17 Kasım Pazar gününden herkese merhaba.&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(208, 207, 251); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(208, 207, 251); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Kuzeyin karanlık ve buzlu geceleri insanı içine çeker, yalnızlığı keskinleştirir, ancak bir yandan da ruhu arındırır. Kış burada, zihin için hem bir sınav hem de bir arınmadır."</blockquote>Bu hafta havaların da soğumasıyla yüzümüzü kuzeye çevirdik. İsveçli şair ve yazar Karin Boye'un&nbsp;tabiriyle hem bir sınav hem de bir arınma olan coğrafyanın edebiyatına. "İskandinav edebiyatı Türkiye'de neden bu kadar çok okunuyor?" sorusundan hareketle polisiyeden varoluşçu edebiyata uzanan farklı türlerde İskandinav yazarların etrafında dolaştığı temalara göz gezdirdik.&nbsp;Ayrıca yeni çıkan kitaplar ve haftanın edebiyat gündemi de bültende.Herkese kitaplardan esen rüzgarın bol olduğu haftalar.Uğur&nbsp;

Kitap incelemeleri, edebiyat haberleri, editörden okuma önerileri.

Kitap önerileri, tematik okuma listeleri ve kitap incelemeleri her cuma 13.00'te e-posta kutunda.

Aposto Kitap

Bu hafta İskandinav edebiyatının Türkiye'de okurlara neden bu kadar cazip geldiğinin yanıtlarını aradık. 

❄️ Booker Ödülü, Kuzey edebiyatı

8 Kasım Cuma akşamından herkese merhaba.Yayıncılık dünyasının en önemli organizasyonlarından İstanbul Kitap Fuarı her yıl olduğu gibi TÜYAP Fuar ve Kongre Merkezi'nde kitapseverlerle buluştu. Bu yıl 41. kez düzenlenen fuar, hem olumlu hem olumsuz yönleriyle tartışılıyor. Fuardan çekilenler ya da katılmamayı tercih edenler de tartışmaları alevlendiriyor. TÜYAP için "Artık yayınevlerinin çıkarını da gözeten bir anlayış görmüyoruz" diyenler de var, sektörel etkileşimi artırmak için önemli bulanlar da. Bu hafta, fuar devam ederken yayıncılara TÜYAP'la ilgili görüşlerini sorduk.&nbsp;Kitap Kulübü'nün bu haftaki konuğu ise 11 Kasım'da 203. doğum gününü kutlayacağımız Fyodor Dostoyevski. İnci Ürkmez'in kaleminden...Dünyadan ve Türkiye'den edebiyat haberleri ve yeni çıkanlar da her hafta olduğu gibi bültende.Herkese kitapla dolu haftalar.Uğur

Bu hafta, 41. İstanbul Kitap Fuarı devam ederken yayıncılara TÜYAP'la ilgili görüşlerini sorduk. Kitap Kulübü'nün bu haftaki konuğu ise 11 Kasım'da 203. doğum gününü kutlayacağımız Fyodor Dostoyevski.

📔 TÜYAP notları, Dostoyevski'ye övgü

1 Kasım Cuma akşamından&nbsp;herkese merhaba.&nbsp;Usta araştırmacı ve editör Tuncay Birkan, basın tarihimizin en etkili figürlerinden Sabiha Sertel'in yazılarından bir seçkiyi derlediği, Görüyoruz Duyuyoruz ile Sertel hakkındaki birinci el kaynak bulma güçlüğünü büyük oranda gideren bir çalışmaya imza attı. Sabiha Sertel'in Tan baskınından sürgüne uzanan hayatı boyunca "en çok yargılanan gazeteci", "en çok yazma yasağı getirilen yazar" gibi unvanları almasına neden olan fikirlerini, Tuncay Birkan ile konuştuk.Bu hafta ayrıca son romanıyla Türkiye'de okurlarla buluşan Adam Fawer'ın Mobius'unun değerlendirmesini Soner Can'ın kaleminden; Derkenar kanalında bitkilerin dünyasından kitaplara yansıyanları ise Sevengül Sönmez'den okuyabilirsiniz.2-10 Kasım arasında Tüyap Fuar ve Kongre Merkezi'nde başlayacak 41. Uluslararası İstanbul Kitap Fuarı'ndan yazarların İsrail kültür kurumlarını boykot etme kararına, yayıncılık ve edebiyat dünyasından haberler ve yeni çıkanlar da bültende.Herkese mutlu hafta sonları.Uğur

Basın tarihimizin iz bırakan isimlerinden Sabiha Sertel'in yazılarını bir kitapta toplayan Tuncay Birkan'la söyleşi. Son romanı Türkiye'de okurla buluşan Adam Fawer'ın "Mobius"u üzerine bir değerlendirme. Kitaplarla bitkiler dünyası.

🔥 Sertel'in mirası, Fawer'ın Mobius'u

25 Ekim Cuma gününden herkese merhaba.&nbsp;"İnsanın tarihi olağandışı bir zalimlik ve yıkıcılık tutanağıdır ve göründüğü kadarıyla, insan saldırganlığı, insanın hayvan atalarının saldırganlığını kat kat aşar; insan, çoğu memelinin tersine, gerçek bir 'katil'dir."&nbsp;Böyle diyor Erich Fromm İnsandaki Yıkıcılığın Kökenleri adlı kitabında.&nbsp;Her geçen gün daha da derinleşen şiddet sarmalı, gündelik yaşamın her alanına–sokaklara, evlere, iş yerlerine–sirayet ederek kadınları, çocukları, hayvanları ve doğayı tehdit eden bir boyuta ulaşmışken bu hafta, sosyolojik ve psikolojik açıdan şiddeti analiz eden kitaplardan bir seçki hazırladık.Ayrıca Soner Can'ın, Jung koçu Selmin Gök'le, iş hayatında liderlik ettiği eğitimlerden getirdiği deneyimi topladığı Kendimi Buldum: Arketiplerle Dönüşüm kitabı üzerine yaptığı söyleşi de bültende.Herkese şiddetten uzak, huzurlu ve kitap dolu haftalar.Uğur

Her geçen gün ağırlaşan şiddet olgusunun psikolojik ve sosyolojik kökenlerine inen kitaplardan bir seçki. Jung koçu Selmin Gök'le "Kendimi Buldum: Arketiplerle Dönüşüm" kitabı üzerine bir söyleşi.

👹 Şiddetin kökeni, Jung'ın arketipleri

11 Ekim Cuma gününden herkese merhaba.Bu hafta, Güney Koreli yazar Han Kang, İsveç Akademisi tarafından "tarihsel travmalarla yüzleşen ve insan yaşamının kırılganlığını ortaya koyan yoğun şiirsel düzyazıları" nedeniyle 2024 Nobel Edebiyat Ödülü'nün sahibi oldu. Geçen ay Veda Etmiyorum kitabıyla ilgili yazdığı yazıda Esra Yalazan şöyle diyordu:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(208, 207, 251); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(208, 207, 251); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Borges yazarların aslında hep aynı kitabı yazdığını düşünür. Han Kang’ın takıntıları insanın şiddeti, zulmü, zorbalığı kabullenme veya reddetme kapasitesini, gerçeklerden beslenen farklı hikaye kurgularıyla yazma arzusunda saklı."</blockquote>Bugün Nobel başta olmak üzere edebiyat dünyasından haberler ve yeni çıkanların haricinde bir Güney Kore doğumlu yazarı daha odak noktasına taşıyoruz. Türkiye'de son yıllarda her okuryazar masaya bir kere konuk olmuş Byung-Chul Han'ı neden bu kadar sevdiğimizi mercek altına alıyoruz.Kitaplarla dolu bir hafta sonu olsun.Uğur

2024 Nobel Edebiyat Ödülü, Güney Koreli yazar Han Kang’a verildi.⁠ Güney Kore doğumlu Alman filozof Byung-Chul Han'ın Türkiye'de bu kadar sevilmesinin nedenleri.

✏️ Han Kang'ın Nobel'i, Han furyası

28 Eylül Cumartesi gününden herkese merhaba.Bu hafta yayımlanan Dean Rickles'ın Hayat Kısa kitabı şöyle diyor:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(208, 207, 251); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(208, 207, 251); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Her nefesimizin bizi kendi sonluluğumuzla yüzleştirmesine rağmen hâlâ nasıl devam etmeye değer bir yaşam inşa edebiliyoruz? Ne kadar az vaktimizin kaldığını değil de hayatlarımızı anlamlandırmak için aslında hiç vaktimizin olmadığını görerek her anın yaratıcı gücünü hatırlamamız gerek."</blockquote>Evet, hayat gerçekten kısa, ama zaman da göreceli. Sosyal medyanın sonsuz akışında baş parmak egzersizi yaparken kuş gibi uçup giderken iyi bir kitapla bir ağacın altına kurulduğunuzda genişleyip uzayabiliyor. Kitaplar, karmaşa ve gürültüden bir süreliğine uzaklaştırıp nefes aldırıyor.Bu hafta Aposto Kitap, bir nefes alanı daha açıyor. Yeni çıkanlara, kitap dünyasından haberlere ve Kitap Kulübü'ne ek olarak, Sevengül Sönmez'in tematik seçkilerini paylaşacağı Derkenar kanalı da hemen aşağıda sizi bekliyor. Ayda bir yayımlanacak seçkide bu hafta, sanatın farklı alanlarında üreten kadınları konu alan kitaplar var.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">O sırada Aposto'da: Çağdaş sanatı başrole oturtan yeni bültenimiz Aposto Sanat'ın <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/i/sehrin-renkleri-siyah-beyaz-dusleri" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ilk sayısı yayında</a>.</li></ul>Kitapla genişleyen zamanlara.Uğur&nbsp;

Sevengül Sönmez'in tematik seçkilerini paylaşacağı Derkenar kanalında bu hafta sanat alanında kadınların pozisyonunu tartışan kitaplar var. Kitap Kulübü'nde ise Cesur Yeni Dünya.

👩‍🎨 Cesur Yeni Dünya, kadınlar sanatta

20 Eylül Cuma gününden herkese merhaba.Dünya hâlinin yansımaları kitaplara düşmeye devam ediyor. Bu hafta bir yandan Gülsün Karamustafa'nın Venedik Bienali 60. Uluslararası Sanat Sergisi’ndeki Türkiye Pavyonu'nda sergilenen "Oyuk ve Kırık Dökük: Bir Dünya Hâli" eseriyle aynı adı taşıyan, 12 farklı yazarın kaleminden çıkan kitabı, editörü Melis Cankara ile konuşuyoruz. Bir yandan ise Liber Kültür Sanat Derneği'nden Bilge Baş ile Kolombiya'dan Türkiye'ye, Santiago Nasar'dan Narin Güran'a&nbsp;uzanan Kırmızı Pazartesi'leri hatırlıyoruz.Hatırlamak demişken... Şebnem İşigüzel, yeni romanı Memoria ile, hayatın üzerinde biriktirdiği tozu ve düşen gölgeleri alıyor zamanın üzerinden. Soner Can ile söyleşisinde "Yüzyıl"ı yazma arzusundan başlayan yolculuğunu anlatıyor; olayları, insanları, dönemleriyle geçen yüzyılın "hafızası"nın taşıyıcısının şu sözü ise romanın okunanında ve okuyanında yarattığı etkiye denk düşüyor:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(208, 207, 251); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(208, 207, 251); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Geçmiş içimde ikinci bir kalp gibi atıyor... Durduramıyorum. Hem yarını hem geçmişi vardır, bugünü yoktur kimsenin..."</blockquote>Herkese mutlu haftalar ve iyi okumalar.Uğur

Bu hafta Şebnem İşigüzel'le yeni romanı "Memoria"yı; Melis Cankara'yla Gülsün Karamustafa'nın "Oyuk ve Kırık Dökük: Bir Dünya Hâli" eseriyle aynı adı taşıyan kitabını ve Kolombiya'dan Türkiye'ye uzanan Kırmızı Pazartesi'leri konuşuyoruz.

🖌️ Bir dünya hâli, Memoria'nın derinlikleri

15 Eylül Pazar gününden herkese merhaba.Bazı yazarlar iki dünyayı birleştiren köprüler kurar: Kurguyla kurgudışını, hayal ile gerçeği, şiir ile öyküyü, zaman ile ebediyeti... Arjantin'in en büyük değerlerinden Jorge Luis Borges de bu yazarlardan. Bütün bu köprüleri kurup, zamanın, lisanın, coğrafyanın ve gerçeğin ötesinde bir dünya kuran, bizi de o dünyaya davet edenlerden. Bugün Liber Kültür Sanat Derneği'nden Meral Varuy, onu Kitap Kulübü kanalında anlatıyor.Öte yandan yazın son demleri ufak ufak arkada kalırken, açılan sanat sezonunu son yıllarda çıkan çağdaş sanat kitaplarından bir seçkiyle karşılıyoruz.&nbsp;Her zaman olduğu gibi yeni çıkanlar ve edebiyat dünyasından haberler de bültende.İyi okumalar, sanat dolu günler.Uğur

Sanat sezonu açılırken son yıllara damga vuran çağdaş sanat kitaplarından bir seçki hazırladık. Borges'in hayalle gerçek arasındaki dünyasına daldık.

🎨 Sanatın kitapları, Borges'in dünyası

7 Eylül Cumartesi gününden herkese merhaba.&nbsp;Bu aralar hayal gücü ve şiirin eksikliği sizin hayatınızda da hissediliyor mu? Sanki iyiden iyiye sert, somut bir gerçekliğin içine saplandık hep birlikte. Şiirsiz ve hayalsiz bir dille konuşurken acımasızlaştık, çözümlerden uzaklaşıp sorunların ağına takıldık, başkasını anlamaktan uzaklaşıp bencilleştik ve benliğimizin hapishanesinde içinde katılaştık.Bu hafta bütün bunlara ilaç gibi gelecek bir sayıyla karşınızdayız. Bir şair, bir de masalcı var bültenimizde. Bir yanda üçüncü şiir kitabı Avı Durdurmak ile kadim metinlerin dilini hatırlatan Yavuz Türk, şiirin bir “iç deney” olarak insanı tüm yönleriyle malzeme yapma yetisini hatırlatıyor. Öbür yanda beşinci romanı&nbsp;Elsa Niego'nun Cenaze Alayı'nda bir kere daha fantazya ile gerçekleri, tarihsel olanla düşsel olanı harmanlayan Raşel Meseri, edebiyat serüvenini Soner Can'a anlatıyor.Ayrıca WhatsApp'tan kitap tefrika ederek yeni bir akım başlatan Zimbabweli yazar, Talât Sait Halman Çeviri Ödülü ve İş Bankası'nın Atatürk Kütüphanesi de bültende.Herkese bol kitaplı, mutlu bir hafta sonu diliyoruz.Uğur

Bu hafta bir söyleşi, şair Yavuz Türk ile son kitabı "Avı Durdurmak" üzerine, bir diğeri büyüklere yazdığı fantazyalarla tanıdığımız Raşel Meseri ile "Elsa Niego'nun Cenaze Alayı" üzerine.

🪃 Şiirin avcısı, büyüklerin masalcısı

30 Ağustos Cuma gününden herkese merhaba.Ağustos'un son haftasını bitirirken dünyadan ve memleketten hareketli bir gündemle karşınızdayız. Bir yanda diziye çevrilirken kırpılan klasikler, soruşturmalar gibi olağan şüpheliler, bir yanda kitap okumaya dalıp yakalanan hırsızlardan oluşan daha renkli bir kitap gündemi var. Bu hafta kaybettiğimiz yazar ve tarihçi Necdet Sakaoğlu'nu da saygıyla anıyoruz.Bu hafta Noktalı Virgül&nbsp;kanalının konuğu, Türkiye'de medya sektörünün son 30-40 yılda geldiği noktayı tartışmaya açan Alacakaranlıkta Gazetecilik: Türkiye’de Neoliberal Medya Düzeninin Kuruluşu kitabının yazarı Güventürk Görgülü.&nbsp;Ayraç kanalında ise Esra Yalazan Vejeteryan&nbsp;romanıyla Booker ödülüne kavuştuktan sonra Türkçeye çevrilen son romanı Veda Etmiyorum'la&nbsp;da Prix Medicis ve Prix Femina ödüllerini kucaklayan Han Kang'ı odağa taşıyor.Ömrünüze sığan nice güzel yazlar ve kitapla dolu vakitler diliyoruz.Uğur &nbsp;

Güventürk Görgülü ile Türkiye'de medya sektörünün son 40 yılına dair bir söyleşi. Han Kang'ın hayaletler ülkesindeki karlı rüyaları. Necdet Sakaoğlu'na veda.

🌘 Alacakaranlıkta gazetecilik, Necdet Sakaoğlu'na veda

Kültür hakkında yayımlanan makaleler ve yayınlar

Kültür

Edebiyat hakkında makaleler ve yayınlar

Edebiyat

Soğuk, gri ve karanlık sokaklar; karla kaplı, uçsuz bucaksız bir coğrafya... Hareket alanını kısıtlayarak insanı iç dünyasına yönelmeye zorlayan bir iklimin hüküm sürdüğü İskandinavya, birkaç kelimeyle böyle tarif edilebilir. Dışarıdan bakıldığında durağan görünen bu atmosferden çıkan özgün hikayelerin dünyanın dört bir yanında ilgi görmesi ise üzerinde düşünmeye değer.. Sosyo-politik yapı, tarihsel miras ve kültürel özellikler bakımından oldukça farklı olmasına rağmen, Türkiye de bu ülkelerden biri.<div data-message-author-role="assistant" data-message-id="1b281316-6131-4246-bd2d-b5842339a580" data-message-model-slug="gpt-4o" dir="auto" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Zaman zaman çok satanlar listelerinde üst sıralara da çıkan İskandinav romanları, serileri ve öyküleri, Türk edebiyatseverlerin ilgisini uzun süre canlı tutabiliyor. Polisiye bulmacalar vadeden romanlar ile "içsel anlam arayışı anlatıları" diyebileceğimiz varoluşçu romanların ağırlıkta olduğu İskandinav edebiyatı, okurlara Norveç'in ormanlarından Stockholm'un caddelerine uzanan maceralar sunuyor.</div>İskandinavya'nın, dünyanın en yüksek gelişmişlik seviyesine sahip bölgelerinden biri olduğu tartışmasız bir gerçek. İnsani gelişmişlik ölçütlerine bakıldığında, ekonomik refahın, sosyal hakların ve demokratik kazanımların ileri düzeyde olduğu bu coğrafya, bir istikrar ve huzur örneği olarak öne çıkıyor. Peki hemen her gün binbir sorunla boğuşan Türkiye okuruna kuzey anlatıları neden çekici geliyor? İsveç, Norveç, Danimarka ve Finlandiya gibi ülkelerin edebiyatı, Türkiye’deki okurlara nasıl bir yakınlık ya da özdeşleşme imkanı sunuyor?<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Can sıkıntısı bütün kötülüklerin anasıdır</h2>İskandinav edebiyatında çatışmanın temelinde ekonomik zorluklardan çok can sıkıntısının yer aldığını söyleyebiliriz. İşin ilginç tarafı ise bu romanlardaki karakterlerin ruhsal boşluklarını doldurmanın çaresini politik aktivizmde aramaları...Bu romanlarda kasvetli atmosferler, soğuk, karanlık manzaralar, karakterlerin karmaşık yapısını ve anlatıların derinliğini ortaya çıkaran bir unsur halini alıyor. Bu metinlerde hiçbir şeyden tat alamama, kronik tatminsizlik ve bitmeyen iç sıkıntısı, anlatıların merkezinde yer alıyor. Günlük hayatın tekdüzeliği bu sıkıntıyı daha da derinleştirirken karakterlerin sıkışmışlığını ve anlam arayışını körüklüyor.İskandinav edebiyatının en tipik temsilcilerinden Norveçli yazar Dag Solstad bu temanın ilk akla gelen isimlerinden. Mahcubiyet ve Haysiyet, Lise Öğretmeni Pedersen’in Ülkemize Musallat Olan Büyük Siyasi Uyanışa Dair Anlatısı gibi popüler romanlarıyla tanıdığımız yazar; psikolojik analizleri, politik temaları ve varoluşçu arayışları romanlarının merkezine oturtuyor.&nbsp;Solstad'ın eserlerinde sıkça karşımıza çıkan bir tema, öğretmen ya da akademisyen karakterlerin öğrencileri ve çevrelerindeki insanlarla uyum sorunu yaşamasıdır. Bu karakterler, toplumun beklentilerine ayak uydurmanın getirdiği baskı nedeniyle hayatlarında yönlerini kaybetmiş, yalnız ve tatminsiz bireyler olarak betimlenir. Rutinden kaçma istekleri ise genellikle onları politik aktivizm gibi alanlara yönlendirir. İskandinav toplumunun bireysel bağımsızlık kültürü, bu yalnızlık ve can sıkıntısının daha belirgin hâle gelmesine katkıda bulunur ve Solstad'ın karakterlerine derinlik katar.Norveçli yazar Karl Ove Knausgård ise İskandinav edebiyatı denince akla gelen bir diğer isim. Türkiye’de uzun süre çoksatanlar listesinde kalan Kavgam serisinde Knausgård, kendi hayatının en ince ayrıntılarını aktarırken, sık sık gündelik yaşamın anlamsızlığına, can sıkıntısına ve varoluşsal boşluğa vurgu yapıyor. Knausgård, sıradan olayları bile derin bir anlamsal boşluğun içinde sunarak, modern insanın can sıkıntısından nasıl etkilendiğini gözler önüne seriyor.Türkçeye Hayata Röveşata Çeken Adam olarak çevrilen ve daha sonraları Ove Adında Bir Adam olarak sinemaya da uyarlanan İsveçli yazar Fredrik Backman'in eseri de büyük bir popülerlik kazanan İskandinav edebiyatı örneklerinden. Film uyarlaması sayesinde geniş kitlelere ulaşan roman, her şeyi sistematik hâle getiren İskandinav kültürünü, toplumsal kurallara sıkı sıkıya bağlı bir karakter üzerinden hicvediyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Suç temasının cazibesi</h2>Türkiye’de İskandinav edebiyatının popülerleşmesinde önemli bir etken, polisiye türüne ilgi duyan ve denklem çözmeyi seven okurlar için bu eserlerin sunduğu ritmik yapı. Özellikle Nordic noir olarak adlandırılan İskandinav polisiyeleri, yalnızca kitaplarıyla değil, dizi ve film uyarlamalarıyla da geniş bir hayran kitlesi kazandı. Bu romanlar, soğuk ve karanlık İskandinav manzaralarını fon olarak kullanırken, kuzeyin bitmek bilmeyen uzun gecelerinde geçen sıradan insanların karmaşık hikayelerini etkileyici bir gerilim atmosferi içinde anlatıyor.Jo Nesbø’nün Kardan Adam'ı, Håkan Nesser’in&nbsp;Barbarotti ve Camilla Läckberg’in Fjällbacka serileri gibi eserler, Türk okurlarına hem özgün bir polisiye perspektifi sunuyor hem de sürükleyici bir suç hikayesi vadediyor. Bu eserlerdeki gerilim, karakterlerin psikolojik derinlikleri ve toplumsal eleştirilerle harmanlandığında, okurlar için basit bir suç hikayesinin ötesine geçerek insan ruhunun karmaşıklığı üzerine düşünmenin bir aracı hâline geliyor.Stieg Larsson'un Millenium serisindeki Ejderha Dövmeli Kız adlı romanı, İskandinav suç edebiyatının en ikonik eserlerinden biri. 41 ülkede rekor satış yapan kitaplarının başarısını göremeden 50 yaşında hayata veda eden İsveçli gazeteci Stieg Larsson, romanın başkahramanı Lisbeth Salander aracılığıyla bireysel ve toplumsal travmaları irdeliyor. Roman boyunca Stockholm’ün soğuk, gri sokakları, toplumsal adaletsizliklerle iç içe geçmiş karanlık bir atmosferle sunuluyor.Norveçli yazar Jo Nesbø'nün Harry Hole Serisi’nin yedinci kitabı olan Kardan Adam ise İskandinav polisiyesinin en bilinen kitaplarından. Dedektif Harry Hole'un klasik kahraman özellikleri taşımayan bir figür olarak resmedildiği; içki sorunları, ilişki problemleri yaşayan ve kendi kendini sabote eden bir anti-kahraman olarak işlendiği roman akıcılığını katilin kim olduğundan değil anlatımın verdiği gerilim ve atmosferden alıyor. Karakterin kusurlu yapısı, onu daha insani ve karmaşık biri hâline getiriyor.İsveç polisiyesinin kraliçesi olarak bilinen Camilla Läckberg’in Fjällbacka Serisi’nin ilk kitabı Buz Prenses ise küçük bir İsveç kasabasında işlenen bir cinayeti ve bu cinayetin ardında yatan sırları konu alıyor. Sıradan bir cinayet vakası gibi başlayan kitap, aslında küçük bir kasaba üzerinden genele vararak Türkiye'de yaşayan bir insanı asla şaşırtmayacak derecede farklılaşıyor. Çocuklara yönelik cinsel istismar ve bunun üstünün örtülüşü gibi olaylar Türkiye'de haberleri takip eden okur için çok da uzak hissettirmese gerek.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bitmeyen kış geceleri&nbsp;</h2>Dünyanın diğer coğrafyalarına kıyasla daha bireysel bir hayatın hüküm sürdüğü ve doğayla mücadelenin daha yoğun yaşandığı İskandinav coğrafyasının hikayelerindeki atmosferik ve melankolik anlatı da okurun sevdiği temalardan.&nbsp;Bu metinlerde doğa-insan çatışması, bireyin oradaki sert doğa koşullarıyla adeta bir bütünlük içinde ele alınmasıyla öne çıkıyor. Doğa, burada yalnızca bir arka plan olmaktan çıkarak karakterlerin ruh hâllerini yansıtan, yaşamlarına yön veren ve hikayenin akışını belirleyen bir unsura dönüşüyor.İskandinav edebiyatının öncü romanlarından sayılan ve Türkçeye Melih Cevdet Anday tarafından çevrilen Tarjei Vesaas’ın Buz Sarayı adlı romanında doğanın sessizliği, insanın yalnızlık duygusunu daha da derinleştirmek için kullanılıyor örneğin. Karakterler, kışın getirdiği yoğun sessizlik ve soğuk içinde kendi içsel çatışmalarıyla yüzleşiyor.Türkiye'deki okur tarafından ilgiyle tartışılan Per Petterson'un At Çalmaya Gidiyoruz romanı ise bu türün en akılda kalıcı örneklerinden. 67 yaşında kenti arkasında bırakıp Norveç ormanlarında inzivaya çekilen bir adamı konu alan roman, Kuzeyli yazarların içe dönük anlatımından çok Latin Amerikalı yazarların zengin anlatım tarzını benimsemesiyle de farklılaşıyor. Romanın doğası, okuru melankolik bir atmosfere taşırken doğa aynı zamanda ruhsal bir yenilenme, içsel bir huzur ve kendini bulma arayışı için sığınabilecekleri bir alan olarak da sunuluyor.Sonuç olarak refah seviyesindeki büyük farklılıklara rağmen, Türkiye ile İskandinavya arasındaki bu tematik örtüşmeler, iki coğrafyanın hikayeleri arasında güçlü bir bağlantı kurulmasına olanak tanıyor.

Son yıllarda Türkiye kıyılarına vuran İskandinav edebiyatı dalgası, hepimizi etkisi altına aldı. Aslında bu dalga yalnızca Türkiye'yi de etkilemedi. İskandinav edebiyatı, tarihi boyunca en fazla dile tercüme edildiği ve en çok ilgi gördüğü dönemlerden birini yaşıyor. Peki bu ilginin arkasında ne var?

İskandinav edebiyatı Türkiye'de neden seviliyor? 

41. İstanbul Kitap Fuarı her yıl olduğu gibi tartışmalarıyla birlikte geldi. Lokasyonundan altyapısına, stant kiralarından giriş ücretlerine geliştirilebilecek pek çok yönü olsa da pek çok yayıncı, biraraya gelme fırsatı sunan kitap fuarını halen önemli buluyor.

Yayıncılar TÜYAP Kitap Fuarı'yla ilgili ne diyor?

Yazı: İnci Ürkmez11 Kasım'da 203. doğum gününü kutlayacağımız Fyodor Dostoyevski, modern insanın içsel çatışmalarının ve varoluş sancılarının derinliklerine inerek edebiyata eşsiz katkılarda bulunmuştur. Yeraltından Notlar (1864), yazarın külliyatında çok özel bir yer tutar. Dostoyevski’nin yeraltının yerlisi, yerüstünün yabancısı modern bireyi anlattığı bu roman, şu sözlerle başlar:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(208, 207, 251); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(208, 207, 251); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Ben hasta bir adamım. Kinlenmiş bir adamım. Hiç cana yakın biri değilim. Karaciğerim hasta herhalde. Nasıl bir illettir bilmiyorum, daha doğrusu neyim olduğunu da bilmiyorum. Tıbba ve doktorlara saygım vardır ama tedavi falan görmüyorum. Hayatımda hiç görmedim zaten. Çok batıl inançlıyım ama tıbba saygım var doğrusu. (Batıl inançlı olamayacak kadar iyi bir eğitim almama rağmen yine de öyleyim) &nbsp;Bunu anlamanızı beklemiyorum. Ben anlıyorum ya! Bu durumda, inadımla kime zarar verdiğimi açıklayamam. Aslında böyle yapmakla kendimden başka kimseye zararım dokunmadığının da farkındayım."</blockquote>"İnat için reddediyorum"&nbsp;diyerek başladığı bu içsel isyan, Dostoyevski'nin karakterini hem kendisiyle hem de toplumla inatla, çelişki ve çatışma içinde bırakır. Kurguladığı bu karakter, öfkesini ve toplumsal beklentiler yüzünden yaşadığı hayal kırıklıklarını dile getirirken bireysel bir deneyimi evrensel bir sorgulamaya dönüştürür; okuyucuyu, modern insanın kendiyle ve çevresiyle yaşadığı derin çatışmalara tanık eder.Bu yeraltı adamı, toplumla zorunlu ilişkilerden ve ona dayatılan yapay kurallardan duyduğu rahatsızlıkla kendini toplumdan soyutlar. Bireysel özgür iradeyi savunmaya çalışırken, içsel sürgününü deneyimler; bu süreçte özgürlük anlayışının içinde kaybolarak kendini çelişkilerle çevrili bir hâlde bulur. Dostoyevski'nin bu karakteri, okuyucuyu, özgürlük ile aidiyet arasındaki çatışmayı sorgulamaya iter.Yirmi yıldır hasta karaciğerine rağmen doktora gitmeme inadını güçlü bir irade gösterisi olarak sergileyen yeraltı adamı, hem kendine hem dönemin modern tıbbına hem de topluma karşı kırgın ve mesafelidir. Yine de toplumda onaylanma dürtüsüyle, bilinçli olarak acı çektiği bu karanlık yönünü “özgürlük” adı altında tanımlamaya çalışır. Bu yalnız entelektüel, böylece yeraltının karanlık köşelerinde, keskin zekasıyla dikkat çektiğini düşler.Devlet dairesinde memurluk yaparken, "Herkes zayıflığıyla gösteriş yapar. Hatta ben herkesten çok yaparım. Neyse bırakalım şimdi bu konuyu bir tarafa, çok anlamsız bir şey. Yine de şuna inanıyorum ki sadece çok bilinçlilik değil, her türlü bilinçlilik hastalıktır" der ve devam eder:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(208, 207, 251); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(208, 207, 251); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Ümitsizliğin de kendine özgü keyfi ve zevki vardır, özellikle kendi durumunun ümitsizliğini fark ettiğin zaman. Yüzüne şamar yedikten sonra aşağılandığının ve küçük görüldüğünün bilincine varırsın. Asıl sorun, olanlara ne kadar bir bahane bulmaya çalıştıysam, vardığım sonuç &nbsp;başından beri benim suçlu olmamamdı. Daha da acısı masumca bile olsa suçluydum, doğa kanunlarına göre suçluydum. Suçluydum çünkü çevremdeki insanlardan daha akıllıydım. Sizi temin ederim ki bazen bundan utanırdım… Siz ne söylerseniz söyleyin beyler ama böyle olumsuz bir devirde insanın kendi hakkında hoş şeyler duyması çok güzel bir şey.”</blockquote><div data-message-author-role="assistant" data-message-id="3cf5e337-5a2d-4aaa-942f-f1a600db4bea" data-message-model-slug="gpt-4o" dir="auto" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yeraltı adamının tüm övgüleri, eleştirileri, aşırı ilgisi ya da ilgisizliği, toplumsal düzenden tamamen kopamaması yüzünden bilinçaltında varoluşunu sorgulamasına yol açar. Özgür iradesiyle, bazen özgürlüğün sunduğu yalnızlığın anlamsızlığında bile isteye hissettiği hüzün veya mutluluğun da bir özgürlük olduğu fikrine sığınır. Tüm bu içsel çatışmalar belki de Yeraltından Notlar adı altında okuduğumuz, onun zihninde olup bitenlerdir.</div><blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(208, 207, 251); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(208, 207, 251); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"O zamanlar daha yirmi dördündeydim. O yaşta bile hayatım kasvetli, düzensiz ve yabaniliğe varacak kadar yalnızdı. Ne dostum ne konuşulacak arkadaşım vardı. İnsanlarla konuşmaktan kaçınır, kendimi deliğime iyice gömerdim. Dairede memur olarak çalıştığım zamanlardı. Bazen neden başka insanların da benim gibi nefret edildikleri hissine kapılmadıklarını merak eder dururdum. Hiçbiri insanların kendisine nefretle baktığını düşünmezdi. Zaten düşünselerdi bile değişen bir şey olmazdı. Yeter ki amirleri böyle düşünmesin. Sınırsız kibirim ve kişiliğim konusundaki hassaslığımdan dolayı kendime nefrete varan bir hoşnutsuzlukla bakardım. Bu nedenle diğer insanlara da aynı şekilde bakmadan edemezdim. Örneğin suratımdan nefret ederdim. İğrenç olduğumu düşünürdüm ve ifademde adi bir taraf olduğundan kuşkulanırdım. Bu yüzden daireye her gidişimde meslektaşlarımın adi olduğumu sanmamaları için mümkün olduğunca rahatmışım gibi davranmak, böylelikle de yüzüme asil bir ifade vermek için neler çekerdim… Hem hepsini hor görür hem de korkardım. Ayrıca gülünç duruma düşmekten korkardım. Bu yüzden toplumsal kurallara köle gibi uyardım… Ben tek başınayım, onlarsa hep birlikteler diye düşünür hüzünlenirdim. Başka bir zaman da onlarla dostluk kurmaya bile kalkışırdım. Huysuzluğum birdenbire ve hiç sebepsiz yok oluverirdi.’’</blockquote>Yeraltı adamı, akıl kurallarına rağmen gençliğin verdiği deneyimsizlikle mantık dışı davranışlar sergiler. Bu irrasyonel hareketlerinin nedenini çözümlemek için geçmişine, hatalarına, hayallerine ve hayal kırıklıklarına yönelir; yani kendisiyle bir mücadeleye girişir. Topluma yabancılaşması, uyumsuzluğu, içsel çelişkileri ve tutarsız tavırları, onun yalnızlığının biçimlendirdiği bir kimlik krizi midir? Belki de bu davranışlar, kararsızlığının gölgeleri olarak zihninde yankılanmaktadır.Bir gece meyhanenin önünden geçerken içeride bilardo sopalarıyla kavga eden adamlardan birinin pencereden dışarı atıldığını görür:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(208, 207, 251); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(208, 207, 251); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Başka zaman olsa belki bundan tiksinti duyardım ama o gün kıskançlık duydum. Hatta o kadar kıskandım ki, belki ben de kavgaya karışır ve pencereden dışarı atılırım diye içeri girip bilardo salonuna yürüdüm. Sarhoş değildim ama bunalım insanı ne hallere sokuyor. Pencereden dışarıya atılmaya bile değmezdim. Kavgamı edemeden çıktım. Temiz bir dayak yeseymiş onu affedebilirdim ama bir eşya gibi kenara ittirivermesini hiç affedemedim. Bana bir sinek gibi davranılmıştı. Aslında kavga çıkarmak bana kalmıştı. Eğer tek kelime karşılık versem pencereden atılırdım. Ama fikrimi değiştirip kırgın bir halde geri çekilmeyi tercih ettim."</blockquote><div data-message-author-role="assistant" data-message-id="126029d3-dcc7-43b5-9510-a4baa7f66b7f" data-message-model-slug="gpt-4o" dir="auto" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dostoyevski, insan doğasının karmaşıklığını ve varoluşsal kaygıları, bireyin kendi iç dünyasında yaşadığı mücadeleyi ve toplumsal beklentilerle çatışan yanlarını tek bir karakter üzerinden gözler önüne seriyor. Günümüzde de karşılaştığımız birçok insanın içsel sancılarını, kırılganlıklarını ve çelişkilerini bu karakterle yansıtarak, insan psikolojisinin evrensel boyutuna güçlü bir ışık tutuyor.</div><div data-message-author-role="assistant" data-message-id="732d5f3e-a538-4b37-b899-7ee4f21f9bd7" data-message-model-slug="gpt-4o" dir="auto" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İş hayatında, sosyal medyada ve hatta aile içinde bile, kendimiz olmaktan uzaklaşarak kendimizi kanıtlama çabası yüzünden birçok bireyin bilinçli olarak içsel bir yalnızlığa çekildiğine, huzur bulmak için farklı kaçış yolları aradığına tanık oluruz. Bu kişiler, başka hayatları sorgularken kendi içlerinde bir hesaplaşma yaşar, boşluk duygusuyla mücadele eder ve bu yüzden dış dünya ile sağlıklı bir ilişki kurmakta zorlanır. Çoğu zaman, bu içsel çekişme nedeniyle kendilerine karşı bile samimi olmayan bir hayat sürdüklerine şahit oluruz.</div>Yeraltı adamı, sadece 19. yüzyılın klasiği değil, günümüzün modern teknoloji dünyasında da maalesef dikkat çeken insan profilidir.

11 Kasım'da 203. doğum gününü kutlayacağımız Fyodor Dostoyevski, modern insanın içsel çatışmalarının ve varoluş sancılarının derinliklerine inerek edebiyata eşsiz katkılarda bulunmuştur. Yeraltının yerlisi, yerüstünün yabancısı modern bireyi anlattığı "Yeraltından Notlar" (1864) ise yazarın külliyatında çok özel bir yer tutar.

Yeraltının yerlisi, yerüstünün yabancısı: Fyodor Dostoyevski

Bu ay sizin için kitaplığımın yeşil alanı dediğim raflardan kitaplar seçtim. Bitkilerin dünyasından kitaplara yansıyanlar.

İçinize bahçe cini kaçsın: Kitaplarla bitkilerin dünyası

Adam Fawer, Olasılıksız ile başladığı parlak yazarlık serüvenini yeni romanı Mobius ile farklı bir mertebeye taşıdı. İkinci kez bir romanı ilk defa Türkiye'de basılan yazar, kendisiyle yapılan bir söyleşide Mobius için "ustalık eserim" tabirini kullandı. Okur bunu teveccühüyle zaman içinde gösterecek, ancak yazarın fikrine ben de katılıyorum.Çünkü bu roman; sevgi, pişmanlık, bağlılık, sadakat, özlem, telafi gereksinimi gibi duygu dünyamıza dair kavramları, bilimkurgu, fantazya, gerilim gibi türlerin dinamik alanlarına taşıyarak kalplerimizde bir füzyon etkisi&nbsp;yaratmayı başarıyor. Bu hâliyle Mobius, Olasılıksız'ın yerleştiği tahtın üzerinde bir makam talep ediyor. Ancak çok satmak, çok sevilmek meselesi bambaşka bir iş. Bazen okurun çığ gibi büyüyen ilgisinde rastlantıların da bahtın da parmağı vardır. Şans dediğin şey de zaten canı isterse tıklatır kapınızı.<img src="https://images.aposto.com/2024/10/5/1730479494769.png" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.71" width="550" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Adam Fawer ve Mobius'un kapağıYazarın Mobius'un baş karakteri Caleb'i tasarlarken ona kendi hayatının tortularını da katması, hatta yaşamında problematik kabul ettiği başlıca konuları ve otobiyografik unsurları cömertçe öyküye yedirmesi romanın içtenliğine yansımış.Şimdi henüz okumayanlar için romanın konusundan kısaca söz edip—elbette spoiler vermemeye itina göstererek—ardından Mobius'un özgül edebi ağırlığına dönelim.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yazgı kendine dokundurtur mu?</h2>Start-up dünyasının zeki, potansiyelli ama bir o kadar da derbeder ruhu Caleb'in artık bir yaşam biçimi hâline getirdiği başarısızlıkların altında büyük bir suçluluk hissi yatmakta. Daha da öncesinde eşi ve yakınları, onu evine ve çocuğuna yeterince zaman ayırmamakla suçlamış ve bu duygunun altında ezilmekte. Bir gün, daha da kötüsü oluyor ve kendi gözetimindeyken gözlerinin önünde oğlunu trafik kazasına kurban veriyor. O günden sonra tamamen dağılıyor Caleb. Onu toplama görevi ise daima yanında yöresinde Hızır gibi biten vefakar ustası Jim'e düşüyor—ilerleyen bölümlerde Jim'in kim olduğunu öğrendiğinizde dayak yemiş gibi hissediyorsunuz kendinizi, orası ayrı! İşinden kovulduğunda "şimdi ne yapacağım" diye kara kara düşünürken Caleb'in imdadına koşan da Jim zaten.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yeni işinde, uçuk kaçık start-up projesinin içine girdikçe aklında inanılmaz bir fikir geliyor. "Eğer," diyor "mümkün olur da geçmişe gidebilirsem?"</li></ul>O andan sonra öykünün geri kalanı büyük sürprizleriyle birlikte soluksuz okunup bitiyor zaten. Bu arada Rowan, Andy ve Caleb'in savaşını izlerken start-up âlemini aslında nasıl acımasız bir rekabetin ve sınırsız hırsların yönettiğini, yeni kapitalist düzende sermaye hareketlerinin akıllara durgunluk veren zalimliklerini de öğreniyorsunuz. Elbette yazarın tam 20 yılını verdiği bu sektördeki engin deneyimlerini romanına yansıtması sayesinde...Romanın sonunda Caleb gibi, insanın varoluşundan bu yana içinden çıkamadığı düşünceleri sorgularken buluyorsunuz kendinizi:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(224, 101, 53); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(224, 101, 53); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Yazgı geri çevrilebilir, sonuçları telafi edilebilir bir şey midir? Telafi ve teselli, söz konusu yaşanıp bitmiş acı bir geçmişse ne kadar etkili olur? Pişmanlık, evet özellikle pişmanlık, bir insan yaşamını ne denli etkileyebilir?</blockquote><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Metafor olarak Mobius Şeridi</h2>Yazgı, pişmanlıklarımız, telafi arzumuz ve zamanın engellerini yıkmaya dair içtenlikli bir anlatı Mobius. Belki gerçekten bir "ustalık eseri". Bir tek kusuru var, o da, ilk bölümlerinde okurundan biraz sabır isteyen durağanlığı. Belli ki yazar finale yürürken enerjisini sona saklamış. Romanının adına esin kaynağı olan "sonsuz şeridin" üzerinde ancak böyle ilerlenebildiğini göstermek istemiş.<img src="https://images.aposto.com/2024/10/5/1730479536800.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.77" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"> Sırası gelmişken Mobius Şeridi'nin bir metafor olarak ağırlığından da söz edelim. Wikipedia aşağı yukarı şöyle diyor bu şerit için:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(224, 101, 53); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(224, 101, 53); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Uzunca bir şeridin bir ucunu 180 derece bükerek diğer ucu ile birleştirilmesiyle elde edilen geometrik yüzeydir. 1861'de Johann Benedict Listing tarafından tanımlanmış, dört yıl sonra August Ferdinand Möbius, yayımladığı bir çalışmasında tanımını vermiş, şeridin tek yüzlü olmasını yönlendirilememesiyle açıklamıştır. Normal bir şeridin iki yüzü varken Mobius şeridinin sadece bir yüzü vardır."</blockquote>Bu şeridin üzerindeki bir noktadan hareket etmeye başlarsanız aynı yüzey üzerinden aynı noktaya geri dönersiniz. Bu devinimin romanla bağıntısını okuyunca kendiniz kurmalısınız.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yazgı karşısında çaresizliğimiz</h2>Yazgı karşısında çaresizliğimiz, Mobius Şeridi'ndeki döngü gibi. Hayatımızın pek çok alanında dönüp dolaşıp aynı noktaya geliyoruz. Hayatın bin türlü zorluğu içinde bunalıp pes ettiğimiz zamanlarda "İşler olacağı yere varır" diyoruz.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ailesini kurtarmak isteyen Caleb da "... geçmiş, yarı donmuş bir kil kalıbı kadar yapışkan. Ne yaparsanız yapın bazı şeyler dönüp dolaşıp aynı yere varıyor" diye dert yanmıyor muydu hikayesinin başında?</li></ul>Adam Fawer'ın beni şaşırttığı nokta da bu: Bir babanın (aynı zamanda bir evladın) acısını, pişmanlığını ve hayatını geri alma ve telafi uğraşını derinden hissettirmesi. Öyle ki bilimkurguydu, start-up dünyasıydı, fantazyaydı, gerilimdi, bütün başarısıyla bu duygulara hizmet ediyor. Adam Fawer, belki de Caleb'in deneyiminin verdiği ibretle pişmanlıklarımız üzerine yoğunlaşmamızı istiyor.Eylemlerimizi ve sonuçlarını geri alamayız. Yazar tam bu aradaki gerçekliği bir söyleşinin cevabında, satır aralarında fısıldıyor kulağımıza:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(224, 101, 53); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(224, 101, 53); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Hatalarımızı düzeltebilmek muhtemelen bizi (en azından beni) daha kötü biri yapardı..."</blockquote>Pişmanlık bizi ruhen olgunlaştıran, kendi çapımızda çıkacağımız bilgelik yolu için büyük bir manevi enerji kaynağı. Bu yüzden ısrarla vurguluyor;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(224, 101, 53); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(224, 101, 53); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Bir şey yaptığımda bunun artık geri alınamayacağımı bilmek beni daha temkinli ve nazik biri yapıyor."</blockquote>

Adam Fawer'ın Türkiye'de yayımlanan son romanı "Mobius"; yazgı, pişmanlıklarımız, telafi arzumuz ve zamanın engellerini yıkmaya dair içtenlikli bir anlatı. 

Bir ustalık eseri: Adam Fawer'dan Mobius

Tuncay Birkan'ın, Sabiha Sertel'in 1929-1945 arasında kadın sorunlarından işçi haklarına uzanan geniş bir yelpazede yazdığı haber ve makalelerini derlediği "Görüyoruz Duyuyoruz" çalışması, Sertel'in Tan baskınından yargılamalara, yasaklardan sürgüne uzanan hayatına ve fikirlerine ışık tutuyor.

Bir mirası yaşatmak: Tuncay Birkan ile Sabiha Sertel üzerine

Seçki: Uğur Ugan, Deniz KaynakŞiddet her gün sokakta, evde, televizyonda, haberlerde... Bazen surlardan aşağı atılan kesik bir uzvun vahşetiyle dehşete sürüklüyor, bazen körü körüne bağlanılmış bir idealin arkasına gizleniyor; bazen bir kelimeye sıkıştırılıp gergin bir kahkahayla bastırılıyor, bazen bir bakışla ürpertiyor. Bazen "münferit," bazen "organize," bazen de devletler eliyle eyleme geçiyor. Ama şiddet, onunla karşılaşan herkesi, bir yandan kafasını çevirmeye bir yandan da gözünün içine bakmaya, yapabileceklerinin sınırlarıyla ilgili düşünmeye zorluyor.&nbsp;Dinden hukuka, edebiyattan felsefeye, sosyolojiden psikolojiye, şiddet üzerine üretilen düşüncelerin geniş bir bilişsel coğrafyası var. Soykırım, savaş, terör, katliam, holiganlık, kadın cinayetleri gibi toplu şiddet gösterileri kadar tohumlarını iki birey arasındaki mesafeye eken şiddet vakaları da bu coğrafyaya dahil. Ritüel olduğu için "normal" karşılanan kadar, norm kabul edilenin fersah fersah ötesine düştüğü için tahayyül dahi edilemeyen de burada serpilip büyüyor. Ve ona doğrudan maruz kalmayanları bile yalnızca ihtimaliyle dehşete düşürüp, hayatını küçültmeye zorluyor şiddet. &nbsp; &nbsp;Bu yüzden de onu her veçhesiyle anlamak, bir varlık-yokluk savaşına dönüşüyor. Düşünülemez olanı düşünmek yolunda en büyük adımları atan kitaplardan oluşan bir seçki bekliyor bugün sizi.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Sineklerin Tanrısı - William Golding</h2>Mina Urgan'ın deyişiyle bir roman­dan çok "insanın doğasındaki şiddetin bir alegorisi" olan Sineklerin Tanrısı, R.M. Ballantyne'ın Mercan Adası adlı çocuk kitabına gönderme yapar. Ancak kahramanı çocuklar olmakla birlikte bu bir çocuk kitabı olmaya en uzak romanlardan biridir.&nbsp;<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">3. Dünya Savaşı'ndaki bir atom savaşı sırasında güvenli bir yere götürülen çocukların uçağı bir mercan adasına düşer ve okur, "yetişkinlerin gözetimi" olmadan yeni bir düzen kurmaya çalışan 6-12 yaş arasındaki bu çocukların gün geçtikçe "vahşileşmesine" şahitlik eder.</li></ul>1983 Nobel Edebiyat Ödülü'nü alan roman, bir eğitimci olan Golding'in hep iyilik ve masumiyetle anılan çocuklara dair somut gözlemlerine de dayanır elbette. Yüzeyde, büyüklerin kuralları olmadan kendi başlarına bırakıldıklarında, çocukların insan doğasında bulunan şiddeti açığa çıkaracakları önermesini takip ederiz. Ancak bunun ötesinde 2. Dünya Savaşı'nın, iki atom bombası felaketinin halen hafızalarda canlılığını koruduğu, Soğuk Savaş'la birlikte nükleer savaş ihtimalinin kapıda olduğu 1954 yılında yayımlanan kitap, daha genel bir toplum alegorisi de sunar.&nbsp;Avın karın doyurma aracından çıkıp giderek bir kan dökme saplantısına dönüşmesi, çocuklar yüz boyalarından yarattıkları maskelerin arkasına gizlendiklerinde öldürmenin kolaylaşması, dağın doruğundaki umut ateşinin sönmesiyle ilk domuzun öldürülmesinin aynı ana denk gelmesi, ilk kan döküldükten sonra öldürmenin giderek normalleşmesi ve bu sırada aklın ve sağduyunun sesi Domuzcuk'un, faşizmi temsil eden avcı Jack tarafından gözlüklerinin kırılmasıyla karanlığa mahkum edilmesi... Ardından hayalî bir Canavar'ın topluluğu ortak bir korku etrafında birleştirerek zorba bir lidere yaklaştırması... Ve son olarak kalp (Simon) ve aklın (Domuzcuk) korkudan filizlenen toplu bir cinnet ve şiddetin kurbanı olması...Hepsi o dönem yaşayan insanlar için olduğu kadar bugün de tanıdık bir gerçekliği çağrıştırır. Öte yandan bu karanlık hikayenin ucu, insanın doğası gereği mutlak kötü olduğunu öneren karamsar bir tabloya da çıkmaz. Sineklerin Tanrısı'nın temsil ettiği kötülük, insanın içinde yaşadığı kadar, iyilik de insanın içindedir; hiçbiri mutlak ya da değişmez değildir. Doğru tarafı bilinçli bir şekilde seçmek içinse güç ve cesaret gerekir.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Şiddet Üzerine - Hannah Arendt</h2>Kötülüğün Sıradanlığı'nda Eichmann davası üzerinden Nazi rejiminin yarattığı yıkımı ve bu yıkıma neden olan eylemlerin arkasında yatanları adalet kavramıyla birlikte tartışmaya açan Arendt, 1970'de yayımlanan Şiddet Üzerine'de ise "20. yüzyıl, Lenin'in öngördüğü gibi savaş ve devrimlerin, dolayısıyla şimdilerde bu iki olgunun ortak paydası olduğu­na inanılan şiddetin yüzyılı oldu" diyerek söze başlar.&nbsp;Ağırlıklı olarak Cezayir kurtuluş savaşının ideologu Frantz Fanon'un fikirlerinden etkilenen öğrenci hareketleri ve Siyah Hareketi'nin öne çıktığı Yeni Sol'da şiddetin yüceltilmesini eleştiren Arendt, Fanon'un Yeryüzünün Lanetlileri'nde şiddeti katartik bir hâl olarak tanımlamasına; ezilenlerin intikam düşleri, hatta ezenin yerine geçme arzularına dayanan bir siyaset inşa etmenin imkansızlığına karşı çıkar.Şiddetin siyasetin sınırlarını ihlal etmesinin ve teknolojinin felakete götüren sonuçlarını ele alan bu metin, aynı zamanda atom bombasının gölgesinde büyüyen ilk kuşağın dönüşümün eşiğindeki siyasi söylemini de mercek altına alır.<img src="https://images.aposto.com/2024/9/5/1729866578039.png" width="550" style="width: 100%; max-width: 550px; vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.83" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İnsandaki Yıkıcılığın Kökenleri: Şiddet ve Saldırganlık Üzerine Bir İnceleme - Erich Fromm&nbsp;</h2>20. yüzyılın önemli sosyal psikologlarından Erich Fromm'un 1973 yılında yayımlanan İnsandaki Yıkıcılığın Kökenleri çalışması, şiddetin ve yıkıcılığın insan doğasının ayrılmaz bir parçası olup olmadığını sorgular. Fromm, insanın yıkıcı doğasına dair açıklamalarını geliştirirken Sigmund Freud’un psikanalitik teorileriyle Karl Marx’ın toplumsal analizlerini birleştirir.&nbsp;Freud’un doğuştan gelen ve yıkıcı davranışların temeli olan ölüm içgüdüsü (thanatos) kavramını eleştiren Fromm, şiddetin insan doğasının kaçınılmaz bir parçası olduğu fikrini reddeder. Fromm, bu yaklaşımın insan doğasını sabit ve değişmez bir kategoriye hapsettiğini düşünür. Ona göreyse insan yıkıcılığı çevresel faktörler ve sosyokültürel koşulların bir sonucu olarak ortaya çıkar:<blockquote fr-original-style="" style="margin: 0px 0px 1em; border-left-width: 2px; border-left-style: solid; border-left-color: rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; color: rgb(94, 53, 177); box-sizing: border-box;">"Saldırganlık, genlerimizde biyolojik olarak var olduğu sürece kendiliğinden bir tepki değil; insanın dirimsel çıkarlarına, bir başka deyişle gelişmesine, kendinin ve türünün varlığına yönelik tehditlere karşı bir savunmadır. Bu savunucu saldırganlık, belli ilkel koşullar altında–insanların birbirini pek tehdit etmediği zamanlarda–göreceli olarak azdı. İnsan, o zamandan bu yana olağanüstü bir gelişme göstermiştir. İnsanın bu süreci tamamlayacağını ve hiç kimsenin tehdit edilmediği–anne-babaların çocukları, üstlerin anne-babaları, bir toplumsal sınıfın başka bir toplumsal sınıfı, bir ulusun başka bir ulusu tehdit etmediği– bir toplum kuracağını düşünmek akla yatkın bir varsayımdır. Bu amacı gerçekleştirmek ekonomik, siyasal, kültürel ve ruhsal nedenlerden dolayı çok güçtür. Dünya uluslarının putlara –üstelik ayrı ayrı putlara– tapmaları ve bu nedenle, birbirlerinin dillerini anlasalar bile birbirlerine anlayış göstermemeleri de ek bir güçlük yaratmaktadır. Bu güçlükleri göz ardı etmek ahmaklık olur ama tüm verileri kapsayan görgül incelemenin ortaya koyduğuna göre siyasal ve ruhsal engeller ortadan kaldırılırsa yakın sayılabilecek bir gelecekte böyle bir dünyanın kurulması gerçekten olanaklıdır."</blockquote><img src="https://images.aposto.com/2024/9/5/1729866577191.png" width="550" style="width: 100%; max-width: 550px; vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.83" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Şiddet: Altı Yan Düşünce - Slavoj Žižek</h2>Slavoj Žižek, şiddeti sadece fiziksel eylem olarak değil, daha derin ve görünmeyen bir yapı olarak ele alır; şiddetin dilsel, sembolik ve yapısal biçimlerini tartışır. Ona göre modern toplumlarda şiddet, sadece fiziksel çatışmalardan ibaret değildir; dil, medya, politika ve ekonomi gibi alanlarda da görünmez bir şiddet sürekli olarak varlığını hissettirir:<blockquote fr-original-style="" style="margin: 0px 0px 1em; border-left-width: 2px; border-left-style: solid; border-left-color: rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; color: rgb(94, 53, 177); box-sizing: border-box;">&nbsp;"Şiddeti kesinkes kınamak, “kötü” bir şey olarak lanetlemek ideolojik bir operasyondur, bu operasyonla toplumdaki temel şiddet biçimleri görünmez kılınır. Batı toplumları şiddet türlerine büyük duyarlılık göstermesine rağmen bizi en vahşi şiddet biçimlerine karşı duyarsızlaştırır da. Üstelik bunu kurbanlara gösterilen insancıl sempati kisvesi altında yapar."</blockquote><img src="https://images.aposto.com/2024/9/5/1729866577662.png" width="550" style="width: 100%; max-width: 550px; vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.83" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kadına Yönelik Şiddet, Hayvanlara Zulüm - Carol J. Adams</h2>Carol J. Adams, feminist teori ile hayvan hakları arasında güçlü bir bağ kurarak bu iki alandaki zulmü birbirine paralel şekilde ele alır; kadınlara yönelik şiddet ile hayvanlara yapılan zulmün, aynı zihinsel kaynaktan, toplumsal cinsiyet eşitsizliği ve ataerkil sistemin iktidar ilişkilerinden kaynaklandığını savunur. Adams’ın eseri, erkeklerin hem doğayı hem de kadınları tahakküm altına alma eğilimlerini eleştirir:<blockquote fr-original-style="" style="margin: 0px 0px 1em; border-left-width: 2px; border-left-style: solid; border-left-color: rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; color: rgb(94, 53, 177); box-sizing: border-box;">"Toplumsal cinsiyet, iktidarın eşitsiz bir şekilde dağıtılmasıdır, birbiriyle bağlantılı şiddet türleri hem bu eşitsizlikten kaynaklanmaktadır hem de bu eşitsizliği sürdürmektedir. Ataerkil düzende, hayvan kurbanlar da kadınlaştırılır. Erkeklerin kadınlar üzerinde, insanların hayvanlar üzerinde iktidar sahibi olduğu bir hiyerarşi; esasen çok daha yerinde bir kavrayışla, erkeklerin kadınlar, (kadınlaştırılmış) erkekler ve (kadınlaştırılmış) hayvanlar üzerinde iktidar sahibi olduğu bir hiyerarşidir.”</blockquote><img src="https://images.aposto.com/2024/9/5/1729866578046.png" width="550" style="width: 100%; max-width: 550px; vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.83" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Şiddet ve Kutsal - Rene Girard</h2>René Girard, Şiddet ve Kutsal’da şiddetin kaynağında kutsalın bulunduğunu iddia eder. Uygarlığımızın merkezindeki yapının köklerine inerek tarih boyunca görüldüğü, edebiyat ve mitte temsil edildiği hâliyle şiddeti araştırır. Girard, insan kötülüğüne dair bu incelemede İncil anlatıları ile Yunan tragedyalarının yanı sıra erken dönem kurumlarına ve ilk kurban törenlerine evrensel bir açıklama getirmek için sosyoloji, etnoloji ve psikanalizden de faydalanır.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Şiddetin Topolojisi - Byung-Chul Han</h2>Almanya’da yaşayan Güney Kore kökenli yazar ve kültür kuramcısı Byung-Chul Han, "Kaybolmayan şeyler vardır. Onlardan biri de şiddettir" diye karamsar bir açılış yapar Şiddetin Topolojisi'nde ve şiddeti anlama çabasını bugünün modern toplumuna taşır.&nbsp;Aşikarlıktan mahremiyete, cephesel karşılaşmadan viral bulaşmaya, kaba güçten medyatiğe, fiziksellikten ruhsallığa, olumsuzdan olumluya kayan şiddetin kılcal damarlarına, sinir uçlarına dokunur. Bu dönemin şiddetini anlatırken olumluluğun şiddetine&nbsp;özel bir vurgu da yapar. Aşırı performans, aşırı üretim, aşırı iletişim üzerinden filizlenen bu şiddet türünün bağışıklık tepkilerinden kaçması nedeniyle belki de daha yıkıcı olduğunu savunur.Zira burada Öteki'nin veya Düşman'ın olumsuzluğu geride kalmış; insan kendisinden başka sorumlu bulamadığı, kendisine yönelttiği şiddetle başbaşa kalmıştır. Şiddetten arındırılmış bir dünya için ise şiddetten arınmış hareketler ve özneler gerekir.

İnsanlık hâlinin en karanlık yüzü şiddet, onunla karşılaşan herkesi, bir yandan kafasını çevirmeye bir yandan da gözünün içine bakmaya, yapabileceklerinin sınırlarıyla ilgili düşünmeye zorluyor. Dinden hukuka, edebiyattan felsefeye, sosyolojiden psikolojiye, şiddet üzerine kitaplardan bir seçki.

Karanlığa bakmak: Şiddet üzerine kitaplar

İş dünyasında liderlik ettiği eğitim süreçlerinde edindiği deneyimleri "Kendimi Buldum: Arketiplerle Dönüşüm" adlı kitabında birleştiren Selmin Gök; Gezgin, Masum, Yetim, Fedakar, Savaşçı ve Sihirbaz arketipleri ışığında ruhların topografyasını çıkarıyor.

Selmin Gök: Arketiplerle örülmüş bir repertuvarız

Son yıllarda Türkiye’nin entelektüel tartışma ortamlarında adı sıkça geçen bir düşünür var: Byung-Chul Han. Güney Kore doğumlu Alman filozof çoğunlukla modern toplumun eleştirisi üzerinden dijitalleşmenin ve neoliberalizmin insan hayatına etkilerini analiz ediyor. Berlin’deki Universität der Künste’de felsefe ve kültürel çalışmalar profesörü olarak görev yapan yazar, Avrupa’da en çok okunan çağdaş filozoflardan biri ve alanında 20'den fazla kitabın da yazarı.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Peki, Han'ın eserlerinin hem Türkiye'de hem de dünyada bu denli yankı bulmasının sebepleri ne olabilir?&nbsp;</li></ul>Belki bu sorunun cevabını, Han'ın düşüncelerinin Türkiye'nin dinamikleriyle örtüştüğü noktalarda aramak gerek.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Karmaşık sorunlara yalın cevaplar</h2>Byung-Chul Han, geniş yelpazede tartışma başlıkları sunan çalışmalarında modern toplumun dijitalleşme, aşırı bireyselleşme, kültürün global şartlarda değişimi ve neoliberalizmin yarattığı performans ve verimlilik baskısı gibi sorunları dert ediniyor.&nbsp;Gündelik hayatta hissedilen ancak isim vermekte zorlanılan bu sorunları, felsefenin kavram inşasına girişmesini sadeleştirir biçimde yalın bir dille sunması Han'ı anlaşılır kılan unsurlardan. Çünkü Han'ın üslubu akademik olmasına rağmen oldukça erişilebilir bir dil vadediyor. Karmaşık gibi görünen kavramları anlaşılır bir şekilde ifade etmesi belki de onu geniş bir kitle için cazip hâle getiriyor.&nbsp;Çünkü felsefeye ilgi duyan ancak yoğun akademik metinlerden kaçınan bir grup için bu durum tam da Han'ın ortaya attığı kavram olan "enfokrasi"nin içinde dijital enformasyon bombardımanı tutulan bireyi tatmin edici bir gerekçe.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Denk düşen dertler</h2>Modern toplum eleştirilerinin Türkiye'de yankı bulmasının, Türkiye'nin içinden geçtiği sosyolojik gündem ve toplumsal değişimlerle yakından örtüştüğünü söyleyebiliriz.&nbsp;Geç modernitenin başarı ve performans odaklı bir özne üzerinden hayatı kurgulamasını belki de iliklerine kadar hisseden Türkiye toplumu için Han'ın tezleri, dinamik ve güncel bir okuma sunuyor.&nbsp;Şiddetin modern dünyada nasıl dönüştüğünün karşılığını hem sanal hem reel dünyada günbegün yaşayan Türkiye ahalisi için kurulan bu yakınlığın yanı sıra sosyal medya kullanımında sosyolojik bir vaka olarak beliren "pozitiflik" takıntısı toplumsal noktalara denk düşen unsurlar olarak göze çarpıyor.&nbsp;Psikolojik olarak &nbsp;yeni nesil bir tabirle “olumlama” ihtiyacının yarattığı bu sanal ortam sözü edilen pozitiflik kültürünü besliyor. Ancak Han, bu pozitifliğin bireyin sınırlarını ve eksikliklerini görmezden gelmesine yol açtığını ve bireyin kendisiyle gerçek bir ilişki kurmasını engellediğini savunuyor.&nbsp;Han'a göre, negatifliğin yani sınırlamaların, eksikliklerin ve olumsuzlukların kabulü, insanı insan yapan unsurlar olarak öne çıkıyor. Modern toplumda ise negatifliğin dışlanarak, her şeyin aşırı olumlu perspektiften görülmeye zorlanma hâli bireyde bir tür içsel boşluk yaratıyor. Tüm zayıflıkların üstünü kapatma eğiliminde olan Türkiye toplumunun genel ahlak yapısıyla Han’ın analizlerinin burada oldukça örtüştüğü görünüyor. &nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Zira Han'a göre, sürekli hızlanan ve zamanın kıt bir kaynak olarak görüldüğü bu çağda, bireyler gerçek anlamda "yaşama" fırsatını kaçırıyor. Hız kültürü, bireyin anı yaşamasına engel olarak her şeyi sadece tüketim hızına endeksliyor. Dolayısıyla yavaşlık, sabır ve anlamlı deneyimler Han’ın övdüğü ve modern dünyada eksikliğini hissettiğimiz değerler.</li></ul>Tüm bunların yanı sıra sosyal medyanın yaygınlaşması ile birlikte bitimsiz bir rekabet ve performans döngüsü içinde ritim kazanan gündelik bir akışın olması bunun alternatifi arayışında olanları eleştirel bir bakış aramaya itiyor. Han'ın özellikle Şeffaflık Toplumu'nda dikkat çektiği enformasyona dönüştürmek amacıyla her şeyi içine girmeye zorlayan iletişim, üretkenlik ve hızda artışın insanı "camlaştırdığı" düşüncesi evrenselden yerele toplumla ilişkilendirilebilecek başlıklar olarak öne çıkıyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Karmaşık dönemde aydınlanma reçetesi sunmak&nbsp;</h2>Türkiye'nin sosyolojik katmanları arasında güncelliğini hep koruyan kültürel belirsizliğin ardından gelen ekonomik ve politik çıkmaz da okurları güvenli alan arayışlarına yönelttiği söylenebilir. Byung-Chul Han’ın yazıları belki de bu karmaşık dönemde popüler bir "aydınlanma" tarifi&nbsp;sunuyor.&nbsp;Özellikle Han'ın ortaya attığı Psikopolitika ve Yorgunluk Toplumu gibi başlıklar yazarın en bilinen kavramları olarak yaygınlaştı. Daha çok üretme zorunluluğunun insanları psikolojik olarak nasıl yorduğunu, depresyon, anksiyete ve tükenmişlik sendromlarının yaygınlaşmasına sebep olmasını işleyen Han, kendini özgür sanan performans öznesinin aslında bir köle olduğu savını ortaya atıyor:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(208, 207, 251); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(208, 207, 251); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Bir girişimci olarak neoliberal özne başkalarıyla amaçtan yoksun ilişkilere girmekten acizdir. Girişimciler arasında amaçtan yoksun bir dostluk oluşmaz zaten. Halbuki özgür olmak köken olarak dostlar arasında olmak anlamına gelir. Özgürlük ve arkadaş kelimeleri Hint-Avrupa dil ailesinde aynı köke sahiptir. Özgürlük esasında bir ilişki kelimesidir. İnsan kendini ancak iyi bir ilişkide, diğer insanlarla mutlu bir birliktelik içinde gerçekten özgür hisseder."</blockquote>Han’ın eserlerinde işlediği bir diğer önemli tema da “öz”e dönüş ve meditasyon ihtiyacı. Türkiye’de hızlı şehirleşme, yoğun çalışma temposu ve artan bireysel rekabet ile neredeyse hemen her şeyi “rehabilite” etme ihtiyacı güden kentli insan için Han'ın fikirleri bir “plesebo” etkisi görüp çekici gelebiliyor. Tabii tüm bunlara ek olarak Han’ın kitaplarının Türkçeye çevrilip yayımlanması, iyi bir yayıncılık stratejisi ve tanıtımı sayesinde de popülerleştiğini söylemek gerekir. Kitaplarının medyada ve sosyal medyada sıkça referans gösterilmesi, onu daha görünür kıldı. Han'ın yazıları özellikle entelektüel çevrelerde sıkça tartışılıyor ve bu da popülaritesini artırıyor.Byung-Chul Han için yöneltilen eleştirilerin başında kavramlardan çok, kavramların çağrıştırdığı atmosferin etrafında gezinmesi ve referans verdiği tarihsel figürlerin bu çağa uyarlanmış ve tahrif edilmiş özetleri üzerine argümanlarını kurduğu yönünde.&nbsp;Bu onun niteliğini tartışmalı hâle getirir mi, su götürür. Fakat görünen o ki bu "pop-filozof"un bir diğer çağdaşı Yuval Noah Harari gibi bu kadar popüler olmasının ardında pandemi ve ekonomik krizler sonrası geleceğe karanlık bakan birey için hem çağa hem de tabiri caizse apokaliptik zamana yönelik eleştirel bakış geliştirmede bir rehber işlevi görerek anlaşılır tarifler sunması var.&nbsp;Gürültüsüyle menkul storytelling çağında, anlatının krizine işaret eden, geleneksel hikaye anlatıcılığının iyileştirici bir etkisi olduğunu ve bunun günümüzün veri odaklı dünyasında kaybolduğunu ileri süren yazar için sıkça dile getirdiği “hikaye satışı” belki bu yönüyle gizliden kendini de vuruyordur, ne dersiniz?