Bir format olarak albüm, bir konsept olarak zaman: Sirenler

21 Ocak günü tam 10 yıl sonra yeni bir mor ve ötesi albümüne kavuştuk. Üstelik her bir şarkısı, geçişi, rengi, sembolü, klibi ve kapağı ayrı düşünülmüş konsept bir albümle geri döndüler. Zaman içinde zaman açan mor ve ötesi’nin Sirenler albümüne dair daha önce kaleme aldıklarıma buradan ulaşabilirsin. Bu yazının konusu Sirenler’i sarıp sarmalayan albüm formatı ve ardındaki kolektif üretim motivasyonları.

Dijital müzik servislerinin hızlı tüketimi desteklemek ve kataloglarının her bir köşesini erişilebilir kılmak için algoritmaları ve çalma listeleriyle vitrine koyduğu tekli formatı günümüzde dinleyici ve müzik arasında en çok tercih edilen yol. Diğer yanda müzikal dışa vurumunu birkaç dakikaya sığdırmak yerine tıpkı hayatın kendisinde olduğu gibi farklı parçaların bir araya gelme güzelliğine, derin anlatılara ve atanmamış zaman dilimlerine bırakanlar, daha doğrusu direnenler var. mor ve ötesi de direnenler arasında. Sirenler, hem yerleştiği müzik türleri, hem sözlerinden taşan hikâyeleri, hem de sınırlarını çizdiği albüm formatıyla direnen bir albüm. Üstelik neye veya kime karşı direndiğinin bir önemi de yok. O, — dinleseydi sevecek olan herkesin albümü.

Sirenler’in farklı alanlardaki temsiliyetlerine dair merak ettiğim soruları mor ve ötesi’ne sordum. Burak Güven ve Harun Tekin’den çok güzel cevaplar aldım. Bende Adamın Dibi yarılandı, ya sende?

mor ve ötesi, Fotoğraf: Emre Ünal

1. Bugünün albüm formatı zamanın akışına ters kaldığına dair yeni medya platformları tarafından dikte edilen bir dinleyici deneyimi varken Sirenler müzikal değerin ötesinde içeriğin konumladığı albüm formatı için de bir mesaj iletiyor. Müzikte dijital devrimin her aşamasında bulunmuş bir grup olarak albüm formatı için bugünkü görüşleriniz neler?

Burak Güven: Geçtiğimiz 100 yıla baktığımızda farklı müzik medyumlarının (bantlar, plaklar, CD, MD vb.) farklı dinleme alışkanlıkları yarattığını görürüz. Teknolojik ve ticari gelişmelerle yaklaşık 10 yılda bir değişen petrol ürünü bu ıvır zıvırlar, 45’lik plak yüzlerini ikide bir sıkılmadan değiştiren ninelerimizi dans ettirdiği gibi ergenliğimde 60 küsür dakikalık karanlık grunge CD’lerini hiç sıkılmadan dinleyen bizleri de memnun ederek müziği bize ulaştırmıştı. Bu farklı medyumlar içinde denenmiş farklı formatlardan biri var ki çok sevilmiş, önce 33'lük plaklar ardından kaset ve CD’lerin gelişiyle tahtı uzun süre sallanmamış bir şey: "albüm" hatta "albümlerimiz".

Nedir bu albüm? Genellikle 8 ila 15 parçadan oluşan bir şarkılar bütünü ya da şarkılar toplaması. Edebiyattaki romana veya hikâyeler birliğine denk düşen, müzikal bir karşılık. Günümüzde hiçbir şeye vakti ve pek tahammülü olmayan ya da böyle olduklarına inandırılmak istenen insanlar için zor bir şey midir albüm dinlemek? Cevap hem evet, hem hayır. 

Evet çünkü: Bir şarkı için alınan gerisi vasat şarkılarla dolu albümler ve bu durumdan bezmiş orta yaşlı bir kesim var. Spotify, Apple Music vs. dinlediği mecrada seçilmiş çalma listelerinde daldan dala zahmetsizce müzik keşfedenler de var. “Devir değişti, 1 saat bir albüm dinleyemem.” diyen "tekli" severler de var. Son olarak geçen 20 yıla doğan yepyeni bir nesil ve onların kendi alışkanlıkları da var. 

Hem de hayır çünkü: Albümleri dinledikçe, alıştıkça, müzikle, seslerle, sözlerle iç içe geçmeyi seven, orda çok güzel bir hâl bulan, bu hâli deneyimlemiş ölü ve diri milyonlarca ruh artı dünyanın dev gürültüsüne bir saat dur demeyi bilen ve bilecek insanlar da var. Hem bazen şarkılar da birbirlerine ihtiyaç duyarlar, bazen sadece bir araya geldiklerinde mucizevi bir şey çıkar ortaya. Bilenler bilmeyenlere Dark Side of the Moon dinletsin, In Rainbows dinletsin, Benimle Oynar Mısın dinletsin. Albümler yüz yıllarca yaşasın.

2. İlk sorudan yola çıkarak çemberi Sirenler özelinde daraltmak istiyorum. Sirenler, kuşkusuz mor ve ötesi’nin yapabileceği tek albüm değildi. Burada anlam ve fonksiyon açısından tercihler var. Grup olarak albüm yaratım sürecinde neleri tercih ettiniz?

Harun Tekin: Albümün bir konsept albüm olmasına karar verdikten sonra işimiz bir anlamda zorlaştı. Şarkıların birbiriyle sözel ve müzikal olarak ilişki kurmasını gözetirken her şarkının ulaşabileceği en tatmin edici forma ulaşmasını da her zamanki gibi temel öncelik olarak gördük. Dolayısıyla kendi açımızdan hem çok detaylı tasarlanmış hem de çok doğal bir süreç oldu. Birlikte çaldığımız provaları, soundcheck’lerdeki müzikal fikirleri kaydetmenin çok faydasını gördük. Babajim’deki albüm kaydını da üç farklı seans olarak planladık  — böylece kaydederken yaptıklarımız üzerine düşünme ve gerekirse değişiklik yapma şansı da bulmuş olduk.

mor ve ötesi, Fotoğraf: Emre Ünal

3. Bir adım daha içeriye giriyorum. Sirenler'de müzikal değerin ötesinde bir deneyim tasarımı hâkim. Bu tasarım bizi İstiklal Caddesi’ni baştan sona da yürütüyor, grubun renk bileşenleri arasında görsel hikâye anlatımının bir parçası hâline de getiriyor, zamanlar arasında bir yolculuğa da çıkartıyor. Bu farklı disiplinlerden pek çok üreticinin, aklın ve vizyonun buluşması demek. Bir deneyim sunan albümüm bizzat yaratıcısı olan gruba üretim sırasında yaşattığı deneyimler neydi?

Harun Tekin: Sirenler'in altını çizmeye çalıştığı çok zamanlılık, albümün tam olarak pandemiye denk gelen üretim sürecine de damga vurdu diyebiliriz. Şarkılar üzerinde çalışırken her anımız geleceğe dair umutlar ve geçmişe dair yüklerle dolmaya namzetti, sıkça da böyle oldu. Şimdiki zamanın anlamını ve önemini anlamak için onun dışına çıkabilmek önemli. Özellikle bu şimdiki zaman kolay olmayan duygularla ve hâllerle doluysa. Galiba biz albümü yaparken hem tüm dikkatimizi o ana yoğunlaştırdık, hem de sürekli olarak grubun, ülkenin ve dünyanın geçmiş ve geleceğini düşünmeye ve hissetmeye çalıştık. Daha önce de söyledik, bu albümdeki her kelimeyi, her cümleyi, her şarkıyı Türkiye’yle ilgili, ilişkili metinler olarak düşünebilirsiniz. Bu da bir yerde buradaki hâlimizin şu anda ne olduğuna, ilerde nasıl hissetmek istediğimize ve geçmişten hangi dersleri çıkartmak gerektiğine dair iç görülere, bakışlarımıza denk düşüyor. Bütün bunlarla dolu bir albümü yaparken ne hissettik, belki inanmazsınız ama bazen birbirini çok iyi tanıyan ve ilk kez birlikte müzik yapan dört arkadaş gibi, bazen de yeni tanışmış ama birbiriyle her dili konuşabilen dört kişi gibi hissettik.

4. Sirenler'in sosyal medya paylaşımlarından metro giydirmelerine ve dış mekân konumlandırmalarına uzanan geniş bir iletişim planı var. Burada sanatçının paylaşım utangaçlığının kırıldığını ve içeriğin her alanda erişebilir kılındığı hissediliyor. Diğer yandan bir dizi sayesinde yayımlandıktan 20 yıl sonra bir şarkısı hit olan grubun bugünkü albüm tanıtım motivasyonu nedir?

Harun Tekin: Hayatta sürekli değişen şeyler ve pek de değişmeyen şeyler var. Bizim neredeyse en baştan beri söylediğimiz değişmeyen bir şey var mesela: bizi herkesin dinlemesini değil, ama dinleseydi sevecek olan herkesin duymasını isteriz. Bu albümün iletişim çalışmasında da bu fikre sadık kalmaya çalıştık. Müziğimizi sizinle paylaşırken hem müzisyen hem dinleyici olarak bizi mutlaka çok tatmin eden sonuçları paylaşmayı çok önemsiyoruz. Böylece işin önemli, kalıcı kısmı da albüm ortaya çıktığında tamamlanmış oluyor; ancak albümü mümkün olduğunca duyurabilmek arzumuz da hiç değişmedi.

5. Böyle katmanlı bir albümü yayınlayıp dışarıdan bakmaya başladığınızda neler görmeye başladınız? İçindeyken sadece size aitken farkına varmadığınız ne oldu?

Burak Güven: Sirenler iki ay önce dinleyiciyle buluştu — yani daha kat edeceği çok yol ve ulaşacağı çok yer var. Şarkıların insanlara nasıl dokunduğunu zamanla ve özellikle konserlerde daha iyi göreceğiz. Sirenler geçmiş, bugün ve geleceğe vurgular yapan, bize dair birçok şey anlatan bir albüm, üstüne tekrar tekrar konuşulacak ve kutlanacak günlerin özlemiyle yazıldı. Bize düşen bir süre daha bu zamanı dinleyicilerimizle birlikte izlemek ve beklemek.