İran ve Afganistanlı kadınların hukuki mücadelesi

Yerel Kadın Muhabirler Ağı
Uçan Süpürge'nın Muhabirler Ağı, toplumsal cinsiyet eşitliğini ana odağa alarak kadınların sesinden haberlere ulaştırır.
İranlı ve Afganistanlı bir grup hukukçu ve insan hakları savunucusu kadın, bir araya gelerek 8 Mart 2023 tarihinde uluslararası bir açık mektup yayımladı.
"Cinsiyet ayrımcılığı" (gender apartheid) teriminin uluslararası hukukta tanınması ve cinsiyet ayrımcılığı yapan ülkelerin, uluslararası hukuk kapsamında suç işlediklerinin kabul edilmesi üzerine yürütülen kampanya şimdiden çok sayıda imzaya ulaştı.
"Cinsiyet ayrımcılığı" ve "cinsiyet eşitsizliği"
Cinsiyet eşitsizliği her toplumda ve hayatın her alanında kadınların sıklıkla karşılaşabildikleri bir durumken, cinsiyet ayrımcılığı, devletlerin yasalarla, sistematik bir şekilde kadınları ve erkekleri ayırmasıdır. Cinsiyet ayrımcılığına bazı örnekler şu şekilde sıralanabilir:
- Taliban rejiminde, kadınların eğitim almalarının, STK'larda ve hükümette çalışmalarının, erkek bir vasi olmadan uzun mesafeler seyahat etmelerinin yasaklanması.
- İran rejiminde kadınların birçok alanda eğitim görmelerinin, spor yapmalarının, kocalarının izni olmadan ülke dışına çıkmalarının yasaklanması.
- İran rejiminde, kadınların mahkemedeki ifadesinin erkeklerle aynı değerde sayılmaması.
- İki rejimde de kadınlara dayatılan kıyafet zorunlulukları.
Kaynak: iStock
"Cinsiyet ayrımcılığını bitireceğiz" kampanyası
Ayrımcılık (apartheid) terimi, 1948-1990 yılları arasında Güney Afrika'da yaşanan sistematik ırkçılıkla ortaya çıktı. Bu dönemde Güney Afrika hükümeti, çıkardığı yasalarla siyah ve beyaz Afrikalıları birbirinden ayrıştıracak adımlar attı. Bundan sonra uluslararası hukuk "ayrımcılık"(apartheid) terimini, bu aksiyonları illegal hâle getirmek adına bir çatı terim olarak kullandı. Uluslararası hukuk, ayrımcılığı bir insanlık suçu olarak tanımladıktan sonra, ülkeler de buna uygun olarak Güney Amerika rejimine karşı aksiyon almak zorunda kaldılar. Dışarıdan ve içeriden gelen baskılara dayanamayan Güney Afrika hükümeti, 1991 yılında ayrımcılığı yasallaştıran yasaları yürürlükten kaldırdı.
Aktivist kadınlar da bu yılın başından beri sürdürdükleri kampanya ile benzer bir strateji izlemeye başladılar. "Ayrımcılık" terimi şu an dünyada sadece ırk ayrımcılığı özelinde tanımlanıyor ve cinsiyet ayrımcılığı konusunda herhangi bir özel yaklaşım benimsenmiyor.
Kampanyanın kurucularından, insan hakları avukatı Gissou Nia kampanya hakkında şunları söylüyor:
“Uluslararası hukuka göre, ayrımcılık (apartheid) suçu yalnızca ırksal hiyerarşiler için geçerlidir, cinsiyete dayalı hiyerarşiler için geçerli değildir. Bu kampanya, cinsiyet ayrımcılığı sistemlerine karşı uluslararası eylemi harekete geçirmek ve nihayetinde sona erdirmek için mevcut olan ahlaki, politik ve yasal araçları genişletmeyi amaçlayacaktır.”
Bu hareketin 2024 hedefi uluslararası hukukta cinsiyet ayrımcılığını bir insanlık suçu olarak tanımlatarak bunu uygulayan ülkelere karşı yaptırımların şeklini ve metodolojisini belirleme yönünde atılacak adımların yolunu açmak.
Sonraki adım ne?
Eğer kampanya başarılı sonuçlanırsa, İran ve Afganistan'a karşı tarafsız tutum alan ve kadınların bu coğrafyada yaşadıkları zorlukları önceliklendirmeyen ülkeler, uluslararası hukuk kapsamında aksiyon almaya zorlanabilecek.
İnsan hakları aktivisti Masih Alinejad'ın çağrısı bu kampanyanın ruhunu özetler nitelikte:
"Batı'nın bizi kurtarmasını istemiyoruz ama zalimlerimizi kurtarmayı bırakmalarını istiyoruz."
Kampanyaya katılmak için websitesini ziyaret edebilirsiniz.
Kaydet
Okuma listesine ekle
Paylaş
Yerel Kadın Muhabirler Ağı
Uçan Süpürge'nın Muhabirler Ağı, toplumsal cinsiyet eşitliğini ana odağa alarak kadınların sesinden haberlere ulaştırır.
İLGİLİ BAŞLIKLAR
açık mektup
ayrımcılı
cinsiyet ayrımcılığı
ırkçılık
ırk ayrımcılığı
İran
Afganistan
Cinsiyet ayrımcılığı
Cinsiyet
Taliban
Ayrımcılık
Güney Afrika
Afrika
ayrımcılık
Güney Amerika
YAZARLAR

Burcu Çırtlık
Yazar @ Yerel Kadın Muhabirler Ağı

Yerel Kadın Muhabirler Ağı
Uçan Süpürge'nın Muhabirler Ağı, toplumsal cinsiyet eşitliğini ana odağa alarak kadınların sesinden haberlere ulaştırır.
İLGİLİ OKUMALAR