aposto-logo
TR
TREN

Popüler bir müzik türü olarak “Uyku”

Geleceğin müzik türlerinin yolu uykudan geçebilir mi?

25 Eylül - Türkiye İş Bankası - Duende
Türkiye İş Bankası ile birlikte

Harari, İş Bankası’nın Atatürk Konferansı için Türkiye’ye geliyor Atatürk Vizyonuyla Gelecek Yüzyıla Bakış Konferansı Türkiye İş Bankası , Cumhuriyetin 100. yaşı vesilesiyle “Atatürk Vizyonuyla Gelecek Yüzyıla Bakış” başlıklı bir uluslararası konferans düzenliyor. Konferansın dikkat çeken konuşmacıları arasında Sapiens , Homo Deus: Yarının Kısa Tarihi gibi kitaplarıyla geniş yankı uyandıran tarihçi-yazar Yuval Noah Harari de yer alıyor. Nedir? Kuruluş fikrinin 100. yılında olan İş Bankası , hem Cumhuriyetin hem bankanın ikinci yüzyılına adım attığı bu özel yılı Yaşasın Cumhuriyet sergisiyle karşılamasının ardından, “Atatürk Vizyonuyla Gelecek Yüzyıla Bakış” konferansıyla, Atatürk’ün bugün de geçerli olan vizyonerliğini tekrar vurgulamayı ve Türkiye’nin geçmişten aldığı güçle yüzünü geleceğe dönerken izleyeceği yola ışık tutmayı hedefliyor. Nerede ve ne zaman? 28 – 29 Eylül tarihlerinde, İş Kuleleri Salonu ’nda. Not almalı: Konferansta; tarihçi ve filozof Yuval Noah Harari’nin yanı sıra New York Üniversitesi Ekonomi Profesörü ve Nobel ödüllü iktisatçı Thomas J. Sargent , Roma Sapienza Üniversitesi’nde Avrasya Tarihi, Türk Dili ve Tarihi dersleri veren ve Atatürk isimli bir kitabı bulunan akademisyen Fabio L. Grassi , MIT Dijital Ekonomi Girişimi’nin Kurucu Ortağı Andrew McAfee , eski UNESCO Genel Direktörü Irina Bokova konuşma yapacak. Prof. Dr. İlber Ortaylı, Prof. Dr. Bilsay Kuruç, Prof. Dr. Havva İşkan Işık, Prof. Dr. Burcu Özsoy, Doç. Dr. Doğan Çetinkaya, Prof. Dr. Çiğdem Gündüz Demir gibi Türkiye’nin kıymetli isimleri de konferansta yer alacak. Konferansla ilgili ayrıntılı bilgiye www.issanat.com.tr üzerinden ulaşılabiliyor.

Daha fazlasını öğren

Duende

Duende

Her hafta sinema ve müzik evreninden söyleşiler, incelemeler, öneriler, podcast’ler ve keşif notları e-posta kutunda.

Uyuyamıyorum. İki aydan fazladır hayatımın merkezinde bu sorun. Sanki asla bitmeyen bir jet lag hissinin içine hapsolup kalmışım gibi. Önce bitki çayları içmeye başladım. Ardından kafeini azalttım. Sonrasında meditasyon yapmaya başladım. Hiçbir şey başarılı olmadı. Bu süreçte uyumaya yardımcı olan bazı müzik türlerini dinlemeyi hep erteledim. Çünkü müzik dinlemek de benim için başlı başına dikkat dağıtan bir şey. Öte yandan çözümü uyku hikâyeleri anlatan podcast’lerde buldum. Bu sırada da çevrimiçi müzik dinleme servislerinin uyumaya yardımcı olan müziklerinin yer aldığı listelerde gezinmeye başladım. Kelimenin tam anlamıyla meditasyon, ambiyans, lo-fi gibi türlerin son dönemde bu listelerde nasıl büyük bir patlama yaşadığını gözlemledim.

Zaten son birkaç yıldır bu listelerin popülerliği oldukça fark edilirdi. Sadece uyku teması üzerine müzik üreten sanatçıların yanı sıra yapay zekâyla bu ekosisteme destek olan aplikasyonlar da rağbet görmeye başladı. Bu aynı zamanda yeni bir müzik türünün ortaya çıkışının da habercisi. Uyku başlığı altında toplanan listelere baktığında müzik dışında rahatlatıcı seslerin olduğu içeriklerin de dinlenme oranının ne kadar yüksek olduğunu görebilirsin. Mesela Spotify’da 10 saatlik white noise sesinin yer aldığı listenin takipçi sayısı bir milyondan fazla. YouTube’daki 10 saati aşan aynı kurgudaki içerik 192 milyon kez dinlenmiş. Gelişmiş ülkelerdeki insanların yüzde otuza yakını kronik uykusuzluktan yakınırken bu listelerin bu kadar rağbet görmesi pek de şaşırtıcı değil. Rahatlatıcı seslerin uyku ile ilişkisi tabii ki modern dünya ile hayatımıza giren bir şey değil. Binlerce yıldır ninniler söyleniyor. Tekrarlayan ve yumuşak sesler uyumaya yardımcı oluyor. 

Alanis Morissette, The Storm Before The Calm

Alanis Morissette’nin tedavi albümü

2020’de yapılan bir araştırmaya göre müzik terapisinin depresyon, anksiyete, uykusuzluk ve fiziksel ağrı semptomları için etkili bir tedavi olabileceğini doğruluyor. Uykuya dalarken bir şey dinlemek bazı insanlar için kaygılı düşünceler ya da ertesi günün onlara ne getirebileceğine dair endişeleri rahatlama etkisi var. Sanatçılar da bu türe dair çalışmalar yapmaya başladı. Alanis Morissette’nin geçen yıl çıkardığı The Storm Before The Calm adlı albümü normlarının tamamen dışında meditasyon ve ambiyans müzik türündeydi. Hatta bu albümü Darkside’dan tanıdığımız Dave Harrington ile yaptı. Üçüncü çocuğunun doğumundan sonra kendini iki yıl süren bir depresyonun içinde bulan şarkıcının, ürettiği müzikle birlikte kendini tedavi ettiği bir albüm bu. 11 şarkıdan oluşan projeyi dinlemeye başlayıp gözlerinizi kapattığınız anda bir bilinç akışının içinde kayboluyorsunuz. Albümdeki en uzun şarkı 13 dakika uzunluğunda. Ben ise hangi şarkısında uykuya daldığımı maalesef hatırlamıyorum.

Ambiyans müziğine sığınmak

“Uyku müziğinin ses özellikleri” başlıklı bir araştırmaya göre çevrimiçi müzik dinleme servislerindeki uyku temalı çalma listelerinde sırasıyla en çok şu türler ön plana çıkıyor; pop, ambiyans, lo-fi, rap, lullaby, klasik müzik, enstrümantal, caz ve meditasyon. Aynı araştırmaya göre uyku müziği, müzikal anlamda da çok fazla alt türleri barındıran bir alana sahip. Hatta bu türe dair özel müzik yapan sanatçıların tıbbi bir çalışma yapar gibi ses frekanslarına çok fazla dikkat ettiklerinin altı çiziliyor.

Moby | Fotoğraf: Calm

Moby, 1993 yılında çıkan Ambient albümünü bu yılın başında uyku ya da meditasyon teması üzerinden yeniden düzenleyerek yine elektronik öğelerle Ambient 23 adıyla dinleyicisine sundu. Sanatçı, günümüze uyarladığı albümünü şöyle anlattı: “Her şey ambiyans müziğinin faydasına dayanıyordu. Ayrıca kelimeler olmadan anlamlı atmosferler yaratmak... Çoğu şarkıda dans edersiniz veya ağlarsınız. Ancak ambiyans müziğinin mimari bir etkisi var. Mekanı tuhaf ama pragmatik bir şekile dönüştürür.” Sanatçı, iki yıl önce de YouTube kanalından Relaxing sleep music adında 1 saat 35 dakikalık sadece piyano çaldığı, dinleyicisini rahatlatan ve uyutan bir ambiyans şarkısı yayınlamıştı. Sanatçı, video 516 binden fazla izlenince de bunu bir seri haline getirdi ve şunları söyledi: “Uykuya yönelik, yalnız ve minimalist olmayan bir müzik yapmak, zor olmaktan ziyade sezgilere de aykırıdır. Daha fazlasını eklememeli veya daha yüksek sesle çalmamalısınız. Bu yüzden her şeyden önce kendim için yeni ambiyans müzikleri yaptım. Piyasadaki her şeyden daha sakin, daha sessiz ve daha az talepkâr bir müzik. Bana, her gece müziğimle birlikte uyuduğunu söylüyorlar. Son dönemde herkes paniğe kapılmış bir hâlde. Herkes korkuyor, herkes uykusuzlukla uğraşıyor. Bu müzik, insanlara dinlenme ve sığınma alanı sağlıyor.” 

Moby’nin dinleyicisinin ruh sağlığına dair verdiği önemi müzikle dile getirmesi; onları sakinleştirmek ve iyileştirmek istemesi bu yüzyılda da pek rastlanan bir müzisyen tavrı değil.

Kaynak: Verywell Mind

Yapay zekâ ile en iyi uyku müziğini yaratmak

Tabii ki yapay zekânın bu şimdilik gizli ses hazinesinde son dönemdeki yeri oldukça geniş. Sektörün en önemli uygulaması Endel. Uygulama, kendini kısaca şöyle tanımlıyor: “Sesin gücüyle odaklanın, rahatlayın ve uyuyun. Endel, günlük yaşamınızı desteklemek için tasarlanmış yapay zekâ destekli sesler yaratır. Bilim tarafından desteklenmektedir. Optimum kişiselleştirilmiş ses ortamını oluşturmak için konum, ortam ve kalp atış hızı gibi girdiler gerekir. Bu anında gerçekleşir ve Endel’in durumunuzu ritminize yeniden bağlamasına olanak tanır.”

Uygulamaya üye olduktan sonra hayat rutininiz, duygu durumunuz, duymak istedikleriniz ve kalp ritminiz gibi birçok etkenle size özel müzikler tasarlanıyor. Uygulama ile müzik yapan müzisyenler arasında James Blake, Grimes, Miguel, Alan Watts, Richie Hawtin gibi isimler var. Ve hepsinin o anki mental ruh sağlığınıza yardımcı olacak ayrı kategoride üretimleri mevcut. Endel’in kurucusu Oleg Stavitsky, ambiyans müziğe ilgi duyduğu sırada bu uygulamayı yapmaya karar verdiğini söyleyip sesin mental sağlıktaki önemini şöyle aktarıyor: “Dışarıdaki dünya çılgınca ve her yıl giderek daha da çılgınlaşıyor. Ses güçlüdür; ortamınızı kontrol etmenin en kolay yoludur. Hangi yaşta olursa olsun sesle kendi kendini iyileştirmenin bilinçaltında gerçekleştiğine inanıyorum. Sonuçta herkes stresli ve hayatın tüm talepleriyle başa çıkamıyor. Ses, tüm bunlarla başa çıkmanın en kolay, en az müdahaleci ve tıbbi olmayan yolu.”

James Blake | Fotoğraf: Ilya S. Savenok

James Blake, Endel ile işbirliği yaparak geçtiğimiz yıl Wind Down isimli  bir albümünü yayınladı. Blake’in orijinal enstrüman ve vokal kayıtlarının üzerine yapay zekâ ile bilimsel olarak tasarlanmış bir uyku ses ortamı yaratan sesler ekledi. Bu yapay zekâ James Blake’in kimliğine bürünmedi. Sanatçının müzikal DNA’sını kullandı ve nörobilimsel bir çerçeveye göre bir uyku müziği yarattı. Albümü şu sözlerle gün yüzüne çıktı: “Başınızı yastığa koymadan hemen önce veya sonra iyi uykuyu destekleyen bir albüm oldu.”

Gecenin sonunda uyumak için müzik dinlemek şimdilerde çok daha bilimsel, ufuk açıcı ve komplike. Bu müzik türü ise geleceğin en büyük müzik pazarı olmaya aday. En temel ihtiyacımız olan uykuya ait içeriklerin konser salonları yerine yastığa başını koyanlara ihtiyaç duyması, gelecekte erişebileceği büyüklüğü tahmin etmeyi zorlaştırıyor. 

Hikâyeyi paylaşmak için:

Kaydet

Okuma listesine ekle

Paylaş

Duende

Duende

Her hafta sinema ve müzik evreninden söyleşiler, incelemeler, öneriler, podcast’ler ve keşif notları e-posta kutunda.

İLGİLİ BAŞLIKLAR

jet lag

meditasyon

yapay zekâ

ninni

müzik

depresyon

anksiyete

uykusuzluk

ağrı

Spotify

White Noise

YouTube

Alanis Mori Ette

Calm

NEREDE YAYIMLANDI?

DuendeDuende

BÜLTEN SAYISI

💤 Bir müzik türü olarak "Uyku"

Geleceğin müzik türlerinin yolu uykudan mı geçebilir mi? Müjdemiz var. Yılın gizli kalan en iyi albümünü bulduk.

25 Eyl 2023

Tasarım: Rachel Levit Luis

YAZARLAR

Eda Solmaz

Duende yazarı

Duende

Her hafta sinema ve müzik evreninden söyleşiler, incelemeler, öneriler, podcast’ler ve keşif notları e-posta kutunda.

İLGİLİ OKUMALAR

;