoğunlaşması bekleniyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">ABD ve Çin ile rekabet:&nbsp;AB Komisyonu Başkanı Ursula Von der Leyen, Davos Zirvesi’nde plan üzerine yaptığı açıklamada, Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) Enflasyonu Düşürme Yasası ile 369 milyar dolarlık temiz teknoloji yatırım planını işaret ediyor. Yasada şirketler için hedeflenen bazı teşviklerin endişeye yol açtığını dile getiriyor. Bir diğer taraftan hazırlıkları sürdürülen Kritik Hammaddeler Yasası ile de AB’nin nadir toprak elementlerinde Çin’e olan –%98 oranındaki– bağımlılığının azaltılarak bölge ekonomisinin rekabet gücünün artırılması da hedefleniyor.&nbsp;</li></ul><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Temiz enerji teknolojilerinde mevcut durum</h2>Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) yayımladığı “Enerji Teknolojileri Perspektifi 2023” (Energy Technology Perspectives 2023) <a fr-original-style="" href="https://www.iea.org/reports/energy-technology-perspectives-2023" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">raporu</a>, tam da bu kapsamda, temiz enerji teknolojileri tedarik zincirinin mevcut durumu ve önümüzdeki yıllardaki gelişimi üzerine bir analiz sunuyor.&nbsp;Yapılan analizlerde (i) lityum, bakır, nikel, çelik, çimento, alüminyum ve plastik gibi malzemelerin üretimi, (ii) madencilik ve (iii) önde gelen teknolojilerin üretimi ile kurulumu olmak üzere üç alana odaklanılıyor. Söz konusu teknolojilerin gelişimi, hem iklim kriziyle mücadelenin çevresel sonuçlarına sunacağı katkı ve bu alandaki yatırımlar ile yaratılacak yeni iş alanları açısından ele alınıyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Pazar payı: Ülkeler duyurdukları enerji ve iklim taahhütlerini tam olarak yerine getirirlerse, temiz enerji teknolojileri için 2030 yılına kadar yılda yaklaşık 650 milyar dolar değerinde - bugünkü seviyenin üç katından fazla - pazar fırsatı <a fr-original-style="" href="https://www.iea.org/reports/energy-technology-perspectives-2023/executive-summary" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">öngörülüyor</a>.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İstihdam: Sektördeki istihdamın, 2030'a kadar bugünkü 6 milyon seviyesinden 14 milyona yükselmesi bekleniyor. Artan istihdamın yarısından fazlasının, elektrikli araçlara, güneş panellerine, rüzgara ve ısı pompaları üretimine bağlı olacağı belirtiliyor.</li></ul><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Problem alanları ve Çin’in hâkimiyeti&nbsp;</h2>Batarya üretiminde kobalt, nikel ve lityum; rüzgar türbinleri üretiminde ise çelik ve bakır elementleri önem arz ediyor. Covid-19 pandemisinden bu yana bu&nbsp;hammadde fiyatlarındaki artış ve tedarik zincirindeki bozulmalar, temiz enerji teknolojileri sektörünün gelişimini engelleyen en güncel problemler olarak öne çıkıyor. Çin’in sektördeki hâkimiyeti, politika adımlarında esnek davranılmasının önünde engel olarak yorumlanıyor. Öte yandan rüzgâr, bataryalar, elektrolizörler, güneş panelleri ve ısı pompaları gibi seri üretilen teknolojilerde en büyük üç üretici ülke, her teknoloji için üretim kapasitesinin en az %70'ine sahip konumda yer alıyor.&nbsp;Raporda, dünyada güneş panelleri üretimi için duyurulan projelerin yalnızca %25’inin yapım aşamasında olduğu; bu rakamın elektrikli araç bataryaları için %35 ve elektrolizörler için %10'dan az olduğu belirtiliyor. 2030 için üretim kapasitesi duyurularının yaklaşık dörtte birini sırasıyla Çin ve Avrupa Birliği oluştururken; ABD de bu proje duyurularından %10 pay alıyor. Çin, bu noktada, belirli yönleriyle diğer ülkelerin bir adım daha önünde yer alıyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ülkede hâlihazırdaki toplam güneş paneli üretiminin %25’i ve batarya üretiminin %40’ı en yüksek teknoloji seviyesinde gerçekleşiyor. ABD ve Avrupa’da, açıklanan batarya ve elektrolizör fabrikalarının %20'den azı, henüz yapım aşamasında bulunuyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Çin, ayrıca, temiz teknoloji üretim kapasitesinin artırılmasına yönelik tüm duyuruların hayata geçirilmesi durumunda; 2030 yılında küresel güneş panelleri pazarının tamamını, elektrolizör pazarının üçte birini ve elektrikli araçların bataryalarının %90'ını tek başına tedarik edebiliyor.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kritik minerallerin işlenmesi ve rafine edilmesi için duyurulan projelerin çoğu Çin'de yer alıyor. Örneğin, bakır için 2030'a kadar açıklanan ek üretim kapasitesinin %80'ini Çin oluşturuyor.</li></ul><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Sektörün geleceği</h2>Rapora göre, rekabet avantajlarını güçlendiren ulusal endüstri programlarının, uluslararası kurallara uygun olarak tasarlanması ve stratejik ortaklıklarla tamamlanması gerekiyor. Bu kapsamda, önümüzdeki dönemde takip edilmesi amacıyla belirli göstergeler ön plana çıkarılıyor:&nbsp;Enerji maliyetlerinin, enerji yoğun sanayi sektörlerinin rekabet gücünde önemli bir farklılaştırıcı olmaya devam etmesi bekleniyor. Elektrik, hidrojen ve CO2’nin taşınması, dağıtılması ve depolanmasını kapsayan altyapı yatırımlarının gelişimine dikkat çekiliyor. Temiz enerji teknolojisi üretimine yönelik tüm endüstriyel stratejilerde, iklim ve enerji güvenliği&nbsp;başlığı üzerinde durulması gerektiği belirtiliyor. Ülkelerin kendi stratejilerini oluştururken işgücü becerilerini ve inovasyon&nbsp;hızını geliştirmelerinin altı çiziliyor. Ülkelerin tek başına hareket edemeyeceği ve&nbsp;uluslararası işbirliğinin gerekli olduğu vurgulanıyor.&nbsp;

Temiz enerji teknolojilerinin gelişimi

Sürdürülebilir Ekonomi ve Finans Araştırmaları Derneği (SEFiA) tarafından hazırlanan “Çevresel Ürünlerin Ticareti Raporu: Dünyada ve Türkiye’de Çevresel Ürünler”, başlıklı <a fr-original-style="" href="https://sefia.org/arastirmalar/cevresel-urunlerin-ticareti-raporu-dunyada-ve-turkiyede-cevresel-urunler/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">rapor</a>; iklim politikalarının küresel değer zincirleri vasıtasıyla çok daha geniş ve karmaşık bir düzlemde ele alındığı bu dönemde, çevre politikalarının küresel ticareti nasıl etkilediğine dair bir ön analiz sunuyor. Dünyada ve Türkiye’deki çevresel ürünler ticaretini analiz edip Türkiye özelinde belirli bulgular ortaya koyuyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Çevresel ürün: Çevresel ürünler endüstrisi su, hava ve toprağa verilen çevresel zararı önlemek, atık, gürültü ve ekosistem problemlerini sınırlamak ve en aza indirmek amaçlı üretim faaliyetlerini <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/p/CfMIUP0qXzp/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">içermektedir</a>. Fakat ticarete konu olan bir ürünün “çevresel” olarak nitelenip nitelenemeyeceğine dair genel bir fikir birliğine henüz varılamamıştır. Yine de çevresel ürün sınıflandırması üzerine, birçok muhtelif çaba da bulunmaktadır. OECD- Birleşik Çevresel Ürünler Listesi (Combined List of Environmental Goods) kendinden önceki sınıflandırma çabalarını pragmatik biçimde bir araya getirerek Harmonize Sistem’de altı basamak detayında 248 çevresel ürün belirlemektedir.</li></ul><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Çevresel ürün ticaretinde küresel bulgular</h2><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Çevresel ürünlerin küresel ticaret hacmi, 2020 itibarıyla 1,5 trilyon dolar seviyesindedir. Bu rakam, toplam küresel ticaretin yaklaşık %9’una denk gelmektedir.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Küresel ölçekte çevresel ürünler içerisinde en yüksek pay sahibi ilk üç ürün grubu&nbsp;“yenilenebilir enerji tesisi”,&nbsp;“atık su yönetimi ve içme suyu arıtma”&nbsp;ve&nbsp;“temiz veya kaynak verimli teknolojiler”&nbsp;olarak sıralanmaktadır.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Çin, Almanya ve Amerika Birleşik Devletleri (ABD) 2010-2020 döneminde çevresel ürün ihracatının yaklaşık %40’ını, ithalatının ise yaklaşık %30’unu gerçekleştirmiştir.</li></ul><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Türkiye’nin çevresel ürün ticareti</h2><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Türkiye’nin çevresel ürün ihracatı 7,4 milyar dolardan 16,3 milyar dolara; ithalatı ise 12 milyar dolardan 16,3 milyar dolara yükselmiştir.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Çevresel ürünler ihracatının toplam ihracattan aldığı pay 2010’da %6,1 iken 2020’de %9,1 seviyesine yükselmiştir.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Çevresel ürün ithalatında ise 2016’da tepe noktasına erişilmesinin ardından düşüş eğilimi söz konusudur. Çevresel ürün ithalatı, 2016’da Türkiye’nin toplam ithalatından %12 pay alırken 2020’de %9,1 pay almıştır.</li></ul><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Türkiye, yakaladığı artış trendine karşılık çevresel ürün ihracatındaki payını kaybetme tehdidiyle karşı karşıyadır.</h2>Türkiye’nin Avrupa Birliği (AB) merkezli bir değer zincirine dâhil olan çevresel ürün ticareti, özellikle otomotiv sektörü odağında şekillenmektedir. Bu noktada öne çıkan ihracat ürünlerinden bazıları “insan taşıyan diğer motorlu taşıtlar”, “dizel motorlar için aksam; parçalar” ve “benzinli motorlar için aksam parçalar”dır.&nbsp;Fakat AB ülkelerinin, 2035’te petrol ve dizelle çalışan yeni araçların satışını sonlandırmayı hedeflemesi ve elektrifikasyonun tüm sektörlerde artacağı yönündeki beklenti, Türkiye’nin önümüzdeki dönemde en önemli ihracat pazarında güç kaybedeceğini göstermektedir. Yatırım yelpazesinde güneş enerjisi ürünleri başta olmak üzere yenilenebilir enerji ekipmanları ve elektrifikasyonu destekleyen bileşenler üretimine yönelmesi, Türkiye için bir fırsat alanı olarak gözükmektedir.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Türkiye, enerji dönüşümünde dışa bağımlı konumdadır.</h2>Türkiye’nin çevresel ürün ithalatı dalgalı bir seyir izlerken özellikle 2016 ve sonrasındaki enerji dönüşümü politikalarının bunda belirleyici olduğu görülmektedir. 2016-2020 döneminde Türkiye’nin yeni güneş enerjisi kapasitesi kurulumlarıyla birlikte değerlendirildiğinde, ithalat ve kapasite kurulunu arasındaki paralel seyir, bir bağımlılık ilişkisine işaret etmektedir.Öte yandan çevresel ürün ticaretinde Türkiye’nin ithalat ve ihracat performansları karşılaştırıldığında, ithalat sepetinin ihracat sepetine göre çok daha çeşitlidir. Yapılan analizler, Türkiye’nin enerji dönüşümünde daha fazla çeşitte ürüne ihtiyaç duyduğuna, dolayısıyla dışa bağımlılığına işaret etmektedir.

Dünyada ve Türkiye’de çevresel ürünler analizi

2022’de SEFiA: Gelişmeler ve çalışmalarımız

<a fr-original-style="" href="https://sefia.org/arastirmalar/artan-elektrik-fiyatlari-ve-yenilenebilir-enerji-kaynaklarinin-piyasaya-etkisi/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">“Artan Elektrik Fiyatları ve Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Piyasaya Etkisi”</a> başlıklı rapor, Türkiye’de yenilenebilir enerji santrallerinin ve bu santrallere verilen teşviklerin piyasaya etkilerini değerlendiriyor. Rapor, yenilenebilir enerji kapasitesindeki artışın enflasyonda yaratacağı düşürücü etkisinin yanında, ithal yakıt maliyetlerini ve karbon emisyonlarını da önemli ölçüde azaltacağını gösteriyor.Çalışmada, YEKDEM (Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması) veya YEKA (Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanları) kapsamında geliştirilen projelerin ve daha çok lisanssız santralin hayata geçmesi durumunda, 2021 yılı tamamı ve 2022 yılının ilk yarısında serbest piyasadaki elektrik fiyatlarının ne olacağının ölçülmesi amaçlanıyor. Bugünküne kıyasla daha çok rüzgâr ve güneş enerjisi kullanılacağının varsayıldığı çalışmada (2021 başında toplam rüzgâr ve güneş kapasitesi 29,3 GW, 2022 Haziran ayı itibarıyla ise 35,9 GW) piyasa takas fiyatı ve YEKDEM birim maliyetinin nasıl değişeceği, enflasyonun&nbsp;nasıl seyredebileceği, gaz ve ithal kömür maliyetlerinin ne kadar azaltılabileceği ve karbon emisyonlarında ne kadar azaltım yapılmış olacağı analiz ediliyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bugün 19 GW Olan Güneş ve Rüzgâr Kurulu Gücümüz 36 GW olsaydı</h2><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Elektriğin serbest piyasadaki fiyatı daha düşük olacaktı: Toplam sistem maliyetlerinin gerçekleşen rakamlara kıyasla daha düşük olduğu hesaplanıyor. Serbest piyasadaki elektrik fiyatı, artan YEKDEM maliyetlerine rağmen, 2021 yılı için gerçekleşen değerlere kıyasla %3,5, 2022 yılının ilk altı ayı için ise %11,8 daha düşük olmaktadır.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Enflasyon daha düşük olacaktı: Yenilenebilir enerji üretiminin daha yüksek olduğu bir senaryoda, Temmuz 2022 itibarıyla %144,61 olarak gerçekleşen yıllık ÜFE enflasyonunun %129,22, aynı dönemde %79,60 olarak gerçekleşen yıllık TÜFE enflasyonunun ise %72,39 olacağı öngörülüyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Daha az enerji ithalatı yapılacaktı: Artan yenilenebilir enerji üretimi, öncelikle yüksek maliyetli gaz ve ithal kömür üretimini ikame etmektedir. 2021 yılı için ülkenin ithal yakıt faturasının 3,1 milyar USD, enerji krizinin derinleştiği 2022 yılının ilk altı ayı için ise 3,3 milyar USD miktarında düşeceği hesaplanıyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Karbon emisyonu azalacaktı: Özellikle karbon yoğun kaynakların ikame edilmesi yoluyla 2021 yılında 22,9 milyon ton CO2 eşdeğeri, 2022 yılında ise 13,4 milyon ton CO2 eşdeğeri karbon azaltımı yapılacağı görülüyor. Çalışmada 18 ay için hesaplanan toplam azaltım miktarı 2020 yılı için açıklanan elektrik üretimi kaynaklı karbon emisyonlarının yaklaşık %28’ine denk geliyor.</li></ul>Küresel enerji krizinden korunmak için en uygun alternatifin rüzgâr ve güneş gibi yerli ve temiz kaynaklar olduğu görülüyor.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(149, 193, 31); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(149, 193, 31); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Volkan Yiğit, APLUS Enerji Ortağı “Çalışma, küresel enerji krizi baş gösterdiği sıralarda eğer daha yüksek yenilenebilir enerji kurulu gücü yapılabilmiş olsaydı ülkedeki serbest piyasa elektrik fiyatlarının daha düşük olacağını göstermiştir. Eski YEKDEM santrallerinin alım garantisi süreleri sona erdikçe, yenilenebilir enerji üretiminin maliyetler üzerindeki düşürücü etkisi daha da gözle görülür olacaktır. Bu katkının yanı sıra yenilenebilir enerjinin ithal yakıt bağımlılığının azaltılması, arz güvenliğinin sağlanması ve karbon emisyonlarının düşürülmesi gibi çok yönlü faydaları getireceği görülmektedir. Bu açılardan piyasada hem maliyetlerin düşürülmesi hem de çok yönlü faydalardan yararlanılabilmesi için atılması gereken adım, kapsamlı bir yenilenebilir enerji strateji ve hedeflerinin oluşturulmasıdır.”</blockquote><blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(149, 193, 31); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(149, 193, 31); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Bengisu Özenç, SEFiA Direktörü “Küresel olarak yüksek enflasyonun hâkim olduğu bir ortamda, yenilenebilir enerji üretiminin payının artırılması özellikle küresel emtia fiyatlarının arttığı dönemlerde enflasyonu kontrol etmede etkili olduğundan önemli bir strateji olarak göze çarpıyor. Bu yaklaşımın ipuçlarını zaten yakın zamanda Amerika Birleşik Devletleri’nde devreye giren ve enerji dönüşümünü merkeze alan Enflasyonla Mücadele Paketi’nde gördük. Çalışmamızda da kronik olarak yüksek enflasyonla mücadele etmekte olan Türkiye’de güneş ve rüzgârın payının artması durumunda enflasyonun 7 puan daha düşük gerçekleşebileceğini ortaya koyduk. Ayrıca, güneş ve rüzgâra dönüşle enerji bağımsızlığının güçlenmesi sayesinde döviz kurunun olumsuz etkilerinin sınırlanacağı ve kamu bütçesi dinamiklerinin rahatlayacağı düşünüldüğünde, uzun vadede vergi yükünün azalacağı ve alım gücü üzerindeki dolaylı artırıcı etkilerin toplum refahını yükselteceği de söylenebilir.”</blockquote>

Yenilenebilir enerji ile enflasyonu iyileştirmek mümkün

<a fr-original-style="" href="https://sefia.org/arastirmalar/iklim-degisikligi-ve-surdurulebilirlik-arastirmasi-bist-30-firmalarinin-gorunumu/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">“BİST 30 Firmalarının Görünümü”</a> adlı raporda Borsa İstanbul’da işlem gören, hem işlem hacmi hem de piyasa değeri en yüksek 30 şirketin oluşturduğu BİST 30’da yer alan bankacılık harici 25 şirketin iklim değişikliğine yaklaşımı beş kriterde değerlendiriliyor: Fosil yakıt varlıkları/yatırımları, temiz enerji yatırımları, “Net Sıfır”, Karbon ayak izi ve “Karbon Nötr” için hedef belirlenmesi, ESG (Çevresel, Sosyal, Yönetişimsel uygulamalar) ve benzeri diğer derecelendirmeler.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">BİST 30’da sadece 6 şirketin net sıfır için hedef tarihi var</h2>Araştırmaya göre, incelenen 25 şirketten yalnızca altısının (Arçelik, Sabancı Holding, Aselsan, Vestel, Şişecam ve Pegasus) net sıfır için hedef tarihi bulunuyor. Yani bu şirketler belirli bir tarihte, enerji verimliliği, elektrifikasyon ve yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanmak gibi seçeneklerle emisyonlarını net sıfır seviyesine indirmeyi hedefliyor. Öte yandan, yine bu 25 şirketin yalnızca on birinin (Arçelik, THY, Ford Otomotiv, Sasa Polyester, Aselsan, Turkcell, Tekfen, Tofaş, TÜPRAŞ, Pegasus ve Koç Holding) karbon nötr için hedef tarihi bulunduğu belirtiliyor. Yani bu şirketler sebep oldukları toplam emisyon ile, çevreci yatırımları sayesinde telafi ettikleri emisyon miktarını dengelemeyi hedefliyor.Diğer yandan, şirketlerin çevresel, sosyal ve yönetişimsel anlamda attığı adımları değerlendiren ESG derecelendirmesinde yalnızca iki şirketin ESG skoru özelinde düşük riskli olduğu, on iki şirketin&nbsp;ise orta riskli olduğu ortaya koyuluyor. Yüksek ve ciddi yüksek ESG skoru alan şirket sayısı ise on bir olarak açıklanıyor. Yani yüksek ve ciddi yüksek riskli şirket oranı %44 iken düşük riskli şirket oranı yalnızca %8. Başka bir deyişle raporda, borsanın en büyük 25 şirketinin %92’sinin çevresel ve sosyal açıdan ciddi risklerle karşı karşıya olduğu söylenebilir.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(149, 193, 31); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(149, 193, 31); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Efe Baysal, İklim için 350 Derneği Türkiye Koordinatörü “İklim değişikliğiyle küresel mücadelede en önemli adımlardan olan Paris Anlaşması’na taraf olan Türkiye, 2053 yılı için net-sıfır emisyona ulaşma hedefini açıkladı. Türkiye’nin bu hedefini yakalayabilmesi için hızlı bir emisyon azaltım patikası izlemesi gerektiği oldukça açıkken, Türkiye’nin en büyük şirketlerinin bu patikanın çok uzağında ilerlediğini görmek üzücü. Raporumuz, iklim değişikliğiyle gerçek anlamda mücadele için kamu sektörünün yanı sıra özel sektörün de acilen üzerine düşen sorumlulukları yerine getirmesi gerektiğini gösteriyor.”</blockquote>Raporda ayrıca, ihracatının yaklaşık yarısını AB ülkelerine gerçekleştiren Türkiye için önemli bir rekabet potansiyeli taşıyan Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM) da ele alınıyor. Rapora göre, AB Sınırda Karbon Vergisi Mekanizması’ndan doğrudan etkilenecek dört şirket dikkati çekiyor: Demir-çelik sektöründen Erdemir ve Kardemir ile gübre sektöründen Gübretaş ve Hektaş. Üretim esnasında sebep oldukları karbon emisyonu yoğun olan bu şirketlerin, üretim süreçlerini yeniden düzenleyerek emisyonlarında önemli miktarda bir azalmaya gitmezlerse, Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması’ndan ciddi anlamda olumsuz etkilenmeleri bekleniyor. Bu şirketlere ek olarak, yine BİST 30 içerisinde yer alan Koç Holding, Sabancı Holding ve Tekfen Holding’in de çimento ve fosil yakıt bazlı enerji sektörlerinde yer alan grup şirketleri ile bağlı ortaklıklar ve iştirakler yoluyla SKDM’den dolaylı olarak etkileneceği öngörülüyor.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(149, 193, 31); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(149, 193, 31); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">İbrahim Çiftçi, SEFiA Finansal Araştırmalar Direktörü “Türkiye’de bir kısım şirketler ulusal emisyon ticaret sisteminin hayata geçmesiyle üretim süreçlerinde sebep oldukları karbondan maddi olarak sorumlu olacaklar. Ancak bundan önce AB tarafından karbon vergisiyle tanışarak fiyat rekabetçiliğinde darbe alacaklar. Bu risklerin yanı sıra halka açık şirketlerin karşılaşacağı bir diğer büyük tehdit ise küresel fon yönetim şirketlerinin çok yakında yatırım kararlarında bu dönüşümü önceliklendireceği beklentisi. Uluslararası finansmana erişimde sıkıntı yaşayan yahut yüksek oranlarla borçlanan şirketlerin, bu yatırımcıların radarından çıkması hem Borsa İstanbul hem de ülke ekonomisi adına ciddi bir tehdit. Öte yandan dönüşümle uygun pozisyon almak ise, bu şirketler için bir fırsat. Özetle, şirketlerin bu enerji odaklı ekonomik dönüşüme hangi hızla adapte olacağı mali yapıları üzerinde etkili olacak’’</blockquote>

BİST 30 firmaları ve iklim değişikliğine yaklaşımları

Kömür, elektrik üretiminin %36’sına kaynak oluştururken küresel karbondioksit (CO2) emisyonlarının da en büyük yayıcısı konumunda <a fr-original-style="" href="https://www.iea.org/reports/coal-in-net-zero-transitions/executive-summary" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yer alıyor</a> ve bu nedenle iklim kriziyle mücadelede en öncelikli alan olarak karşımıza çıkıyor. İçinde bulunduğumuz küresel enerji krizi –artan enerji talebi, yüksek gaz fiyatları ve tedarik problemleri– kömürden çıkış tartışmalarına bir miktar ket vurmuş gibi gözükse de önümüzdeki şu gerçeği değiştirmiyor: Kömür tüketiminin %95’i, net sıfır taahhüdünde bulunan ülkelerde gerçekleşiyor.&nbsp;Kömürden çıkışı kurgularken iki önemli soru cevap bekliyor. Dünyadaki mevcut kömür varlığı nasıl değerlendirilecek ve ilgili fayda-maliyetlerin hakkaniyetli bir dağılımı nasıl sağlanacak? Bu noktada, Uluslararası Enerji Ajansı’nın&nbsp;<a href="https://twitter.com/fbirol/status/1592398044594864128" target="_blank" fr-original-style="" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;"></a><a href="https://twitter.com/fbirol/status/1592398044594864128" target="_blank" fr-original-style="" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;"></a><a fr-original-style="" href="https://twitter.com/fbirol/status/1592398044594864128" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Kömürden Geçişe Maruz Kalma Endeksi</a>&nbsp;(IEA Coal Transition Exposure Index), bu konuya dair kapsamlı bir haritalama sunuyor. Kömürden çıkış planlanırken, belirli bölgeler yukarıdaki sorular kapsamında daha çok dikkat gerektiriyor. 2020’li yıllarda, gelişmekte olan ülkelerdeki kömür kaynaklı emisyonların gelişmiş ülkeleri geride bırakması bekleniyor ve Çin bu yoldaki en önemli aktör olarak öne çıkıyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Risk altındaki bölgeler:&nbsp;Endonezya, Moğolistan, Çin, Vietnam, Hindistan ve Güney Afrika istihdamda kömürün yoğunluğu bakımından diğer bölgelerden ayrışıyor. Kömürün istihdamdaki oranı diğer bölgelerde %1’den daha az iken bu oran ilgili bölgelerde %5-8 arasında değişiyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Çin: Dünyadaki çelik ve çimento üretiminin yarısından fazlasını gerçekleştiren Çin’de, enerji sektörü küresel kömür talebinin üçte birini tek başına karşılıyor.</li></ul><img src="https://s3.eu-central-1.amazonaws.com/images.aposto.com/2022/11/1/1670824765192.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="2.22" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Net sıfır geçişi için kritik eşik ve Asya’daki karmaşa</h2>Dünya genelinde 9 bin kömürle çalışan termik santral (2.185 GW kapasite) bulunuyor ve bunların dörtte üçü gelişmekte olan ekonomilerde yer alıyor. Kömürde net sıfır geçisi bu ülkelerde, özellikle Asya’da, çok daha karmaşık bir hâl alıyor. Çünkü operasyonda bulunduğu yıl bakımından daha genç olan kömür santrallerinde geçiş daha zor ve Asya’daki santrallerin yaş ortalaması 15 iken bu rakam Kuzey Amerika’da 40’a yükseliyor.Öte yandan çelik ve çimento sektörlerindeki ekipmanların –yüksek ısılı fırınlar gibi– ömürleri yaklaşık 40 yıl iken 25. yıllarında büyük bir yenilemeden geçiyor. Önümüzdeki 10 yılda, bu yenileme doğrultusundaki yatırım kararları gözden geçirilecek. Eğer bu tesislerin çalışma süreçlerinde hiçbir değişikliğe gidilmezse ve tesisler yaşam ömürleri boyunca çalışmaya devam ederse küreseldeki kömürle çalışan santrallerin 330 Gt CO2e emisyon salması öngörülüyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Senaryoların gösterdikleri</h2>Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) <a fr-original-style="" href="https://www.iea.org/reports/coal-in-net-zero-transitions" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">“Net Sıfır Geçişlerinde Kömür: Hızlı, Güvenli ve İnsan Merkezli Değişim Stratejileri”</a> (Coal in Net Zero Transitions: Strategies for Rapid, Secure and People-Centred Change)&nbsp;başlıklı raporunda iki farklı senaryo ile kömürle çalışan santrallerden kaynaklanan emisyonları azaltmanın maliyeti analiz ediliyor. Buna göre;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Duyurulan Taahhüt Senaryosu&nbsp;(The Announced Pledges Scenario - APS), açıklanan tüm net sıfır taahhütlerinin zamanında yerine getirildiğini varsayıyor. Yüzyıl ortasına kadar kömür talebinde %70, petrol ve gazda talebinde ise %40’lık düşüş öngörülüyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">2050’ye Kadar Net Sıfır Emisyon Senaryosu&nbsp;(The Net Zero Emissions by 2050 - NZE) ise küresel kömür kullanımının 2050’ye kadar %90 oranında düşmesi ve gelişmiş ekonomilerde 2035’e kadar ve dünya çapında ise 2040’a kadar karbon nötr olunması öngörülüyor.</li></ul>Kömürden geçiş senaryolarında, başta güneş ve rüzgar olmak üzere, temiz enerji kaynakları önceliklendiriliyor. Fakat yukarıda bahsi geçen sonuçlar elde edilirken, bu hızlı geçişin özellikle elektrik talebinin sabit veya düşüşte olduğu ülkelerde gerçekleştiği belirtiliyor. Bu durum, enerji geçişini Hindistan gibi kömür yoğun sanayi üretiminin yüksek olduğu ülkelerde gerçekleştirmenin zorluğunu tekrar işaret ediyor.&nbsp;APS’nin gerçekleşmesi için 2050’ye kadar 6 trilyon dolar yatırım yapılması gerekiyor. Fakat bu yatırımların %90’ının yenilenebilir ve nükleere, %10’unun ise enerji depolama ve elektrik şebekelerinin yenilenmesine ayrıldığının altını çizmek gerekiyor. NZE’de yatırım tutarı ise 9,5 trilyon dolara kadar yükseliyor. Gelişmekte olan ekonomilerde, Çin dışarıda bırakıldığında, APS için 500 milyar dolar, NZE için ise bir trilyon doların üzerinde yatırım gerekiyor. Çoğu santralin kamu denetiminde olması ve özelleştirilmiş santrallerin ise esnek olmayan alım garantisiyle korunması, finansmanın başlı başına yeterli olmadığını gösteriyor. Geçiş sürecini hızlandıracak olanın inovatif ve temiz finansal mekanizmalar olacağı vurgulanıyor.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İnsan merkezli değişim</h2>Dünyada yaklaşık 8,4 milyon kişi kömür değer zincirlerinde çalışıyor. Bunların 6,3 milyonu madencilik, işleme ve nakliye, 2,1 milyonu ise enerji üretiminde yer alıyor. APS'de toplam istihdamın 2030'da 6,1 milyona düşmesi öngörülürken, bu düşüşün yaklaşık yarısının işgücü verimliliğinden kaynaklanıyor. Öte yandan temiz enerjiye geçiş, yeni istihdam yaratımını da beraberinde getiriyor. APS'de temiz enerji istihdamı 2019'da yaklaşık 32 milyon iken 2030'da 54 milyona çıkıyor.&nbsp;İş kayıplarının çoğunlukla emeklilikle karşılanabileceği ve bir taraftan da dezavantajlı konumda kalacak işçilerin tazmin edilmesi ya da yeniden eğitimle dönüşüme dâhil edilmesinin de önemi vurgulanıyor. Fakat bu noktada, kömüre en çok bağımlı 21 ülkeden yalnızca beşinin bir adil geçiş politikası hazırladığının da altı çiziliyor.

SEFiA İklim Gündemi

SEFiA İklim Gündemi