Toplayıcılıktan oluşan bir kültür arşivi olan sahaflar, onlar için toplayan hurdacı, arabacı veya kâğıt toplayıcılarının hüviyet değiştirmesi ve internet kullanımının artması sonucu ağır ağır ilerleyen uzun soluklu bir tehdit altında. Sahafların birikiminin en büyük paydaşlarından biri; toplayıcılar. Bu kişiler; kitap sahipleri, koleksiyonerler ya da apartman görevlileri olduğu kadar aynı zamanda sokakta topladıkları ürünlerden geçimlerini sağlayan hurdacı ve kâğıt toplayıcıları da. Onlar; çöpten, kapanan bir evden ya da kaldırımdan bulduklarını dönüştüren, tekrar kazandırarak kaybolmasını önleyen anı bekçileri. Fakat son yıllarda toplayıcıların sahaflara eskisi kadar uğramadığını öğrendim. Konuştuğum sahaflar bunun temelde iki nedeni olabileceğinden bahsediyor.&nbsp;Birincisi; dil bariyeri. Kolektif yaşamın parçası olduğu hâlde yapılması tercih edilmeyen çeşitli “pis işler*” var. Bu meslekler; saygınlıktan uzak, zaman zaman görülmeyen, zor ve ağır olmasının yanı sıra yapan kişiyi mental olarak da yıpratan iş kolları.&nbsp;Günümüzde bu işleri yapanlar hâlâ hak ettikleri saygınlığı göremiyor, işlerinin maddi karşılığını alamıyor. Geçmişte toplumun en yoksul kesiminin yaptığı işlerin bazılarını bugün toplumlarda göçmenler veya dezavantajlı kesimler yapmayı sürdürüyor. Burada da benzer bir durum söz konusu. Türkiye’de bu işleri genellikle Türkçe bilmeyen göçmenler yapıyor. Toplayıcıların çoğu, elinde tuttuğu şeyi okuyamadığından, koruyamıyor.&nbsp;Eylül Kitabevi’nden Mehmet Ağkuş’a göre sahaf kültürü oluşamadığından adını bile bilmediğimiz, bilemeyeceğimiz eserler ıslatılıp kâğıda dönüştürülerek yok oluyor. Yaptığı işi&nbsp;“Biz bir şey satmayız, emanet alırız. Emanetçinin bıraktığı şeyi başka bir emanetçiye bırakırken konakladığı yeriz, köprüyüz.”&nbsp;ifadeleriyle tanımlayan Mehmet Abi gibi sahafların arşivlerinin asıl kaynağı toplayıcılar şu an dil bariyerinden belki de ulaştıracakları kaynağı bile bilemiyor.&nbsp;<img lazy="loading" src="https://images.aposto.com/1200xauto/2023/2/4/1678983652101.jpeg" width="550" ratio="0.67" style="width: 100%; max-width: 550px; vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Unutuyorum hatırlamak isterken<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">İkinci olası nedense; teknolojinin yaygınlaşması. Bir süre kâğıt toplayıcısı olarak çalıştıktan sonra bir buçuk yıl kadar Aslıhan Pasajı’nda tezgâh açmış şimdi de Beyoğlu’daki Lamelif Sahaf’ın sahibi Oktay Abi’ye göre “Toplayacıların hepsi bir gün o işi bırakabilmek için çalışıyor.”&nbsp;Kendi isteğiyle çöp karıştırmaktan mutlu olan biriyle daha önce tanışıp tanışmadığımı soruyor bana bu cümlesinden hemen sonra. Susuyorum. “Bir yerde işe girebilmek için belirli meziyetlerin olmalı, bunlar toplayıcılara öğretilmeli ancak böyle bu düzen değişebilir.”&nbsp;“Yükte hafif pahada ağır şeyler toplar toplayıcılar. Kâğıt ucuz, en az 200 kilo toplamak lazım ki kazandığın emeğine değsin. Artık teknoloji sayesinde herkes bilinçlendi, kimse çöpe kitap atmıyor. Onun yerine kitap sahibi internet sitesinde kendi kitabını satıyor ya da toplayıcılar bina görevlileri vasıtasıyla ev sahiplerinin istemediği kitapları alarak sahaflara taşıyor. Günümüzde bu şekilde dönüyor sistem.”Yrd. Doç. Dr. Emin Toroğlu’nun “Hurdacılık sektörünün kırsal göçlere etkisi” makalesinde şehirlerde yaşayan hurdacıların %30,5’inin bu işi mahallelerde dolaşarak yaptığını vurguluyor. Teknolojinin yaygınlaşmasıyla toplama eyleminin bir kısmı dijitale taşınsa da toplayıcılar bugün hâlâ sahafların en büyük destekçilerinden. &nbsp;&nbsp;Editörün notu:&nbsp;Yabancı kaynaklarda 3D'ler olarak anılan “Dirty, dangerous and demeaning” Türkçe çevirisi: kirli, tehlikeli ve aşağılayıcı olan kavram, Asya’da türetilmiş bir Amerikan neolojizmidir ve genellikle sendikalı mavi yakalı işçiler tarafından gerçekleştirilen belirli emek türlerini ifade eder. Terim Japonca 3K: kitanai, kiken, kitsui (sırasıyla kirli, tehlikeli, zorlu) ifadesinden geliyor. Konu hakkında daha fazla bilgi edinmek için; Metis yayınlarından Eyal Press’in Pis İşler kitabı okunabilir.&nbsp;

Üniversitenin ilk yılları. Kulağımda son ses Elena Ledda <a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=-sgBn0Vhe1w" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Pessa</a>, Galatasaray'dayım. Şarkının da etkisiyle etrafımdaki her binayı, her insanı ilk defa görüyor ve fark ediyorum. Coşkuluyum. O zamanlar “kaybolma” eylemin kendisi; buluşmak için can attığım arkadaşıma bile bu sebeple bir saat geç kalmak beni onurlandırıyor.Kaybolduğum sokağın sonu; Aslıhan Pasajı. Binanın üstüme yıkılmayacağının garantisini arıyorum. Nafile. Tam bu sırada pasajın nostaljik ve külüstür kimliğine tezat oluşturan sensörlü kapı açılıyor. Küf, kâğıt, merak, toz ve o koku. Artık sorgulamak için çok geç.<img src="https://images.aposto.com/2023/2/4/1678980029833.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Anılar<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">İçerdeyim. Dokuz, on beş, kırk iki dakika; üç, dört, beş saat; yirmi sekiz gün, dört hafta sonu ve araya giren iki yılın sonunda yedi senedir süregelen bir tanışıklık. İlk gün dükkânına girer girmez sağdaki kitap yığınını devirdiğimde “Burada kitap düşürmüyorsan bir sorun vardır.” telkinini duyduğum Sahaf İsmail Abi. Sayesinde beni anladığına emin olduğum Küçük İskender, Birhan Keskin ve Sami Baydar. Hepsi burada.&nbsp;Şimdi, iki yılın ardından tekrar Aslıhan'da. İndiğim merdivenlerin sonu; kollarını bana açmış eski bir dost, kavuşma. Tezgâhta duran kitap, fotoğraf ve pullar yabancı. Birinin yeni emanetleri, başkasının eskisi. Sahaf hâlâ emanetçi, geçen ve her daim şimdide kalan zamana eşlikçi, bulunduğu semtin belleği. Yirmi bir yıldır silinmeye çalışılan; sofralar, sohbetler, ideolojiler ve yaşam biçimleri. Evlerde kütüphane, günlük sayfaları, koltuk sırtları; sahafta raflar ve yığınlar arasında. Birkaçını, bugün Beyoğlu’da burnumuzda tüten anlarla değiş tokuş etmek üzere emanet alıyorum. Kulağımda Pessa, Galatasaray’dayım.Kitapların ve rafların arasında. Beyoğlu’nun çok kültürlü kartvizitini elimde tutuyorum. Üzerindeki numaraları çevirdiğimde yanıt veren kim varsa sorulacak da bir o kadar&nbsp;soru var.İstanbul, 16 Mart 2023Rânâ&nbsp;

Seyahat ve kültür yayını SOLİ, şehirleri ve içindeki farklı kültürel toplulukları araştırmak üzere mahallelere ve mahallelilerin hikâyelerine odaklanıyor. 