AK Parti'yi iktidara taşıyan koşullar

Hapis cezası ve kahraman kültü

Recep Tayyip Erdoğan, 6 Aralık 1997’de Siirt’te düzenlenen mitingde okuduğu şiirden dolayı "halkı sınıf, ırk, din, mezhep veya bölge farklılığı gözeterek kin ve düşmanlığa tahrik ettiği" gerekçesiyle 10 ay hapis cezasına çarptırıldı. O dönem Belediye başkanlığı görevinden ayrılan Erdoğan, 26 Mart 1999’da girdiği cezaevinden 24 Temmuz 1999’da tahliye edildi. Bu siyasi tutsaklık, Erdoğan’ın yükselişinde önemli bir dönüm noktası oldu.

1999 depremi

17 Ağustos 1999’da Türkiye, tarihinin en büyük depremlerinden biri ile yüzleşti ve çok büyük bir yıkıma maruz kaldı. Gölcük merkezli ve 7,6 büyüklüğündeki deprem çok büyük mal ve can kaybına sebep olmuştu. Dönemin DSP-MHP-ANAP  koalisyon hükümeti, deprem sonrasındaki arama-kurtarma, yardım ve lojistik süreçlerinin kötü yönetilmesi nedeniyle büyük eleştirilere maruz kalmıştı. Hükümetin deprem sürecindeki kötü yönetimi ve çöken devlet kapasitesi, AK Parti’nin yükselişine zemin hazırladı.

2001 krizi

2001 ekonomik krizinin ardından %70’e çıkan enflasyon oranı, %7500’e çıkan gecelik faiz oranı, Türk lirasındaki aşırı devalüasyon ve yoksullaşan kitleler, Türkiye’de toplum, siyaset ve ekonomi üzerinde büyük hasarlar bıraktı. ANASOL-M hükümetinin kötü kriz yönetimi performansı, AK Parti tarafından uzun yıllar tek parti hükümetinin istikrar yarattığı algısının topluma yerleştirilmesine zemin hazırladı.

Toplumda yeni bir siyaset arayışı

2000’lerin başında sosyal, siyasi ve ekonomik kriz sürerken toplum yeni bir siyaset arayışı içindeydi. Mevcut siyasi partiler ve aktörler yaşanan krizden çıkışa dair topluma güven vermiyordu. 14 Ağustos 2001’de Milli Görüş hareketinin ‘revizyonist’ kanadı tarafından kurulan Ak Parti, topluma yeni bir seçenek sunuyordu.

Özgürlük arayışı

1982 Anayasası’nın otoriter yönetim anlayışı, 28 Şubat sürecinin muhafazakar kesim üzerindeki baskıcı politikaları ve Kürt halkının eşitlik ve temsiliyet arayışı toplumda yoğun bir demokrasi ve özgürlük talebi yaratmıştı. Bu konjonktürde, AK Parti’nin AB’ye tam üyelik ve demokratik reformlar yapma vaatleri toplumun farklı kesimlerinin özgürlük taleplerine cevap vererek önemli bir karşılık buldu.