Aposto! Gündem gözünden: 2021'de Türkiye

Kıbrıs’ın durumu

Kıbrıs meselesinde, 2021 ilkbaharında Cenevre'de gerçekleşen gayriresmî görüşmelerin sonucunda "yeterli ortak zemin bulunamadığı" açıklaması paylaşıldı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın KKTC ziyaretinde Kıbrıs'taki kapalı Maraş bölgesinin %3,5'ine denk gelen alanın pilot bölge olarak açılacağına ilişkin açıklamaları tepki çekti. Konu Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’ne taşındı. Dışişleri Bakanlığı, kararların uluslararası hukukla tamamen uyumlu olduğunu söyledi.

Amirallerin bildirisi

104 emekli amiral "Montrö Sözleşmesi'nin tartışmaya açılmasına" ve "sarıklı amiralin namaz kıldığı görüntülere" ilişkin bir bildiri yayımladı. Bildirinin darbe çağrıştırdığını düşünen hükümet üyeleri açıklamaya sert tepki gösterdi. Muhalefetten bazı isimler bildiriyi onayladı, bazıları eleştirdi. Emekli amirallerin ilk duruşmasının 21 Mart 2022’de gerçekleştirileceği aktarıldı.

İstanbul Sözleşmesi

Türkiye, Resmî Gazete'de yayımlanan kararla İstanbul Sözleşmesi'nden çekildi. Karar birçok şehirde protesto edildi, karardan vazgeçilmesi için 1 milyona yakın imza toplandı. Danıştay, Haziran 2021'de kararın yürütmesinin durdurulması yönündeki talebi reddetti. 

Boğaziçi Üniversitesi protestoları

Çiğdem Kafesçioğlu

Boğaziçi Üniversitesi'ne Melih Bulu'nun rektör olarak atanması önce kampüste, sonra İstanbul'un farklı noktalarında ve sonra da çeşitli illerde ve yurt dışında protesto edildi. Protestolarda çok sayıda gözaltı oldu.

Protestoların altı ayda biteceğini öngören Melih Bulu, göreve gelişinin altıncı ayında istifa etti. Rektörlük görevine üniversite bileşenlerinin güven oyu vermediği iki isimden biri olan Naci İnci atandı.

Akademisyenlerin rektörlük binasına karşı gerçekleştirdikleri protesto, 11 ayı aşkın süredir devam ediyor. 

İstifalar, görev değişiklikleri

İstifa eden Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan’ın yerine Nureddin Nebati, Millî Eğitim Bakanı Ziya Selçuk’un yerine Mahmut Özer, Ticaret Bakanlığı'na kendi şirketinden dezenfektan sattığı iddia edilen ve sonra görevine son verildiği belirtilen Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan'ın yerine Mehmet Muş atandı. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk görevden alındı, bakanlık ikiye ayrıldı; Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Derya Yanık, Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin oldu. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı Naci Ağbal görevden alındı, yerine Şahap Kavcıoğlu atandı. Ekim 2021'de de TCMB'de iki başkan yardımcısı, bir para politikası kurulu üyesi değiştirildi. 

Muharrem İnce CHP'den istifa ederek Memleket Partisi'ni, Ümit Özdağ İYİ Parti'den istifa ederek Zafer Partisi'ni kurdu. 

Covid-19

Mart 2021 sonunda Türkiye'de artan vakalar sebebiyle sokağa çıkma yasağı gibi tedbirlere geri dönüldü. Nisan 2021 ortasında iki haftalık kısmi kapanma dönemine geçildi. Sonrasında, 29 Nisan'dan 17 Mayıs'a kadar tam kapanma açıklandı. Yıl sonunda tespit edilen yeni varyant Omicron, Türkiye’de de görüldü. 2021'in son günlerinde vaka sayıları 39 binin üzerine çıktı.

Doğal afetler, çevre

Yangınlar: Türkiye yaz aylarını 28 Temmuz'da Manavgat'ta başlayan, 15 gün süren ve 49 ilde görülen yaklaşık 300 yangın gündemiyle geçirdi. Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli 12 Ağustos'ta tüm yangınların kontrol altına alındığını duyurdu. Sekiz vatandaş hayatını kaybetti. Bu süreçte hükümet ve muhalefet, yerel yönetimler ve merkezî yönetim arasında yangın söndürme uçakları ve müdahale koordinasyonu gibi başlıklarda tartışmalar yaşandı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, sosyal medyada başlatılan "helpturkey" kampanyasına tepki gösterdi. 

Seller: Yangınları takiben Kastamonu, Sinop ve Bartın başta olmak üzere Batı Karadeniz'de sel felaketleri görüldü. AFAD açıklamalarına göre sellerde 80’i aşkın vatandaş hayatını kaybetti. 

Müsilaj: Marmara Denizi kıyıları, deniz salyası olarak da adlandırılan müsilajla kaplandı. 

10 büyükelçi, Kavala, Demirtaş

Cumhurbaşkanı Erdoğan, tutuklu iş insanı Osman Kavala’nın serbest bırakılmasına yönelik ortak bir çağrı yayımlayan on büyükelçinin "istenmeyen adam (persona non grata) ilan edilmeleri" için talimat verdiğini duyurdu. Büyükelçilikler "Viyana Sözleşmesi'nin 41. Maddesine riayet etmeyi teyit ettiklerini" belirten bir açıklama paylaşarak bildirideki amacın "Türkiye'nin iç işlerine karışmak olmadığını" kaydetti. Olay dış basında "Erdoğan geri adım attı" başlıklarıyla yer aldı. 

Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin Osman Kavala'nın serbest bırakılması yönündeki kararını uygulamayan Türkiye için "ihlal prosedürü" başlattı ve Türkiye’den 19 Ocak’a kadar görüş iletmesini istedi. Ayrıca komite, son toplantıda Selahattin Demirtaş'ın serbest bırakılması yönünde çağrıda bulundu. 

İkizdere, Akbelen, Validebağ 

Rize'nin İkizdere ilçesinde halkın İşkencedere Vadisi'ne Cengiz İnşaat tarafından yapılacak taş ocağına direnişi, sekiz aydır sürüyor.

2021 bahar aylarında tekrar gündeme gelen orman kesimleri sebebiyle Muğla'nın Milas ilçesine bağlı İkizköy'de yer alan Akbelen Ormanı'nda başlayan orman nöbeti devam ediyor.

Üsküdar Belediyesi'nin Validebağ Korusu'na müdahalesi, Eylül 2021'de protestolara neden oldu. Koru için mahallelilerin nöbeti sürüyor.

HDP’ye kapatma davası, Gergerlioğlu’na tutuklama

Sosyal medyada yaptığı bir haber paylaşımı sebebiyle "terör örgütü propagandası" yapmakla suçlanan HDP milletvekili Ömer Faruk Gergerlioğlu'nun milletvekilliği düşürüldü, Nisan 2021’in başında da tutuklandı. Anayasa Mahkemesi hak ihlali kararı verdi ve serbest bırakılan Gergerlioğlu’nun vekilliği 16 Temmuz’da iade edildi. Diğer yandan Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı, HDP'nin kapatılması için dava açtı. Davaya ilişkin karar, Anayasa Mahkemesince 2022 içinde verilecek. 

Ekonomi

2021'in ikinci yarısında Türkiye'de ekonomi sıkça konuşuldu. Eylül 2021’den itibaren politika faizi %19’dan %14’e düşürüldü. 2021’in başında 7,43 düzeylerinde olan dolar/TL Aralık 2021’de 18 üzerini test etti. Cumhurbaşkanı Erdoğan, cari açığı kapatarak büyümeyi hedefleyen "ekonomik kurtuluş savaşını" duyursa da ekonomistler, ortada bir model olmadığı görüşünü savundu. 

Kur artışları enflasyona yansıdı. TÜİK’in Kasım 2021’de %21,3 olarak açıkladığı 12 aylık tüketici enflasyonu, bağımsız araştırma grubu ENAGrup tarafından %58,6 olarak ölçüldü. Yılın son günlerinde Kur Korumalı TL Vadeli Mevduat isimli bir bankacılık ürünü duyuruldu. Dolar/TL 11 düzeylerine, avro/TL 14’e çekilse de yılın son günlerinde dolar/TL 13 seviyesini test etti; Bakan Nebati "her şey kontrol altında" dedi.