cinsellik eğitiminin önündeki bariyerler

Zeynep: Cinsellik eğitimi bilimsel bulgulara dayalı, kapsayıcı ve hak temellidir. Bazı sosyal ve kültürel bağlamlarda zorlayıcı olabilir diye çocukların, ergenlerin ve gençlerin bilgi edinme ve eğitim hakkını yok sayamayız. Alandaki çalışmalara sahip çıkmalı ve cinsellik eğitiminin savunuculuğunu yapmalıyız. Bu alanda bilgisi, deneyimi ve uzmanlığı olmayan kişiler fazla atıp tutuyor ve maalesef fazla dikkate alınıyorlar. Gelen tepkilerle birlikte bazen neyi neden yaptığımızı unutuyoruz ve susuyoruz. Bu susma hali hem kurumlar için hem de bireyler için geçerli. Susmamalıyız. Cinsel haklar ve üreme hakları temel ve evrensel insan haklarındandır. Nokta. Bazen susmak kendi güvenliğimiz için, soluklanmak da cinsellik eğitimi alanında çalışmaya devam etmek için gerekebiliyor. Kendi ihtiyaçlarımızı gözeterek, bireylerin hazır bulunuşluğuna ve cinsel sağlık eğitimin dönüştürücülüğüne inanarak ve alandaki çalışmalara sahip çıkarak, her konferansta duymaktan sıkıldığım “toplum buna hazır değil” söylemlerinin önüne geçebileceğimizi düşünüyorum.

Rayka: Türkiye’de cinsellik eğitiminin önündeki bariyerleri düşününce aklıma gelenler kimseyi şaşırtmayacaktır: Politikalar, ebeveynlerin ya da okul yönetiminin çekinceleri ve ön yargıları, cinsellik eğitiminin faydalarının bilinmemesi, kaynak eksikliği… Bunlar bizden çok büyük, mega bariyerler gibi gelebiliyor bazen. Türkiye’de cinsellik eğitimi denince çok ciddi bir uzman eksikliği de var. Aslında bu bir kısır döngü. Örneğin, cinsellik eğitmenlik eğitimi açılsa, bu insanlar nerede iş bulacak? Okullarda ve diğer kurumlarda yer verilmeyecek çoğunlukla bu konuya. Bununla beraber, ihtiyaç olduğunda da, uzmanlara, eğitim programlarına ancak belli şehirlerde ya da belli zamanlarda ulaşılabiliyor. 

Bu alanın canımı yakan en büyük bariyeri ise çok eğitimli olarak adlandırdığımız, ama eğitimli oldukları kadar cahil olan bir kesim. Bu belki birilerini kızdıracak fakat, unvanı Prof. olan, Dr. olan, fakat spesifik olarak cinsellik eğitimi alanında uzmanlığı olmayan birçok insan cinsellik eğitiminin aleyhine konuşuyor. Ne kaynakları güncel, ne yöntemleri kanıta dayalı. Bu bence en aşılmazı. Konu dönüp dolaşıp etiğe ve insan haklarına geliyor. Bir mühendis nasıl akademik unvanlarını cinsellik eğitimi hakkında yorum yapmak için kullanabiliyor? Hayatında eğitim vermek için bir orta okula dahi girmemiş, uluslararası standartların s’sini incelememiş bir psikiyatri profesörü nasıl olur da cinsellik eğitiminin zararlı olabileceğini savunabiliyor? Ağzı olan konuşuyor, bu yeni değil, fakat isminin yanında unvanı bol olanlar asılsızca konuştuğunda gerçekten bu alanın canı çok yanıyor. Bilim okuryazarlığı çok düşük olduğu için de, sorgulayan maalesef çok çıkmıyor. Dün gibi hatırlıyorum, bir konferansta, psikoloji alanında çok isim yapmış biri, “aman canım eskiden cinsellik eğitimi mi vardı, çocuklar birbirlerinden öğreniyordu” gibi korkunç ve talihsiz bir açıklama yapmış, kendisine kaynak sorduğumda da, kendi doktora tezini referans göstermişti. Bu kibir gerçekten birçok şeyden çok engel cinsellik eğitiminin önünde. Tek bir insanın sözü, yazısı, düşüncesi, ön yargısının, nasıl olur da yıllardır dünyanın dört bir yanında yapılmış araştırmaları bertaraf etmesi beklenebilir ki? 

Üçüncü olarak da, maalesef cinsellik eğitiminin ve insan cinselliğinin hala sadece psikoloji ya da tıbbın bir alt başlığı olarak algılanması. On yıldır Türkiye’de cinsellik eğitimi alanında çalışıyorum. Hala “psikolog değilsin ki nereden bilebilirsin” diye yorum yapanlar oluyor. Bu konuda da yalnız olmadığımı biliyorum. Mesele zaten ben, o, şu, biz meselesi değil. Mesele, insan cinselliğine ve alakalı mesleklere ve uzmanlıklara dair bakışımızın, en az insan cinselliğine olduğu kadar sınırlı olması. Türkiye’de kaç üniversitede psikoloji ya da tıp okuyan öğrenci insan cinselliği konusunda ilkokul çağındaki çocuklara eğitim verebilecek yetkinlikte mezun oluyor? Sıfır. Öğrencinin kabahati değil ki bu ama, mesleği eğitmenlik olmayan birinden, cinsellik gibi bir konuda hele ki eğitim vermesini beklemek en iyi ihtimalle saflık, en kötü ihtimalle tehlikeli. 

Cinsellik eğitimi ve eğitici içerik üretiminin önünde sadece önyargı kaynaklı değil, lojistik bazı engeller de var... 

Hazal: Podcast ilk başladığımda öyleydi, şimdi de öyle: Youtube kadar insanların hayatında olan bir şey değil. Hala insanlar Youtube’dan bir şeyleri dinliyorlar, izlemeseler bile. O yüzden yine sınırlı bir kitleye ulaşmak dezavantajı oluyor. Podcast dinleme platformlarında podcastinin geneline bir yorum yapabiliyor insanlar ama bölüm bölüm yorum yapma seçeneği yok. Bunun bence avantaj olduğu yerler var, dezavantaj olduğu yerler var. Örneğin, cinsellikle alakalı konuşurken bir moderasyon gerekebilir böylesi yorumlar olsa. Bir yandan da yorum, etkileşimdir, insanların ne söylediğini, aklındakileri duymaktır. Bu etkileşimin dinleme platformlarında olmamasının yerini ben sosyal medya hesaplarıyla doldurmaya çalıştım. Mental Klitoris’in sosyal medya hesaplarını güçlü, güncel ve “responsive” tutmaya çalıştım. 

Yani en büyük dezavantajı çok fazla kişiye ulaşamıyor olması. Evet bilinirliği artıyor giderek ama yine de, bir Youtube kadar bilinirliği yok. Ben de podcast formatının da bilinirliği artsın diye uğraştım. En başta bölümleri Youtube’a yüklemiştim ilk 3 bölümü ama daha sonrasında yüklemedim. Bu formatta ve buradan dinlenecek gibi düşündüm, benim de formata tutunmam böyle oldu. 

Cinselliğe dair bilgileri, sesli formatta ve podcast olarak sunmanın dezavantajlarından biri de monetizasyon söz konusu değil Türkiye’de. Podcast dinlemeleri üzerinden bir gelir elde etmek mümkün olmuyor. O yüzden de böyle bir şey yaparken sürdürülebilirliği ile alakalı sıkıntı oluyor. Başka işler yapmak durumunda kalıyorum ki cinsellikle ilgili bu içeriklerimi üretebileyim. Ana geçim kaynağımın olması ile alakalı. O geçim modelinden, platform üzeri monetizasyondan bahsedemiyoruz maalesef hala.