Yemek Yardımında Son Durum

Çalışanlara yemek yardımı gelir vergisi ve SGK primi istisnası uygulanıyor. Bu tutar 2022 yılı içerisinde 17 TL’den 51 liraya yükseltildi. Uygulamaya ilişkin gelir vergisi tebliği ve SGK genelgesi yayınlandı. Bu hafta yemek yardımının market alışverişlerinde kullanılıp kullanılamayacağı tartışıldı. Yemek Kartları Derneği Başkanı Öner Piyade, konuya ilişkin “Yemek kartlarında değişen bir şey yok.” açıklamasında bulundu. Gerçekten öyle mi?

Yemek yardımı kaç farklı şekilde yapılmaktadır? Yemek yardımına ilişkin prime esas kazanç istisna tutarı nasıl hesaplanıyor? Yemek kartları market alışverişlerinde kullanılabilir mi? 

Yemek yardımı nasıl yapılıyor?

Yemek yardımı dört farklı şekilde uygulanıyor.

1- Yemek hizmetinin işyerinde verilmesi veya üçüncü şahıslarla anlaşarak işyerinde sunulması

İşverenin yemek hizmetini işyerinde bulunan mutfağı ve yemekhaneyi kullanmak suretiyle yemek hazırlayarak vermesi hâlinde yemek için yapılan giderler prime esas kazanca dahil edilmez.

Öte yandan, yemeğin işyerinde veya işyeri dışında yapıldığına bakılmaksızın işverenlerin üçüncü şahıslarla anlaşarak yemek hizmetini kendi işyerinde veya müştemilatında sunması hâlinde üçüncü şahıslara fatura karşılığı yapılan ödemeler de prime esas kazanca dahil edilmez.

Bu durumda yapılan ödemeler çalışanların bordrosuna yer almaz. Bu ödemeler işyeri gideri olarak muhasebeleştirilir.

2- Yemek hizmetinin üçüncü kişilere nakden ödeme yapılarak işyeri dışında sağlanması 

Çalışanlar için işyeri veya müştemilatı dışında kalan yerlerde üçüncü kişilere yemek bedeli adı altında fatura karşılığı nakden ödeme yapılması hâlinde günlük brüt asgari ücretin %23,65’inin fiilen çalışılan gün sayısı ile çarpılması sonucunda bulunacak tutar, prime esas kazanca dahil edilmez. İstisna tutarını aşan yemek yardımı ödemesi prime esas kazanç olarak değerlendirilir.

3- Yemek bedelinin çalışana nakdi olarak ödenmesi

Çalışana nakit olarak ödeme yapılması durumunda istisna tutarına kadar olan yemek yardımı prime esas kazancın hesaplanmasında dikkate alınmaz. Yemek yardımı tutarı üzerinden SGK prim kesintileri hesaplanmaz. Yemek yardımı tutarının istisnayı aşan kısmı prime esas kazanç olarak değerlendirilir ve prim kesintileri hesaplanır.

4- Yemek bedelinin çalışanlar için üçüncü kişilere yemek kuponu, yemek kartı, yemek çeki vb. araçlarla fatura karşılığı ödenmesi

Sigortalılara ay içinde yemek bedeli olarak nakit ödeme yapılmaksızın, çalıştıkları işyerinin dışında yemek üretimi yapan başka firma veya şahıslar tarafından yemek kuponu, yemek kartı, yemek çeki vb. karşılığında yemek verilir.

Bu durumdaki sigortalılar için üçüncü kişilere yemek kuponu, yemek kartı, yemek çeki vb. araçlarla fatura karşılığı yemek bedeli ödenmesi hâlinde günlük brüt asgari ücretin %23,65’ inin fiilen çalışılan gün sayısı ile çarpılması sonucunda bulunacak tutar, prime esas kazanca dahil edilmez. İstisna tutarını aşan ödemeler prime esas kazanç olarak dikkate alınır ve kesintiler hesaplanır.

Yemek yardımı istisnası nasıl hesaplanır? 

2022/20 sayılı SGK genelgesi ile işyerinde veya müştemilatında yemek verilmemesi şartıyla, yemek bedeli adı altında sigortalılara veya sigortalılar için üçüncü kişilere yapılan her türlü ödemelerin, günlük asgari ücretin yüzde 23,65’inin prime esas kazançtan istisna tutulmasına karar verildiği belirtildi. Detaylar ise 2022/22 sayılı SGK genelgesi ile açıklandı. Aylık yemek yardımı istisna tutarı çalışanın fiilen çalıştığı gün sayısı dikkate alınarak hesaplanır.

Örneğin: A sigortalısı için 2022/Aralık ayında yemek kartına yemek bedeli adı altında 1.500,00 TL yüklenmiştir. Sigortalının ilgili ayda 22 gün fiilen çalıştığı varsayıldığında yemek bedeli adı altında yapılan ödemelerden prime esas kazanca dahil edilecek tutar aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır.

• 215,70 TL x % 23,65 = 51,01 TL (Günlük İstisna Tutarı)
• 51,01 x 22 Gün= 1.122,22 TL (Aylık İstisna Tutarı)
• 1.500,00 TL – 1.122,22 TL = 377,78 TL (Prime Esas Kazanca Dahil Edilecek Yemek Bedeli)

Genelgede yemek yardımı uygulamasının diğer türleri içinde örnekler mevcuttur.

Yemek kartları/çekleri/kuponları market alışverişlerinde kullanılabilir mi?

2022/22 sayılı genelgede yemek kartlarına/çeklerine/kuponlarına yüklenen yemek bedellerinin sigorta priminden istisna tutulabilmesi için söz konusu kartların/çeklerin/kuponların yalnızca yemek yenilmesi amacıyla kullanılması gerektiği belirtilmiştir. Bunların yemek yenilmesi dışında kullanıldığının tespit edilmesi hâlinde hesaplanan prim kaybının işverenlerden 5510 sayılı Kanunun 89 uncu maddesi uyarınca gecikme zammı ve cezası ile tahsil edileceği vurgulanmıştır.

Genelgedeki bu ibareye göre yemek kartlarının market alışverişlerinde kullanılması mümkün değildir. Sosyal Güvenlik Kurumu nakit olarak verilen yemek yardımına ilişkin yalnızca yemek yenilmesi şartı aramazken, kart kupon şeklinde yapılan yemek yardımı ödemelerinde yalnızca yemek yenilmesi amacıyla kullanılması şartının aranması ve yemek kartlarının market alışverişi vb. farklı şekilde kullanılması halinde işverenden prim tahsil edileceğinin belirtilmesi çelişkili bir durumdur. Genelgede yer alan bu ifade genelgeden çıkarılmalıdır.

Genelgenin bu hâliyle kalması durumunda işverenlerin çalışanlara yapacakları yemek yardımını kart, kupon, çek şeklinde değil de nakit olarak yapmaları daha uygun olacaktır. Aksi hâlde gelecekte prim ödemesi ve idari para cezası ile karşılaşabilirler.