Erdoğan'nın Rusya ziyaretinin ardından: Şimdi ne olacak?

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile pazartesi günü Rusya’nın Soçi kentinde bir araya geldi. 3 saatlik görüşmenin ardından iki lider bir basın toplantısı düzenledi. 

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, basın toplantısında Tahıl Koridoru Anlaşması'nın da görüşmede konuşulduğunu ifade ederek iptal olmasının küresel gıda pazarını çok etkilemediğini ifade etti. Putin, "Biz tahıl anlaşmasını canlandırmaya hazırız. Yeni anlaşma için Rusya’ya yaptırımların kaldırılması gerekiyor. Ben bunu sayın Erdoğan’a açıkça söyledim" dedi.

Putin, bir gazetecinin sorusuna ise Tahıl Koridoru Anlaşması'na ilişkin "Batılı partnerlerimiz bizi dolandırdı. Birkaç gün içinde sözler yerine getirilsin; biz tahıl koridorunun devam etmesi için kendi çabalarımızı sarf ederiz" cevabını verdi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan ise yaptığı açıklamada, eksiklerin giderilerek girişimin devam ettirilmesi gerektiğini vurguladı ve "Türkiye olarak beklentileri kısa sürede karşılayacak bir çözüme kavuşacağımıza inanıyoruz" dedi. Erdoğan devam eden işgal için ise "Savaşın kazananı barışın kaybedeni olmaz. Taraflar arasında doğrudan müzakerelere ev sahipliği yaptık. Bu konuda üzerimize düşeni yine yapmaya hazırız" ifadelerini kullandı. 

Soru-cevap bölümünde ise Erdoğan, "Putin ‘Fakir ülkelere 1 milyon ton tahılı göndermek için lojistik çalışmalar yaptık’ dedi. Biz de ‘Üzerimize ne görev düşüyorsa Türkiye olarak varız’ dedik. Ukrayna’nın, Rusya ile müşterek adımların atılabilmesi noktasında yaklaşımlarını tabii ki yumuşatması gerekiyor" diye konuştu.

• Kiev'den yanıt: Erdoğan'ın yumuşama mesajını Reuters'a değerlendiren Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski'nin başdanışmanı Mykhailo Podolyak, "Gerçekçi olalım ve var olmayan seçenekler hakkında konuşmayı bırakalım" dedi. Podolyak, Ukrayna'nın Rusya'ya yönelik yaptırımların yumuşatılmasını veya olası bir "yatıştırma politikasını" desteklemeyeceğinin altını çizdi.

Açıklamalar nasıl okundu?

Görüşmenin ardından Türkiye'de, Rusya'da ve dünya genelinde iki liderin açıklamaları farklı şekillerde yorumlandı. Kimi Putin'in anlaşma için ikna edilemediğini savunurken kimi de Erdoğan'ın Putin'in alternatif yol teklifini kabul etmediğini söyledi. 

BBC Türkçe'nin derlediği haberde, Kommersant gazetesinin, Putin'in sözlerine yorum yaparak "Her şey çok açıktı. Anlaşma yok ve olmayacak da. Çünkü kimse Rusya’nın koşullarını yerine getirmeye niyetli değil" ifadelerine yer verdiği aktarıldı.

Günlük gazete Moskovsky Komsomolets de "Erdoğan'ın Vladimir Putin'i Ukrayna ile tahıl anlaşmasına dönmesi için ikna edemediğini" belirtti.

Yine aynı haberde, askerî yorumcu Yuri Podolyaka'nın Telegram'daki gönderisinde Ukrayna'nın, Rusya'nın tahıl anlaşmasına zorlanması yönündeki beklentilerinin ters teptiğinden bahsettiği ifade edildi. Podolyaka, "Devlet başkanımızın açıklamalarına göre söyleyebiliriz ki, başka birilerine boyun eğdirildi” dedi.

Savaş blogcusu Boris Rozhin ise görüşmelerin Türkiye yerine Rusya'da yapıldığına dikkat çekerek, Rusya'nın Türkiye'yi "boyun eğmeye zorladığını" iddia etti. Rozhin, "Dün ilginçtir ki bazı insanlar 'tahıl anlaşması' yeniden canlandırılacak diye bekliyorlardı. Şimdi ise 'İnanabiliyor musunuz, Putin pes etmedi' diye itiraflarda bulunuyorlar" değerlendirmesinde bulundu. Rozhin ayrıca “Erdoğan'a karşı dikkatli olunması gerektiğini” söyledi. 

euronews'ta yer alan konuya ilişkin haberde ise Türkiye'nin, Rusya'nın önerdiği alternatif tahıl koridorunun çözüm olmayacağını belirterek karşı çıktığı ifade ediliyor. 

Politico'da yer alan haberde ise ABD'nin German Marshall Fund Ankara ofisi direktörü Özgür Ünlühisarcıklı'nın değerlendirmelerine yer veriliyor: 

"Hem Putin hem de Erdoğan küresel güneyin dostları olarak görülmek istiyor. Tahıl anlaşması, Türkiye için diplomasi ve arabuluculuk kapasitesinin arttırılması kadar önemli değil. Erdoğan'ın dengeleme hamlesine yönelik eleştiriler var ve tahıl anlaşmasının yeniden hayata geçirilmesinin tüm dünya için bir karşılığı olacak."

Reed Smith'te uluslararası ticaret avukatı olan Tan Albayrak ise "Erdoğan, Karadeniz Girişimi'ni açıkça uluslararası arenadaki parlak anı ve aynı zamanda Türkiye'nin artan stratejik önemine vurgu yapma şansı olarak görüyor. Rusya'nın anlaşmaya yeniden katılması yalnızca küresel tahıl ticareti için bir artı olmakla kalmayacak, aynı zamanda Erdoğan'ın Türkiye'deki iç gündemini de etkileyecektir" değerlendirmesinde bulunuyor.

The New York Times ise analistlerin, liderlerin ortak konuşmasının, ilişkilerinin sürdüğünü ve muhtemelen gelişmeye devam edeceğini açıkça ortaya koyduğunu söylediğini aktardı:

"Rusya kendisini Batı'dan dışlanmış hâlde bulurken, Türkiye hayati bir kanal görevi gördü; Batı'nın yaptırımlarına katılmayı reddetti ve çok ihtiyaç duyulan malları Rusya'ya göndermeye devam etti. Ekonomik krizle mücadele eden Türkiye için Rusya, Türk ihracatı için verimli bir pazar olduğunu kanıtladı ve gecikmiş gaz ödemeleri ve Türkiye merkez bankasına yatırılan mevduatlarla Türk hükümetinin maliyesini destekledi."

İstanbul Beykoz Üniversitesi'nde uluslararası ilişkiler profesörü Ahmet Kasım Han, "Erdoğan bence her iki dünyanın da en iyisini yaşıyor" dedi. Han, Putin'in aynı zamanda bir NATO ülkesinin lideriyle olan açık kanalından da yararlandığını, çünkü bunun ona görüşlerini ittifakın geri kalanına aktarması için dolaylı bir yol sağladığını, bazen de diğer üyelerin hayal kırıklığına uğramasına neden olduğunu söyledi.

Carnegie Rusya Avrasya Merkezi Direktörü Alexander Gabuev ise iki liderin görüştüğü farklı konular da olabileceğini belirterek "Buzdağının görünmeyen bir kısmı da var" diyor.