Türkiye'de sağlıklı ve temiz denizler için projeler

Denizlerde bütünleşik kirlilik izleme programı

(2020-2023)

DEN-İZ, Türkiye'deki deniz ve kıyı sularının fizikokimyasal özellikleri, ekolojik durumu, kirlilik düzeyleri, radyoaktivite seviyeleri, deniz çayırları, deniz tabanı biyoçeşitliliği ve ekonomik balıkçılık için hedef türlerdeki kirletici seviyeleri izliyor.

Deniz katı atıklarıyla ilgili olarak Deniz Strateji Çerçeve Direktifi'nde yer alan göstergeler olan mikroplastikler, denizdeki çöpler ve sahildeki çöpler üzerinde çalışmalar yürütülüyor. Elde edilen veriler, su kalitesi sınıflandırmaları yapılmasını sağlayarak kıyı su kütlelerinin ve denizel alanların durumunun objektif bir şekilde değerlendirilmesini mümkün kılıyor.

Bütünleşik program, deniz ekosistemlerimizin sağlığı ve sürdürülebilirliği için önem taşıyor. Verilerin toplanması ve analiz edilmesi, kirlilik kaynaklarının tespit edilmesi ve yönetim stratejilerinin belirlenmesine yardımcı oluyor. Ayrıca, kıyıların ve denizlerin korunması ve yönetimi konusunda bilimsel temelli kararların alınmasına katkı sağlıyor.

Müsilaj için oşinografik erken uyarı sistemi

(2021-2022)

Proje, Marmara Denizi'nde belirlenen beş bölgede düşük maliyetli şamandıra sistemleri kullanarak bir gözlem ağı oluşturmak ve su sütunundaki uzun süreli ve anlık sıcaklık değişimleriyle diğer oşinografik parametreleri—tuzluluk, çözünmüş oksijen ve pH değerleri gibi—izlemek ve bu verilerdeki ani değişiklikleri takip etmeyi amaçlıyor.

Bu hedef üzerinden kullanıcı dostu bir arayüz oluşturuluyor ve oşinografik parametrelerdeki ani değişimler tespit edilerek uyalar yayımlanıyor. Böylece, deniz ekosisteminde meydana gelen önemli değişikliklere hızlı bir şekilde müdahale edilebilmesi planlanıyor.

Bu gözlem ağı, Marmara Denizi'nin ekolojik sağlığını ve su kalitesini izlemek için önemli bir araç olabilir. Oşinografik verilerdeki ani değişimlerin belirlenmesi, deniz ekosistemine yönelik olası tehlikelerin erken tespit edilmesi ve çevresel müdahalelerin zamanında yapılması açısından bir önem taşıyor.

12 Haziran 2021
Fotoğraf: Yasin Akgün/AFP, Getty Images

Sağlıklı ve kirlilik içermeyen bir Akdeniz için inovasyon ekosistemini koordine eden ve destekleyen deniz feneri

(2023-2026)

BlueMissionMed, Akdeniz ve sulardaki kirliliğin önlenmesi ve ortadan kaldırılmasında rol alabilecek tüm aktörlere ilham vermek, bilgi sağlamak, değerlendirmelerde bulunmak, harekete geçirmek, bağlantılar kurmak ve güçlendirmek amacıyla faaliyet gösteriyor.

Projenin "2030'a kadar okyanuslarımızı ve sularımızı onarmak" misyon hedeflerine ulaşmada hızlı ilerleme sağlamak ve toplum üzerinde önemli bir etki bırakmak amacıyla havza ölçeğinde başarılı bir inovasyon ekosistemi tasarlaması, yapılandırması ve desteklemesi bekleniyor.

Temiz Akdeniz için ekosistem tabanlı izleme ve yönetim planı

(2021-2022)

Akdeniz bölgesinde dört Büyükşehir Belediyesi—Mersin, Adana, Hatay, Antalya Büyükşehir Belediyesi—iş birliğiyle gerçekleştirilen Temiz Akdeniz projesi, deniz suyu kalitesinin izlenmesi ve iyileştirilmesi konusunda çalışmalara ev sahipliği yapıyor.

Proje, Akdeniz'in doğal zenginliklerini korumak ve deniz suyu kalitesini daha da geliştirmek için kararlı bir adım atmayı amaçlıyor. Büyükşehir belediyeleri, modern teknolojileri ve kapsamlı izleme sistemlerini kullanarak Akdeniz'in deniz suyu kalitesini titizlikle takip ederek iyileştirme çalışmalarını öncelikli hedef olarak belirliyor.

Deniz suyu kalitesinin iyileştirilmesi, bölgenin biyoçeşitliliğini korumak, ekosistemi dengelemek ve toplumun refahını artırmak için kritik bir adım olduğundan Temiz Akdeniz projesi, turizm, balıkçılık ve çevresel sürdürülebilirlik açısından büyük bir öneme sahip olan Akdeniz'in geleceğine katkıda bulunmayı hedefliyor.

Temiz Akdeniz projesi

Marmara Denizi bütünleşik modelleme sistemi

(2021-2023)

MARMOD Faz II Projesi, yeni veri ve gözlemlerle desteklenerek daha kapsamlı hâle getirilen üç boyutlu modeller—fiziksel, biyojeokimyasal ve ekosistem—Marmara Denizi'ndeki deniz ekosisteminin yeniden iyi bir kaliteye ulaşmasını sağlamak için kara kaynaklı besin yüklerinde kademeli olarak azaltım hedeflerini ortaya koymayı amaçlıyor. 

Bu projenin bir parçası olarak veriler, model sonuçları ve yapay zeka gibi ileri analiz tekniklerini içeren bir Marmara Dijital İkizi oluşturulması hedefleniyor. Bu çabalar, Marmara Denizi'nin ekolojik denge ve sağlığının yeniden tesis edilmesi için önemli bir adım olarak dikkat çekiyor.

Marmara Denizi’nde plankton metabolizması ve müsilajın oksijen tüketiminde etkisi

(2021-2023)

Marmara Denizi'nde 2021 ilkbahar-yaz aylarında oluşan müsilajın su sütununda oksijen tüketimini artırarak olası oksijen azalmasını araştırmak ve anlamak amacıyla deneysel ve yerinde ölçümler gerçekleştiriliyor. Bu çalışmaların denizde oksijen üretimi ve tüketimi arasındaki ilişkiyi ve çevresel değişkenlerin oksijen dengesi üzerindeki etkisini incelemesi hedefleniyor.

Deneysel ve yerinde ölçümler sayesinde, müsilajın oksijen tüketimini nasıl etkilediği ve bunun sonucunda oluşabilecek oksijen azalmasının derecesi daha kapsamlı şekilde anlaşılıyor. Çevresel değişkenlerin oksijen üretimi ve tüketimi üzerindeki etkileri de araştırılıyor.

Çalışma, Marmara Denizi'ndeki müsilaj oluşumuyla ilgili daha iyi bir anlayışın elde edilmesine katkıda bulunuyor ve oksijen dengesi üzerindeki faktörleri belirleyerek deniz ekosisteminin sağlığını koruma konusunda bir adım atıyor.

Marmara Denizi, 8 Haziran 2021
Fotoğraf: Yasin Akgün/AFP, Getty Images

Marmara Denizi’ne deşarj edilen soğutma sularının çevresel etkilerinin değerlendirilmesi projesi

(2022-2023)

MARDESS, Marmara Denizi'nde soğutma suyu kullanımının ve deşarjların denize olan etkilerinin araştırılması, çeşitli senaryolara göre çalıştırılan model sonuçlarının AR-GE çalışmalarında değerlendirilmesi için bir temel oluşturmayı hedefliyor. Temiz üretim tekniklerinin belirlenmesi de amaçlar arasında yer alıyor.

Proje ve çıktıları, Marmara Denizi'nin ekolojik denge ve sürdürülebilirliği açısından büyük öneme sahip. Marmara Denizi'ndeki soğutma suyu kullanımı ve deşarjlarının etkilerini anlamak, gelecekteki çevresel etkileri en aza indirmek ve temiz enerji üretimine yönelik yenilikçi çözümler geliştirmek için önemli bir adım olarak görülüyor. Bu AR-GE çalışmaları, Marmara Denizi'nin korunması ve gelecek kuşaklara sağlıklı bir çevre bırakılması için kritik bir rol oynuyor.

Yeraltı suyu taşınımlarının Kilikya Baseni su ve besin elementi bütçesindeki yerinin gözlem, radyoizotop ve modelleme çalışmalarıyla tespiti

(2021-2024)

Projenin amacı, 228Ra radyoizotop iz elementinin kullanılmasıyla Kilikya Havzası'nın su döngüsünde denizaltı su çıkışlarının konumunun belirlenmesi olarak ifade ediliyor. 

Yer altı suları, yer kabuğu içinden geçerken 228Ra izotopunu biriktiriyor. Bu izotop, yer altı sularıyla birlikte denize taşınır ve denize ulaştıktan sonra yalnızca radyoaktif bozunma ve su dolaşımı yoluyla azalıyor. Bu nedenle, 228Ra, Deniz Strateji Çerçeve Direktifi'nin su döngüsünün belirlenmesi için etkili bir gösterge olarak kullanılıyor.

Proje kapsamında elde edilen bulgular, karşılaştırmalı olarak değerlendirilerek Kilikya Havzası'nın yanı sıra kıyı ve deniz alanlarının daha geniş ölçekteki havza etkileşimi içinde daha verimli bir şekilde yönetilmesi için stratejiler belirliyor. Bu stratejiler, su kaynaklarının korunması, su döngüsünün anlaşılması ve çevresel sürdürülebilirliğin sağlanması için önemli bir temel oluşturuyor.

Projenin sonuçları, su kaynaklarının ve deniz ekosistemlerinin yönetimi konusunda daha iyi bir anlayışa ve bilimsel temelli kararların alınmasına katkı sağlıyor.