Orhan Pamuk’un Masumiyet Müzesi’ni birden fazla kez okuyup müzeyi de gezdikten sonra kendi kendime hep bu soruyu soruyorum “neyin masumiyeti bu anlatarak korumaya çalışılan?” Bir kadının mı? Eski İstanbul’un mu? Gerçek duyguların varlığına olan inancımızın mı?... Bu sorunun yanıtını&nbsp;İlknur Karakoç / Okumaya Başla ile ararken, toplumun ahlak ve kültür normlarından, İstanbul’un arka sokaklarından, bir kadının kalp kırıklığından ve Kemal’in takıntıya dönüşen aşk acısından bahsedeceğiz!

Gerek klasik, gerek modern edebiyattan kitap önerilerimi ve birçok yeni mekan tavsiyemi 1Kitap1Mekan bültenimde bulabilirsiniz!

Kitaplar üzerine incelemeler ve kitap önerileri.

1Kitap1Mekan

Müze içinde roman, roman içinde müze… Pamuk’un kutuları içinden eski İstanbul’a, satırları ile de Füsun ile Kemal’in aşkına ortak oluyoruz bu hafta!

İstanbul'un Kültür Hafızasından Kesitler ve Orhan Pamuk

Çok uzun zamandır bir kitaba bu kadar kendimi kaptırmamıştım... Sanırım seçim sürecinde okuduğum için bende ayrı bir etkisi oldu. Bu kadar kıymetli bir büyüğümüzden hem geçmişe hem geleceğe ışık tutan bilgilerle, sıcacık anılarını dinlemek o kadar iyi geldi ki!Kendi yaşamından örnekler, hayata bakışı, ailesiyle anıları, deneyimleri, kadınların başarılarını takdiri, kendi alanına dair derin bilgisiyle bana o kadar çok cümleyi çizdirtti ki. Büşra ile sohbete başlarken birden fazla kez çizdiklerimi okudum. Geçmişten gelen hatalar, sevgi eksikliğimiz, şiddete meylimiz, toplum olarak yaralarımızı deşerken bir yandan da onlara merhem sürüyor aslında Muazzez Hanım. Ezberle bize dayatılan tarih kitaplarını bir kenara bırakalım, bu kitabı mutlaka okuyalım!

Muazzez İlmiye Çığ'dan hayat dersi niteliğinde sıcacık bir sohbet...

"Yaşadım Demek İçin"

Gezi Parkı civarlarında olduğum zamanlarda önünden geçmeden yapamadığım yapılardan biridir Arif Paşa Apartmanı... Canlı bir tarih, tozlu anılar, yaşanmışlıklar ve o mavi kapılar... Hikayesini okudukça gözümde canlandırmaya çalışıyorum yaşayanları ve yaşananları.Osmanlı’nın son saray doktoru Sarıcazade Arif Paşa tarafından, mimar Constantin P. Pappa'ya yaptırılan Arif Paşa Apartmanı, Sarıca Ailesi'nin İstanbul'un kentsel gelişimine imza attığı binalardan sadece bir tanesi. Beni en çok etkileyen yanı ise geçmişten günümüze birçok atölyeye ev sahipliği yapıyor olması. Ülkemizin ilk kadın seramik sanatçısı Füreyya Koral’ın atölyesi bunlardan biri. Çok sevdiğim Pınar Kür de bir dönem burada yaşamış ve avludaki ıhlamur ağacından esinle Bir Deli Ağaç kitabını yazmış.Şimdi ise birbirinden değerli ve başarılı dört kadının atölyesine ev sahipliği yapıyor bu avlu. Hepsi farklı alanlardaki el beceresini ve yaratma yetisini aynı avluda buluşturuyor. Bize de keyifle gezmesi kalıyor.<img src="https://images.aposto.com/2023/6/2/1688455884287.png" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="0.72" width="550" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">

İstanbul'un kültür-sanat hafızasını her daim besleyen yapılardan biri: Arif Paşa Apartmanı'nda kısa bir tur!

Yeniden Arif Paşa Apartmanı

Çok sevdiğim yazarların yeni kitaplarını okumanın heyecanıyla mı başlasam, Annie Ernaux'nun yeni çevrilen kitapları ile mi başlasam, Galatasaray'da en sevdiğim köşeye bir o kadar sevdiğim bir mekanın açılmasının haberi ile mi başlasam, bilemedim!Bu haftanın yazısında önermekten mutluluk duyduğum üç kadının üç güzel kitabıyla beraber, Beyoğlu'na açılan, bambaşka ruhlara sahip çok güzel mekan önerilerim var.Onları anlatmaya geçmeden, Annie Ernaux'yu canlı dinlediğim ve imzasını aldığım unutulmaz günü kısaca anlatmak istiyorum (heyecanımı tahmin edersiniz). Annie Ernaux’nun yazdığı oğlu David Ernaux-Briot’nun yönettiği Super-8 Yılları filmi için İstanbul'u ziyaret eden Ernaux ile İKSV'nin düzenlediği bir toplantıda bir araya geldik. Tabii ki gündemimiz filmden ziyade Ernaux edebiyatı oldu. Bireysel hafızadan toplumsal hafızaya geçiş, yalın ve cesur dili, kendine has yazma stili üzerine konuştuk. Samimiyeti, en az yazdıkları kadar kendinden emin duruşu ile tüm bu konuları detaylıca anlattığı o an zamanı durdurmak istedim diyebilirim. Daha önce belki defalarca kez önerdim kitaplarını ama bu hafta da yeni çevrilen bir kitabından bahsetmek istiyorum.

Beyoğlu sokaklarında üç yeni mekan önerisine üç kadın yazar eşlik ediyor bu hafta!

Üç Kadın Yazar ve Beyoğlu'nda Üç Yeni Mekan

J.M. Coetzee'nin arka kapak yazısını görmemle başladı Kaptan ile karşılaşmam: fazlasıyla etkileyici bir öneriydi benim için! Sonrasında ise çevirmeni&nbsp;Zafer Ceylan'ın 2022 Talat Sait Halman Çeviri Ödülü kazananı olduğunu öğrenince bir solukta başlayıverdim. Bir yandan da ilk kez Kuveytli bir yazar okumanın tatlı bir heyecanı var içimde... Başladığım gibi bitiriveriyorum bu kitabı, çok berrak bir dil ile etkileyici bir deniz macerası. Sayfaların, cümlelerin içinden o dev dalgaların sesini duyabiliyorsunuz, fırtınayla mücadele edip kendi hayatınızı sorguluyormuşçasına etkileniyorsunuz. Bu yoğun gerçekçilik duygusu işte bu kitabı bu kadar özel kılan! Bir tutkunun, bir sonun, belki de yepyeni bir başlangıcın kısa romanı Kaptan...Bir gazete haberinden esinlenerek, biyografik öğelerle kurulan bu roman oldukça zengin bir içeriğe sahip; anlatıcının aile hayatından bölgenin geçim kaynağı olan inci avcılığına kadar birçok bilgiyi de barındırıyor. Kendi kültüründen öne çıkan alışkanlıkları kitabın içine özenle yerleştiren Alrefai'nin başarısının da altını çizmek gerekiyor.Kitap ile ilgili merak ettiğim detayları çevirmeni Zafer Ceylan ile konuşma vakti!

Sayfalardan dev dalgaların gürültüsünün yükseldiği, bambaşka bir kültürün sesi; Kaptan.

Denizin Dibi, Bir Son mudur?

Bu sayıda İstanbul'un kahveleriyle şehrin ara sokaklarına, edebiyat çevresine ve kültürel tarihine kısa bir yolculuk var: Kurukahveci Mehmet Efendi'nin Tahmis Binası'nda sanat tarihçisi Fırat Şenol'la tarih ile iç içe bir sohbet sizi bekliyor. Sohbetimizi dinlemeden veya okumadan önce bol köpüklü bir Türk kahvesi yapmanızı öneririm, zira kendisinden fazlasıyla bahsettiğimiz için canınızın çekeceğine eminim. :)Keyifli okumalar ve seyirler!<a data-type="embed" fr-original-style="" href="https://youtu.be/ytTKGXXfiS4" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://embed.apos.to/assets/2023/5/2023-06-15T13:48:21.493Z.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.77" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>

<h1 dir="ltr" fr-original-style="" style="font-size: 2em; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://www.mehmetefendi.com/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Kurukahveci Mehmet Efendi</a>: <a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/@kurukahvecimehmetefendi1871" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Kahve Bahane - Edebiyat Şahane</a>&nbsp;sohbetlerine davetlisin</h1> Senin için kahve keyfi nedir? Bizce zindeliktir, lezzettir, enfes bir kokudur; ama kahvede belki de en büyük keyif paylaşma keyfidir. Derdimizi, sevincimizi paylaşabilme; bildiklerimizi, hissettiklerimizi paylaşarak büyütme keyfi. Bazen havadan sudan bazen hiç konuşmadan kahve eşliğinde zamanı yavaşlatma keyfi... Davettir, ikramdır kahve keyfi özünde. Ne demiş eskiler? Gönül ne kahve ister ne kahvehane, gönül muhabbet ister kahve bahane…Demişken; Kurukahveci Mehmet Efendi, Yeni Tahmis binasının kahve kitaplığında 1Kitap1Mekan ile gerçekleştirilen “Kahve Bahane - Edebiyat Şahane” sohbetlerinde seni de görmekten mutluluk duyacağını paylaşıyor. Edebiyatın başrolü üstlendiği ilk buluşmayı <a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=ytTKGXXfiS4&ab_channel=KurukahveciMehmetEfendiMahdumlar%C4%B1" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bu bağlantıdan</a> izleyebilirsin. Ayda bir sinema, edebiyat ve sanat konularında yayınlanması planlanan "Kahve Bahane" sohbetleriyle ilgili gelişmeleri kaçırmamak için Kurukahveci Mehmet Efendi’nin <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/kurukahveci_mehmet_efendi/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Instagram sayfasını</a> takip etmeni öneririz.&nbsp;Ayrıca yolun Eminönü’ne düşerse Mısır Çarşısı’nın yanındaki sokağa girdiğinde kahve kokusunun sana rehberlik etmesini tavsiye ediyoruz. <a fr-original-style="" href="https://www.google.com/maps/place/Kurukahveci+Mehmet+Efendi/@41.0163293,28.9695184,18.53z/data=!4m6!3m5!1s0x14cab9bd686aff7b:0x4ec9cb125d340f8d!8m2!3d41.0165251!4d28.970207!16s%2Fg%2F1tggkzsd?entry=ttu" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Tarihî Mehmet Efendi mağazasını</a> geçer geçmez soldaki küçük çıkmaz sokağa saptığında bambaşka bir dünyaya adım atacaksın. Hatta pek muhtemeldir ki biraz da şaşıracaksın. Farklı kahve çeşitleri, bir kahve kütüphanesi, güzel bir sergi ve tabii ki bol köpüklü bir Türk kahvesi seni karşılayacak. Demeden geçmeyelim: <a fr-original-style="" href="https://www.mehmetefendi.com/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Kurukahveci Mehmet Efendi</a> seni mutlaka bekliyor.&nbsp;

17 Haziran - Kurukahveci Mehmet Efendi - 1Kitap1Mekan

İstanbul'un kahveleriyle şehrin ara sokaklarına, edebiyat çevresine ve kültürel tarihine kısa bir yolculuk!

Salah Birsel'in Kahveleri

Geçen zamanla beraber insanın okuma zevki de değişiyor, eviriliyormuş, yaşayarak öğreniyorum. Bu zamana kadar en sevdiğim türün roman olduğunu, hatta başka şeyler okuyunca pek tat almadığımı savunurken, 30'lara gelince denemenin yerini pek bir şey dolduramaz oldu. Deneme türünün özgünlüğünü, biricikliğini, zihni ne kadar beslediğini keşfetmeye başladım. Yazarla beraber düşünmeye iten bir sürece ortak oluyorsunuz ve bu süreç sizi başladığınız konudan çok uzaklara götürüveriyor. Benim için Montaigne ve Nurullah Ataç ile başlayan bu süreç Susan Sontag, Ferit Edgü, Albert Camus, Roland Barthes gibi çok özel isimlerle devam etti. Bu haftaki kitap seçkimi de biraz bu yönde oluşturmaya karar verdim; okuduktan sonra üzerine dolu dolu düşünebildiklerimden bir seçki sizi bekliyor!İçimde bir yandan da hikâyesi olan mekanların tükeneceğine dair kaygı günden güne büyüyor, her keşfe çıktığımda da bu kaygının ne kadar yersiz olduğunu fark ediyorum, çoktan çok güzel yeni mekanlarla tanışmış oluyorum! Bu hafta Yeldeğirmeni Mahallesi'nde kısa bir tura çıkıp biraz kitap biraz lezzet biraz da yaşanmışlıkların izinden gidelim istedim. Farmyard'ın doğal ve sağlıklı kahvaltılarından sonra, Kamarad'da bir kahve ile güne başlayabilirsiniz. Sonrasında ise size çizdiğim rotayı takip etmenizi öneririm!

Her yeni kitap keşfi bambaşka bir dünyanın kapısını aralıyor; bu hafta sıcacık bir mahallede, ressamlardan duygulara uzanan bir yolculuğa çıkacağız.

Sözcükler, Duygulara ve Renklere Karışınca

Hafıza üzerine okumak son zamanlarda dikkatimi daha da fazla çeker oldu. Hafıza Polisi&nbsp;ile başlayan bu yolculuk, hafızanın kimlikle, anılarla, hatırlamakla olan ilişkisiyle derinleşti. Bu haftaki okuma deneyimim ise bu alanda çok daha özel bir deneyim... Eskici Dükkânı, hafızamızın gücünün hayatımızı nasıl etkilediğini, ciddi ruhsal sorunlara sahip bireylerin hikâyeleri üzerinden anlatıyor. Ve okuduğum her bir vakada derinden sarsılıyorum, okuduklarım ve yaşananlar gerçek; zihnimizin gerçeği üstelik. Sanırım beni bu kadar etkilemesinin nedeni de bu oldu.Veronica O’Keane, uzun yıllar hafızanın farklı alanlarla ilişkisi üzerine çalışan bir psikiyatrist. Bu kitabında, anılarla olan bağımızdan yola çıkarak hafıza-deneyim ilişkisini inceliyor. Bu inceleme oldukça uzun, bazen ürkütücü bir yolculuğa dönüşüyor. Kurgu sandığım gerçekleri üretme gücüne sahip olmamız aslında beni ürküten. Neyin "gerçek" olduğunu soruyorum sayfaları çevirdikçe. Gündelik hayat detayları birer zihinsel yaraya, o yaraların bizi ele geçirmesi ise oldukça etkileyici hikâyelere dönüşüyor. Kendi zihnimle yüzleştiğim çok farklı bir okuma deneyimi oldu ve tabii bittiğinde yine kafamda bir sürü soru bıraktı. Kitabın editörü&nbsp;Murat Demirci ile kitabı konuşup, hafızanın derinliklerine doğru uzanan bir sohbet gerçekleştirdik!

Oldukça çarpıcı hikâyeler üzerinden zihnimizin ürettikleri ile yüzleştiğimiz bir okuma deneyimi bizi bekliyor

Hafızanın Derinlikleri

Çok fazla soruyla başlayan bu yazıda belki de bazı cevapları beraber buluruz diye düşündüm. Adam Phillips'in&nbsp;İlgi Arayışı'nı okurken kendi kendime sorduğum soruların içinde kayboldum. Daha önce üzerine hiç düşünmediğim bir konu "ilgi"lendiklerim, ilgilenmediklerim, ilgi isteğim, ilgi çekme girişimlerim, ilgisizliğim...İnsan bir kelime üzerinden kendiyle ne kadar çok yüzleşiyormuş, değil mi? Bu kelimenin kökenindeki her şey dönüp dolaşıp kendimize bağlanıyor. Neyle ilgilendiğimizi gerçekten nasıl bilebiliriz? İlgi alanlarımız bir noktada kimlik inşamızın da önemli basamaklarından biri değil mi? Aslında ilgi arayışımız diğer taraftan da kendimize ne kadar dürüst olduğumuzla doğru orantılı bence. Hedeflerimiz, dünya görüşümüz ve çevremizdekilerle şekillenen bu kavram, gün geçtikçe hayatımızın merkezine yerleşmeye devam ediyor. Phillips, bu kavramı ihtiyaç, utanç, istek gibi başka kavramlarla ilişkisi üzerinden ele alıyor ve yine edebiyat dünyasından çok güzel örneklerle açıklıyor, bana da bol bol altını çizmesi kalıyor!

Daha önce gerçekten nelerle ilgilendiniz? İlgilendiklerinizin aslında hissettiklerinizle ilişkili olduğunu fark ettiğiniz oldu mu? Adam Phillips'in İlgi Arayışı'nı okurken kendi kendime sorduğum sorular.

İlgi ararken kendini bulmak

<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Beni birisi görmüştü-kimsenin neredeyse hiçbir zaman görmediği beni. Senden güvende olmak için görünmez olmak gerektiğini öğrenmiş olan beni..."</blockquote>Kendini arayan bir gencin, yakın tarihiyle, diliyle, ülkesiyle, ailesiyle, kayıplarıyla, aşkla, kimliğiyle, cinsel yönelimleriyle, korkularıyla, ismiyle, duygularıyla yüzleşmesinin romanı... Ve çok uzun zamandır okuduğum, en etkileyici dile sahip roman: Yeryüzünde Bir An İçin Muhteşemiz.Aile içi şiddet, ırkçılık, eşcinsellik, savaş, homofobi ve bağımlılık gibi birçok ağır temayı tek bir hikâyede bu denli şiirsel anlatabilmek... Yazar bu sorunlara dokunurken metafor olarak kelimeleri de sıkça kullanmış. Sanki edebiyat; kelimeler, noktalama işaretleri de kişiler gibi derinlerine inildikçe bizi şaşırtan imgelere dönüşmüş. Çok etkileyici bir ilk roman bu; önce diline sonra da yazarın dünyaya bakışına hayran bıraktıran bir ilk roman.

"Yeryüzünde Bir An İçin Muhteşemiz" çok uzun zamandır dilinden en çok etkilendiğim kitap oldu.

Kimsenin Hiçbir Zaman Görmediği "Ben"

Kültür hakkında yayımlanan makaleler ve yayınlar

Kültür

Edebiyat hakkında makaleler ve yayınlar

Edebiyat

Sanat hakkında yayımlanan makaleler ve yayınlar

Sanat

Seyahat

Müze içinde roman, roman içinde müze... 

Nesnelerden Kalp Kırıklığına Oradan da İstanbul'a

Muazzez İlmiye Çığ ile sıcacık bir sohbetten kalanlar...

Anlamlı bir hayat yaşamak üzerine bazı notlar

Taleb Alrefai'nin romanı "Kaptan" üzerine, kitabın 2022 Talat Sait Halman Çeviri Ödüllü çevirmeni Zafer Ceylan ile söyleşi.

Denizin dibi, bir son mudur?

Kurukahveci Mehmet Efendi'nin Tahmis Binası'nda tarihle iç içe bir alanda, arkamızda kahveyle ilgili kitaplardan oluşan bir kütüphane, bol köpüklü Türk kahvelerimiz eşliğinde Fırat ile İstanbul'un kahveleri üzerine pek keyifli bir sohbet gerçekleştirdik. Bir sanat tarihçisi ile bu kültürel birikimi konuşmak... Yitirdiğimiz değerler, şehrin gizli hikâyeleri, kahve kültürü, biraz da edebiyat dedikodusu ile şehrin sokaklarında Salah Birsel'in cümleleri üzerinden dolaştık.Öncelikle sohbetine doyamadığım, çok sevgili Fırat'ı size tanıtmak isterim.&nbsp;Fırat Şenol, sanat tarihi eğitimini tamamladıktan sonra sinema okudu. 19. yüzyıl İstanbul dünyası üzerine araştırmalar yapıyor. Çeşitli belgesellerde yer almanın yanı sıra kent/bellek üzerine atölyeler vermeye ve çalışmalar yapmaya devam ediyor.&nbsp;<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Biraz edebiyat, biraz tarih ekseninde Salah Birsel sohbeti başlasın o zaman!</h3>Duygu:&nbsp;Salah Birsel, istisnasız çoğumuzun lise yıllarında tanıştığı yazarların başında geliyor. Ben Salah Birsel'i lise yıllarımdaki zorunlu okumaların dışında, deneme türüne bakış açısıyla yeniden keşfederek edebî dehasına hayran kalanlardanım. Beş ciltten oluşan Salah Bey Tarihi&nbsp;ile edebiyat tarihimize oldukça özgün ve içerdiği bilgiler bakımından bir o kadar da zengin bir seri bırakmıştır. Bu seri İstanbul'un tarihine paralel olarak sanatsal ve kültürel çevrenin de gelişiminin bir hikâyesi aslında. Bir yandan edebiyatın ne kadar sosyal bir yapı olduğunu göstermenin bir yolu da diyebiliriz bu seriye.Birsel, çok özgün bir kalem aslında, çevresinde birçok edebî akım gelişirken o kendine has hem felsefî hem de edebî bir dünya kurmayı başarıyor. Hem iyi bir şair olup hem de iyi bir denemeci olmak çok özel bir başarı. Birsel, halk şiirinin o sade ve yalın dilini denemelerine yansıtıyor. Dili bu kadar akıcı kullanabilme ustalığına bu kitapla bir kez daha hayran kalıyorum açıkçası...Lavoisier'den bir epigrafla başlayan bu kitapta aslında Salah Birsel, onu bu canlı tarihi yazmaya iten hissiyatın da kıvılcımını bize göstermiş oluyor.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Doğada hiçbir şey yokolmaz, hiçbir şey de yoktan varedilemez."</blockquote>Fırat:&nbsp;Salah Birsel'in, İstanbul’un gündelik yaşamını ele aldığı kitaplarında detaylarla çalışıp bir ressam, fotoğrafçı, tarihçi, sosyolog bakış açısı ile yaklaşması, İstanbul tasvirimiz için oldukça kıymetli. Bu gündelik hayatın beşiği olan eski İstanbul (Tarihi Yarımada) ayrı bir yer tutuyor ancak bunu gerçekleştirirken yürüdüğü yollarda özellikle kahvehanelere ayrı bir yaklaşımı söz konusu.&nbsp;Duygu:&nbsp;Birsel, Kahveler Kitabı'nda farklı zamanlarda yaşayan mekanları da bir araya getirmiş, aslında geçmişi günümüze taşıyor diyebiliriz. Bir yandan şehir portreleri yaratırken bir yandan birçok tarihî isimle de kaşılaşıyoruz. Günlük yaşamdan izlerle hem sosyolojik yaşantıyı, hem edebî dünyayı, hem de değişen kültür ve anlayışı kendine has imgelerle anlatıyor Birsel. Bir yandan eğlence mekanı olarak karşımıza çıkıyor kahveler, diğer yandan tartışmalarla toplumun tüm dinamiğini gözler önüne seriyor. Edebî akımlarla derinleşen kahvelerin gizli yaşamları temelinde geziyoruz İstanbul'u.Her semtinde farklı anlamlar yüklü olan bir şehrin hafızasından okuyoruz yer yer bazı bölümleri. Çünkü burada konuşulanlar, yaşananlar dönemin yazılı kaynaklarında bulunmayan birçok edebî sohbetine de ev sahipliği yapıyor. Salah Birsel'in duygu ve düşüncelerinin kendine has bu yalın tarzının şekillenmesinde de çevresinin derin izleri yer alıyor.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Kazım'ın Kıraathanesi'ne de Ahmet Mithat, Ahmet Rasim ve hemen hemen bütün harabati ozanlar gelir. 1896 ramazanında bir gece Ahmet Rasim'le basın çevrelerinde Efendi Hazretleri diye anılan Ahmet Mithat Efendi yine orada buluşurlar."</blockquote>Fırat: Salah Birsel çok kıymetli bir yazar. Her kitabında detaylı incelemesinin meyvelerini topluyoruz. Bu kitabında da aynı detaycılığı var aslında, birçok bölümünde karakterler üzerinden ilerlemesi (Ahmet Rasim, Neyzen Teyfik, Sait Faik, Onikiler gibi.. ), kahvehane ortamının çeşitliliğini ve dinamiğini gösteriyor. İşte tam olarak bu durum Osmanlı ve Cumhuriyet dönemi mekan-insan ilişkisini yansıtıyor.Kahvehaneler süreç içerisinde birçok insanı barındıran yerler olmuş ve çeşitli türlere bölünmüştür. Mahalle, esnaf, çalgılı, esrar, edebiyatçı gibi kahvehaneler oluşturulmuş ya da dillerde söylenegelmiş. Tulumbacı ve yeniçeri kahvehanelerinde kavgalar fazlasıyla var, özellikle fiziksel boyutunu görebiliyoruz. Edebiyatçı kahvehanelerinde ise söz üzerine, fikir üzerine kavgalar yoğun. Tabii çoğu insanın çekindiği Sait Faik bu konuda başı çekiyor. Yakın arkadaşı Salah Birsel kendisini hiç atlamıyor. Nisuaz Pastanesi özelinde Sait Faik birçok atışmaya girmiş gözüküyor, öyle ki Aziz Nesin’in kendisinden uzaklaştığını görünce kafa kağıdını çıkarıp “ben deliyim be, raporum var, bana inanma” demesi gibi.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Vezneciler'de Letafet Apartmanı yapıldıktan sonra altında da Darüttalim Kıraathanesi açılır. Gençliğinden beri Ahmet Hamdi Tanpınar'da özel bir tutkunluğu vardır buraya. Tanpınar'ın Saatleri Ayarlama Enstitüsü adlı romanının kişilerini de çoğunlukla bu kahveden çıkarılmıştır."</blockquote>Duygu:&nbsp;Ben bu kitabı okurken Birsel'i şehrin ruhunu anlayan bir gezgin olarak, "flâneur" olarak görüyorum. Bu flâneur'lük bildiğimiz anlamda aylakça sokaklardan geçmekten değil, şehri gözlemlemekten geçiyor. Birsel, edebî arayışını bir taraftan da toplumsal kimlik sorgulaması ile şekillendiriyor. Her semtin ayrı bir kahvesi ve her kahvenin ayrı bir kimliği var, hepsi bir araya gelerek İstanbul'u var ediyor.Fırat:&nbsp;Toplumun her kesiminden insanın (sanatçı, edebiyatçı, diplomat, evsiz, hamal, berber…) zaman geçirdiği bu alanlar sosyalleşmenin yanı sıra siyaset konuşulan, kültür sanat alanında edebiyat dergilerinin kurulduğu/dağıldığı, bunların yanı sıra kavgalar çıkan, tiyatronun ve aşık kültürünün gelişime destek veren alanlardır.Kahvehanelerin farklı bölümleri bulunur. Mahalle kahvehaneleri her mahallede olan ve yaygın olan kahvehanelerdir. Esnaf kahvehaneleri belirli bölgelerde açılan ve belirli esnaf guruplarının sosyalleştiği alanlar, bir diğeri ise esrar tüketiminin yoğun olduğu, ara sokaklarda bulunan ve toplumun belirli kesiminin bildiği kahvehanelerdir.Duygu: Bir kahve ve edebiyat tutkunu olarak bu kitap o kadar ilgimi çekti ki.... Belli bir dönemin sosyalleşme alanı olan kahvehaneler yabancı birçok gezginin de dikkatini çekiyor. Birsel hem edebiyatımızdan birçok ismi anıyor hem de Gerard Nerval, Gautier gibi bu kültürden fazlasıyla etkilenen yazarları da anlatıyor. Oktay Akbal bu kitap için boşuna "edebiyat cumhuriyeti" dememiş...Kahveye dair çok temel ve önemli bilgilere de aynı hassasiyette yer vermiş Birsel.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Fener'dekilerin en ilginci de İskele yanında deniz üstündeki kahvedir. Fransız ozanlarından Nerval, fener ve kandillerle aydınlatılan bu kahve örneğince Fener'de (1843 yılında) daha bir sürü kahve olduğunu söyler."</blockquote>Fırat:&nbsp;Kahvehaneler 16. yüzyıl ile birlikte İstanbul dünyasına giren ve yaygınlaşan mekanlar. Bunun bir etkeni ise kahvenin kendisi. İstanbul limanına geldiği gibi daha karaya adımını atmadan denize döküldüğü söylenir... Dönemin Şeyhülislamı Ebussuud Efendi ruha ve bedene zararlı olduğunu söyler. Kahve serüveni kısa süreli bir yasaklama ile başlamış olur ancak İstanbul halkı için vazgeçilmez bir durum hâline gelir ve yaygınlaşmayı sonraki yıllarda gerçekleştirir.Kahvehanelerin ilk müşterileri sanatçılar ve devlet görevlileri olmuş, daha sonra ise yaygınlaşarak halkın her tabakasına iştirak etmiştir. Mahalle kahvehaneleri en yaygın görünen kahvehane tipidir, bunun dışında semai kahvehaneleri, esnaf kahvehaneleri ve tiryaki (esrar) kahvehaneleri mevcuttur. Kahvehanelerde sadece oyunlar oynanıp tütün içilmez, aynı zamanda berberler tıraşlarını yaparlar, gazeteler dergiler okunur, ortaoyunu, karagöz gibi oyunlar sergilenmeye başlanır, edebiyatçılar bir araya gelerek dergiler açar, dergiler kapatırlar. Bir bakıma İstanbul’un soluk aldığı yer hâline dönüşür.Beyoğlu 19. yüzyıl İstanbul dünyasının Avrupai bölgesi olarak biliniyor ve Levanten, Musevi, Rum, Ermeni ve Türk toplumlarının kültürlerini yansıtan bir sahne olarak karşımıza çıkıyor. Bir diğer anlamıyla -bir alıntılama yapacak olursak “yenilikleri keşfetmek isteyenlerin yeri...”- Batı dünyasında üretilen malın gelip İstanbul coğrafyasında ortaya çıktığı; vitrinlerde sergilendiği, raflarda dizildiği, perdede izlendiği yer. Bu yenilikler ve kozmopolit ortam klasikleşmiş geleneklerin değişimine ya da dönüşümüne de zemin hazırlıyor. Kahvehaneler işte bu anlayışla dönüşüme giden mekan olarak karşımıza çıkıyor. Elbette Beyoğlu’nda hâlâ klasik kahvehaneler var ancak bunun yanına pastaneler, restoranlar açılmaya başlanıyor. Lebon, Nisuaz, Baylan, Markiz, Luxembourg gibi mekanlar Batı tarzı bir iç mekan ve yemek kalitesi sunmaya başlıyor. Klasik kahvehanelerde olduğu gibi bu mekanlara da ilk olarak entelektüel kesim ve devlet görevlileri geliyor. Bu mekanlarda buluşan yazarlar, şairler, akademisyenler, sanatçılar tartışmalar yapıyor. Bu mekanlar bir bakıma sanat çevresinin ana mekanı hâline dönüşüyor. Kısacası Beyoğlu geleneklerin ve yeniliklerin iç içe geçmeye başladığı, tartışılmaya başlandığı nadir mekanlardan oluyor.<img src="https://images.aposto.com/2023/3/3/1680718980454.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.68" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Unutmamak gerek, kahveyi Avrupa’ya tanıtan bir İmparatorluk ilk olarak kahveyi yasaklamıştır. Kahvenin İstanbul’da dağıtımı ya da hazırlanışı Yeniçeriler tarafından gerçekleşiyor. Tahmis bölgesinde iri yarı yeniçeriler tarafından dövülen kahve halka ulaştırılıyor. Bu dövülme esnasında nohut kabuğu gibi maddeler katılmaması için iki yaşlı Yeniçeri başında bekliyor. Bu durum Osmanlı İstanbul’unda kahvenin ne kadar önemli olduğunu gösteren bir anlayışı bizlere sunuyor.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Meserret Kahvesi,&nbsp;yayın alanına geçmemiş birçok gazete ve derginin tasarılarına da sahne olmuştur. Bir gün orada Peyami Safa, Fikret Adil, Necip Fazıl, Reşat Nuri, Ahmet Kutsi, Sadri Ertem, Kemalettin Şükrü, Osman Cemal Kaygılı da bir gazete çıkarmak üzere toplanırlar."</blockquote>Duygu: Birsel de bu anlayışı edebiyatla birleştirince bu kitap daha da ilgi çekici hâle geliyor. Kahvelerin aynı zamanda berber dükkânı olması ve bu sebeple duvarlarında ayna asılı olmasından kimi kahvelerde kitap okunmasına kadar birçok ilginç yönünü görüyoruz bu sosyal alanların.&nbsp;Kitapta da bu ilginç bilgilerle beraber Nazım Hikmet'ten Ahmet Hamdi Tanpınar'a kadar uzanan geniş bir yelpaze çıkıyor karşımıza. Özellikle Dekadanlar bölümü, birden fazla kez okuduğum ve edebiyat tarihine doyduğum en keyifli bölümlerden biriydi. Ahmet Rasim ve Süleyman Nesip atışmasına bu kadar yakından tanık olmak okurken pek keyifliymiş. Lise yıllarında zorla ezberletilenler şehir tarihiyle okuyunca pek çekici geliyor.Moda Geceleri&nbsp;de altını bolca çizdiğim bölümlerden biri oldu. Ahmet Haşim, Nazım Hikmet, Reşat Nuri, Ömer Seyfettin, hepsi Kadıköy dolaylarında oturduğu için orada şimdi Kızıltoprak dediğimiz semtte bir kır kahvesinde buluşurlarmış.<img src="https://images.aposto.com/2023/3/3/1680718869752.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.68" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Tanpınar, kendi masalarının kapıdan girince sol yanda olduğunu, Yahya Kemal'in konuşması kızışıp da kahkahalar arttığı vakit masanın çevresindeki halkanın genişlediğini ve kahvenin bütün sol kesimini kapladığını da söyler."</blockquote>

İstanbul, kahve, edebiyat ve kültür üzerine bir sohbetten kalanlar

Salah Birsel'in Edebiyat Kahveleri

<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Marji's Room</h3>Yeldeğirmeni'nin yeni duraklarından biri Ayşe'nin rengârenk dünyası Marji's Room. Eski eşyaların zamanın döngüsünün dışına çıktığı bir yer burası. Vintage&nbsp;kültürüne, hikâyesi olan eşyalar biriktirmeye ve görsel bir üretim süreciyle her zaman ilgisi olan Ayşe, gittiği yerlerden topladığı objelerle başlıyor bu yolculuğa. Dükkânın sıradan bir antikacı/eskici dükkânından farkı; ürünleri belirli bir tarz doğrultusunda kürate ederek bir araya getiriyor olması. Her bir ürünü antikacıları, eskici dükkânlarını, bit pazarlarını dolaşarak tek tek kendi seçiyor ve böylece benzer dili konuşan parçalar bir araya getirerek kendi dünyasını yaratıyor.Genelde renkli, biraz çocuksu ve bazen tuhaf, hatta kitsch&nbsp;objeleri de bir araya getirmeye çalışıyor. Dükkânın ismi de 14 yaşındayken okuduğu ve fazlasıyla etkilendiği bir çizgi roman olan Marjane Satrapi’nin Persepolis’inden geliyor. Bu konsepte böyle bir isim seçerek kendi çocukluğuna da selam veriyor aslında. Ev eşyaları koleksiyonuna zamanla vintage&nbsp;kitaplar, kıyafetler, kendi ürettiği seramik ürünleri ve resimleri de ekleyince koleksiyon iyice büyüyerek şimdiki hâlini alıyor. Ve sonunda Marji's Room, sanatçıların, atölyelerin, galerilerin, yaratıcı işler yapan pek çok insanın bulunduğu bu mahallenin bir parçası hâline geliyor.<img src="https://images.aposto.com/2023/2/2/1680006761924.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Salepepe</h3>Bu mahalleye her gelişimde öğle yemeği için bir yer bulamayıp hüsranla dönme adetimi Salepepe ile bir kenara bırakmış bulunmaktayım. Baya müdavimi olacağım, Anadolu Yakası'ndaki en lezzetli pizzanın adresini keşfettim!Küçücük bir dükkân, dört kişilik oturma yeri, önünüzde hazırlanan ve fırınlanan pizzalar ve onların unutulmaz lezzeti...Aslında Güzel Sanatlar Fakültesi mezunu bir fotoğrafçı olan Altuğ'un, yemek yapma ve bunu bir mekanda insanlara sunma üzerine planlamasıyla doğuyor bu sevimli pizzacı. Tabii dışarda yediği birçok yemekten ve kötü pizzadan canı sıkılan birinin, sadece kaliteli ve doğru malzemeleri kullanarak insanlara gerçek bir pizza yedirme gayesi bu yoldaki en temel adım aslında. Daha önce profesyonel bir mutfak deneyimi olmadan yıllardır mutfakla haşır neşir biri, kendi sevdiği reçeteleri değişmez klasiklerle harmanlayarak bir menü yaratıyor. Klasik lezzetlere küçük dokunuşları ben o kadar çok sevdim ki! Sebzeli pizzaya tahin mesela...Hepsi birbirinden lezzetli gözükse de ben özelikle mutlaka deneyin diye üç pizzanın altını çizmek istiyorum. Patato, gerçekten buranın imza lezzeti diyebilir. Veggie&nbsp;ise odun ateşinde pişen sebzelerin çifte kavrulmuş tahin sosuyla buluşmasından doğuyor. Her yerde karşılaştığımız Nutellalı pizzanın aksine Jam Session, stracciatella ve ev yapımı vişne reçelinin buluşması.Lezzetler kadar markanın branding'i&nbsp;de benim ilgimi çekenler arasında. Parcour Stüdyo tarafından tasarlanıyor, merkezine kedi sevgisini alan Burak Tığlı ve Deniz Damar çiftinin ellerinden çıkıyor. Yeldeğirmeni'nin hem tarihi yapısı, hem dokusu, hem de son zamanlardaki kozmopolit kitlesiyle şahsına münhasır bir mahalle olma yolunda hızla ilerleyişi bu minimal pizza bar için oldukça uygun bir seçim bence. Öğle saatlerini çok geçirmeden (hamur bitince dükkân da kapanıyor) bu lezzetlerin tadına bakmaya başlayın derim!<img src="https://images.aposto.com/2023/2/2/1680007096844.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Flaneur Kitabevi</h3>Yeldeğirmeni'ne her gelişimde soluğu aldığım ilk durak burası. İstanbul'un her köşesinde görmek isteyeceğim bir kitapçı; çok özgün, çok samimi ve bir o kadar nitelikli bir kitap seçkisine sahip. Sadece bakmakla kalmayıp Burak Bey ile kısa bir sohbet sonrası elinizde fazlaca kitapla çıkabileceğiniz bir yer aynı zamanda. Özellikle çizgi romana ilgiliyseniz rafların arasında kaybolmaya hazır olun, hem bir yayınevi hem de kitapçıdasınız çünkü.Flaneur yayın hayatına 2012 yılında Reinhart Kleist’in Cash - Her Yer Karanlık grafik romanı ile başlıyor. Walter Benjamin’in Flâneur&nbsp;kavramından ismini alıyor. Bu kavram aslında avare gezinmenin ötesinde yaya dolaşırken, aynı zamanda çevre izlenimleriyle düşünce üreten kişi anlamında kullanılıyor. Flâneur’ü&nbsp;avareden ayıran en belirleyici özellik ise çevresini izlemek, gözlemlemektir. Ama bu gözleyiş boş bir bakınma değil. Flâneur gezip bakınırken düşünür, düşünce üretir... Kitabevi için harika bir isim değil mi?Kitabevi fikri 2016 yılında ortaya çıkarak tarihi dokusu ve çeşitliliğiyile mahalle kavramını dolu dolu karşılayan Yeldeğirmeni’nde hayata geçiyor. Sıkı kurallardan uzak bol kahvenin ve sohbetin olduğu bir kitabevi burası. Yayımladıkları grafik romanlar ve limitli edisyonlar dışında edebiyat, sanat, felsefe, bilim, sinema, müzik kitapları ve az da olsa İngilizce yayınlar mevcut. Beni en çok etkileyen yanı ise kitap seçkisi! Raflar arasında gezinirken butik yayınevlerinin niş işlerini de görmeniz mümkün. Aranan kitaba ulaşma garantisi vermeseler de okunacak sıkı şeylere temas etme ihtimali çok yüksek önerilere sahipler.Bu kadar kitap seçkilerini övmüşken Flaneur Kitabevi'nden önerilere de yer vermeden geçmek istemedim. Önceliği yayımladıkları kitaplara verelim. Yazar Alan Moore ve çizer Eddie Campbell tarafından yaratılan Cehennemden Gelen (From Hell), Charles Burns – Kara Delik, Hakan Günday ve Emre Orhun’un ortak çalışması Kana Diz Kana, Jean-Pierre Gibrat kitapları, Reinhard Kleist’in çizdiği plaklı ve limitli üretilen Nick Cave &amp; The Bad Seeds art book bunlardan bazıları…Diğer grafik romanlardan ise Brooklyn Düşleri, Sualtı Kaynakçısı, Güngezgini, İncal, Gazze’nin Dip Notları, Sıradan Zaferler, Maus,&nbsp;Gozo ve Sagre not alabileceğiniz diğer öneriler.Grafik roman dışında da; Roberto Bolano - 2066,&nbsp;Monika Maron – Animal Triste,&nbsp;Byung-Chul Han - Zamanın Kokusu,&nbsp;Andrew Jolly - Seni İçime Gömdüm,&nbsp;Hans Fallada - Kurtlar Sofrasında,&nbsp;Truman Capote - Soğukkanlılıkla,&nbsp;Colson Whitehead – Nickel Çocukları'nı ekleyebiliriz.Buraya gelince bolca kitap konuşmaktan ilhamla elim boş çıkamama durumum bu önerilerle daha da anlaşılır olmuştur!<img src="https://images.aposto.com/2023/2/2/1680007160192.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">

Biraz kitap, lezzetli bir pizza ve antikalar: Yeldeğirmeni'nde keşifler bizi bekliyor.

Yeldeğirmeni'nde yeni keşifler

<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Anne Dufourmantelle / Yumuşaklığın Gücü</h3>Uzunca bir süre başucumdan ayrılmayan Riske Övgü ile hayatıma giren Dufourmantelle'in yeni bir kitabını görünce nasıl heyecanlandım anlatamam! Bu sefer risk kavramının yerine yumuşaklık kavramını koyarak farklı alan ve açılardan bu kavramın içini açıyor. Yine çok boyutlu bir okuma deneyimi sunan Dufourmantelle, günlük hayatta bir kalıbın içine sıkışmış kavramları sınırsız anlamlandırma eylemi sağlıyor.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Yumuşaklık asla tam olarak geri dönemeyeceğimiz biçimde şaşırtan gizli bir astar, kendi sırrını içeren bir mekanda hayalin gerçekle birleştiği yerdir."</blockquote>Bir his, bir duygu belki bir sıfat yumuşaklık&nbsp;benim için,&nbsp;daha önce üzerine pek düşünmedim aslında. Dufourmantelle ise bu kavramı melankoliden adalete, dilden travmalara kadar geniş bir yelpazede birçok açıdan inceliyor. Yumuşaklığı, duyusal bir güç olarak ele alarak bir yandan da yaşamı inşa eden bir zeka olduğunu iddia ediyor yazar. Bir yandan içimizdeki saflığın, çocuksuluğun temsili, diğer yandan ise şiddete can veren bir olgu. Ucu bucağı ve sınırı yok, ama dokunduğu alan o kadar fazla ki! Bir yandan sembolik bir otoritenin de sembolü bu kavram ve içinde karşıtlıkları da barındırıyor. Yazar, gaddarlık olmasaydı yumuşaklığın bir anlamı olur muydu diye sorgularken her ilkenin kendi karşıtlığını barındırmasının da altını çiziyor. Yumuşaklık, hem kendimize hem de çevremize olan mesafemizi de belirliyor. Hayatı ve dünyayı tecrübe etmenin, duyularımızı beslemenin de bir yolu aslında bu kavram, yazarın da dediği gibi yumuşaklık, çocukluğa ait... Yaşamımızın en temelinde var oluyor.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Duyguları uyarsın ya da uyarmasın, yumuşaklık duyarlılığa aittir. Duygulanımlarla harekete geçiriliriz, duyguyla hislerimizi tadarız."</blockquote><h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Daniel Pennac /&nbsp;Roman Gibi</h3>Tim Parks'ın Ben Buradan Okuyorum'u ile başladım aslında okurluk deneyimlerimi sorgulamaya. İnsan okudukça, yeni yazarlarla, kültürlerle tanıştıkça kendi edebi zevkini oluşturuyormuş, bunu yaşayarak görüyorum. Kafamda okuma eylemine dair hep keskin çizgiler var; kitapları bitirememekten korkmak, çoğunluğun beğendiği kitapları anlamamaktan korkmak, az kitap okuduğuma dair korkular derken okumak eyleminin yanına hep korkuyu yüklediğimi fark ettim. Bu çemberin biraz dışına çıkmak, herkesin karakteri gibi okuma alışkanlıklarının da biricikliğinden bahsetmek, konuşmak istedim. Ve Pennac'ın Roman Gibi'si bana harika bir rehber oldu. Bu konuya girmeden Daniel Pennac'ın Okul Sıkıntısı&nbsp;kitabından da bahsetmek istiyorum çünkü bu kitabı anlamak için çok doğru bir destekçi. Hayatı boyunca eğitim hayatında başarısız olan bir çocuğun okul korkusunu oldukça keyifli bir dille anlatan bu kitap, çocuğun sonra bir öğretmene dönüşmesinin sıcacık hikâyesini ele alıyor. Pennac toplumsal kabulleri kalemiyle yıkmayı çok iyi başarıyor. Roman Gibi'de de bu kabulleri okurluk hakları açısından inceliyor.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Kitap okurken bütün bunları hayal etmek lazım... Okumak sürekli bir yaratma eylemidir."</blockquote>Okumak fiilinin bir emir kipi, zorunluluk olmadığını anlatarak başlıyor Pennac. Çocukluk dönemlerimizde okumanın bir dayatma olmasından yola çıkarak, kendi zevklerimizi geliştirmeye dair bir rota çiziyor bize. Her okumanın yeni bir yolculuk olduğu, okuduğumuz her romanda aslında bir hikâyeye ortak olduğumuzun altını çiziyor. En büyük kaygılarımızı, bu konudaki yaralarımızı sararak anlatıyor. Okumaya ayrılan zaman meselesinin kişiselliğinden, okuma zamanının bir açıdan hayata bakışımızı etkilemesinden bahsediyor. Ve beni en çok etkileyen kısım okurluk haklarımız, altını çizip çizip durdum. Okumak, sayfa atlamak, bir kitabı bitirmemek, tekrar okumak, istediğimiz yer ve zamanda okumak gibi... ne kadar doğru! Hiç bu özgürlüklere sahip olduğumuzu bilerek okuduk mu? Bilmiyorum, ama düşününce bir okuma eylemi çok keyifli bir yolculuğa dönüşüyor.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Her okuma bir direnme eylemidir. Neye karşı direnme? Bütün sıradanlıklara."</blockquote><h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ferit Edgü/ Biçimler, Renkler, Sözcükler</h3>Bu kitabı okurken zihnim o kadar beslendi ki! Size önermeden kütüphaneme kaldırmak istemedim. Edebiyat ve sanatı sorgulayıcı bir noktada bir araya getiren Edgü, kendine has bakış açısıyla çok sevdiğim ressamların hayata ve sanata bakışlarını yorumluyor. Kitabın ismi gibi biçimler sözcüklere, renkler ise düşüncelere dönüşüyor. Resim sanatının mutlak bir anlayıştan uzaklığını, biricikliğini, özgünlüğünü, değişkenliğini Picasso, Cézanne, Dalí ve daha birçok özel isim üzerinden değerlendiriyor. Sanatçının bakış açısını ele aldıktan sonra, bir yazar veya şairin o sanatçıyla ilgili yazdıkları üzerinden devam ediyor Edgü'nün anlatısı. Bir sayfada bize disiplinlerarası bir düşünme ve tartışma alanı yaratması muazzam, değil mi?<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Çünkü sanatçı, ressam ya da şair, renge, çizgiye, sözcüklere kafa tutan kişi değil midir?"</blockquote>Ressamların renklerini, kendilerine has biçimlerini öne çıkarırken üslup meselesinin içini de açıyor. Sanatı anlamanın çaba gerektirdiğini vurguluyor Edgü. Klee'nin bir kavram ressamı olmasını, Cézanne'ın resimleriyle düşünceler üretmesini, Chagall'ın anlatan resimler yapmasını, Matisse'in üslubunun ta kendisi olduğunu şiirsel bir dil ve edebi zenginlikle sunuyor.&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Peki, "düşünce, dünya ile evren arasındaki aracıdır" diyen Klee değil midir?"</blockquote>

Biraz deneme, biraz sanat, biraz felsefe; ruhu besleyen bir kitap seçkisi var bu hafta.

Renklerden Sözcüklere

Konuk: editör Murat Demirci

Hafızanın derinliklerine uzanan bir sohbet

<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Bir başka deyişle ilgimizin tarihçesi, hayat hikayelerimizden biridir."</blockquote>Daha ilk sayfadan, kendimize rağmen kendimizi neyle ilgilenir hâlde bulduğumuzdan bahsediyor Phillips, tabii bu da beraberinde kendimize dair bilmediğimiz birçok kapıyı açan bir anahtara dönüşüyor. İlgi alanlarımızı gerçekten biz mi belirliyoruz yoksa ideal bir ben yaratmak için mi onları var ediyoruz? Var etmek, çok güçlü bir eylem... Doğuştan bizde olan bir yeti mi "ilgi"? Bu kitabı okurken hep bunu sordum kendime, bence içimizde tohumları kesinlikle var ama onları büyütme şeklimiz tamamen bize bağlı. Var ediyor sayılmasak da ilgimizi biz besliyoruz, büyütüyoruz, gerektiğinde de yok ediyoruz.Tam bu noktada dürüstlüğümüz devreye giriyor işte, kendimize karşı ne kadar dürüstsek yarattığımız ilgi çemberi de o denli geniş oluyor. Bu çember, kimliğimizi, benliğimizi, sosyal çevremizi, her şeyimizi de içine alıyor. Kimlik dediğimiz kavram -belki de varlığımızın temsili- nelere dikkat ettiğimizle şekilleniyor, çünkü ilgimizi çeken her neyse veya kimse biz de peşinden sürükleniyoruz. İlgi alanlarımız da aslında yaptığımız seçimlerden oluşuyor veya seçimlerimizi belirliyor. Sartre'ın "İnsan sahip olduklarının toplamı değil, fakat henüz gerçekleştiremediklerinin toplamıdır." sözü de ilgi arayışımızın bizim olmayana yönelik olduğunu vurguluyor aslında; ilgi bir arayış meselesi...Bu ilgi arayışı zaman zaman kendini dikkat çekme eylemi olarak da gösteriyor ki bu tamamen ne istediğimizi gerçekten bilmediğimiz durumlarda ortaya çıkıyor. Aslında şimdi düşününce bence ilgi bir arayış olmakla beraber bir deneyimdir diyebilir miyiz? Bence evet, ilgi alanlarımızı deneyerek, yanılarak, korkarak seçeriz ve her bir yanlış bizi gerçekten biz yapan noktaya getirir. Freud'a göre bu gerçekler bazen biz hiç fark etmeden rüyalarımızda karşımıza çıkar. İlgi alanlarımızı belirlemede psikanalizin de hatırı sayılır bir yeri olduğunu hatırlamak iyi olur böylece. İlgi arayışı bizi bir yoldan da farkındalığımızla yüzleştiriyor. Belki derinlerimizde olanlar bu arayışı farklı yollara sokuyor, fark edemediğimiz her şey bu arayışta gün yüzüne çıkmaya çabalıyor. Bu açıdan psikanalizden "rüya deneyimleri", bu sürecin kollarından biri oluyor. Bilinçaltımızdaki düşünceleri açıklayan temel unsurlardan biri olan rüyalar, sanat ve edebiyatta da sık sık karşımıza çıkıyor zaten.&nbsp;Kendimizi bulmak, farkındalıklar, yüzleşmeler derken aslında yaratılışımızın çok temel bir kavramını da bence ilgi arayışımızla ilişkilendirmek lazım: ihtiyaçlarımız. Bir şeye ihtiyaç duyuyorsak, aynı zamanda ilgi çekme arayışında da olmaz mıyız? Phillips bu iki kavram arasında muazzam bir ilişki kurmuş bence. Sahip olmak istediklerimize ilgi duymamızın özünde onlara olan gereksinimlerimiz yatıyor. Çok bilinçli bir mesele değil tabii bu ihtiyaçlar... Bazen hırslarla bazen doğamızdan gelen insani duygularla şekilleniyor, sınırı olmayan bir alana dönüşüyor. İlgi arayışımızın temelindeki o bilinçsizlik hâli başkalarına olan bağımlılığımız gibi, öngörülen bir sona sahip olmayan bir hissiyat arayışı.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"İlgi arayışı, diğer her şeyin yanı sıra daima bir sevgi testidir ve bu şekilde görülmelidir."</blockquote>Phillips, kitabın sonraki bölümünde Jane Austen örneği üzerinden ilgi ve utanç arasındaki bağı sorguluyor (Tabii konu Austen olunca bunu evlilik kavramı üzerinden yapıyor.) En gerçek hâlimizde bile neleri taklit ettiğimiz üzerine düşünmeye davet ediyor. Utancı somut bir kavram olarak ele alan Ford Madox Ford, utancın kör noktalar yaratarak bizi ele geçirdiğini öne sürüyor. Bu düşünce bizi, kendimizi olduğumuz gibi görme durumuna getirmesiyle beraber içimizdeki suçluluk duygunu dışarı çıkartıyor. Utanç duygusu, başarısızlıkla beraber duyduğumuz bir suçluluğa dönüşüyor. Kendimizle ilgili gerçekleri saklama düşüncesiyle var olur utanç... "Peki utanç, içe mi dışa mı dönük bir duygudur?"&nbsp;Kendime sormadan geçemiyorum.Utanç, içinde birden fazla kavramı barındırdığı için istemsiz bir şekilde onları da sorgulatıyor bir yandan, Adam Phillips, çok sevdiğim ve etkilendiğim kitaplardan biri olan Giovanni'nin Odası'ndan örneklerle bu duyguyu, ahlak, inanç ve kandırma gibi önemli kavramlara bağlamış. Utancın bizi getirdiği ahlaki çıkmazlarda kendimiz kalabilmek de önemli bir mesele. Utancı çok yönlü bir kelime olarak ele alabiliriz aslında, ilgi gibi utancın da birçok biçimi var. İnsan da en çok iz bırakanı ise yabancılaştıran utanç biçimleri; insanı kendine ve çevresine yabancılaştıranlar, kendinden utandıranlar.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Eğer ne olmak istediğinizi öğrenmek istiyorsanız sizi kendinizden utandıran şeyin ne olduğuna dikkat kesilin."</blockquote>Utanç duygusu bizi çıkmaza sürüklerken ego-idealimizle de yüzleştiriyor. Var olduğumuz, şimdiki hâlimiz ve olmak istediğimiz kişi arasındaki o uzun mesafe arasında koşuyoruz sanki hayat boyu. "Kim olmak istediğimiz" ilgi arayışımızda yol gösterici fenerlerden biri değil mi? Bazen hepimiz için yüzleşmesi zor geliyor ama konuşan egomuzu bastırdığımızda gerçekten neye ilgi duyduğumuzu hiç sorabiliyor muyuz kendimize? Bu yazıyı yazarken bunu deneyimlemeye çalıştım biraz. Önüme boş bir kağıt alıp neler hayal ettiğimi, nelere ilgim olduğunu listeledim ve çıkan isteklere o kadar şaşırdım ki... Şehir karmaşasında ordan oraya koşan, kariyer hedefleri olan, birinden çok uzak, çok sade, çok farklı bir resim duruyor karşımda. Belki de insanın gerçekten ne istediğini bildiği anlar şimdilik ne zaman açılacağı belirsiz olan bir defterin sayfalarında bekliyor.Tüm kavramlar etki alanında mutlaka karşıt anlamını barındırıyor; tıpkı ilginin ilgisizliği getirdiği gibi. Freud'a göre ilgisizlik yine ilgi istemenin bir yolu. İlginin ilgisizlikle var olduğunu düşünmek bence de yanlış olmaz, sonuçta istediklerimiz kadar istemediklerimiz de etkilemiyor mu hayatımızı?&nbsp;Phillips ilgi boşluklarına da Freudyen bir bakış açısıyla yaklaşıyor ve ilgisizliğin bizi psikanalize yönlendirdiğini öne sürüyor. Bu tezini de ilginin kontrolle dengesiz ilişkisi üzerinden açıklıyor. İlgimizi ne kadar kontrol edebiliyoruz? İlgimiz ve ilgisizliğimiz arasında denge kurabiliyor muyuz? Yoksa ilgi gösterdiğimiz noktalara körü körüne bağlanıyor muyuz? Phillips'e göre düşüncelerimiz, ilgi gösterdiğimiz noktalara sabitleniyor ve onun dışında kalan her şeyle aramızda ilgi boşlukları bulunuyor.Böyle uçsuz bucaksız bir konu, çok kaygan bir zeminde akıp gidiyor... Bu kitabın bir bakıma kendimi daha iyi tanıyabilmem konusunda kesinlikle bir rehber olduğunu da belirtmeliyim. İlgimizin neye göre şekillendiğinin bilinmezliği içinden biraz kişisel bir örnekle sıyrılmaya çalışacağım. "Zaman" pandemiyle beraber en çok ilgilendiğim konulardan biri oldu. Teorik olarak akışından ziyade kendi içimdeki zaman akışına odaklanıp bu alanda Philip Turetzky'den, Byung Chul-Han'dan okumalar yaptım. Bu kitabı da okuduktan sonra zamanın akışına olan ilgilimin aslında kendi zamanımı yönetememekten kaynaklandığıyla, bu yanlış yönetme durumunu çözümleyebilmek için kendimce bu kavram için yeni anlamlar yaratma fikrini ortaya çıkardığını kavradım. Belki Phillips başka başlıklarla ifade etmiş ama bence ilginin bir ucu da kendi eksiklerimizi düzeltme düşüncesine dayanıyor.Ve son olarak bu kitabın sonu ilgi meselesini dikkat dağınıklığına da bağlayarak bitiriyor. Ben de bu alanda bana iyi gelen başka bir kitap önerisiyle bu yazıyı sonlandırmak istedim. Johann Hari, Çalınan Dikkat - Neden Odaklanamıyoruz? 'da dikkat dağınıklığının hem toplumsal hem de bireysel boyutu üzerinden giderek bu konuya çözümler getiriyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">İhtiyaçlar onlara gösterdiğimiz ilgi türüyle tanımlanır. Ve herhangi bir şey ilgi çekme arayışındaysa, o şey bir ihtiyaçtır.</blockquote>

Adam Phillips'in "İlgi Arayışı" romanı üzerine

Ocean Vuong'un "Yeryüzünde Bir An İçin Muhteşemiz" eserinin çevirmeni Deniz Koç ile bir sohbet.

<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">&nbsp;"Kitaplar alfabetik sıraya göre dizilmiş, sanat eserleri hemen üste asılmış ve burada sadece edebiyata, sanata ve dostluğa yer var."</blockquote>Cezayirli yazar Jean Sénac'tan bir epigraf ile başlıyor bu yolculuk ve Cezayir'de Hamani Sokağı'nda 2 bis numaralı kapının üstündeki vitrinde yazan "Okuyan bir insan, iki insan eder." yazısıyla karşılaştığımız an Vraies Richesses&nbsp;(Gerçek Zenginliklerimiz) kitabevinin kapısında bulacağız kendimizi. Burası Edmond Charlot'nun 21 yaşındayken hayallerine ve hayatının merkezine koyduğu edebiyata attığı adımın ilk kapısı aslında. İsmini Jean Giano'nun, toprak, güneş, nehir ve edebiyat gibi gerçek zenginliklerimize atıfta bulunan eserinden alıyor. Daha ilk başta bu gerçekliğin rüzgârıyla için uçuşuveriyor. Edebiyat, sanat, müzik, yaratma gücü - gerçekten de bizim asıl zenginliklerimiz bunlar değil mi?Yazar Kaouther Adimi, Charlot gibi özel bir insanın da sahip olduğumuz bu zenginliklerden olduğunun altını çizmek için romana Zenginliklerimiz&nbsp;adını veriyor. Küçücük bir alanda kitap satmak, yaratmak, yayımlamak, ödünç vermek gibi kitaba dair tüm güzellikleri bir araya getiren bu kitabevi kitapları önce Cezayir ile, sonrasında da tüm dünya ile paylaşıyor.Burayı özel kılan noktalardan biri de kitapçı ve yayınevi kimliğinin yanı sıra Akdeniz'i sevenler için bir buluşma noktası olması. Buradaki Akdeniz vurgusu bence çok önemli çünkü tüm romanın boyunca o bölgenin sıcaklığı, Edmond'un dünya görüşü ve kurduğu dostluklarla karşımıza çıkıyor. Gerçeklikle kurgunun iç içe geçtiği bu anlatıda bir yandan romanın akışında Edmond Charlot'nun günlüğüyle karşılaşıyoruz, orda karşımıza çıkacak isimlere şaşırmamak imkânsız. Adimi, bir röportajında günlük kısmının da tamamen kurgu olduğunu söylüyor çünkü maalesef Charlot'ya dair çok az şey bulabiliyor, Fransa'nın farklı şehirlerindeki birkaç mektup dışında her şey yok oluyor.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Yalnız olacaksınız, çünkü kaybolmak ve her şeyi görebilmek için yalnız olmak gerekir. Eşlikçilerin insana külfet olduğu şehirler vardır; bu şehir de onlardan biri."</blockquote>Böyle bir hikâyeyi kaleme alma sebebinde bu eksiklik büyük rol oynuyor. Tatil için gittiği Cezayir'de kitapçıyla karşılaşınca hikâyesini çok merak ediyor ve duvarda Charlot, Camus, Giono fotoğraflarını görünce, Charlot'nun sadece Camus'nün ilk editörü olarak değil, yaptığı tüm güzelliklerle ve hepsinden önce çabasıyla tanınması gerektiğini düşünüyor. Bu kurmacanın içinde aynı zamanda çok farklı bir denge de yatıyor. Geçmişle günümüz arasındaki bağlar "yıkmak" ve "yok etmek" arasındaki dengeyi koruyor. Bir bakımdan tarihe tanıklık eden bu küçücük yer, döneminin ve sonrasının en önemli eserlerini de basıyor.Edmond Charlot ile beraber karşımıza çıkan iki önemli kahraman: Ryad ve Abdallah, Cezayir'in bugününü gösteriyor. Kitabevinin son koruyucusu Abdallah, oranın yok olmaması için elinden geleni yapıyor. Bazı bölümlerde Adimi mizah öğelerini de o kadar yerinde kullanmış ki! Kitabevini yıkmak için boşaltan Ryad'a tüm mahallenin ortaklaşa biçimde boya vermediği kısmı okumak oldukça eğlenceliydi! Kitabevini titizlikle ayakta tutan Abdallah ve yerine bir pastane yapılması için onu yıkmaya gelen Ryad arasındaki ilişki aslında hayatın dengesini de gösteriyor. Hayatımızı adayarak koruduğumuz değerlerin karşısında içselleştirmeden yok ettiklerimiz... Ryad genç kuşağın da temsilcisi bu noktada, kitaplardan ve onlara verilen değerden uzak, oranın yerine bir pastane açılmasını umursamıyor. Kitapların ve bilginin yerini bir ticaret öğesi, hazır ve hızlı gıda zinciri alıyor. Sadece Cezayir için değil, herkes için çok tanıdık bir senaryo, değil mi?<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Üstelik gecenin bir yarısı dile gelen sözcükler ne getirir, iyi biliyoruz: birbiriyle çarpışarak patlayan felaket dalgaları."</blockquote>Gençliğini Cezayir'de geçiren Adimi, sömürgeciliğin etkilerini de çok farklı açılardan ele alarak romanın fonuna yerleştirmiş. Sadece fiziki değil, eğitim sisteminden günlük hayata da bu ayrımın izleri oldukça belirgin. Mesela Fransız olmayan çocukların başarılı olmaya hakları yokmuş gibi davranıldığının anlatıldığı bölümde yazar, ailesinin kuşaktan kuşağa yaşadığı zorlukları kendi biçiminde aktarmış oluyor. Adimi, bir röportajında bunun tarihi bir roman veya biyografi olmasını istemediği için içine kurmaca öğeleri kattığını belirtirken tüm roman akışında 2. Dünya Savaşı ve Cezayir Savaşı'nın etkileri büyük rol oynuyor. 1930-60 arası geçen olaylarla Cezayir ve Fransa tarihine tanıklık ediyoruz, Ryad da bugünün Cezayir'ini gösteriyor bize. Bir kitapçı üzerinden bireysel ve kolektif hafızanın iç içe geçtiği bir anlatıyla karşılaşıyoruz. Şehrin geçirdiği tüm politik ve kültürel değişimleri bu mekan ve Charlot üzerinden görmek bir o kadar etkileyici.Kitap her ne kadar tarihi bir roman olmaktan kaçınsa da dönemin yoğun siyasi ortamını barındırıyor içinde çünkü Charlot, aktivist bir yayıncı... Dönemin yasaklanan, sansürlenen eserlerini basarak bu süreçte aktif bir role sahip oluyor. Cezayir'den sonra Paris'te de bir kitapçı açmasıyla bu rolü iki kat daha güçleniyor. Bir yerde Naziler'e karşı dergiler yayımlarken diğer tarafta da Cezayir'in ulusal bağımsızlığı için elinden geleni yapıyor. Romanda, kitapların basım sürecine, dergiciliğe, yokluk zamanlarında yaratma gücüne dair çok önemli alanlar da var, bu romanı sıcacık bir hikâye dışında yayıncılığa dair bir rehber olarak ele almak önemli. Alt metninde kitap sevgisinin mücadele ettiği o kadar çok öge var ki! Sömürgeciliğe, faşizme, ırkçılığa, şiddete karşı paylaşma mücadelesi ağır basıyor. Adimi, yakın geçmişte yaşananların genç kuşaklar tarafından unutulmamasını da sağlıyor.Bir edebiyat aşığı olarak kitapta beni heyecanlandıran bir diğer nokta; edebi izlerin peşinden gitmek. Hayranlıkla okuduğumuz birçok ismin ilk kitaplarının bu küçücük kitapçıda yayınlanması... Camus, Giono, Fouchet, Roblès, Gide, Bosco, Vercors'un eserlerinin basım aşamaları ile karşılaşıyoruz. Charlot'nun Tersi ve Yüzü'nü bastırma çabaları, Camus'yü Gallimard Yayınevi'ne yönlendirmesi, Saint- Exupéry'nin metinlerini dergide yayımlama çabası, Gide'in Oysa&nbsp;metnini okuması ve hızlıca basıma hazırlaması, Pessoa'nın çevrilmesi için harekete geçmesi, Soupault ile sohbeti gibi sahnelere tanık oluyoruz. Öyle bir bölüm var ki, o bölümü iki kez aynı heyecanla okudum; Cafe de Flore'da Camus ve Charlot çalışıp kahve içerken, kafenin diğer ucunda Jean-Paul Sartre ve Simone De Beauvoir'ın aynı şekilde kahve içip kahvaltı ediyor olması...<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(211, 187, 171); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Matruşka gibi iç içe geçmiş: Vraies Richesses, yayınlar, kitaplar, resimler, dostlar... Hepsi aynı şey."</blockquote>Albert Camus, Jules Roy, Kessel, Emmanuel Roblès, André Gide ve Garcia Lorca’nın ilk kitaplarını basan Charlot'yu saygıyla anıyorum, seni tanımakta geç kaldım ama hayallerime uzanmayı başaran biri olarak, asla unutmayacağım!

Edmond Charlot gibi ilham verici biriyle tanışmama vesile olan, edebiyat sevgisinin her hâlini içine alan sıcacık bir kitap: Zenginliklerimiz!

"Okuyan bir insan, iki insan eder."

Kaouther Adimi'nin Edmond Charlot gibi ilham verici biriyle tanışmama vesile olan, edebiyat sevgisinin her hâlini içine alan sıcacık kitabı: Zenginliklerimiz!