Merhaba,Cumhurbaşkanı ve 28. Dönem Milletvekili Genel Seçimleri sonrasında yeni kabinenin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan oldu. Bu hafta iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin açıklamalar, kanser tedavisinde kullanılan bir ilacın SGK tarafından karşılanmasına ilişkin mahkeme kararı, Gelir İdaresi Başkanlığının duyurusu, sendikal faaliyet nedeniyle işten çıkarılan işçiler ve aylık açlık ve yoksulluk sınırına ilişkin gelişmeler yaşandı.Sayının akışı şu şekilde:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Haftanın Özeti (29 Mayıs - 4 Haziran Haftası): İş sağlığı ve güvenliği çalıştay çağrısı, Türkiye-Hollanda danışma günleri, nisan ayı yatırım teşvik belgeleri, “İşletmelerde Sosyal Güvenlik Uygulamaları: Anlaşmazlıklar ve Hukuki Çözüm Yolları” söyleşisi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Araştırmalar, Raporlar ve İstatistikler: Açlık yoksulluk sınırı araştırması, Dönemsel Gayrisafi Yurt İçi Hasıla, I. Çeyrek: Ocak-Mart 2023 istatistikleri, Mayıs Ayı İstanbul Ücretliler Geçinme İndeksi</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İş Kazaları: Bu hafta gerçekleşen iş kazaları.</li></ul>Keyifli okumalar,Gökhan İnce

Çalışma hayatına ilişkin gelişmeler, yeni kanun ve mevzuatlar, sendikaların eylem ve çalışmaları, yoksulluk, işsizlik ve enflasyon raporları.

İş hukuku ve sosyal güvenlik başta olmak üzere çalışma hayatına ilişkin gelişmeleri özetliyoruz.

İş Hukuku & Sosyal Güvenlik

Yeni Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan oldu.

Bakanlığın Gündeminde Neler Var?

Merhaba,Bu haftanın gündeminde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilginin çalışma hayatına ilişkin açıklamaları, değişen KOBİ sınırı, kamu alacaklarına yönelik 7440 sayılı yapılandırma kanunu başvuru tarihi ve ödeme sürelerine yönelik uzatma kararı, Sosyal Güvenlik Kurumu’nun deprem bölgesine yönelik aldığı karar ile SGK çalışanlarının eylemi yer almaktadır.Bültenimizin akışı şu şekildedir:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Haftanın Özeti (22-28 Mayıs):&nbsp;KOBİ Yönetmeliği, bakanlık açıklamaları, SGK kararları, SGK işçilerinin eylemleri ve eğitimler.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Araştırmalar, Raporlar ve İstatistikler: Birleşik Kamu-İş Mayıs ayı Açlık Yoksulluk Sınırı, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği 2023 Nisan ayı Kurulan Kapanan Şirket İstatistikleri, (TÜİK) I. Çeyrek: Ocak-Mart 2023 İşgücü Girdi Endeksleri, Türkiye İş Bankası Sektörel Güncel Gelişmeler Raporu,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yargı Kararları: İş kazası davasında ıslah talebinin reddedilmesine yönelik Anayasa Mahkemesi Kararı.</li></ul>Keyifli okumalar,Gökhan İnce

Açlık sınırı 11 bin 810 liraya, yoksulluk sınırı ise 31 bin 152 liraya yükseldi.

KOBİ Yönetmeliği yürürlüğe girdi

Merhaba,Bu haftanın gündeminde esnafa yönelik emeklilik prim gün sayısının 7200’e düşürülmesi, Sosyal Güvenlik Kurumu çalışanlarının talepleri, çıraklık ve staj sigortasının emeklilikte dikkate alınması talebi, istihdama yönelik program ve projeler yer alıyor.Sayının akışı şu şekilde:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Haftanın Özeti (15-21 Mayıs): Kalfa programı, Fırat Kalkınma Ajansı Mesleki Eğitim ve İstihdam Seferberliği Programı, İşyerinde Mesleki Eğitim ve Gelişim Programı, emeklilik ve emlak vergisi muafiyeti.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Araştırmalar, Raporlar ve İstatistikler: İşgücü istatistikleri, ücretli çalışan istatistikleri, BİSAM açlık-yoksulluk sınırı araştırması.</li></ul>Keyifli okumalar,Gökhan İnce

Çıraklık ve staj sigortası, SGK çalışanlarının talepleri, işgücü istatistikleri

Emeklilere emlak vergisi muafiyeti

Merhaba,Bu hafta öne çıkan gelişmeler arasında Kamu Toplu İş Sözleşmeleri Çerçeve Protokolünün imzalanması, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı’nın çalışma hayatına ilişkin açıklamaları, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yapılan düzenlemeler, Soma maden faciasının yıldönümü ve İş Sağlığı ve Güvenliği Haftası etkinlikleri yer aldı.Sayının akışı şu şekilde:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Haftanın Özeti (8-14 Mayıs)</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Uluslararası Gelişmeler: Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) Türkiye ve diğer paydaşlar tarafından hazırlanan proje ve döngüsel ekonomi raporu,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Eylemler: Harp-İş, Ağaç-İş, BES, Hava-İş, Belediye-İş, Birleşik Metal İş Sendikası,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Araştırmalar, raporlar ve istatistikler:&nbsp;DİSK, DİSK-AR, TÜİK, İŞKUR, Çağdaş Hukukçular Derneği, Kamu Denetçiliği Kurumu kararları,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İş sağlığı ve güvenliği:&nbsp;İş Sağlığı ve Güvenliği Haftasına yönelik açıklamalar.</li></ul>Keyifli okumalar,Gökhan İnce

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı’nın açıklamaları, Sosyal Güvenlik Kurumu düzenlemeleri, Soma'nın yıldönümü ve İş Sağlığı ve Güvenliği Haftası etkinlikleri

Kamu Toplu İş Sözleşmeleri Çerçeve Protokolü imzalandı

Merhaba,Bu haftanın gündeminde&nbsp;1 Mayıs İşçi ve Emekçiler Günü etkinlikleri, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı’nın çalışma hayatına yönelik açıklamaları, Kamu Toplu İş Sözleşmeleri Çerçeve Protokolü görüşmeleri, kamu çalışanlarının seyyanen zam talebi, emekli bayram ikramiyelerinin ödenmesi, iş sağlığı ve güvenliği haftası etkinlikleri, deprem bölgesindeki kobi'lere destek tutarı açıklaması yer almaktadır.Sayının akışı şu şekilde:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Haftanın Özeti&nbsp;(1-7 Mayıs)</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Uluslararası Gelişmeler: İran’da iş kazaları, KKTC yeni asgari ücret tutarı,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Araştırmalar, Raporlar ve İstatistikler:&nbsp;İşgücü Piyasası Araştırması, Sanayi Kapasite Raporu Sayısı, enflasyon oranları, Küresel Haklar Endeksi, mart ayı onaylanan yatırım teşvik listesi.</li></ul>Keyifli okumalar,Gökhan İnce

Sendikaların 1 Mayıs açıklamaları, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı açıklamaları, kamu çalışanlarının zam talepleri

1 Mayıs İşçi ve Emekçiler Günü'nün ardından

Merhaba,Tüm işçilerin 1 Mayıs İşçi ve Emekçiler Bayramı’nı kutluyorum. İşçilerin haklarının iyileştirildiği bir yıl olmasını diliyorum. Bugün çalışan işçiler günlük ücretlerine ek olarak bir günlük ilave ücrete hak kazanırlar.Bu hafta Kamu Toplu İş Sözleşmeleri Çerçeve Protokolüne yönelik açıklamalar, işçi ve esnafın emeklilik prim gün sayısının 7200 olarak eşitlenmesi, Dünya İş Sağlığı ve Güvenliği Günü, Bartın Amasra maden patlamasının ilk duruşması, ev kadınlarına prim desteği getirilmesi, memurlara ek zam ve sosyal haklar verilmesine yönelik beklenti, emekli maaşlarına yönelik yapılacak iyileştirme, asgari ücrete temmuz zammı gibi konular gündemdeydi.Bültenimizin akışı şu şekildedir;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Haftanın Özeti (24-30 Nisan): Çalışma hayatına ilişkin yaşanan gelişmeler,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Uluslararası Gelişmeler:&nbsp;Çin işsizlik oranı, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın borçlanması,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Araştırmalar, Raporlar ve İstatistikler:&nbsp;Bu sayıyı kapatırken sizinle paylaşmak istediğimiz verileri derledik.</li></ul>Keyifli okumalar,Gökhan İNCE

Türk-İş verilerine göre yoksulluk sınırı 33.014,66 TL’ye yükseldi.

Yoksulluk Sınırı, Emeklilik Prim Gün Sayısı

Merhaba,Bu hafta öne çıkan başlıca gelişmeler arasında 2023 yılı kamu toplu iş sözleşmesi görüşmeleri, BAĞKUR (4/1-b) kapsamında olan esnaf ve işverenlerden 2000 yılı öncesinde ticaret odası veya vergi kaydı olanlar ve çırak ve staj sigortası tescili olanlar ihya-borçlanma hakkı tanınması ve EYT kapsamında emekli olma talebi, Sosyal Güvenlik Kurumu çalışanlarının eylemleri, Kıbrıs sosyal güvenlik kurumlarındaki eylemler, Almanya’da emeklilik yaşının artırılmasına yönelik çalışma yer alıyor.Sayının akışı şu şekilde:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Haftanın Özeti (17-23 Nisan):&nbsp;Çalışma hayatına ilişkin gelişmeler,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Uluslararası Gelişmeler:&nbsp;Kıbrıs Sosyal Sigortalar Kurumu, Almanya Emeklilik yaşı, İspanya’da yabancı işçi alımı,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Araştırmalar, Raporlar ve İstatistikler: Bu sayıyı kapatırken sizinle paylaşmak istediğimiz verileri derledik.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yargı Kararları: Çalışma hayatına ilişkin kararlar.</li></ul>Keyifli okumalar,Gökhan İnce

Kamu çerçeve protokolü görüşmelerinde taban ücret belli oldu

Kamuda Toplu İş Sözleşmeleri

Merhaba,Bu hafta öne çıkan gelişmeler arasında Kamu Toplu İş Sözleşmesi görüşmeleri, Sosyal Güvenlik Kurumu çalışanlarının eylemleri, şubat ayı işsizlik oranının açıklanması, DİSK’in 1 Mayıs hazırlıkları, Migros çalışanlarına yönelik toplu iş sözleşmesi imzalanması ve Fransa’da emeklilik düzenlenmesinin Anayasa Konseyi tarafından onaylanması yer alıyor.Sayımızın akışı şu şekilde:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Haftanın Özeti (10-16 Nisan):&nbsp;Çalışma hayatına ilişkin yaşanan gelişmeler,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İşçi Eylemleri: Uluğ Enerji işçileri, Personel Yönetim A.Ş. işçileri,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Araştırmalar, Raporlar ve İstatistikler: Bu sayıyı kapatırken sizinle paylaşmak istediğimiz verileri derledik.</li></ul>Keyifli okumalar,Gökhan İnce

Kamu Toplu İş Sözleşmesi görüşmeleri, şubat ayı işsizlik oranı, sendikalardan haberler

SGK Çalışanlarının Eylemleri Sürüyor

Merhaba,Bu haftanın gündeminde Sosyal Güvenlik Kurumu çalışanlarının eylemleri, emekli aylıkları ve bayram ikramiyelerinin bayram öncesinde ödenmesi, emeklilik için gerekli olan gün sayısı şartının işçi ve esnaf için eşitlenmesine yönelik açıklamalar ve memurlara seyyanen zam yapılması talebi yer almaktadır.Sayının akışı şu şekilde:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Haftanın Özeti (3-9 Nisan): Çalışma hayatına ilişkin yaşanan gelişmeler,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Odak: EYT’li olmak ya da olmamak,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Araştırmalar, Raporlar ve İstatistikler:&nbsp;Bu sayıyı kapatırken sizinle paylaşmak istediğimiz verileri derledik,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yargı Kararları:&nbsp;Çalışma hayatına ilişkin kararlar.</li></ul>Keyifli okumalar,Gökhan İnce

SGK çalışanlarının eylemleri, emekli aylıklarına güncellemeler, EYT

EYT'lilerin Hakları Neler?

Merhaba,Bu haftanın gündeminde emekli aylığı alt sınırının ve emeklilere ödenen bayram ikramiyesinin artırılması, EYT’lilerin ilk emekli aylıklarını ne zaman alacağına ilişkin açıklamalar, Sosyal Güvenlik Kurumu çalışanlarının eylemleri ile asgari ücrete temmuzda zam yapılıp yapılmayacağı konuları yer aldı. Sayımızın akışı şu şekilde:● Haftanın Özeti (27 Mart-2 Nisan):&nbsp;Çalışma hayatına ilişkin gelişmeler,● Uluslararası Gelişmeler:&nbsp;Almanya ve Belçika'dan haberler,● Araştırmalar, Raporlar ve İstatistikler:&nbsp;Bu sayıyı kapatırken sizinle paylaşmak istediğimiz verileri derledik.Keyifli okumalar,Gökhan İnce

Haftanın gelişmeleri

SGK, Eylem ve Grevler

İş dünyası hakkında yayımlanan makaleler ve yayınlar

İş Dünyası

Sektör hakkında yayımlanan yazılar ve yayınlar

Sektör

Haber

8 Eylül 1999 tarihi ve öncesinde sigorta girişi olanlar EYT’li sayılıyor. EYT’li olmak, kadınlar için 38 yaşında, erkekler için 43 yaşında emekli olmak anlamına geliyor. EYT kapsamında yaş şartı olmaksızın emekli olanlar için birçok avantaj bulunuyor. Özellikle enflasyon ve hayat pahalılığının yaşandığı, insanların satın alım gücünün düştüğü günümüz ekonomik şartlarında EYT düzenlemesi kapsamında emekli olmak ve çalışmaya devam etmek EYT’lilerin aylık kazançlarının yaklaşık iki katına çıkması ve farklı isimler altında toplu ödemeler almaları anlamına gelmektedir. Bu haftaki yazımızda EYT’li olanlara yönelik sağlanan hakları açıklayacağız.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kıdem tazminatı</h3>İş sözleşmesinin emeklilik nedeniyle sonlandırılması durumunda işçiler kıdem tazminatına hak kazanırlar. Kıdem tazminatı işçiler açısından toplu para ödemesi anlamına gelmektedir. İşyerindeki kıdemlerine göre hesaplanmaktadır. EYT düzenlemesi nedeniyle emekli olacak işçiler, emekli aylıklarının yanı sıra kıdem tazminatlarını da alacaklar. İşçilerin tazminat ödemelerinin yapılmasını teminen işverenlere Kredi Garanti Fonu'ndan destek sağlanmaktadır.Kıdem tazminatı tabanı asgari ücret kadar olup, 10.008 TL’dir. Kıdem tazminatı tavanı ise Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından genelge ile duyuruluyor. 2023 yılı Ocak-Haziran döneminde geçerli olan kıdem tazminatı tavanı 19.982,83 TL’dir. Bu tutar 2023 yılı içinde yapılacak memur zamlarıyla birlikte yükselecektir.Kıdem tazminatı hesaplaması en basit hâliyle işçilerin çalıştığı yıl sayısı ve en son aylık brüt ücretinin çarpımı sonucunda bulunacak rakamdan oluşmaktadır. Örneğin işyerinden 10 yıllık çalışması olan ve son brüt ücreti 18.000 TL olan bir çalışanın 180.000 TL kıdem tazminatı ödemesi yapılacak olup bu tutardan sadece damga vergisi kesintisi yapılacaktır.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yıllık izin ücreti</h3>İş sözleşmesinin feshedilmesi sonrasında talep edilebilen bir işçilik alacağı türüdür. İşçilerin hak ettikleri ancak kullanmadıkları yıllık izin gün sayılarının yerine ücret ödenmesi anlamına gelmektedir. Öncelikle işçilerin kullanmadıkları yıllık izin süreleri hesaplanır ve kullandırılmayan yıllık izin süreleri ile işçinin son günlük brüt ücret tutarı çarpılarak yıllık izin ücreti hesaplanır. Bulunan sonuçtan damga vergisi, gelir vergisi ve SGK payı kesilir.Uzunca süredir aynı işyerinde çalışan işçilerin birikmiş yıllık izin süreleri bulunabilmektedir. Bu durumda olan işçiler için kullanmadıkları yıllık izin sürelerine ilişkin ücretler de toplu para ödenmesi anlamına gelmektedir.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Emlak vergisi avantajı</h3>EYT nedeniyle emekli olacaklara yönelik bir diğer konu emlak vergisi muafiyetidir. Emekli aylığı dışında başka geliri olmayan emeklilerin üzerine kayıtlı olan ve brüt 200 metrekareyi aşmayan tek konutları için emlak vergisi muafiyeti tanınmaktadır.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Emekli çalışandan yapılan kesintiler nedeniyle ücret artışı&nbsp;</h3>Asgari ücretli normal bir çalışanın net ücreti 8.506 TL’dir. Normal çalışanlarının ücretinden sigorta primi ve işsizlik sigortası primi kesilmekteyken emekli çalışanlardan işsizlik sigortası primi kesilmiyor. Bu durumda asgari ücretli emekli bir çalışanın net asgari ücreti 9.144,81 TL olarak hesaplanıyor. Yani emekli bir çalışan net asgari ücret tutarından 638,01 TL daha fazla ücret alacaktır.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bayram ikramiyesi</h3>Emeklilere yılda iki defa tutarı 2.000 TL’ye çıkarılan bayram ikramiyesi ödenecektir.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Banka promosyonu</h3>Bankalar emekli aylıklarının yükselmesiyle birlikte emekli olacaklara yönelik promosyon kampanyaları düzenlemektedirler. Özellikle emekli aylığı alt sınırının 7.500 TL’ye yükseltilmesiyle birlikte promosyon tutarları önemli bir hâl almıştır. Promosyon tutarları üç yılı için ödenmekte olup 10.000 TL’leri bulan promosyon ödemesi yapan ve ek avantajlar sağlayan bankalar bulunmaktadır. EYT kapsamında emekli olacak kişiler kendileri için en avantajlı bankayı tercih ederek ek menfaat temin edebilirler.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Askerlik ve doğum borçlanması tutarınının vergiden düşülmesi</h3>Gelir Vergisi Kanunu gereğince borçlanma tutarları vergi matrahından indirilebiliyor. Bu emekli olduktan sonra çalışmaya devam edenler için vergi iadesi anlamına gelmektedir. EYT’liler borçlanmalar nedeniyle Sosyal Güvenlik Kurumu'na yüksek tutarlarla prim ödemesi yaptılar. Bu ödemelere ilişkin makbuzu işverenlerine vermeleri durumunda işveren tarafından toplam borçlanma tutarı dikkate alınarak aylık vergi iadesi işlemi gerçekleştirilecektir. Borçlanma için ödenen tutar sıfırlanana kadar aylık vergi iadesi işlemi devam etmektedir.2023 yılında 18 aylık askerlik borçlanması yapan ve 57.646,08 TL ödeyen bir EYT’li, vergi indirimi için başvurduğunda kazancının 57.646,08 TL’lik kısmından vergi kesintisi yapılmaz. Böylece, en düşük vergi oranı yüzde 15 dikkate alındığında 8.646,9 TL’lik bir vergi iadesi yapılacaktır. Bu da EYT’den emekli olup çalışmaya devam edenler için ayrı bir avantajdır.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Emekli aylığının geç bağlanması ve avans hakkı</h3>EYT nedeniyle 1.5 milyondan fazla kişinin emeklilik başvurusunda bulunması, iş yoğunlu nedeniyle aylık bağlama işlemlerini geciktirebilir. Bu durumda aylık talebinde bulunan kişilere avans ödemesi yapılabilir.Aylık veya gelirlerin 90 gün içinde ödenememesi durumunda Sosyal Güvenlik Kurumu gelir ve aylık bağlanmasına hak kazandığı anlaşılan sigortalı ve hak sahiplerine yazılı talepte bulunmaları hâlinde avans ödemesi yapar. Bu ödemeler emeklilerin ilerideki alacaklarından mahsup edilmek üzere ödenir. Avans miktarı üç ay için hesaplanır ve net asgari ücretin üç katını geçmeyecek şekilde ödenir, gelirlerde ise net asgari ücretin iki katını geçmemek üzere belirlenir. Avansın bağlanacak gelir ve aylık birikmiş tutarından fazla olan bölümü, müteakip gelir ve aylıklarından 1/4 oranında kesilerek mahsup edilir.Aylık bağlama işlemlerinin uzaması durumunda EYT’liler Sosyal Güvenlik Kurumu'ndan avans talebinde bulunabilir ve 25.518 TL tutarında avans ödemesi alabilirler.EYT’li olmak yukarıdaki haklardan yararlanmak anlamına gelirken 9 Eylül 1999 ve sonrasında işe girmek ve EYT kapsamında olmamak kadınlar için 58, erkekler için 60 yaşında emekli olmak, yani kadınların 20 yıl erkeklerin ise 17 yıl daha geç emekli olması ve yukarıdaki haklardan yararlanmaması anlamına geliyor.

EYT’li olmak ya da olmamak

Ülkemizde vatandaşların ve işletmelerin kamuya olan borçları dönem dönem yapılandırılmaktadır. Son yapılandırma kanunları Covid-19 döneminde yürürlüğe girmişti. Ekonomideki sorunlar, enflasyonist ortam ve yaklaşan seçim nedeniyle yeni bir yapılandırma düzenlemesi yapıldı. Düzenleme <a fr-original-style="" href="https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/03/20230312-14.htm" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">12 Mart 2023 tarihli Resmi Gazete’de</a> yayımlanarak yürürlüğe girdi. Bu düzenleme 2011 yılından bu yana getirilen 8'inci yapılandırma kanunudur.Yapılandırma kanunu başta Hazine ve Maliye Bakanlığı ve Sosyal Güvenlik Kurumu olmak üzere vatandaşların ve işletmelerin 31/12/2022 öncesi döneme ilişkin kamuya olan borçlarını kapsıyor. Yapılandırmaya ilişkin 20/03/2023 tarihli ve 2023/14 sayılı uygulama genelgesi <a fr-original-style="" href="https://kms.kaysis.gov.tr/Home/Goster/196372" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yayımlandı</a>. Başvuru ekranları henüz açılmadı. Yazımızda yapılandırma kanununu Sosyal Güvenlik Kurumu yönüyle inceleyeceğim.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yapılandırmanın detayları&nbsp;</h2>Prim borçları, eksik işçilik tutarları, tarım sigortalıları ve tarımsal kesinti sorumlularınca ödenmeyen primler, idari para cezaları, yersiz ödemeler ile gecikme cezası ve gecikme zamları yapılandırma kapsamında. Borçların yapılandırma kapsamına girebilmesi için 12 Mart 2023 tarihi, 31 Mayıs 2023 veya 30 Haziran 2023 tarihine kadar tahakkuk etmiş olmalı.Başvurular 31 Mayıs 2023 tarihine kadar yapılacak olup, peşin ve ilk taksit ödemeleri 30 Haziran 2023 tarihine kadar yapılabilecek. Yapılandırılan borçlar 12, 24, 36 ve 48 taksit seçenekleriyle ödenecek. Borçların taksitle ödenmek istenmesi durumunda gecikme faizi ve gecikme cezaları silinir ve taksit sayısına göre değişen katsayılar dikkate alınarak hesaplama yapılır. Ödemeler hesaplanan katsayılı tutarlar üzerinden yapılır. Ancak, borç ödemesinin peşin yapılmak istenmesi durumunda hem gecikme faizi ve gecikme zammı gibi fer’i alacaklar hem de bunlar yerine hesaplanan katsayılı tutarların %90’ının tahsilinden vazgeçilir.İdari para cezası asıllarının %50’si ve katsayılar dikkate alınarak hesaplanacak tutarın, belirtilen süre ve şekilde ödenmesi hâlinde, idari para cezası asıllarının kalan %50’si ile idari para cezasına uygulanan gecikme cezası ve gecikme zammı gibi fer’i alacaklarının tamamının tahsilinden vazgeçilecek. Aslı ödenmiş fer’i alacağın %40’ının belirtilen süre ve şekilde ödenmesi hâlinde, kalan %60’ının tahsilinden vazgeçilecek. Borçlular genel şartların yanı sıra dava açmamalı, açılmış davalardan vazgeçmeli ve kanun yollarına başvurmamış olmalı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Genel sağlık sigortası tescili yapılan ancak bugüne kadar gelir testine girmemiş olanlar</li></ul>Genel sağlık sigortası tescili yapılmış olup da gelir testine hiç başvurmayanlar 31/07/2023 tarihine kadar gelir testine başvurabilirler. Bu kişilerin genel sağlık sigortası primleri, gelir testi sonucuna göre ilk tescil başlangıç tarihinden itibaren tahakkuk ettirilecek.Genel sağlık sigortası (GSS) prim borçlarının 31/08/2023 tarihine kadar ödenmesi hâlinde gecikme cezası ve gecikme zammı gibi fer’i alacakların tamamının tahsilinden vazgeçilecek. Bu borçlar için SGK’ya başvurmaksızın doğrudan ödeme yapılabilir.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">SGK tarafından yapılan fazla ve yersiz ödemelerin durumu&nbsp;</li></ul>Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından fazla veya yersiz olarak ödendiği tespit edilen ve tahsil edilmesi gereken gelir ve aylıklara ilişkin borç asılları belirtilen süre ve şekilde ödenmesi hâlinde bu borçlara uygulanan kanuni faizin tahsilinden vazgeçilecek.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kapatılan işyerlerinin borçları</li></ul>Bu işyerlerine ilişkin borcun tamamının ödeme süresi 31/12/2020 veya önceki bir tarihe ilişkin olduğu hâlde ödenmemiş toplamı 500 Türk lirasını aşmayan borçlar ile tutarına bakılmaksızın bu borçlara bağlı gecikme cezası ve gecikme zammı gibi fer’ilerinin ve aslı ödenmiş olan fer’i alacaklardan tutarı 10.000 Türk lirasını aşmayanların tahsilinden vazgeçilecek.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Değerlendirme aşamasında olan asgari işçilik hesaplamaları nedeniyle tahakkuk edecek primler</li></ul>31/12/2022 tarihine kadar (bu tarih dâhil) bitirilmiş özel nitelikteki inşaatlar ile ihale konusu işlere ilişkin olup 12 Mart 2023 tarihine kadar işverene tebliğ edilmemiş olan eksik işçilik tutarları işverenin en geç 31 Mayıs 2023 tarihine kadar başvurması, eksik işçilik tutarının 12 Mart-31 Mayıs 2023 tarih aralığında işverene tebliğ edilmesi ve belirtilen süre ve şekilde ödenmesi hâlinde, bu borçlara uygulanan gecikme cezası ve gecikme zammı gibi fer’i alacakların tamamının tahsilinden de vazgeçilecek.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">12 Mart 2023 itibariyle tebliğ edilmemiş idari para cezaları ve tahakkuk etmemiş prim borçları</li></ul>31/12/2022 tarihinden önce (bu tarih dâhil) işlenen fiillere ilişkin olup 31 Mayıs 2023 tarihine kadar tebliğ edildiği hâlde yine bu tarihe kadar ödenmemiş olan idari para cezası asıllarının %50’si ile katsayı dikkate alınarak hesaplanacak tutarın belirtilen süre ve şekilde ödenmesi hâlinde, idari para cezası asıllarının kalan %50’si ile idari para cezasına uygulanan gecikme cezası ve gecikme zammı gibi fer’i alacakların tamamının tahsilinden vazgeçilir.Ayrıca, 31 Mayıs 2023 tarihine kadar başvuruda bulunmuş olmak şartıyla yapılandırma kapsamında olan ve 30 Haziran 2023 tarihine kadar tahakkuk eden borçların tamamı da yapılandırılabilecek.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Önceden uygulanmış olan hacizlerin kaldırılması</li></ul>Borçları nedeniyle haciz uygulanmış olan borçluların yapılandırma başvurusunda bulunmaları hâlinde üçüncü kişiler nezdindeki hak ve alacaklar peşin ödeme yolunun tercih edilmesi hâlinde borcun tamamının ödenmesinin, taksitle ödeme yolunun tercih edilmesi hâlinde ise ilk taksitin ödenmesinin ardından kaldırılacaktır.Daha önce taşınır ve taşınmaz malları üzerine haciz tatbik edilmiş borçluların bu mallar üzerindeki hacizleri ise yapılandırma başvuru sırasında peşin ödeme yolunun tercih edilmesi hâlinde yapılandırılan borcun tamamının ödenmesinin ardından, başvuru sırasında taksitle ödeme yolunun tercih edilmesi hâlinde ilk taksit tutarının ödenmesi, hacze konu olup yapılandırma kapsamına girmeyen başka bir borcun bulunmaması ve borçlu tarafından talep edilmesi kaydıyla yapılandırma öncesi toplam borç miktarı kadar hacizler baki kalmak kaydıyla kaldırılacaktır.

SGK ve Yapılandırma Kanunu

Büyük Kahramanmaraş Depremi ve Çalışma Hayatı

Ülkemizde yaş şartı olmadan emeklilik uygulaması ilk defa 20 Şubat 1992 yılında getirildi ve uygulama 8 Eylül 1999 tarihine kadar devam etti. 1999 yılında yapılan düzenleme ile kademeli olarak yaş ve prim gün sayısında artış yapıldı. Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) topluluğu, topluluğun isminden de anlaşıldığı üzere yaş şartının kaldırılmasını talep ediyordu. Sonra da 8 Eylül 1999 öncesi haklarının olduğu gibi iade edilmesini istediler.4 maddeden oluşan EYT kanun teklifi&nbsp;Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı’na (TBMM’ye) sunuldu. Plan ve Bütçe Komisyonu’na sevk edilen kanun teklifi olduğu gibi kabul edildi. Düzenleme önümüzdeki hafta TBMM Genel Kurulu’nda görüşülmeye başlanacak.EYT düzenlemesine ilişkin istatistiki çalışma ve mali analiz yapıldıktan sonra TBMM’ye getirilebilecek düzenleme kamuoyunun gündemini uzunca süre meşgul etti ve şubat ayına kadar ertelendi. Kanun teklifi incelendiğinde aylarca çalışma yapılmasını gerektirecek bir durum olmadığı görülüyor. Düzenleme yürülükte olan kanunların yaş şartına ilişkin maddelerinin kaldırılmasında yönelik tek maddelik bir düzenleme.Bu makalede EYT düzenlemesini, düzenlemeye ilişkin etki analizi ve sendikaların taleplerini inceliyoruz.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">EYT Kanun teklifinde neler var?</h2><h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">8 Eylül 1999 öncesi için yaş şartı kaldırılıyor.</h3>EYT kanun teklifi incelendiğinde 8 Eylül 1999 öncesinde işe girenler ve askerlik, doğum, yurtdışı vb. borçlanma yaparak sigortalılık başlangıç tarihini 8 Eylül 1999 ve öncesine götüren sigortalılara ilişkin sigortalılık süresi ve kademeli prim ödeme gün sayısı şartlarında değişiklik yapılmaksızın yaş şartının kaldırılması öngörülüyor.&nbsp;9 Eylül 1999 ve sonrası ile EYT düzenlemesinin yürürlük tarihi olacak 2023 yılı Şubat ayı öncesinde kademeli yaş şartı dikkate alınarak emekli olan kişilerin ise geçmişe yönelik hak talep edemeyeceği ve onlara ödeme yapılmayacağı belirtiliyor. Teklifte bu şekilde yer almasına rağmen Anayasa’nın “eşitlik ilkesi” kapsamında geriye yönelik hak talepleri olacağını düşünüyorum.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Emeklileri istihdam eden işverenler 5 puanlık prim teşvikinden yararlanacak.</h3>Teklifte yer alan bir diğer konu ise Sosyal Güvenlik Kurumu’na borcu bulunmayan işverenlerin yararlandığı 5 puanlık prim teşvikinin EYT kapsamında emekli olacak kişiler için de uygulanacak olması. Bugüne kadar emekli olduktan sonra çalışmaya devam edenler prim teşviklerinden yararlandırılmadı. Ancak EYT düzenlemesi kapsamında çok sayıda kişinin aynı anda emekli olacak olması nedeniyle istihdamı koruma ve normal çalışan - emekli çalışan ayrımını ortadan kaldırma adına EYT kapsamındaki emekliler de 5 puanlık prim teşviki kapsamına alınıyor. Teşvik tutarı hazineden karşılanacak.Emekli aylığı talebinde bulunacak kişilerin işten ayrılış bildirgesindeki işten çıkış nedeni emeklilik olarak belirtilecek. Bu kişiler işten ayrılış tarihinden itibaren 10 gün içinde en son çalıştıkları işyerinde çalışmaya başlamaları hâlinde işverenler 5 puanlık prim teşvikinden yararlanabilecek. İşverenler bu teşvikten sadece bir defa yararlanabilecekler.İşverene her bir EYT emeklisi çalışan için 500,40 TL ile 3.753 TL arasında indirim sağlanacak.Kamu kurum ve kuruluşları, il özel idareleri ve belediyelerde 696 taşerondan kadroya alınan işçiler için zorunlu emeklilik uygulaması kaldırılıyor.Taşeron şirketlerde çalışırken kadroya geçen işçilerin emekli olduktan sonra mevcut kurumlarında çalışmalarına izin verilmiyordu. Bu kişiler emekliliğe hak kazanmaları durumunda iş sözleşmeleri zorunlu olarak fesh ediliyor. Düzenleme ile bu kişiler hem emekli olup hem de çalışmaya devam edebilecek.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">EYT etki analizi ne diyor?</h2><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;" type="disc"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Hemen emekli olabilecek kişi sayısı 2.2 milyon (1,7 milyonu işçi, 89 bini esnaf/işveren, 496 bini memur). Bu kişilerin ortalama yaşı 48,5 ve emekliliğe kalan ortalama süre 6,3 yıl.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">EYT dışında emekli olanların ortalama yaşı kadınlarda 54,1, erkeklerde 54,3’tür.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Hemen emekli olacak 1,7 milyonun işçinin 1,4 milyonu (% 87) aktif sigortalı olarak çalışıyor. Bu kişilerin %75'inin veya %100'ünün asgari ücretle çalışmaya devam edeceği öngörülüyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İlerleyen yıllarda emekli olacak kişi sayısı 4.8 milyon kişi ( 3,5 milyonu işçi, 619 bini esnaf/işveren, 669 bini memur)</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İşçi, esnaf ve işverenlerin tamamının, kamu kurumlarında çalışan işçiler ve memurların ise %25’inin emekli olacağı ve yerlerine yeni personelin alınacağı varsayılmıştır.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Düzenlemenin 2023 yılı için toplam maliyetinin 194,4 milyar TL olacağı öngörülüyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Emekli olacak işçilerin çalışmaması durumunda 45,5 milyar TL’lik prim kaybı oluşabilir, çalışmaları durumunda prim kaybı oluşmayacak.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">5 puanlık prim teşvikinin on aylık maliyeti 4,7 milyar TL olacak, ancak hazineye ek yük getirmeyecek.</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Sendikaların talepleri</h2>Hak İşçi Sendikaları Konfederasyonu&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://hakis.org.tr/haberler.php?action=haber_detay&id=4542" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">(HAK-İŞ)</a>:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;" type="disc"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">8 Eylül 1999 öncesi işe girenler için kademeli prim sisteminin kaldırılması, 5000 prim gününün yeterli sayılması,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">696 sayılı KHK’nın yürürlüğe girmesinden sonra zorunlu şekilde emekliliğe sevk edilerek, iş sözleşmesi sona erdirilen işçilerin çalıştıkları kurumlara tekrar dönebilme imkânının sağlanması,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">5620 sayılı kanun kapsamında çalışırken emekliliğe hak kazanan işçilerin zorunlu olarak sözleşmelerinin feshedilmesini zorunlu tutan düzenlemeler yürürlükten kaldırılması,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Stajyer ve çıraklara emekliliğe ilişkin borçlanma hakkı tanınması,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kadınlara sigorta başlangıcından önceki doğumlar için borçlanma hakkı tanınması,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Covid-19 döneminde kısa çalışma ve ücretsiz izinde geçen süreler için de borçlanma hakkı tanınması,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Sosyal güvenlik destek priminin düşürülmesi, en düşük emekli aylığının asgari ücret seviyesine çekilmesi.</li></ul>Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://disk.org.tr/2023/02/eyt-sorununu-cozerken-yeni-sorunlar-ve-adaletsizlikler-yaratilmamalidir/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">(DİSK)</a>:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;" type="disc"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">8 Eylül 1999 öncesi işe girenler için kademeli prim sisteminin kaldırılması, 5000 prim gününün yeterli sayılması,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">9 Eylül 1999 ve sonrasında çalışmaya başlayanlar için kademeli yaş düzenlemesinin yapılması,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Aylık bağlama oranlarının iyileştirilmesi, en düşük emekli aylığının asgari ücret seviyesine çıkarılması, emekli aylıklarına ilişkin intibak düzenlemesinin yapılması,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">696 sayılı KHK ile kadroya geçirilen taşeron işçilerden emekliliğe hak kazananların zorunlu olarak iş sözleşmesinin sona erdirilmesi sorununun çözülmesi.</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Değerlendirme&nbsp;</h2>EYT’liler yaş sorununun çözüldüğünü ancak prim gün sayısı şartı getirildiğini, bu nedenle prim gün sayısına takıldıklarını iddia ediyor. Düzenlemede yeni getirilen prim gün sayısı şartı yok. Sadece 1999 yılında getirilen kademeli prim gün sayısı şartının devam etmesi söz konusu. Dolayısıyla EYT ’lilerin yeniden mağdur olması söz konusu değil. EYT’liler 9 Eylül 1999 öncesi şartlarının olduğu gibi iade edilmesini, yani kademeli prim gün sayısı şartının da kaldırılması ve düzenlemenin kapsamının genişletilmesini talep ediyorlar. Bunun anlamı emeklilikte aranan ve 5000 ile 5975 gün arasında değişen kademeli prim gün sayısı şartının da kaldırılarak 5000 gün olarak düzenlenmesidir. HAK-İŞ ve DİSK’in de benzer talepleri mevcut. Düzenlemeden yararlanacak kişi sayısının çok olması, mali yük ve aktüeryal denge nedeniyle kapsamın genişletilemeyeceği düşünüyorum. Kademeli prim gün sayısı şartının kaldırılması ve stajyer ve çıraklara borçlanma hakkı verilmesi konularında düzenleme yapılması zor.Emeklilik sonrası çalışmalarda kayıtdışı olarak çalışma yaygındır. Kayıt dışılığı önleme, kayıtlı istihdamı teşvik etme adına hâlihazırda konuya ilişkin düzenleme yapılırken 5 puanlık prim teşviki tüm emekliler için uygulanabilir.Öte yandan işten ayrılış bildirgesinde yer alan işten ayrılış nedenleri arasına “EYT nedeniyle emeklilik” gibi yeni bir neden eklenebilir. Bu şekilde EYT’den emekli olacak kişilere yönelik istatistiki bilgi elde edilmesi ve analiz yapılması kolaylaşır.

Emeklilikte yaşa takılanlar topluluğu yine mi mağdur?

Sosyal güvenlik kuruluşlarının bütçe açıkları, sosyal güvenlik sisteminin aktif pasif oranının, prime esas kazanç üst sınırının ve emeklilik yaşının düşük olması, emekliliğe hak kazanma şartlarındaki farklılıklar, yüksek enflasyon, işsizlik, aflar nedeniyle prim tahsilatlarının düşük olması ve kayıtdışı ekonomi gerekçeleriyle 8 Eylül 1999 tarihinde emeklilik sistemine ilişkin düzenleme yapıldı.&nbsp;1999 yılındaki resmî enflasyon oranı %68,79, aktif-pasif oranı ise 1,8 idi.Sosyal güvenlik sisteminde 8 Eylül 1999 tarihinde yapılan düzenleme&nbsp;reform&nbsp;olarak anlatıldı.&nbsp;Bu tarih öncesinde ve sonrasında işe girenlerin prim gün sayısı ve emeklilik yaşı yükseltildi.&nbsp;Bu tarih öncesinde işe girenler için yaş şartının olmadığı, kadınların 38, erkeklerin 43 yaşında emekli olabildiği sistemdeki prim gün sayıları ve yaş şartı kademeli olarak arttırıldı. İşçiler için prim gün sayısı 5000 günden 5975 güne, yaş şartı ise kadınlarda 56, erkeklerde 58’e yükseltildi. Memurlar da yaş şartı olmaksızın kadınlar 7200 erkekler 9000 prim günü ile emekli olabiliyordu. Düzenleme ile yaş şartı kadın memurlarda 55 erkeklerde 58’e yükseltildi. Öte yandan tarım sigortalıları da 8 Eylül 1999 öncesi dönemde 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 prim gün sayısı ile emekli olabiliyorlardı. Tarım sigortalılarının yaşları da kademeli olarak 58-60’a yükseltildi.8 Eylül 1999 ile 30 Nisan 2008 tarihleri arasında çalışmaya başlayan işçiler için 7000 prim günü ve 58-60 yaş veya 25 yıl sigortalılık süresi, 4500 prim günü ve 58-60 yaş şartlarıyla, işveren ve esnaf için ise 9000 prim günü 58-60 yaş veya 5400 prim günü 60-62 yaş şartlarının sağlanmasıyla emeklilik hakkı getirildi. Aylık bağlama oranları düşürüldü.Emeklilik sisteminde 2006 yılında reform olarak sunulan yeni bir düzenleme daha yapıldı. Bu düzenlemede prime esas kazançların düşük olması, kayıt dışı istihdamın yüksekliği, prim tahsilat oranlarının düşüklüğü, afla ödeme kolaylığı ve prim ödeme eğiliminin azalması, prime esas kazanç sınırlarının düşüklüğü, sosyal güvenlik kuruluşlarının açıkları, aktif pasif dengesi gibi 1999 yılındakine benzer gerekçelerle yapıldı. Ayrı kurumsal yapılar olan sosyal güvenlik kuruluşları (SSK, BAĞKUR, Emekli Sandığı) Sosyal Güvenlik Kurumu olarak birleştirildi. Kadınlar için 58, erkekler için 60 olan emeklilik yaşı 30 Nisan 2008 sonrasında işe girenler için kademeli olarak 65 yaşına yükseltildi. 1 Ocak 2048 tarihinden itibaren herkes için emeklilik yaşı 65 olarak uygulanacak. Emeklilik için gerekli prim gün sayısı işçiler için 7200 gün, işveren, esnaf ve memurlar için 9000 bin gün olarak belirlendi. Ayrıca, aylık bağlama oranları daha da düşürüldü.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kazanılmış Hak, Eşitsizlik, Aktüeryal Denge</h3>8 Eylül 1999 düzenlemesi sonrasında bugün Emeklilikte Yaşa Takılanlar olarak adlandırdığımız kişilerden “kazanılmış hak” değerlendirmesiyle getirilen yaş şartına yönelik dava açanlar oldu. Anayasa Mahkemesi kazanılmış haktan söz edilebilmesi için yasanın çıktığı tarihte emeklilik şartlarının sağlanıyor olması gerektiğini, bu durumun dışında kazanılmış haktan söz edilemeyeceğine yönelik kararlar verdi. Ancak EYT’liler yaş şartı olmaksızın kadınları 38 erkeklerin 43 yaşında emekli olabilecekleri sistemi bugüne kadar kazanılmış hak vurgusuyla talep ettiler.EYT’lilerin vurguladığı bir diğer konu kanunların geriye yürümezliği ilkesi. EYT’liler bu ilkeye göre 8 Eylül 1999 tarihindeki düzenlemenin sadece 8 eylül 1999 tarihinden sonra işe başlayanlara uygulanması gerektiğini iddia ediyor ve lehe olan yasal düzenlemelerin geçmişe yönelik uygulanırken, aleyhe olan yasal düzenlemelerin geçmişe yürütülemeyeceğini de hatırlatıyorlar. EYT’lilerin talepleri bu şekilde olmakla birlikte 1992 yılı öncesinde de kadınların 55, erkeklerin&nbsp;60 yaşında ya da her ikisinin 60 yaşında emekli olabildiği dönemler bulunuyor. Yaş şartı olmaksızın kadınların 38 erkeklerin 43 yaşında emekli olabildiği emeklilik sistemi ilk defa 20 Şubat 1992 tarihinde uygulanmaya başlandı, 8 Eylül 1999 tarihinde ise kaldırıldı.Öte yandan, EYT sorunu aktüeryal bir sorundur. Emeklilik sistemleri aktüeryal bir denge gerektirir. Sistemin sürdürülebilir olabilmesi öncelikle çalışan ve emekli sayılarının belli oranlarda olması, prim tutarlarının ve prim ödenecek gün sayısının doğru belirlenmesi, prim tahsilatlarının eksiksiz bir şekilde yapılması, çalışma hayatında geçecek süre (aktif dönem) ve emekliliğe ayrıldıktan sonra geçecek sürenin (pasif dönem) doğru kurgulanması (ortalama yaşam süresi) gibi unsurlar önemlidir.Emeklilik sisteminde 8 Eylül 1999 öncesinde işe girenler için yaş şartı olmaksızın 38-43 yaşında emekli olabilmeleri, 8 eylül 1999-30 Nisan 2008 aralığında işe girenler için kadınlarda 58 erkeklerde 60 yaş şartının olması, 30 Nisan 2008 sonrasında işe girenler için 58-60 yaştan başlayarak kademeli olarak 65 yaşa çıkarılması ve prim gün sayılarındaki farklılık çalışma barışı ve sosyal barışı bozmakta ve eşitsizlik sorunu ortaya çıkarmaktadır.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İşçi, işveren ve emeklilerin talepleri</h3>8 Eylül 1999 tarihi öncesinde kısa vadeli sigorta girişi (iş kazası, meslek hastalığı, hastalık sigortası) olan işçiler (çıraklık ve staj sigortası mağdurları) çalışma hayatı içerisinde yer aldıklarını, sigorta girişlerinin emeklilik hesaplamasında dikkate alınmasını ve EYT kapsamında yaş şartı olmaksızın emekli edilmeyi talep ediyor.İşveren veya esnaf olarak nitelendirdiğimiz Bağkur (4/1-b) sigortalıları da 2000 öncesinde dönemde vergi kaydı ve oda kaydı bulunmasına rağmen tescil işlemlerinin yapılmadığı ve sosyal güvenlik primlerinin ödenmediği süreleri borçlanma yoluyla prim gün sayısı ve sigortalılık süresi olarak değerlendirmek istiyor. Ayrıca, emeklilik sistemindeki prim gün sayısı farklılıklarının giderilmesi gerektiği ifade ediliyor.Emekliler aylık bağlama oranlarının düşük olduğunu ve emekli aylıklarındaki taban aylık uygulaması nedeniyle farklı prim gün sayısı ile emekli olanlara benzer maaşlar bağlandığını vurguluyor. İntibak düzenlemesi yapılmasını ve en düşük emekli aylığının asgari ücret seviyesine çıkarılmasını istiyor.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Sosyal güvenlik sistemi reform arayışında&nbsp;</h3>1999 yılında yapılan sosyal güvenlik reformunun üzerinden 23 yıl, 2006 yılında yapılan sosyal güvenlik reformun üzerinden ise yaklaşık 17 yıl geçti. 2022 yılı resmî enflasyon oranı 64,27 olarak gerçekleşti. 2022 yılı sosyal güvenlik sistemi aktif-pasif oranı ise hâlâ 1,8’ler düzeyinde. Sosyal Güvenlik Kurumu'nun bütçe açıkları devam ediyor. Emeklilik şartlarındaki farklılıklar, emekli aylıklarının prim gün sayısı farketmeksizin birbirine yakın bağlanması, aylık bağlama oranlarının düşük olması, günümüz ekonomik koşullarının altında emekli aylığı bağlanması vb. sorunlar hâlâ gündemde. İşsizlik, kayıt dışılık, yüksek enflasyon, aflar ve prim tahsilat oranlarının düşüklüğü, aktif-pasif dengesizliği, kayıt içindeki kayıt dışılık, aflar nedeniyle prim tahsilatlarının düşük olması sorunları da, mevcut. Sistemindeki sorunlar hala tartışılıyor.EYT’liler yıllarca “kazanılmış hak” ve “kanunların geriye yürümezliği” ilkelerinden yola çıkarak yaş şartı olmaksızın emekli olmayı talep etseler de aktif pasif dengesinin bozulacağı, kamu bütçesine getireceği yük ve aktüeryal olarak sürdürülemeyeceği nedenleriyle 2022 yılına kadar talepleri dikkate alınmadı.2023 yılında yaş şartının kaldırıldığı bir emeklilik yeniden getirilecek. 1992 yılındaki düzenleme seçim nedeniyle yapıldı. 2023 yılında yapılması beklenen düzenleme de seçim nedeniyle yapılacak. Sosyal güvenlik sistemi yeni bir reform arayışında.

EYT düzenlemesi: Sosyal güvenlik sistemi reform arayışında 

Çalışma hayatına ilişkin düzenlemeler öngören 7431 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 13 Ocak 2023 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe <a fr-original-style="" href="https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/01/20230113-1.htm" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">girdi</a>.Kanunda memur ve emekli aylıklarına %30 zam yapılması, emekli aylığı alt sınırının yükseltilmesi 3500 TL’den 5.500 TL’ye yükseltilmesi, işverenlere ödenecek asgari ücret desteğinin 250 TL’den 400 TL’ye yükseltilmesi ve kısa çalışma ödeneği ve nakdi ücret desteği alınan sürelerde işçileri fiili olarak çalıştıran işverenlere yönelik düzenlemeler yer alıyor.Bu makalede, kısa çalışma ödeneği ve asgari ücret desteği alınan sürelere ilişkin düzenleme ve asgari ücret desteğinin detaylarını inceliyoruz.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kısa çalışma ödeneği-nakdi ücret desteği ödemeleri ve sigortalının fiili olarak çalıştığının tespit edilmesi&nbsp;</li></ul>Korona döneminde kısa çalışma ödeneği ve nakdi ücret desteği alan işçilerin işverenleri tarafından çalıştırılmaları yasaklandı. Tespit edilmesi durumunda ödemelerin tahsil edileceği ayrıca idari para cezası uygulanacağına ilişkin düzenlemeler yapıldı. Ancak, birçok işveren çalışanlarını bu desteklerden yararlandırmasına rağmen çalıştırmaya devam etti.Kısa çalışma uygulaması ve nakdi ücret desteğine ilişkin işverenlerin hatalı işlemlerinden kaynaklanan fazla ve yersiz ödemelere yönelik ilk düzenleme 3.11.2022 tarihinde 7420 sayılı kanunla yapıldı. Düzenlemede yeni koronavirüs (Covid-19) sebebiyle ödenen kısa çalışma ödeneği ile nakdi ücret desteği ödemelerinde hatalı işlemlerden kaynaklanan fazla ve yersiz ödemeler ile nakdi ücret desteğinden yararlanan işçinin başvuruda bulunduğu işveren tarafından fiilen çalıştırıldığının tespiti hâlinde işverene uygulanan idari para cezalarından tahsil edilmemiş olanlarının terkin edileceği belirtildi. Buna göre İŞKUR düzenleme sonrasında işverenlerden fazla ve yersiz ödeme talebinde bulunmadı ve idari para cezası uygulamadı. Ancak sosyal güvenlik mevzuatına göre bu gibi durumlarda işveren ayrıca ek aylık ve prim hizmet belgesi verir ve idari para cezası öder.7431 sayılı kanun ile bu düzenlemeyi tamamlayacak bir düzenleme daha yapıldı. Yapılan düzenleme kısa çalışma ödeneği ve nakdi ücret desteği ödenen işçileri fiilen çalıştıran işverenlere çalıştırdığı kişilerin eksik bildirilen günlerine ilişkin ek nitelikteki muhtasar ve prim hizmet beyannamesi/aylık prim ve hizmet belgesi verme hakkı tanındı. İşverenler bu belgeleri ve prim ödemelerini başvuru tarihini takip eden 3 ay içerisinde yapabilecek. Bu şekilde işlem yapan işverenlerin işlemleri süresinde yaptığı kabul edilecek ve idari para cezası uygulanmayacak. 13.01.2023 tarihine kadar tahsil edilmiş primler ve idari para cezaları iade veya mahsup edilemeyecek.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Asgari ücret desteği&nbsp;</h2>Asgari ücret desteği işverenlere uzun vadeli sigortaya tabi işçi sayıları ve prim ödeme gün sayıları dikkate alınarak verilir. Destek 2023 Ocak-Haziran döneminde uygulanacak olup işsizlik sigortası fonundan karşılanacak.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Destek gün sayısı nasıl hesaplanıyor</h3>2023 yılı öncesinde kurulan işyerleri için ödemeler 2022 yılının aynı ayına ilişkin aylık prim ve hizmet belgelerinde veya muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde prime esas günlük kazancı 250 Türk lirası ve altında bildirilen sigortalıların toplam prim ödeme gün sayısını geçmeyecek şekilde yapılır. Ödeme tutarı belirlenirken işverenin 2023 yılında cari aya ilişkin verilen aylık prim ve hizmet belgelerinde veya muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde bildirilen sigortalılara ilişkin toplam prim ödeme gün sayısı dikkate alınır.Bununla birlikte, destek tutarının hesaplanmasında bir önceki yılın aynı ayına ilişkin olarak aylık prim ve hizmet belgesi veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesi verilmemiş olması hâlinde bildirim yapılmış takip eden ilk aya ilişkin aylık prim ve hizmet belgesindeki veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesindeki bildirimler esas alınır.6356 sayılı Kanun hükümleri uyarınca toplu iş sözleşmesine tabi özel sektör işverenlerine ait işyerlerinde 250 TL olarak belirtilen prime esas kazanç sınırı 500 TL olarak dikkate alınır.“Linyit” ve “taşkömürü” çıkarılan işyerlerinde yer altında çalışan sigortalılar için günlük kazanç 667 Türk lirası olarak dikkate alınır ve destek ödemesi 2022 yılının aynı ayına ilişkin Kuruma verilen aylık prim ve hizmet belgelerinde veya muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde bildirilen prim ödeme gün sayısının yüzde 50’sini geçmemek üzere yapılır. Ödeme tutarı 2023 yılında cari aya ilişkin verilen aylık prim ve hizmet belgelerinde veya muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde bildirilen sigortalılara ilişkin toplam prim ödeme gün sayısı dikkate alınarak belirlenir.2023 yılında faaliyetine başlayan işyerlerinde ödemeler cari ayda bildirilen sigortalılara ilişkin toplam prim ödeme gün sayısı dikkate alınarak yapılır. 2022 yılından önce faaliyetine başlamış ancak 2022 yılında sigortalı çalıştırmamış işyerleri hakkında da doğrudan 2023 yılında cari ayda bildirilen sigortalıların prim ödeme gün sayısı üzerinden işlem yapılır.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ödeme tutarı nasıl belirlenir?</h3>Belirlenen prim ödeme gün sayısı 13,33 Türk lirası ile çarpımı sonucu bulunacak tutar işverenlerin SGK’ya ödeyecekleri sigorta primlerinden mahsup edilir. Destek tutarı 30 gün için 400 TL’dir.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">2023 yılı cari ay sigortalı sayısının 2022 yılında en az sigortalı bildirilen aydaki sigortalı sayısının altında olması&nbsp;</li></ul>2023 yılında destekten yararlanılacak ayda/dönemde 2022 yılı Ocak - Aralık aylarında/döneminde aylık prim ve hizmet belgesi veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesi ile işçi olarak çalışan uzun vadeli sigorta kollarından en az sigortalı bildirimi yapılan aydaki/dönemdeki sigortalı sayısının altında bildirimde bulunulması hâlinde destek uygulanmaz.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Diğer şartlar</li></ul>2023 Ocak ilâ Haziran aylarına/dönemine ilişkin yasal süresi dışında SGK’ya verilen aylık prim ve hizmet belgelerinde veya Hazine ve Maliye Bakanlığına verilecek muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde kayıtlı sigortalılar için destek ödemesi yapılmaz. Bu destekten yararlanabilmek için aranan diğer şartlar aşağıdaki şekildedir:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;" type="disc"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">2023 yılı Ocak ilâ Haziran aylarına/dönemine ait aylık prim ve hizmet belgelerinin veya muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinin yasal süresi içerisinde verilmesi,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Sigorta primlerinin yasal süresinde ödenmesi,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Denetim ve kontrolle görevli memurlarca yapılan soruşturma ve incelemelerde çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği veya bildirilen sigortalının fiilen çalışmadığı vb. durumların tespit edilmemesi,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcu bulunmaması,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borçlarının 6183 sayılı Kanunun 48 inci maddesine göre tecil edilmiş veya taksitlendirilmiş olması.</li></ul><h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Desteğin önemi</h3>Destek 2022 yılında 100 TL olarak uygulandı. Asgari ücret görüşmeleri sırasında uzatılması talep edildi. Asgari ücret tespit komisyonu kararında 250 TL olarak belirledi. İşveren kesimi arttırılmasını talep etmesi sonucu, asgari ücret desteği tutarının 400 TL yükseltildi. Destek istihdamın korunması ve işçilik giderlerinin azaltılması adına önemlidir. Asgari ücret desteğinden yararlanan işverenler yürürlükte olan diğer teşvik ve desteklerden de yararlanabiliyor.

Çalışma hayatına ilişkin düzenlemeler ve asgari ücret desteği

Memur ve emekli aylıklarına yapılacak zam oranı merakla bekleniyordu. Asgari ücret artış oranında ( %54) zam yapılması, en düşük emekli aylığının net asgari ücret seviyesine (8.506,80 TL) çıkarılması, emekli aylıklarında intibak düzenlemesi yapılması ve yılda iki defa verilen bayram ikramiyesi tutarının (1.100 TL) yükseltilmesi hafta boyunca gündemdeydi.Memur maaşlarına yapılacak zam oranı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin ile Memur-Sen Genel Başkanı Ali Yalçın tarafından imzalanan <a fr-original-style="" href="https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2021/08/20210825-11.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">6. Dönem Toplu Sözleşmesi’ne</a> göre belirleniyor. Sözleşmeye göre 2023 yılında kamu görevlilerinin maaş ve ücretlerine %8 + %6 olmak üzere toplamda %14,48 oranında zam yapılması öngörüldü. Zam oranlarının enflasyonun altında kalması durumunda aradaki fark kadar enflasyon farkı zammı yapılıyor. Emeklilerin aylıkları ise gerçekleşen enflasyon oranına göre arttırılıyor.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">2022 Aralık ayı enflasyon oranı&nbsp;</h3>TÜİK&nbsp;tarafından açıklanan enflasyon verilerine göre 2022 yılı Aralık ayında bir önceki aya göre %1,18, bir önceki yılın Aralık ayına göre %64,27, bir önceki yılın aynı ayına göre %64,27 ve on iki aylık ortalamalara göre %72,31 olarak gerçekleşti.TÜİK’in enflasyon verileri ile diğer veriler arasındaki farklılık tartışmalara neden oldu. Ancak TÜİK verileri üzerinden belirleniyor. Buna göre emekli aylıkları ve enflasyon farkı hesabında dikkate alınacak 2022 Temmuz-Aralık döneminde TÜİK tarafından açıklanan enflasyon oranları toplamı %15,40’tır.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Enflasyon farkı ve yapılması gereken zam oranı</h3>Anadolu Ajansı'nın anketine göre ekonomistlerin aralık ayı enflasyon beklentisi ortalaması yüzde 2,61 <a fr-original-style="" href="https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/aa-finansin-aralik-ayi-enflasyon-beklenti-anketi-sonuclandi/2776142" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">oldu</a>. Zam oranının belirlenmesi için 3 Ocak’ta açıklanan 2022/Aralık ayı enflasyonu takip edildi.TÜİK 2022/Aralık ayı enflasyonunu yüzde 1,18 oranında açıkladı. Bu veri ile birlikte Temmuz-Aralık 2022 dönemi enflasyon oranı toplamı %15,40 olarak gerçekleşti. Refah payı olmaksızın emekli aylıklarına yapılması gereken zam oranı 15,40.Öte yandan, 2022 yılı Temmuz ayında memurlara %7 zam yapılmıştı. Memur maaşlarına geçen altı ayda yapılan %7 zam düşüldüğünde memurlar için enflasyon farkı % 8,4 olarak hesaplanır. Toplu sözleşmede 2023/Ocak ayı için belirlenen zam oranı %8 idi. Enflasyon farkı ve toplu sözleşme zammı dikkate alındığında zam oranı %16,4 olarak gerçekleşir. Refah payı olmaksızın memur maaşlarına yapılması gereken zam oranı ise 16,40’tır.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Memur ve emekli aylıkları zam oranı %25 + %5 = % 30</h3>Cumhurbaşkanı Erdoğan memur ve emekli aylığı zam oranını refah payı ile birlikte <a fr-original-style="" href="https://www.csgb.gov.tr/haberler/memur-ve-tum-emeklilerin-maas-artis-orani-yuzde-25-olarak-uygulanacak/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">%25</a> olarak açıkladı. <a fr-original-style="" href="https://turkegitimsen.org.tr/twitter-calismamizla-gundemi-belirledik/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Twitter’da</a> #EkZamŞartOldu ve #25Yetmez hashtagleri ile gelen tepkiler ve Memur-Sen’den gelen <a fr-original-style="" href="https://www.ekonomist.com.tr/calisma-hayati-ve-sosyal-guvenlik/memur-sen-den-ek-zam-talebi--37551" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ek artış talebi</a> sonucu bir sonraki gün %5 ek zam yapılarak toplamda <a fr-original-style="" href="https://www.csgb.gov.tr/haberler/cumhurbaskani-erdogan-memurlarin-ve-tum-emeklilerin-2023-yili-ocak-ayi-maas-artislarinin-yuzde-30-olarak-uygulanacagi-mujdesini-verdi/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">% 30 ‘luk bir artış</a> yapıldığı duyuruldu. Açıklamada ayrıca emekli aylığı alt sınırının 3.500 TL’den 5.500 TL yükseltildiği ifade edildi. Zamma ilişkin Kanun Teklifi TBMM’ye <a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/feed/update/urn:li:activity:7016636204414603264" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">sunuldu</a>.Memur ve memur emeklilerinin maaşlarını ve ikramiyelerini etkileyen 3600 ek gösterge düzenlemesine ilişkin <a fr-original-style="" href="https://kms.kaysis.gov.tr/Home/Goster/193576" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">uygulama genelgesi</a> SGK tarafından yayımladı. Düzenleme ile birlikte memur ve memur emeklilerinin aylıklarına ek gösterge etkisi de ayrıca yansıyacaktır.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Memur maaşları ve kıdem tazminatı&nbsp;</h3>Kıdem tazminatının tabanı 10.008 TL olan brüt asgari ücret tutarı kadardır. Kıdem tazminatı tavan tutarı ise en yüksek devlet memuruna bir hizmet yılı için ödenen emeklilik ikramiyesi tutarı kadardır. %30’luk memur zammı ile birlikte 01.01.2023-30.06.2023 dönemi kıdem tazminatı tavan tutarı 19.982,82 TL olarak dikkate alınacaktır.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Enflasyon ve zam oranına tepkiler</h3><ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;" type="disc"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Birleşik Kamu İş Konfederasyonu Genel Başkanı Mehmet Balık “Gıda fiyatlarına bakacak olursak; un ürünlerine yüzde 134, meyve fiyatları yüzde 228, sebze fiyatları yüzde 300’ün üzerinde zamlandı. Genel tüketim malz bakacak olursak her şeye ortalama yüzde 119 zam geldiğini görüyoruz. Tüm bu oranlar karşısında kamu çalışanlarına yüzde 25 oranında zam reva mıdır?”&nbsp;değerlendirmesinde <a fr-original-style="" href="https://ankahaber.net/haber/detay/birlesik_kamu_is_genel_baskani_mehmet_balik_memursen_ve_kamusen_disinda_kalan_konfederasyonlarla_bir_araya_gelerek_is_birakacagiz_120248" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bulundu</a> ve&nbsp;"Önümüzdeki süreçte ayın 10’undan sonra, Memur-Sen ve Kamu-Sen dışında kalan konfederasyonlarla bir araya gelerek iş bırakacağız. Bu ilk tepkimiz olacak” dedi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kamu Konfederasyonlar Platformu&nbsp;maaş zammı ve taleplerine ilişkin basın açıklaması <a fr-original-style="" href="https://www.birlesikkamuis.org.tr/blog/detay/kamu-calisanlari-maas-zammi-ve-talepleri-ile-ilgili-basin-aciklamasi-gerceklestirdik_2029" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">gerçekleştirdi</a>. Açıklamada memurlarn alım gücünün eridiği, zam oranlarının açıklanandan çok daha yüksek olduğu, açıklanan asgari ücret ile ortalama memur maaşlarının eşit seviyeye geldiği, vergi oranlarının %15’e sabitlenmesi gerektiği ve memurlara yıllık ikramiye verilmesi gerektiği vurgulandı.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Türkiye Kamu-Sen&nbsp;Genel Başkanı Önder Kahveci “...Asgari ücrete %55, devletin tahsil edeceği vergi, ceza ve harçlara %122 zam yapılmıştı. Memurlarımızın harcamaları ve ödediği vergiler bu oranda artarken memur maaşlarına altı ay için %8 zam yapılması hakkaniyetli olmaz. Enflasyon farkı memur ve emeklilerin 2022 yılında eriyen maaşlarının geç kalmış ve yetersiz bir telafisidir. Tekraren ifade ediyorum ki, enflasyon farkı bir zam değildir.” <a fr-original-style="" href="https://turkegitimsen.org.tr/enflasyon-farki-zam-degildir-ek-zam-ve-refah-payi-kacinilmazdir-2/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">dedi</a>.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Türkiye Emekliler Derneği&nbsp;(TÜED) Genel Başkanı Kazım Ergün, "EYT, emekli aylıklarına zam oranının yüzde 30'a yükseltilmesi, en düşük aylığının 5 bin 500 liraya çıkartılması adımları, intibak düzenlemesi ve bayram ikramiyesindeki artışla taçlandırılmalı." ifadelerini <a fr-original-style="" href="https://sgkrehber.com/haber/emekliler-intibak-duzenlemesi-ve-bayram-ikramiyesinde-artis-istiyor-4977.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kullandı</a>. Öte yandan, emekli aylığı hesaplanmasında yüzde 35 olan alt sınır aylık bağlama oranının yüzde <a fr-original-style="" href="https://t24.com.tr/haber/tued-baskani-ergun-emekli-ayligi-hesaplanmasinda-yuzde-35-olan-alt-sinir-aylik-baglama-orani-yuzde-70-e-yukseltilmeli,1082564" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">70'e yükseltilmesi</a> talep ediliyor.</li></ul><h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Değerlendirme</h3>Çalışma hayatının gündeminde olan olan konular tek tek belirleniyor. Asgari ücret, memur ve emekli zamları açıklandı. Sözleşmeli personelin kadroya alınması ve EYT düzenlemesinin bu ay içinde TBMM gündemine girmesi ve yasalaşması bekleniyor. Memur ve emekli aylıklarına yapılan zam oranına gelen tepkiler seyyanen zam beklentisi oluşturdu. Emekli aylığı alt sınırının 5.500 TL’ye yükseltilmesi olumlu karşılansa da, asgari ücret düzeyine yükseltilmesine ilişkin talepler mevcut.

Enflasyon ve Zam Oranları: Memur, emekli aylıkları

Kadınların 55 yaşında, erkeklerin 60 yaşında veya her ikisinin de 60 yaşında emekli olabildiği sistem 1999 yılı öncesinde de mevcuttu. Yani 55’li, 58’li ve 60’lı yaşlarda emeklilik uygulaması ilk defa 8 Eylül 1999 tarihinde getirilmedi. Kadınların 38, erkeklerin 43 yaşında emekli olabildiği sistem 1992 yılında mali disiplin, sürdürülebilirlik, sosyal güvenlik kuruluşları bütçesi ve aktif pasif dengesi düşünülmeden siyasi bir karar sonucunda getirildi.Emeklilikte yaşa takılanlar sorununun nedeni olan 4447 sayılı kanun, sosyal güvenlik kuruluşlarının bütçe açıklarının sürdürülemez hâle gelmesi, aktif pasif dengesinin bozulması, yıllardır süren enflasyonist bir ekonomi vb. nedenleriyle 1999 yılında reform olarak sunuldu ve yasalaştı. O yılki resmi enflasyon oranı %70’ler seviyesindeydi. 4447 sayılı yasa ile kadınların 38 erkeklerin 43 yaşında emekli olabildiği sistem kaldırılarak, yaş şartının bulunmadığı sosyal güvenlik sistemi yerine prim gün sayısını ve yaşı kademeli olarak arttıran emeklilik sistemi getirildi. Yeni sistem Anayasa Mahkemesi'ne taşındı. Anayasa Mahkemesi kademeli prim gün sayısı ve emeklilik yaşı sistemini iptal etti. 2002 yılında kademeli prim sistemi ve yaş şartına ilişkin yeni bir düzenleme yapıldı. Yapılan yeni düzenleme bugüne kadar uygulandı.8 Eylül 1999 öncesinde işe girenler o günden bu yana “kazanılmış hak” vurgusu yaparak eski düzenlemeye göre emeklilik istediler. Konuyu bireysel olarak Anayasa Mahkemesi’ne taşıyan sigortalılar oldu. Anayasa Mahkemesi çeşitli kararlarında başvuran kişilerin 8 Eylül 1999 tarihinde emeklilik şartlarını henüz sağlamadıklarından kazanılmış haktan söz edilemeyeceğine dolayısıyla emeklilik işlemlerinin kademeli emeklilik sistemine göre yürütülmesine karar verdi.Emeklilikte yaşa takılanlar Anayasa Mahkemesi’nin bu şekildeki yorumlarına ve kamu kesiminin olumsuz görüşüne rağmen "kanunların geçmişe yürümezliği" ilkesi çerçevesinde haklarında aleyhe düzenleme yapılamayacağı, dolayısıyla çalışma hayatına başladıkları tarihte geçerli olan şartlar dikkate alınarak emekli olma taleplerine yönelik hak arayışlarını sürdürdüler.1999 yılında yapılan düzenlemeyle birlikte emekli aylıklarının hesaplanmasında geçerli olan aylık bağlama oranları düşürüldü. 2008 yılının ikinci sosyal güvenlik reformu yapıldı. Bu düzenlemeyle birlikte emeklilik yaşı kadınlar ve erkekler için kademeli olarak 65’e çıkarıldı. Aylık bağlama oranları da düşürüldü.Emeklilikte yaşa takılanlar zaman içinde bir topluluk oldu. Dernek kurarak federasyon oluşturarak hak arayışlarını sürdürdüler. Mitingler düzenleyerek siyasilere taleplerini ilettiler. Kamu yönetimi 2022 yılına kadar sürdürülebilirlikten uzak olduğu ve kamu bütçesine getireceği yük nedeniyle düzenleme yapılmasının mümkün olmadığını çok defa tekrarladı. Emeklilikte yaşa takılanlar topluluğu 2023 yılında gerçekleşecek olan cumhurbaşkanlığı seçimlerini öncesinde taleplerini sosyal medyayı da etkin şekilde kullanarak detaylı bir şekilde anlatmaya devam etti. Yapılacak düzenlemeye ilişkin birçok detay siyasiler ve kamuoyu tarafından gündeme getirildi ve tartışıldı. Beklenti ve talep yapılacak olan düzenlemenin 1999 öncesi şeklinde olmasıydı. Ancak, emekli olabilecek kişi sayısının çokluğu nedeniyle yaş şartı getirilmesi kamuoyunda tartıştırıldı. Emeklilikte yaşa takılanlar zaten yaşa takıldıklarını, tekrar yaşa takılmak istemediklerini kararlı bir şekilde anlattılar. Beklentiler yaş şartının da getirileceği yönünde oluştu.2022 yılının son günlerindeyken, düzenlemenin 2023 Ocak ayına kaldığı düşünülmekteyken, Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından emeklilikte yaşa takılanların yaş şartı olmaksızın emekli olabileceği açıklandı. Erdoğan açıklamasında sadece yaş sınırının uygulanmayacağını belirtti. Prim gün sayısı sisteminin 1999 öncesindeki gibi mi olacağı yoksa kademeli prim gün sayısı uygulamasının devam edip etmeyeceği henüz belli değil. Kamuoyunda prim gün şartının da eski hâline döndüğüne ilişkin yazılar ve açıklamalar mevcut. Ancak prim gün sayısı şartlarının 8 Eylül 1999 öncesine dönüp dönemeyeceği ve detaylar EYT düzenlemesi TBMM’ye sunulduğunda öğreneceğiz.<a fr-original-style="" href="https://www.tccb.gov.tr/haberler/410/142320/-emeklilik-hakkinin-kullanilmasi-hususunda-herhangi-bir-yas-siniri-uygulanmayacaktir-" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın</a> açıklamasında belirttiği hususlar şöyledir;<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;" type="disc"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">EYT düzenlemesinden 2 milyon 250 bin kişi yararlanacak,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">EYT kapsamında emekli olacak kişileri çalıştıran işverenlere KGF’den kıdem tazminatı desteği verilecek,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İstihdamı koruma, aktif/pasif dengesini sürdürme ve nitelikli işgücü kaybını önleme adına emeklilere yönelik 5 puanlık teşvik uygulaması getirilecek,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">1999 yılında 5,6 milyon emekli varken, bugün 13,9 milyon emekli var,</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Taşerondan kadroya geçenlerde emekli olarak çalışmaya devam edebilecek.</li></ul>Emeklilikte yaşa takılanlar Cumhurbaşkanı'nın açıklamasının ardından emeklilik başvurusu için Sosyal Güvenlik Kurumu il müdürlüklerine/merkez müdürlüklerine başvurdular. Sosyal Güvenlik Kurumu konuya ilişkin kanunun yürürlüğe girmediğini dolayısıyla aylık bağlama işlemi yapılamayacağını <a fr-original-style="" href="https://www.sgk.gov.tr/Duyuru/Detay/Kamuoyunda-Emeklilikte-Yasa-Takilanlar-EYT-Olarak-Bilinen-Vatandaslarimiz-Tarafindan-SGKya-Yapilan-Basvurular-Hakkinda-2022-12-29-02-55-37" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">açıkladı</a>. EYT kapsamındaki emeklilik başvurularının EYT düzenlemesi yürürlüğe girdikten sonra yapılmasını belirtti. Kapsamda yer alan kişilerin borçlanma işlemlerini yaparak kanunun çıkmasını beklemeli.8 Eylül 1999 öncesinde SSK (4-a) kapsamındaki kadınların ve erkeklerin emeklilik şartlarına ilişkin zihin haritalarını inceleyerek kademeli prim gün sayısı ve yaş değişikliklerini görebilirsiniz. Zihin haritalarında yer alan yaş şartı kaldırılmasına rağmen, kademeli prim günü sayısı değişikliklerine ilişkin herhangi bir açıklama yapılmadı. Dolayısıyla EYT kapsamındaki kişilerin prim günü sayıları hâlâ 5000-5975 gün arasında değişiklik göstermektedir. Kamuoyunda prim gün sayısının 5000 gün olduğuna ilişkin haberler yer almaktadır. Bu doğru değildir. EYT düzenlemesinin yasalaşması aşamasında bir düzenleme yapılmaz ise prim gün sayılarına yönelik kademeli artış devam edecek. EYT kapsamındaki kişiler işe giriş tarihlerine göre doldurmaları gereken prim gün sayılarını öğrenebilirler.<img src="https://images.aposto.com/2023/0/1/1672665757439.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.91" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><img src="https://images.aposto.com/2023/0/1/1672665294674.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.92" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">

23’üncü yılında çözülecek bir sorun: Emeklilikte Yaşa Takılanlar

Asgari Ücret Tespit Komisyonu 7, 14 ve 20 Aralık 2022 tarihlerinde toplandı. İlk iki toplantıda rakam telaffuz edilmedi. 3. toplantı sonrasında Türk-İş Başkanı Ergun Atalay işçi tarafının teklifinin 9.000 TL olduğunu açıkladı. Cumhurbaşkanı Erdoğan asgari ücret sonraki gün açıklayacaklarını belirterek "Sırtımızda küfe var" dedi. Cumhurbaşkanı ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin asgari ücrete ilişkin son bir görüşme gerçekleştirdi.TÜRK-İş’in 9.000 TL teklifi asgari ücret tespit komisyonu tarafından kabul edilmedi. 22 Aralık 2022 Perşembe günü 2023 yılı asgari ücreti işçi tarafı ile mutabakat sağlanmaksızın net 8.506,80 TL&nbsp;olarak belirlendi. Karar henüz Resmi Gazete'de yayımlanmadı.Yayınımızın bir önceki sayısında yer alan “Asgari ücret beklentileri” konulu yazımda veriler çerçevesinde tarafların asgari ücret talepleri <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/i/asgari-ucret-beklentileri-gorusmelerde-son-durum" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">değerlendirmiştim</a>. Bu yazımda ise asgari ücrete yönelik açıklamalar, işveren maliyeti ve asgari ücretin etkilediği temel parametreler üzerinde duracağım.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Asgari ücrete yönelik açıklamalar</h3><ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;" type="disc"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Cumhurbaşkanı Erdoğan, "Şayet beklenmedik bir tabloyla karşılaşırsak tıpkı geçen yıl olduğu gibi yine bir ara düzenleme yapmaktan kaçınmayız" <a fr-original-style="" href="https://www.dunya.com/ekonomi/cumhurbaskani-erdogan-yeni-asgari-ucreti-acikladi-haberi-678614" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ifadesini kullandı</a>.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://www.tisk.org.tr/haber/652/dengeli-ve-sosyal-taraflarin-tumune-fayda-saglayacak-bir-asgari-ucret-icin-calistik.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">TİSK</a>&nbsp;Başkanı Özgür Burak Akkol "Bugün açıklanan ücreti düşük bulanlar olacaktır, yüksek bulanlar olacaktır, dengeli ve makul bulanlar olacaktır. Her zaman ifade ettiğimiz gibi asgari ücret bir taban ücrettir." dedi ve 2023 yılı ilk 6 ayı boyunca geçerli olacak şekilde çalışan başına 250 TL asgari ücret işveren desteği olacağını belirtti.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Türk-İş&nbsp;Genel Başkanı Ergün Atalay&nbsp;"bilimsel, objektif yöntemler ve güvenilir verilerle tespit edilen taban ücret olması gereken asgari ücret -bir kez daha- pazarlık konusu edilmiş ve karar oy çokluğuyla, işveren ve hükümet temsilcileri tarafından belirlenmiştir. İşçi kesimi alınan karara katılmamıştır." <a fr-original-style="" href="https://www.turkis.org.tr/asgari-ucret-iscilerin-ve-kamuoyunun-beklentisini-karsilamadi/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">dedi</a>.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">DİSK Genel Başkan Arzu Çerkezoğlu “Yüksek enflasyon koşullarında işçi sınıfının büyük bir geçim mücadelesi verdiği, gelir adaletsizliğinin tarihte görülmemiş ölçüde arttığı bir süreçte 2023 yılı asgari ücreti işverenler ve hükümet tarafından tek taraflı olarak belirlenmiştir. Siyasi iktidar ve işverenler elbirliği ile işçi sınıfını yoksulluğa mahkûm edecek bir asgari ücret belirlemiştir.” <a fr-original-style="" href="https://disk.org.tr/2022/12/yoksulluga-teslim-olmayacagiz-asgari-ucret-degil-toplu-sozlesme/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">dedi</a>.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">HAK-İŞ&nbsp;Genel Başkanı Mahmut ARSLAN “yeni asgari ücretteki artışın önemli olduğunu, ancak toplumdaki beklentileri tam olarak karşılamadığını” <a fr-original-style="" href="https://hakis.org.tr/haberler.php?action=haber_detay&id=4472" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">söyledi</a>.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Büro Memur Sen&nbsp;“Asgari ücrete yapılan yüzde 54.5 oranı esas alınarak, yüzdelik zamma ilave edilmek suretiyle memur maaşlarında meydana gelen kaybın büyümesine fırsat verilmemelidir” <a fr-original-style="" href="https://ankahaber.net/haber/detay/buro_memursenden_asgari_ucret_aciklamasi_memur_maaslarinda_meydana_gelen_kaybin_buyumesine_firsat_verilmemelidir_118073" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">açıklamasını yaptı</a>.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Memur-Sen,&nbsp;asgari ücrete yapılan artış örnek alınarak diğer sabit gelirlilerin de korunmasını <a fr-original-style="" href="https://www.memursen.org.tr/asgari-ucrete-yapilan-artis-ornek-olmali-diger-sabit-gelirliler-de-korunmalidir" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">talep etti</a>.</li></ul><h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Asgari ücretin işverene maliyeti&nbsp;</h3><img src="https://images.aposto.com/2022/11/1/1672039088266.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.82" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Gerekli şartları sağlayan işverenlere, SGK primi işveren payında 5 puanlık indirim öngörüldüğünden asgari ücret işveren maliyeti buna göre hesaplanmıştır. Gerekli şartları sağlamayan işverenler için, SGK primi işveren payı %20,5'dir.<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;" type="disc"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Şartlar neler:&nbsp;Sosyal Güvenlik Kurumu 2021/Eylül ayından itibaren 5 puanlık indirime ilişkin uygulamada, işverenin Türkiye genelindeki tüm işyerlerinin borç durumlarının dikkate alınacağını duyurmuştur. Bu indirimden yararlanmak için, işverenlerin Türkiye genelindeki işyerlerinin herhangi birinde yasal ödeme süresi geçmiş sigorta primi, işsizlik sigortası primi, idari para cezası ile bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcu bulunmamalıdır.</li></ul><h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Asgari ücretin etkilediği temel parametreler</h3>Asgari ücretin paydaşları arasında işçi, işveren ve kamu bulunmaktadır. Asgari ücret işçiler açısından ücret, fazla mesai, yıllık izin ücreti, kıdem, ihbar vb. diğer tazminatları, işverenler açısından hem işçilik giderleri ve ceza tutarlarını hem de yararlanılacak teşvik, destek ve indirim tutarlarını arttırmaktadır. Kamu açısından ise prim, vergi geliri ve idari para cezası tahsilatlarından gelir anlamına gelmektedir. Diğer vatandaşlar açısından engelli aylığı, evde bakım aylığı ve yaşlılık aylığı gibi aylıklardan yararlanma kriterleri ve aylık tutarlarında artış anlamına gelmektedir. <img src="https://images.aposto.com/2022/11/1/1672039062162.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.73" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Zihin haritası incelendiğinde asgari ücret sosyal güvenlik sistemine bağlı kesinti ve ödenek tutarlarını, idari para cezalarını, kıdem tazminatı ve işsizlik ödeneği tutarlarını doğrudan etkilediği görülecektir.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Asgari ücret görüşmelerinde mutabakatsız son ne anlama geliyor?</h2>Asgari ücret açlık sınırının üzerinde belirlendi. İşçi kesiminin de talebi bu yöndeydi. Asgari ücret görüşmelerinin üçüncüsüne kadar açıklamalar ve beklenti asgari ücretin rakam telaffuz edilmeden mutabakat sağlanarak belirleneceği ve açıklanacağı yönündeydi. Peki ne oldu? Açlık sınırının üzerinde bir rakam belirlenmesine rağmen işçi kesimi neden masadan kalktı?Asgari ücret takvimine ilişkin görüşme sonrasında işveren kesiminin kıdem tazminatına ilişkin KGF fonu kullanımı, emekli çalışanlara da 5 puanlık SGK prim indirimi, asgari ücret desteğinin 2023 yılında sürdürülmesine ve makul asgari ücret belirlenmesine yönelik talepleri kamuoyu ile paylaşıldı. İşveren kesiminin bu taleplerinin tamamı olumlu karşılandı ve yasal düzenlemelerin yapılacağı kamu kesimi tarafından belirtildi.Öte yandan işçi kesiminin açlık sınırının üzerinde ve yoksulluk sınırının yarısı tutarında bir asgari ücret beklentisi ile gelir vergisi dilimlerine yönelik düzenleme talebi kabul görmedi. Ayrıca çalışma hayatına ilişkin açıklanan diğer düzenlemeler 2022 yılı bitiyor olmasına rağmen henüz belirsizliğini koruyor. İşçi kesiminin asgari ücret görüşmeleri masasından kalkmasında bu durum etkili olmuştur.Asgari ücret artışının enflasyon artışına neden olacağı ifade ediliyor. Asgari ücret işçilik ve üretim maliyetlerinin arttıran tek faktör değildir. Ekonomideki yapısal sorunlar, mali disiplinin olmayışı, mali otoritelerin bağımsızlığı ve girdi fiyatlarındaki artışlar enflasyonun temel nedenleridir.Asgari ücret makul, dengeli ve refah payı içerecek şekilde belirlendiği düşünüyorum. Ancak, insanca yaşamaya yetecek bir düzeyde olmadığı da açıktır.

2023 yılı asgari ücreti ve etkilediği parametreler: Mutabakatsız son ne anlama geliyor?

Çalışanlara yemek yardımı gelir vergisi&nbsp;ve&nbsp;SGK primi istisnası uygulanıyor. Bu tutar 2022 yılı içerisinde 17 TL’den 51 liraya yükseltildi. Uygulamaya ilişkin gelir vergisi tebliği ve SGK genelgesi yayınlandı. Bu hafta yemek yardımının market alışverişlerinde kullanılıp kullanılamayacağı tartışıldı. Yemek Kartları Derneği Başkanı Öner Piyade,&nbsp;konuya ilişkin “Yemek kartlarında değişen bir şey yok.” <a fr-original-style="" href="https://www.ekonomist.com.tr/calisma-hayati-ve-sosyal-guvenlik/milyonlarca-calisani-ilgilendiriyor-yemek-kartlari-marketlerde-kullanilamayacak-mi-aciklama-geldi--37069" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">açıklamasında bulundu</a>. Gerçekten öyle mi?Yemek yardımı kaç farklı şekilde yapılmaktadır? Yemek yardımına ilişkin prime esas kazanç istisna tutarı nasıl hesaplanıyor? Yemek kartları market alışverişlerinde kullanılabilir mi?&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yemek yardımı nasıl yapılıyor?</h2>Yemek yardımı dört farklı şekilde uygulanıyor.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">1- Yemek hizmetinin işyerinde verilmesi veya üçüncü şahıslarla anlaşarak işyerinde sunulması</h3>İşverenin yemek hizmetini işyerinde bulunan mutfağı ve yemekhaneyi kullanmak suretiyle yemek hazırlayarak vermesi hâlinde yemek için yapılan giderler prime esas kazanca dahil edilmez.Öte yandan, yemeğin işyerinde veya işyeri dışında yapıldığına bakılmaksızın işverenlerin üçüncü şahıslarla anlaşarak yemek hizmetini kendi işyerinde veya müştemilatında sunması hâlinde üçüncü şahıslara fatura karşılığı yapılan ödemeler de prime esas kazanca dahil edilmez.Bu durumda yapılan ödemeler çalışanların bordrosuna yer almaz. Bu ödemeler işyeri gideri olarak muhasebeleştirilir.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">2- Yemek hizmetinin üçüncü kişilere nakden ödeme yapılarak işyeri dışında sağlanması&nbsp;</h3>Çalışanlar için işyeri veya müştemilatı dışında kalan yerlerde üçüncü kişilere yemek bedeli adı altında fatura karşılığı nakden ödeme yapılması hâlinde günlük brüt asgari ücretin %23,65’inin fiilen çalışılan gün sayısı ile çarpılması sonucunda bulunacak tutar, prime esas kazanca dahil edilmez. İstisna tutarını aşan yemek yardımı ödemesi prime esas kazanç olarak değerlendirilir.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">3- Yemek bedelinin çalışana nakdi olarak ödenmesi</h3>Çalışana nakit olarak ödeme yapılması durumunda istisna tutarına kadar olan yemek yardımı prime esas kazancın hesaplanmasında dikkate alınmaz. Yemek yardımı tutarı üzerinden SGK prim kesintileri hesaplanmaz. Yemek yardımı tutarının istisnayı aşan kısmı prime esas kazanç olarak değerlendirilir ve prim kesintileri hesaplanır.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">4- Yemek bedelinin çalışanlar için üçüncü kişilere yemek kuponu, yemek kartı, yemek çeki vb. araçlarla fatura karşılığı ödenmesi</h3>Sigortalılara ay içinde yemek bedeli olarak nakit ödeme yapılmaksızın, çalıştıkları işyerinin dışında yemek üretimi yapan başka firma veya şahıslar tarafından yemek kuponu, yemek kartı, yemek çeki vb. karşılığında yemek verilir.Bu durumdaki sigortalılar için üçüncü kişilere yemek kuponu, yemek kartı, yemek çeki vb. araçlarla fatura karşılığı yemek bedeli ödenmesi hâlinde günlük brüt asgari ücretin %23,65’ inin fiilen çalışılan gün sayısı ile çarpılması sonucunda bulunacak tutar, prime esas kazanca dahil edilmez. İstisna tutarını aşan ödemeler prime esas kazanç olarak dikkate alınır ve kesintiler hesaplanır.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yemek yardımı istisnası nasıl hesaplanır?&nbsp;</h2><a fr-original-style="" href="https://kms.kaysis.gov.tr/Home/Goster/192072" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">2022/20 sayılı SGK genelgesi</a> ile işyerinde veya müştemilatında yemek verilmemesi şartıyla, yemek bedeli adı altında sigortalılara veya sigortalılar için üçüncü kişilere yapılan her türlü ödemelerin, günlük asgari ücretin yüzde 23,65’inin prime esas kazançtan istisna tutulmasına karar verildiği belirtildi. Detaylar ise <a fr-original-style="" href="https://kms.kaysis.gov.tr/Home/Goster/192112" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">2022/22 sayılı SGK genelgesi</a> ile açıklandı. Aylık yemek yardımı istisna tutarı çalışanın fiilen çalıştığı gün sayısı dikkate alınarak hesaplanır.Örneğin:&nbsp;A sigortalısı için 2022/Aralık ayında yemek kartına yemek bedeli adı altında 1.500,00 TL yüklenmiştir. Sigortalının ilgili ayda 22 gün fiilen çalıştığı varsayıldığında yemek bedeli adı altında yapılan ödemelerden prime esas kazanca dahil edilecek tutar aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">215,70 TL x % 23,65 = 51,01 TL (Günlük İstisna Tutarı)</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">51,01 x 22 Gün= 1.122,22 TL (Aylık İstisna Tutarı)</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">1.500,00 TL – 1.122,22 TL = 377,78 TL (Prime Esas Kazanca Dahil Edilecek Yemek Bedeli)</li></ul>Genelgede yemek yardımı uygulamasının diğer türleri içinde örnekler mevcuttur.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yemek kartları/çekleri/kuponları market alışverişlerinde kullanılabilir mi?</h2>2022/22 sayılı genelgede yemek kartlarına/çeklerine/kuponlarına yüklenen yemek bedellerinin sigorta priminden istisna tutulabilmesi için söz konusu kartların/çeklerin/kuponların yalnızca yemek yenilmesi amacıyla kullanılması gerektiği belirtilmiştir. Bunların yemek yenilmesi dışında kullanıldığının tespit edilmesi hâlinde hesaplanan prim kaybının işverenlerden 5510 sayılı Kanunun 89 uncu maddesi uyarınca gecikme zammı ve cezası ile tahsil edileceği vurgulanmıştır.Genelgedeki bu ibareye göre yemek kartlarının market alışverişlerinde kullanılması mümkün değildir. Sosyal Güvenlik Kurumu&nbsp;nakit olarak verilen yemek yardımına ilişkin yalnızca yemek yenilmesi şartı aramazken, kart kupon şeklinde yapılan yemek yardımı ödemelerinde yalnızca yemek yenilmesi amacıyla kullanılması şartının aranması ve yemek kartlarının market alışverişi vb. farklı şekilde kullanılması halinde işverenden prim tahsil edileceğinin belirtilmesi çelişkili bir durumdur. Genelgede yer alan bu ifade genelgeden çıkarılmalıdır.Genelgenin bu hâliyle kalması durumunda işverenlerin çalışanlara yapacakları yemek yardımını kart, kupon, çek şeklinde değil de nakit olarak yapmaları daha uygun olacaktır. Aksi hâlde gelecekte prim ödemesi ve idari para cezası ile karşılaşabilirler.

İş Hukuku & Sosyal Güvenlik

İş Hukuku & Sosyal Güvenlik