Uzayda şimdiye kadarki en büyük patlama tespit edildi

Gökbilimciler, uzayda şimdiye kadarki en büyük patlamanın kaydedildiğini bildirdi. AT2021lwx olarak adlandırılan patlamanın bilinen tüm süpernovalardan, yani büyük yıldızların ölmesiyle meydana gelen patlamalardan on kat daha parlak olduğu ve yalnızca birkaç ay süren süpernova patlamalarının aksine en az üç yıldır devam ettiği aktarıldı.

Buna ek olarak: Yıldızlar süper kütleli kara delikler tarafından parçalanıp yutulurken yayılan ışıktan (Gelgit Bozulması Olayları ya da TDE olarak da bilinir) da üç kat daha parlak olduğu ifade edilen AT2021lwx patlamasının, Dünya'dan yaklaşık olarak 8 milyar ışık yılı uzaklıkta gerçekleştiği ve dolayısıyla patlamanın evren sadece 6 milyar yaşındayken meydana geldiği kaydedildi.

Arka plan: Her ne kadar kamuoyuna yeni duyurulsa da aslında AT2021lwx ilk olarak Kaliforniya'da bulunan ve "geçici" olarak da bilinen, zaman içinde parlaklığı hızla değişen astronomik olaylar için gece gökyüzünü araştırmak üzere tasarlanmış olan Zwicky Geçici Tesisi tarafından tespit edildi. Daha sonrasında ise  Hawaii'de bulunan Asteroid Karasal Etki Son Uyarı Sistemi (ATLAS) tarafından yakalanan patlamanın büyüklüğü ve gücü ise şimdiye kadar tespit edilememişti.

Geniş açı: Araştırmayı yöneten Southampton Üniversitesi araştırma görevlisi Philip Wiseman, konuya ilişkin açıklamasında, AT2021lwx patlamasına, arama algoritmalarının bir tür süpernova ararken patlamayı işaretlemesi sonucunda "tesadüfen" rastladıklarını belirterek "Süpernovaların ve TDE'lerin çoğu sönmeden önce sadece birkaç ay sürer. Bir şeyin iki yıldan uzun süre parlak kalması çok sıra dışı bir durum." şeklinde aktardı.

• Wiseman ve gökbilimciler AT2021lwx'in bir kara deliğin Güneş'ten binlerce kat daha büyük kütleye sahip bir gaz bulutunu şiddetli bir şekilde parçalamasının sonucu olabileceğini düşünüyor. Buna göre, bu olay sırasında kara deliğin gaz bulutunun parçalarını yutarak hem gazdan geriye kalanlara hem de onu çevreleyen halka şeklindeki daha geniş bir toz torusuna şok dalgaları gönderdiği ve parlak elektromanyetik radyasyon yaymalarına neden olduğu değerlendiriliyor. 

Öte yandan: Bu noktada, bunun gibi olayların oldukça nadir meydana gelmelerine karşın daha önce de görüldüğünü; ancak daha önce tanık olunan benzeri olaylarının hiçbirinin AT2021lwx ölçeğinde olmadığını belirtmek gerekiyor.

• Ayrıca, AT2021lwx'in 2022 yılında gökbilimciler tarafından 2,4 milyar ışık yılı uzaklıkta tespit edilen ancak tespit edildikten sonra sadece on saat süren GRB 221009A gama ışını patlaması kadar parlak olmadığı ifade ediliyor. Bunun bir gama ışını patlaması için oldukça uzun bir süre olsa da AT2021lwx'in tüm ömrü boyunca bu gama ışını patlamasının kendi başına yaptığından çok daha fazla enerji yaydığı aktarılıyor.

• Bütün bunlarla birlikte, bilinen evrende AT2021lwx kadar parlak olan tek şey süper kütleli kara deliklerdir. Bu kara delikler, yüksek hızlarda içlerine düşen yıldız gazlarıyla beslendiklerinde, kuasar olarak bilinen inanılmaz derecede parlak emisyonlar yayabilirler.