Avrupa'da işçiler neden ayaklanıyor?

Dün, Genel İş Konfederasyonu (CGT) sendikasından bir temsilci, Reuters'a TotalEnergies'in Gonfreville ve Feyzin rafinerilerindeki operasyonlarını etkileyen grevin dün 2 rafineride devam ettiğini söyledi. Bu haber, sendikanın geçtiğimiz gün ülke genelindeki işçileri 27 Ekim ile 10 Kasım tarihlerinde greve çağırmasının ardından geldi. 

Geçtiğimiz haftalarda, hatta aylardaysa bunun gibi birçok haber gündemde yer aldı, zira özellikle son haftalarda Fransa'da akaryakıt sektöründe başlayan, istasyonlarda yakıtın tükenmesi sonucunda kuyruklar oluşmasıyla hafızalarımıza kazınan ve diğer sektör çalışanlarına da yayılan grevler yeni başlamadı; bir süredir dünyanın birçok yerinde, farklı nedenlerle ve özellikle ulaştırma sektöründen çalışanların katılımıyla devam ediyor.

Havayolları

Pandemi kısıtlamalarının kalktığı ve normalleşmenin görüldüğü 2022'de havayolları sektörü, tüketici tarafında ani talep artışıyla karşı karşıya kaldı. Havalimanlarının ve uçakların doluluk oranları, havayolu şirketlerinin yolcu sayıları arttı. Örneğin Türk Hava Yolları'nın (THY), koltuk kapasitesi Eylül 2022'de 2019 seviyelerinin %15,9 üzerine çıkarak 140,6 milyardan 150,9 milyara yükseldi ve şirket 7,3 milyon yolcu taşıyarak %85,4 doluluk oranına ulaştı. İrlanda merkezli Ryanair, şimdiye kadarki en yoğun 3. ayı olan eylül ayında 15,9 milyon yolcu taşıdı ve şirketin yolcu sayısı pandemi öncesi seviyelere göre %13 arttı.

Geçtiğimiz hafta Almanya merkezli havayolu şirketi Lufthansa'nın iştiraki Eurowings'de pilotlar iş yüklerinin azaltılması, ücretlerinde artış, uçuş zamanlarına sınırlama getirilmesi gibi taleplerle 3 günlük grev yaptı. Grev sonucunda 488 uçuşun 240'ı iptal edilirken 25 bin yolcunun bu durumdan etkilendiği aktarıldı. Fransa'da eylül ayının ortalarında hava trafik kontrolörleri daha yüksek ücret, işe alımın artırılması gibi taleplerle 1 günlük greve gitti ve ülke genelinde 400'den fazla uçuş iptal edilirken 200 uçuş ertelendi.

^{Roberto Pfeil/dpa/The Local}

• Bilgi: Eurostat verilerine göre Avro Bölgesi'nde eylül ayı enflasyonu %10'dan %9,9'a revize edilirken Fransa'da enflasyon %6,2 oldu. Almanya'da tüketici enflasyonu (TÜFE) eylül ayında yıllık bazda %10, AB ile uyumlulaştırılmış verilerde %10,9 oldu ve Aralık 1951'den bu yana en yüksek seviyeye ulaştı.

^Demiryolu

Birleşik Krallık'ta ve Belçika'daysa demiryolu çalışanları yaz aylarından bu yana enflasyonla orantılı ücret artışı isteğiyle greve gidiyor. Guardian'ın haberine göre, Birleşik Krallık'ta demiryolu çalışanlarının örgütlendiği Transport Salaried Staffs' Association, binlerce üyesinin 3, 5 ve 7 Kasım'da; tren şirketlerindeki üyelerinse 3, 7 ve 8 Kasım'da greve gideceğini açıkladı. Belçika'daysa ücret ve personel yetersizliği 9 Kasım'da genel grev çağrısı yapılmasına yol açtı. Demiryolu sendikaları, hükümetten bütçesini artan yaşam maliyetlerine uygun hâle getirmesini ve personel eksikliğini gidermesini talep etti. Nitekim Kamu hizmetleri sendikasının (CGSP) başkanı Pierre Lejeune, her ay 3 bin 500 seferin iptal edildiğini ve iptallerin %15'inin yeterli personel olmadığı için alındığını açıkladı.

Akaryakıt

Son zamanların en büyük grevlerinden birini beraberinde getirense 21 Eylül'de ExxonMobil'in tesislerinde başlayan ve TotalEnergies rafinerilerine, nükleer enerji şirketi EDF'in santrallerine yayılan ve bakım çalışmalarını geciktiren grevlerdi. Grevler ülkede akaryakıt üretimini ve akaryakıta erişimi kısıtlayarak benzin istasyonlarında yakıtın tükenmesine, vatandaşların yakıt almak için saatler boyunca kuyruklarda beklemesine yol açtı.

^{Eric Gaillard/Reuters}

Bu süreçte hükümet devreye girerek bazı depolardaki işçilerin işe dönmesini talep etti. TotalEnergies, Fransa Maliye Bakanı Bruno Le Maire'nin "Kapasitesi olan şirketler ücretleri artırmakla yükümlü ve Total bunlardan biri." açıklamasının ardından sendikalar ile ücret görüşmeleri yaptı. Görüşmelerin çıkmaza girmesiyle grevler dün de 2 rafineride devam etti.

• Bilgi: Total, 2022'nin ilk yarısında yükselen fiyatların etkisiyle 18 milyar avro kâr elde etti ve hissedarlarına 2,5 milyar avro temettü ödedi.

Üstelik Fransa'da sendikaların çağrısıyla toplu taşıma, eğitim, sağlık gibi farklı sektörlerden yüz binlerce çalışan hayat pahalılığı nedeniyle ve daha yüksek maaş talebiyle 18 Ekim'de yürüyüşler ve protestolar düzenledi. İçişleri Bakanlığı'na göre, ülke genelinde düzenlenen çok sayıda protestoda 107 bin, sendikalara göreyse 300 bin kişi yürüdü.

^{Benoit Tessier/Reuters}

Neler olacak?

Akaryakıt sektöründeki grevlerin boyutu ve etkisinin hafiflediği düşünebilir, zira Reuters'ın haberine göre, cuma günü itibarıyla Fransa'da benzin istasyonlarının yaklaşık %13'ünde tedarik sorunları devam ediyor. Önceki hafta bu oran %30'du. Yine de grevler bir süre daha farklı sektörden şirketleri ve hükümetleri zor durumda bırakacak gibi görünüyor, çünkü sendikalar önümüzdeki haftalar için grev çağrılarını yineliyor.

Fransa'da CGT, 27 Ekim ve 10 Kasım'da tüm çalışanları enflasyona uygun ücret ve daha iyi çalışma koşulları talebiyle yeniden greve çağırdı. Grev hakkının korunmasını da isteyen sendika, hükümetin rafinelerdeki işçilerin zorla işe döndürülmesi prosedürünü kınadığını açıkladı. İle-de-France bölgesinde toplu taşıma sektöründe 10 Kasım'da büyük çaplı greve gitme çağrısı yapıldı. Sendikaların talepleriyse kötüleşen çalışma koşullarının iyileştirilmesi, yeni personel alımı ve enflasyona karşı maaş artışıydı. Birleşik Krallık'ta demiryolu işçilerinin örgütlü olduğu RMT sendikasının 15 Kasım'a kadar sürecek oylama sonucunda grevleri 6 ay daha sürdürüp sürdürmemeye karar vereceği aktarıldı.