Perde Arkası: Virginia Woolf’un modernizm temsiliyle vedası

Bu yazıya Virginia Woolf’un Perde Arkası (Between the Acts) isimli romanının sıkça Woolf’un modernist tekniklerinin doruk noktası olarak kabul edildiğini söyleyerek girmek çok da abartı kaçmayacak. Yazarın son kitabı, genel hatlarıyla, Birleşik Krallık’ın kırsal kesiminde, I. Dünya Savaşı öncesi ve sonrası dönemde yaşayan bir grup insanın hikâyesine odaklanıyor. Kurgu, kadın yazın geleneğini kutlarcasına günlük hayatın sıradan detaylarına odaklanırken bir taraftan toplumun ve bireylerin içinde bulunduğu durumu eleştirel bir gözle ele alıyor.

Halk tarafından düzenlenen bir amatör tiyatro oyununu merkezine alan anlatı, bir yıl boyunca her türlü hava koşulunda ve herhangi bir durumda gerçekleşmesi detayı etrafında sürüyor. Oyun bağlamıyla karakterler, iç dünyaları ve psikolojik süreçleriyle yansıtılmış da oluyor. 

Modernist yaklaşım: Woolf ve son kitabı

Kitap; atmosferi, karakterler ve olaylar arasındaki bağlantılarıyla Virginia Woolf'un modernist kaleminin bir örneği. Genellikle ayrıntılı ve karmaşık bir dil kullanmasıyla bilinen yazar, bu kitap boyu daha sade bir anlatım tercih ediyor. Yalnız bu, derinlik veya karmaşa eksikliği şeklinde okuyucuya geçmiyor. Öte yandan, bu yaklaşım, hikâyenin okuyucu kitlesini genişletmeye yardımcı oluyor bile denebilir.

Perde Arkası, bu özellikleriyle modernizmin edebî dünyadaki etkisini, kendi özgün biçiminde sunuyor. Modernist bir romanın nasıl kurgulanması gerektiğini, bir kalemin dil ve anlatı araçlarını nasıl kullanabileceğini de temsil ediyor.

Dolayısıyla Virginia Woolf’un Between the Acts’in titizlikle tasvir edilen iç dünyalar ve psikolojik süreçlerin eğlenceli ve akıcı bir dille okuyucuyu hikâyenin içine çekebileceğin kanıtlıyor.

Perde Arkası: İç dünya temsili ve bir tiyatro oyunu

Yeni bir modernizm temsiliyle akan kitap, metne yerleştirilen mizah diliyle ve okurun modernist edebiyatın karmaşık özelliklerini çözme çabalarını rahatlatıyor. Bu, eğlenceyi artırdığı kadar Woolf’un son romanı oluşunu da daha değerli hâle getiriyor. Yazarın yenilikçi yaklaşımıyla dönemin edebiyatının genel özelliklerini taşıyan bir örneğe tanık etmek oldukça keyifli demek, insanın zor ifade ettiği bir şey olmuyor yani.

Şu maddeler, kitabı ele almak için geçerli sebepler gibi: 20. yüzyılın en önemli edebiyatçılarından birinin son kurgusuna tanıklık etmek, bir tiyatro oyununun sayfalar arasında hayat buluşunu keşfetmek ve modernist bir romanın detaylı ve zengin dünyasını irdelemek.

Kısacası Woolf, kitap boyu karakterlerin iç dünyalarını betimlemede ve akışında bilinç akışı (stream of consciousness) tekniğini ustaca kullanırken bir tiyatro oyununun da metafor olarak işlev görebildiği bir yapı oluşturuyor. Hem de bir kitabın içindeyken. Bu yapı, karakterler ve okuyucular arasında dolambaçlı bir ilişki kurmakla kalmıyor, okuyucuya nüansları çeşitli bakış açılarından değerlendirme imkânı da sağlıyor.

Ek olarak Perde Arkası’nın katharsis durumuyla beraber sanat ve gerçeklik, birey ve toplum, savaş ve barış gibi temalar üzerine yoğunlaştığı rahatça görülebiliyor. Modernizmin bir okuyucu olarak bir başka okuyucu için zorlayıcı olabileceğini göz önüne alarak Woolf’un son eserinin modernist edebiyatın öne çıkan bir parçası olarak deneyimlemek oldukça keyifli. Özgün ve dönemi için oldukça yenilikçi anlatım stili, karmaşık karakterleri ve sıra dışı yapısı, keyif veren bir okuma deneyimi sunuyor.