Ulusal Katkı Beyanları iddialı eylemlerden uzak gözüküyor

"Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Ulusal Katkı Beyanları Sentez Raporu" yayımlandı. Raporda, Paris Anlaşması kapsamında 193 ülkenin iklim taahhütleri değerlendiriliyor. Mevcut taahhütlerin, yüzyılın sonuna kadar dünyayı 2,5°C'lik bir ısınma yoluna sokabileceğini belirtiliyor.

• Ulusal Katkı Beyanları nedir? Ulusal Katkı Beyanları, Paris Anlaşması kapsamında gerekli görülen, anlaşmaya taraf ülkelerin ulusal emisyonlarını azaltma ve iklim değişikliği etkilerine uyum çabalarını somutlaştırdıkları belgelerdir.
• 39 yeni taraf: Bir önceki raporun yayımlanmasından bu yana, 24'ü COP 26'dan sonra olmak üzere, toplam 39 taraf yeni veya güncellenmiş beyanda bulundu. Raporun kapsadığı 166 beyan, 2019'daki küresel sera gazı emisyonlarının %94,9'unu (52,6 gigaton CO₂ eşdeğeri) kapsıyor.

Öne çıkan bulgular

Tarafların %90'ı sayısallaştırılmış azaltım hedefleri sunarken; artan sayıda taraf da mutlak emisyon azaltım hedeflerine geçiyor. %74'ü sera gazı emisyonlarının 2025 ve/veya 2030'a kadar azaltma veya sınırlama taahhütlerini güçlendirirken; %50’si, uyum eylemlerinden ve/veya ekonomik çeşitlendirme planlarından kaynaklanan azaltım yan faydaları hakkında bilgi sağlıyor. 

• Tarafların %46'sı ise hedeflerin uygulanmasında ulusal yasama, düzenleme ve planlama süreçlerinin de entegre edildiğini belirtiyor.

Geçen yılki analizde, öngörülen emisyonların 2030 yılına kadar –2010'a kıyasla– %13,7 oranında artacağı belirtiliyordu. Bu rakam, yeni raporda %10,6 ile sınırlı kalıyor.

• Beyanların %80'i, IPCC kılavuzlarında tanımlanan tüm sektörleri kapsıyor. Fakat sera gazı emisyonlarının ikinci en büyük kaynağı olan sanayide, diğer öncelikli alanlara kıyasla daha az sıklıkta tedbir tanımlanıyor.

Beyanlarda en çok belirtilen azaltım seçeneği olarak, yenilenebilir enerjinin elektrik üretimindeki payının artırılması öne çıkıyor. Bu seçeneği belirten tarafların payı, bir önceki rapora kıyasla %59'dan %91'e yükselmiş durumda. 

Belirsizlikler ve erteleme

Toplam sera gazı emisyonlarının 2025 yılında yaklaşık 53,4 gigaton CO₂ ve 2030'da ise 52,4 gigaton CO₂ eşdeğeri olacağı bekleniyor. 2025 tahminin, önceki tahminden %1,9 daha düşük olması, küresel emisyonların 2030'dan önce zirve yapma olasılığı olduğu biçiminde yorumlanıyor. Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) ise yüzyıl sonuna kadar sıcaklık artışını 1,5°C ile sınırlamak için sera gazı emisyonlarının 2030 yılına kadar –2019'a kıyasla– %43 oranında azaltılması gerektiğini söylüyor. 

Fakat, Sentez Raporu, tarafların çoğunun taahhütlerini güçlendirdiğini gösterse de beklenilen emisyon azaltım ve düşüş eğiliminin gerisinde kalınıyor. Uzun vadeli stratejilerin zamanında uygulanması durumunda sera gazı emisyonları 2050'de –2019'a kıyasla– %68 daha düşük kalabilir. Raporda, beyanlardaki net sıfır hedeflerinin çoğunda belirsizlikler olduğu vurgulanırken kritik eylemlerin ertelendiğinin altı çiziliyor.