Veri Koruma ve Mahremiyet Gündemi

Alegorik Bir Anlatı

Son zamanlarda Kişisel Verileri Koruma Kurumu (“Kurum”) tarafından yayınlanan veri ihlali bildirimlerinde dikkat çeken bir husus var; ihlallerin veri işleyenin gerekli tedbirleri almaması sebebiyle gerçekleşmesi.

Evet, kulağa korkutucu geliyor. Ancak geçtiğimiz haftalarda dünyanın dört bir yanından insan veri mahremiyeti ve gözetim endişelerini bir tarafa bırakarak parıldayan gümüş bir kürenin önünde retina taratmak için sıraya girdi.

Özel hayatın gizliliği ve kişisel verilerin korunması kavramlarının her ne kadar benzer şeyleri ifade ettiğini düşünsek ve kimi zaman birbiri yerine kullansak da, bu kavramlar, esasında gerek tarihsel süreçleri gerekse kapsadıkları anlam ve korudukları değerler açısından birbirinden ayrı iki kavramlar.

Günümüzde sosyal medya platformları internet kullanıcılarının reklam panoları haline gelmiş durumda. Yeni bağlantılar ve takip ilişkileri kurmak, fotoğraf, video, yazı içerikli paylaşımlarda bulunmak ve başka kişilerle mesajlaşmak, sosyal medya platformları üzerinde gerçekleştirebileceğimiz hareketlerden yalnızca bazıları. Kimi zaman nerede yeni bir işe başladığımızı, kimi zaman hangi kafede hangi arkadaşlarımızla doğum günümüzü kutladığımızı paylaşıyoruz. Özetle, kendimizle ilgili pek çok bilgiyi geniş bir kitlenin haber ağına dahil etmiş oluyoruz. 2023 yılı itibariyle Türkiye’de 67 milyon sosyal medya kullanıcısı olduğu biliniyor. 85 milyonluk bir nüfusa göre gerçekten de yüksek bir oran. Her dört kişiden üçü sosyal medyada dijital bir iz bırakıyor. Kalan bir kişi ise muhtemeldir ki farkında olmadan diğer üç kişinin paylaşımlarında yer alarak dolaylı da olsa bir dijital iz bırakmış oluyor. Bir noktada hepimiz bu uçsuz bucaksız ağın bir parçasıyız. Peki, bu geniş ağda kendimizi nasıl koruyacağız? Hem sosyal olup hem güvende olmak mümkün mü? Doğru adımları izlerseniz neden olmasın! Unutmayın, kimliğiniz sadece cüzdanınızdaki karttan ibaret değil, dijital dünyada bıraktığınız izler bir yapboz gibi birleştirilebilir. Sizin için doğru adımları bazı başlıklar altında derledik. Gelin beraber inceleyelim!

Türkiye’de bizlerin bildiği kadarıyla henüz uygulanmayan ancak belki de ileride sıkça göreceğimiz bir yaklaşım olan “Öde ya da Tamam (Pay or Okay)” yaklaşımı 2021 yılında sivil toplum örgütü Noyb’un şikayetleri üzerine Avrupa Birliği’ndeki bazı veri koruma otoritelerinin bu konuda karar vermesine neden oldu.

Bizi bizden daha iyi tanıyan algoritmaların, bizi saatlerce akıllı cihazlarımızın ekranlarına odaklanmış halde tutmak için yılmadan yorulmadan çalışması elbette ücretsiz ve kârsız bir uğraş değil. Ne kadar çok reklam tüketir ve bizzat kullanıcılar olarak kişisel verilerimizin kullanımına ne kadar sınır koymazsak günün sonunda oldukça yüklü bir ödeme yapmış şekilde platformlardan ayrılmış oluyoruz. Ancak elbette bu ödeme verilerimiz ile çarkları dönen şirketler için yeterli değil. Şirketlerin gözlerini diktiği yerde artık daha hassas, daha gizli ve daha detaylı bilgilerimize ulaşabilecekleri genetik verilerimiz var.

Kullanıcılarına sağlık, fitness, beslenme, uyku ve regl takibi gibi konularda bilgi sağlayan ve kullanıcı verilerini toplayan çeşitli mobil uygulamalar sağlıklı bir yaşam konusunda kolaylıklar sağlıyor. Kullanıcılar bu uygulamalar sayesinde kendilerine günlük adım sayısı, harcayacakları kalori gibi çeşitli hedefler belirleyebilmekte ve yine bu uygulamalar sayesinde ilerlemelerini takip edebiliyor. Özellikle akıllı telefonlarına uyumlu akıllı saatler aracılığı ile kalp atış hızlarını, uykularını ve stres seviyelerini dahi takip edebilmektedirler. Bu uygulamalar bireylerin kendi sağlıkları hakkında daha bilinçli olmalarını sağlayabilir ve bireylerin genel sağlık durumlarının iyileşmesine yardımcı olabilir. Ancak bu uygulamalar büyük veri risklerini de beraberinde getirmekte.

Avrupa Birliği ve Meta, uzun zamandır veri koruma regülasyonlarıyla ilgili olarak karşı karşıya geliyor. Birliğe bağlı kurullar geçtiğimiz aylarda Meta’ya, kullanıcı verilerinin doğru kullanılmadığı gerekçesiyle 1,2 milyar Euro ceza kesmişti. Şimdi de gündem Threads ve veri işleme politikaları...

Sosyal medya platformlarının hayatımıza girmesi ile birlikte pek çoğumuz üyelik hesabı oluşturabilmek ve platformdan faydalanabilmek için farklı kategorilerde kişisel verilerimizi paylaşıyoruz. Bu paylaşımı yaparken de oldukça uzun ve karmaşık olan gizlilik politikasını detaylı incelemiyoruz. Ancak en nihayetinde platform tarafından bize sunulan şartları kabul etmiş oluyoruz.