26 Temmuz Cuma gününden herkese merhaba..Kayıplar, yeni yayınlar ve edebiyat dünyasından duyurularla dolu bir haftayı geride bıraktık. Haftanın ilk günü olan 22 Temmuz'da edebiyatımızın büyük ismi Ferit Edgü'nün kayıp haberi maalesef tüm edebiyatseverleri üzdü. Üslupçuluğuyla "50 Kuşağı"nın en büyük yazarlarından olan Ferit Edgü'yü eserleri, düşünce dünyamıza kattıkları ve hissettirdikleriyle beraber andık.&nbsp;Liber Kültür Sanat Derneği'yle birlikte hazırladığımız Kitap Kulübü'nde ise bu hafta Kazuo Ishiguro'nun yeni romanından incir ağacının dilinden, ağaçların duygularıyla yazan Elif Şafak'ın Kayıp Ağaçlar Adası&nbsp;romanına doğru yola çıkıyoruz. Aydan Baktır, hafızanın yaprak yeşilini yazıyor.Bunun yanı sıra yaz aylarında devam eden edebiyat organizasyonlarından duyurular da sürüyor. Edebiyatseverleri bekleyen bu etkinlikler Türkiye'nin farklı lokasyonlarına yine hareketlilik getiriyor.Aposto Kitap, edebiyat dünyasından duyurular ve yeni çıkanlarla bu hafta da sayfaların arasında bir yolculuğa davet ediyor.Uğur&nbsp;

Kitap incelemeleri, edebiyat haberleri, editörden okuma önerileri.

Kitap önerileri, tematik okuma listeleri ve kitap incelemeleri her cuma 13.00'te e-posta kutunda.

Aposto Kitap

Edebiyatımızın büyük ismi Ferit Edgü'nün ardından. Kazuo Ishiguro'nun yeni romanından incir ağacının dilinden, ağaçların duygularıyla yazan Elif Şafak'ın "Kayıp Ağaçlar Adası" romanına hafızanın koridorları.

🌳 Hafızanın yeşili, Türkçenin aklı başında delisi

19 Temmuz Cuma gününden herkese merhaba.Edebiyat ve yayıncılık dünyasının haberleri, popüler kültürden sinema ve dizi dünyasına sirayet ederken biz de bu hafta yeni gelişmelerin ışığında size en son haberlerden ve çıkan yeni eserlerden bir seçki oluşturduk.Bu hafta bültende sinema üzerine çalışmalarıyla bilinen Prof. Kurtuluş Kayalı'nın son çalışması Kültür Eksenli Türk Sineması Ruhunu Yitirirken adlı kitabıyla ilgili bir söyleşi bulacaksınız. Kayalı ile sinemamızın kültürel kodları, sosyolojik unsurları ve ruhunu konuştuk.&nbsp;Ayrıca Liber Kültür Sanat Derneği'nden Sibel Türker, "Edebiyat giderek sıradanlaşıyor mu?" sorusunu sorarken Esra Yalazan, "Shakespeare'in müphem belleği"ni mercek altına alıyor.Mutlu haftalar ve kitap dolu günler. Uğur&nbsp;

Bu hafta bültende sinema üzerine çalışmalarıyla bilinen Prof. Kurtuluş Kayalı'yla bir söyleşi, Esra Yalazan'dan Shakespeare'in müphem belleği ve bir de üzerine düşünmeye değer soru var: Edebiyat giderek sıradanlaşıyor mu?

📚 Sinemanın kodları, Shakespeare'in belleği

12 Temmuz Cuma gününden herkese merhaba.Bugün bülteni&nbsp;"Aşk ne kadar kısa ve unutuş ne kadar uzun" diyen 12 Temmuz doğumlu şair Pablo Neruda’dan ilhamla açıyoruz. Yazı yarıladığımız bugünlerde mevsimlerin ne kadar kısa ve bıraktıkları izin ne kadar derin olduğunu hissederek bir mevsimin daha ortasından geçiyoruz. Her geçen günün şiirle, öyküyle, sanatla geçmesini umarken Temmuz ortasında kitap ve yayıncılık dünyasının gündemi de sıcaklığını koruyor.Bu hafta yeni yayınlar kadar siyasetin gündemi de bültenimizin çerçevesini belirledi. Avrupa’da aşırı sağın yükselişi&nbsp;ve ardından bertaraf edilişi tartışılırken, biz de bu gelişmeleri anlamlandırmamıza yardımcı olarak kitaplardan bir seçki hazırladık. Ayrıca Kitap Kulübü'nde bu hafta 14 Temmuz 2020'de kaybettiğimiz Adalet Ağaoğlu'nun kadın karakterlerini, Liber Kültür Sanat Derneği'nden Seza Yılancıoğlu'nun kaleminden okuyabilirsiniz.Herkese kitapla dolu mutlu haftalar ve iyi okumalar diliyoruz.Uğur

Avrupa’da aşırı sağın yükselişi tartışılırken, bu gelişmeleri anlamlandırmamıza yardımcı olarak kitaplardan bir seçki hazırladık. Adalet Ağaoğlu'nun kadın karakterlerini, Seza Yılancıoğlu'nun kaleminden okuduk.

📚 Ağaoğlu'nun kadınları, aşırı sağın tahlilleri

5 Temmuz Cuma gününden herkese merhaba.Temmuz ayının ilk haftası edebiyat ve kitap dünyasından yeni gelişmeler, gündeme yönelik tartışmalar ve ne yazık ki kayıplarla geçti. Raflara yeni kitaplar eklenirken 20. yüzyıl sonu Türkiyesi'nin tarihî antropolojisiyle ilgili çalışmaları olan Étienne Copeaux, Oscar ödüllü yazar Robert Towne ve edebiyatımızın usta kalemlerinden İrfan Yalçın hayatını kaybetti.&nbsp;Bu hafta Aposto Kitap'ta baskısı yeni yapılan kurmaca ve kurgudışı metinlerin yanı sıra geçen yıl Temmuz'un 11'inde hayatını kaybeden dünyaca ünlü yazar&nbsp;Milan Kundera'nın Türkçeye yeni çevrilen metni vesilesiyle yazarın düşünce duraklarının etrafında da dolaştık.&nbsp;İsmini, aynı zamanda güçlü bir hatip ve yazar da olan Jul Sezar'dan alan "July" (Temmuz) ayının herkese keyif ve kitap dolu günler getirmesini arzu ediyor, mutlu haftalar diliyoruz.Uğur

The Guardian, Türkiye'yi anlamak için okunabilecek en iyi kitaplardan beşini derledi. Milan Kundera'nın “Rehin Alınmış Bir Batı - Ya Da Orta Avrupa’nın Trajedisi" başlıklı kitabı ilk kez Türkçeye çevrildi.

📚 Türkiye kitaplığı, Kundera olmanın hafifliği

28 Haziran Cuma gününden herkese merhaba.Kimileri için yazın verdiği fırsatla tatil beldelerinde dinlenme süreci devam ederken kimileri işlerine, ofislerine, gündelik rutinlerine döndü bu hafta. Fakat dünyaya kitapların çerçevesinden bakmak isteyenler için gündemimiz hep aynı.&nbsp;Yine dünyadan ve Türkiye’den yayıncılık gelişmeleri sürerken raflara yeni eserler katıldı ve okuma listesi yapanlar için edebiyattan kurgu dışı metinlere birçok yeni kitap bu hafta okurlarıyla buluştu.Bu haftaki Aposto Kitap’ta yeni çıkan kitapların yanı sıra EURO 2024 Avrupa Futbol Şampiyonası’nın gündemdeki etkisi sebebiyle futbola sosyolojinin, psikolojinin ve politika tarihinin perspektifinden bakan bir futbol kitapları derlemesi hazırladık; felsefeden ve edebiyattan aldığımız topu yeşil sahalara getirdik.Ayrıca Liber Kültür Sanat Derneği üyesi Bahar Yıldız'ın kalemiyle Nobel ödüllü Fransız yazar Annie Ernaux'nun hafızasına doğru bir yolculuğa çıktık.Herkese kitap dolu haftalar ve iyi okumalar.Uğur

EURO 2024'ün gündemi kasıp kavurduğu bugünlerde futbolu sosyoloji, felsefe ve politik tarih perspektifinden yorumlayan kalemlerin eserleri. Annie Ernaux'nun hafızasından çıkan kadınlar. 

⚽️ Ernaux'nun kadınları, futbolun kitapları

21 Haziran Cuma gününden&nbsp;herkese merhaba.Bayram tatili geride kalıp, karnelerini alan çocuklar için uzun yaz mevsimi başlarken kitapların dünyasındaki hareketlilik yine evlere, yazlıklara, şezlonglara, otellere taşındı.&nbsp;Bu haftaki Aposto Kitap'ta 2000 sonrası şiirin avangard isimlerinden Bülent Keçeli’nin 1997-2020 arasında kaleme aldığı bütün şiirleri tek başlıkta toplayan Düş Görüşü kitabını derleyen Murat Üstübal ile Keçeli'nin şiirini ve kitabın yayına hazırlanış sürecini konuştuk. Kitap Kulübü kanalında ise Begüm Özden Fırat'ın kaleminden Aytek Soner Alpan'ın istos yayın'dan çıkan 1929 Tatavla Yangını ve Tatavla’nın "Kurtuluş"u kitabının değerlendirmesini okuduk.Türkiye'den ve dünyadan edebiyat haberleri, polisiyeden çocuk kitaplarına, bilimden edebiyata raflarda yerini bulan yeni kitaplar da bültende.&nbsp;Herkese kitap dolu günler.Uğur

2000 sonrası şiirin en özgün isimlerinden Bülent Keçeli’nin şiirlerini derleyen Murat Üstübal ile erken kaybettiğimiz şairin izlerini sürdük. Begüm Özden Fırat'tan Aytek Soner Alpan'ın yeni kitabının değerlendirmesini okuduk.

📚 Tatavla'nın 'Kurtuluş'u, Keçeli'nin şiiri

14 Haziran Cuma gününden herkese merhaba.Bayram tatili başlarken yine kitapların dünyasından yeni haberler ve yayınlarla dolu bir haftayı geride bıraktık. Yaz mevsiminin kendini iyiden iyiye hissettirdiği ve 9 günlük bir tatil havasına girdiğimiz bu günlerde kitap sayfalarına gömülmeye can atanlar için edebiyat dünyasından radarımıza girenleri sizlerle buluşturuyoruz.Bu hafta bültende, 30 yıllık bir roman serisi olan Kapadokya Dörtlemesi'nin son kitabı Dönüyor Zaman'ı okurlarıyla buluşturan yazar Gürsel Korat ile bir söyleşi&nbsp;var. Ayrıca Liber Kültür Sanat Derneği Başkan Yardımcısı Sibel Türker'in Molière ve Kundera'nın yanında felsefenin bilindik isimleri üzerinden "mizantrop" kavramını mercek altına aldığı yazısı da bültende.Son olarak yeni çıkanlar ve edebiyat dünyasından haberleri de bültende bulabilirsiniz.Haftaya görüşmek üzere.Uğur

Kapadokya Dörtlemesi serisinin son halkası Dönüyor Zaman'la kitapçı raflarına dönen Gürsel Korat ile son romanının hissettirdikleri, çağrışımları ve onu yazanı da aşan sözleri üzerine. Edebiyatın ve felsefenin mizantropları.

🕰️ Dönüyor Zaman, edebiyatın mizantropları

7 Haziran Cuma gününden herkese merhaba.Bir süredir ara verdiğimiz Aposto Kitap'ı yeniden sizlerle buluşturmanın mutluluğunu yaşıyoruz. Tam da yaz kapıdayken ve sıcaklarla birlikte hayatlarımızın çılgın temposunda bir parça hafifleme ihtimali de kendini göstermişken yeniden kitap sayfalarının arasına dönmek, sıcaklardan kaçıp kendimizi kitapçı raflarının serinliğine atmak bize çok iyi geldi. Umarız size de aynı şekilde hissettirir.Bu hafta bültenimizin editörü Uğur Ugan, Halit Ziya Uşaklıgil’in hem kişisel anılarını hem de röportaj ve konuşmalarını derleyen Edebiyatımız Ne Hâlde? kitabını hazırlayan Erol Gökşen ile konuştu. Ayrıca Gabriel García Márquez’in basılmamasını vasiyet ettiği son kitabı Ağustosta Görüşürüz üzerine Liber Kültür Sanat Derneği Başkanı ve hukukçu Ferah Türel'in görüşlerini okuduk.Raflarımızı şenlendiren yeni kitaplar ve edebiyat dünyasından son haberler de bültende.Haftaya cuma görüşmek üzere.

Aposto Kitap yeniden başlıyor. Halit Ziya Uşaklıgil üzerine Erol Gökşen ile konuştuk. Márquez'in basılmamasını vasiyet ettiği Ağustosta Görüşürüz'ü tartıştık.

📚 Edebiyatımızın hâli, bir babanın vasiyeti

Aposto Kitap’ın onuncu sayısından merhaba. Bugün Audrey Magee’nin <a fr-original-style="" href="https://www.delidolu.com.tr/koloni/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Koloni</a> isimli kitabını yakından okuyoruz.<a data-jsarwt="1" data-usg="AOvVaw3W7Rs_4GU5e8PsrlUx7y1I" data-ved="2ahUKEwiG1_uzv4aAAxWGVaQEHYMlCUQQFnoECC0QAQ" href="https://www.kitapyurdu.com/kitap/gece-yarisi-kutuphanesi/582550.html" target="_blank" fr-original-style="" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;"></a><blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(208, 207, 251); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(208, 207, 251); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">'Tarih,' dedi Stephen, 'uyanmaya çalıştığım bir kâbus gibi.'</blockquote>— James JoyceAposto Kitap’ın derlediği haberleri takip etmek, editörlerin yaklaşımıyla yazar Audrey Magee’yi yakından tanımak, Alara Demirel’in kaleme aldığı Koloni: İrlanda’nın isimsiz bir adasından kolonyalizmin bedeli başlıklı yazıyı okumak ve ada esintili kitap önerileri için bugünkü sayıyı inceleyebilirsiniz.Her çarşamba buluşmak üzere, Aposto Kitap ekibi

Bir dilin ve adanın temsil ettikleri üzerine.

🏝 Koloni: İrlanda’nın isimsiz bir adasından işgallerin bedeli

Aposto Kitap’ın dokuzuncu sayısından merhaba. Bugün Virginia Woolf’un <a fr-original-style="" href="https://iletisim.com.tr/kitap/perde-arasi/7770" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Perde Arkası</a> isimli kitabını yakından okuyoruz.<a data-jsarwt="1" data-usg="AOvVaw3W7Rs_4GU5e8PsrlUx7y1I" data-ved="2ahUKEwiG1_uzv4aAAxWGVaQEHYMlCUQQFnoECC0QAQ" href="https://www.kitapyurdu.com/kitap/gece-yarisi-kutuphanesi/582550.html" target="_blank" fr-original-style="" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;"></a><blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(208, 207, 251); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(208, 207, 251); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Virginia Woolf öldüğü sırada bu kitabın elyazmaları tamamlanmış, ancak basıma hazırlanmadan önce son okuması gerçekleştirilmemişti. Böyle bir fırsatı olsaydı bile kitapta ciddi değişiklikler yapmazdı diye düşünüyorum. Yine de muhtemelen, son okuma kopyalarını teslim etmeden önce çok sayıda küçük düzeltme yapardı.</blockquote>— Leonard WoolfAposto Kitap’ın derlediği haberleri takip etmek, editörlerin yaklaşımıyla yazar Virginia Woolf’u yakından tanımak, Alara Demirel’in kaleme aldığı Perde Arkası: Virginia Woolf’un modernizm temsiliyle vedası başlıklı yazıyı okumak ve kadın yazınına eğilen kitap önerileri için bugünkü sayıyı inceleyebilirsiniz.Her çarşamba buluşmak üzere, Aposto Kitap ekibi

Modernizmin bir tiyatro oyunu ve I. Dünya Savaşı insanı üzerinden anlatılan bütünsel bir temsili üzerine.

🎭 Perde Arkası: Virginia Woolf’un modernizm temsiliyle vedası

Kültür hakkında yayımlanan makaleler ve yayınlar

Kültür

Edebiyat hakkında makaleler ve yayınlar

Edebiyat

Kaçkınlığın dille estetize edilebilmesi, hemen herkesin zaman zaman kapıldığı "aklı başında bir delilik" hâlinin, hayata çomak sokan muzip bir oyununa dönüşür. Bu oyunu gündelik hayatın içine yedirebilenler farklı alanlarda bu tatlı deliliğin sarhoşluğunu yaşarken bunu edebiyata dönüştürenler yarattıkları humour'un sınırlarını acı bir kahkaha eşliğinde dil üzerinden yeniden belirler.&nbsp;Ferit Edgü tabiri caizse bu tatlı kaçıklığın Türkçedeki sesi olmayı başarmıştı. Topyekün bir deliliğin eşiğinde durduğumuz bu çağın ironik ve ayrıksı seslerindendi. Hem çağın nabzını toplumsal hareketlilikler üzerinden hem de insanın kendi kendisiyle iç hesaplaşmasını birey üzerinden öykülerine yansıtabilmişti.20. yüzyılın ikinci yarısına denk düşen en verimli döneminde çağının ve kuşağının dertlerini imgelerine, kelimelerine nakşettirirken yaşadığı çağ üzerine sözünü söyleyen bir yazar olarak hayal dünyasını var etti. Öyle ki henüz 20 yaşındayken kaleme aldığı Kaçkınlar başlıklı kitabı için şunları söylemişti:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(208, 207, 251); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(208, 207, 251); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Kuşağımın birçok yazarının ilk yapıtlarındaki boğuntunun, bunaltının, bunalımın, başkaldırının, birey olma çabasının, barışık olmamada direnmenin, yerleşik değerleri sorgulama, yadsıma eğilimlerinin, yalnız özgür düşünce ve aydınlar üzerindeki baskıyı gün geçtikçe artıran siyasal iktidar tarafından değil, sözüm ona ilerici bağnaz çevrelerce de ‘mahkûm’ edildiğini gördüm, yaşadım. Bu açıdan bakıldığında, diyebilirim ki bir yalnızlıkta yazdık. Bireyselliğe yer olmayan bir toplumda, birer aykırı olarak, birer horlanmış olarak yazdık. Kendi benzerlerimizi bulmak için yazdık."</blockquote>Belki de onu farklı kılan özel yaşamını gözlerden uzak, izole bir şekilde sürdürürken yaşananlara karşı apolitik kalmayışıydı. Kayıtsızlığın tavan yaptığı dönemde politik tavrını bağırmadan gösterebilen bir yazar oluşu onu ayıran özelliklerdendi. Bu gürültülü zamanının ironik ama dingin sesi olarak kendini var etti. 2010'lu yılların politik iklimine karşı geliştirdiği Cahil (Aforizmalar) metni hem sosyal medyada hem gündelik hayatta dilden dile dolaştı:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(208, 207, 251); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(208, 207, 251); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Cahillik, başa bela, demiş eskiler. Bugün tam tersi: Cahillik baş tacı. Yalnız politikada değil, edebiyat, sanat hattâ akademik yaşamda en çok aranan nitelik (üstün nitelik) cahillik. Cahil olmayana tüm yollar kapalı. Bu bir fantezi değil, bir gerçek."</blockquote>Kişisel bir duygu belirtmem gerekirse Ferit Edgü'yü ilk okuyuşta hissettiğim şey onun hiçbir yazara benzemiyor oluşuydu. Onu ayrıksı kılan üslupçuluğuydu. '50 kuşağı öykücüleri içerisinde yer alan Adnan Özyalçıner, Demir Özlü, Demirtaş Ceyhun, Erdal Öz, Leylâ Erbil, Nezihe Meriç, Onat Kutlar, Orhan Duru, Yusuf Atılgan gibi Ferit Edgü de edebiyatta bilinen dil kalıplarının yavaş yavaş yıkıldığı ve öyküde klasik yapıları sorgulayan bir zamana denk gelmişti. &nbsp;Toplumsal yaşamın hareketlendiği ve siyasal çalkantıların yoğunlaştığı bu dönemde, hızlanan kentleşmeyle de beraber yaşanan bu kültürel dönüşüm, edebiyat dünyasında bireycilik, toplumculuk, gerçekçilik, öznellik, iç hesaplaşma, yerlilik ve taklitçilik gibi konular etrafında yoğunlaşan tartışmalara ve eserlere sebebiyet veriyordu. Ferit Edgü de öykülerinde farklılaşan içerik öğeleri kullanarak gerçeküstücülük ve varoluşçuluğun izini sürdü ve anlamsızlık, hiçlik, bunaltı, kötücüllük, suç ve intihar&nbsp;gibi izlekler üzerinden bir dünya kurdu.Yazarın bir diğer özelliği, edebi metinlerinin yanı sıra görsel sanatlarda da eser vermesiydi. Edebi yönünün verdiği yaratıcılıkla görsel imajlara estetik bir yorum getirdiği Görsel Yolculuklar Rembrant'tan Bacon'a, Goya'dan Picasso'ya, Matisse'ten Fikret Muallâ'ya 50'ye yakın sanatçı üzerine yazılarından oluşmuştu. Bir yazarın görsel sanatlara 40 yıl boyunca kuram ve kural dışı bakışının toplamı olan eser, çağdaş sanat dünyasına bir perspektif kazandıran yazarın akılda kalan yapıtları arasında yer aldı.&nbsp;Yazarın yakın dostları ve sanat dünyasından isimlerle mektuplaşmaları da hafızalarda yer etti. Bunların en ünlüleri arasında Bedri Rahmi (1976), Yüksel Arslan: Bir Dönem 1951-1961 (1978), Eren Eyüboğlu (1981), Ergin İnan (1988), Füreya: Ateş ve Sır (1992), Avni Arbaş (1992), Aliye Berger (1998), Komet: Coşkun Gürkan (1999), Abidin (2003) gibi metinler var.Ferit Edgü, yayıncılık sorumluluğu üstlenmesiyle de yazın dünyamıza büyük katkıda bulundu. Yazarın 1976 yılında Paris’ten döndükten sonra kurduğu Ada Yayınları 15 yıl içinde 140'a yakın kitap yayımladı. Ada Yayınları, faal olduğu dönemde cüretli biçim denemelerinin ve tasarım estetiğinin ürünü kitaplarıyla modernist ve yaratıcı bir hava estirdi. Ferit Edgü yayınevi için şunları söylüyordu:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(208, 207, 251); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(208, 207, 251); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Türkiye’de az sayıda okuyucunun ilgilendiği yazarların, konuların kitaplarını, özenli bir tasarımla, sınırlı bir sayıda gerçekleştirmek istiyorduk. Her kitabın kendine özgü bir boyutu, kâğıdı, kapak düzeni olması gerektiğine inanıyorduk. Bu açıdan işin ticaretini değil, sanatını düşünüyorduk. Ada Yayınları çok zamanımı aldı. Ama hiçbir zaman pişman olmadım."</blockquote>Ferit Edgü, kendine has diliyle sade, kısa ve öz bir şekilde kurulan bir anlatım biçiminin de avangardı olmayı başardı.&nbsp;"Bir gün içinde bile, birkaç kez ölebilir insan" diyen Edgü'nün yapıtları, fikirleri ve kelimeleri nesiller boyu okurları etkilemeye ve ilham vermeye devam edecek.

Kuşağının en özgün kalemlerinden Ferit Edgü muadiline pek rastlanmayan bir dilin ironik seslerini arkasında bırakıp gitti. Edgü’yü, yazın ve düşünce hayatımıza kattıklarıyla uğurluyoruz. 

Aklı başında bir deli: Ferit Edgü'yü uğurlarken

Yazı: Aydan Baktır<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(208, 207, 251); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(208, 207, 251); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Anılar, ruhumuzun derinliklerindeki yankılardır." Kazuo Ishiguro</blockquote>Temmuz’un insanın üzerine bıraktığı güneşe, yaz kokusuna ve rehavetine uyumlanan bir tembellikle haberler arasında gezinirken gözüme bu ayın edebiyat adına getirdiği bir müjde çarptı:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(208, 207, 251); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(208, 207, 251); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Nobel ödüllü yazar Kazuo Ishiguro'nun yeni romanı The Memory of Leaves (Yaprakların Hafızası) yakında okurlarıyla buluşacak."</blockquote>Oturduğum ağacın altında, kızgın güneşin beni yakmasına izin vermeyen yapraklardaki esintilerle birlikte beynimdeki çağrışımları da dalgalanıyor. Beyin, düşünce ve tabii hafıza son yıllarda en çok gündemimizde olan konular. İnsanın algısı, birikimi ve geçmişle bağı kişisel ve çevresel hafızasının varlığı ile belirleniyor.&nbsp;<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">2017 Nobel Edebiyat Ödülü sahibi, Japonya doğumlu İngiliz yazar Kazuo Ishiguro da eserlerinde insan ilişkilerini, hafızayı ve kimliği ele alıyor.</li></ul>Hatıralarımız ve geçmişimiz, öğrendiklerimiz, deneyimlerimiz, bizi biz yapan her şey hafızamızın kara kutusunda mı yoksa kara kuyularında mı yer alıyor? Bu düşünceler, beni incir ağacının dilinden, ağaçların duygularıyla yazan Elif Şafak'ın Kayıp Ağaçlar Adası romanına götürdü. Kayıp Ağaçlar Adası’nda, günümüz Londrası'nda yaşayan 16 yaşındaki Ada Kazancakis'in, bir tarih ödeviyle beraber ailesine ve geçmişine dair cevapsız kalmış soruların dünyasına sürüklenişini okuruz: 1970’lere, dünyanın tel örgülerle bölünmüş tek başkenti Lefkoşa’ya... Adada anne ve babasının, Defne ve Kostas’ın, gizlice buluştukları bir taverna vardır: Mutlu İncir.&nbsp;Adadaki en iyi yemeğin, en iyi müziğin bulunduğu büyülü bir yerdir burası; tüm misafirlerine birkaç saatliğine de olsa dışarıdaki üzüntülerini unutturur. Ve tavernanın tam ortasında, bu mekanı daha da büyülü kılan, bilge bir incir ağacı vardır. Savaş başlayıp güzelim başkent enkaza dönüştüğünde ve âşıklar bir bir ortadan kaybolduğunda bile her daim orada kalan bir incir ağacı. Her satırında insanların birbirlerini nasıl yabancılaştırdıklarını anlatan bu ağaç yası, savaşı ve aşkı anlatan şifalı bir göç ağıtı&nbsp;olarak durur.Roman, bizden daha uzun ömürleri olan ağaçların, insanlardan çok daha bilge olduklarını da hatırlatıyor. Ağaçlar unutmaz&nbsp;diye düşünmemiz de mümkün. Ancak haykırsalar bile biz çoğu zaman onların seslerine karşı sağırız.&nbsp;Gece boyunca ağaçların aralarında fısır fısır ne konuştuklarını merak edenlerdenseniz romanda her ağacın ayrı dili olduğu da anlatılıyor. &nbsp; “İnsanlar, canlılığı gözlerle ölçüyorlar, biz ağaçların gözleri görünür olmadığından bizim canlı olabileceğimizi anlamıyorlar ve bizim canımızın acıttıklarını hissetmiyorlar” alıntısı, hayata nasıl baktığımızı, bu dünyadaki yerimizin “insan merkezli” mi yoksa “yaşam merkezli” mi olduğunu da sorgulatıyor.&nbsp;Prof. Dr. Türker Kılıç’ın bize armağan ettiği bağlantısallık kavramı içinde bir sıcak yaz günü bir yaprak ile bir insanın eşdeş olabileceğini yeniden düşündüm. Ve kurgu veya gerçek, her romanın bir yaşanmışlık örüntüsü içinde kendi deneyimlerimizi sorgulatmaya yönelten bir gücü olduğunu...

Aposto Günsonu

Paris 2024 Olimpiyat Oyunları Seine Nehri üzerindeki tarihî açılış töreniyle başlıyor. Kazuo Ishiguro'nun yeni romanı Yaprakların Hafızası yakında okurlarla buluşacak.

📬 Açılış töreni, Yaprakların Hafızası

Hatıralarımız ve geçmişimiz, öğrendiklerimiz ve deneyimlerimiz hafızamızın kara kutusunda mı yoksa kara kuyularında mı yer alıyor? Bu soruyla Kazuo Ishiguro'nun yeni romanından incir ağacının dilinden, ağaçların duygularıyla yazan Elif Şafak'ın Kayıp Ağaçlar Adası romanına doğru yola çıkıyoruz.

Hafızanın yaprak yeşili: Kazuo Ishiguro ve Kayıp Ağaçlar Adası

Türk sinemasına ruhunu veren dayanaklar, değişen sosyoloji ve teknoloji ile birlikte Türk sinemasını ne ölçüde değiştirdi ve ortaya nasıl bir sinema dili çıkardı? Yıllarca Ankara Üniversitesi Dil-Tarih Coğrafya Fakültesi'nde Türk düşünce tarihini sosyoloji, sinema ve edebiyat üzerinden öğrencilerine aktaran Prof. Dr. Kurtuluş Kayalı Vakıfbank Kültür Yayınları'ndan çıkan Kültür Eksenli Türk Sineması Ruhunu Yitirirken başlıklı çalışmasında günümüz sinemasının ve sinema literatürünün zaaflarını tespit ediyor. Kayalı ile kültür eksenli sinemanın çerçevesini, kitapta ele aldığı Metin Erksan, Lütfi Akad ve Yılmaz Güney perspektifi üzerinden konuştuk. &nbsp; <img src="https://images.aposto.com/2024/6/5/1721385083688.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.83" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"> Son çalışmanız Kültür Eksenli Türk Sineması Ruhunu Yitirirken hangi saiklerle Türk sinemasındaki zaafları tartışmaya açıyor? Genel olarak hangi çerçevede kültürel bir yoksunluk olduğunu düşünüyorsunuz?O kitaptaki yazıların büyük bir kısmı çok yakın tarihte yayımlanmış yazılar. 1950-1960 yılları arasında şekillenen sinema, bir şekilde o dönemin başka sanat dallarına göre daha özerk bir düzlemde gelişmiş. Devlet sinemayla "anti” bir biçimde ve sadece sansür sorunu üzerinden ilgilenmiş neredeyse. Dolayısıyla o özerklik hissedilmiş. Türkiye’nin muhafazakarları da modernistleri de sinemaya soğuk bakmışlar.&nbsp;1960’lı yılların ortasından itibaren bu durum değişiyor ve biraz daha mekanik bir sinema anlayışı gündeme geliyor. 1960’lardan sonra güncel siyaset, sinemayı daha bariz bir biçimde etkilemeye başlıyor. Bu çerçevede baktığınız zaman neredeyse 1960’lı yılların ortalarına kadar kitleyle bağlantısı çok sıkı ve Türkiye’nin değişik siyasal düşünce odaklarından uzak bir sinema var. Bunlar belli ölçüde apolitik özellikler taşıyor. 1960’lardan sonra bu sinemayı değiştirme eğilimi var. Günümüze geldiğimiz ve toplumdaki değişik düşünsel eğilimlere baktığımız zaman ise hemen hemen her eğilimde milliyetçi, erkek egemen ideoloji çerçevesinden meseleye bakış ve homofobik unsurlar görüyoruz. Böyle bir kayma söz konusu olduğu için toplumu dönüştürmeye çalışmak hem ilk dönemdeki yeni sinema deneyiminde hem de en son dönemde toplumla uyumu şekillenmeyen bir biçime doğru gidiyor.Türk sinemasının dayanakları arasında bir dönem sosyolojik ayağının eksik kaldığını, ardından 70’li yıllarda toplumu “bilinçlendirmeye” kalkan propagandist sinemanın etkili olduğunu söylüyorsunuz. Buradan şöyle bir analiz yapabilir miyiz: Türk sineması için 60’lı yıllar Amerikan salon filmlerinin yansıması, 70’ler İtalyan Yeni Gerçekçiliği’nin etkisiyle politik dramanın olduğu filmler, 80’ler ise Hollywood türevi filmlerin birey üzerinden varyasyonları diyebilir miyiz?&nbsp;Evet, diyebiliriz belki ama Türkiye’de sinema üzerine konuşanlar bu Hollywood etkisinin olumsuz olduğunu ve bu etkinin 50-60 dönemi sinemasının tipik sıradan yönetmenlerinde etkili olduğunu düşünüyorlar. Türkiye’de Hollywood sinemasının, Yeni Gerçekçilik’in ve Amerikan salon filmlerinin etkileri derinlemesine düşünülmüş değil. Bunlar sadece birtakım filmlere yönelik söylenmiş şeyler. Dolayısıyla bu etkileşimden söz etmek de problemli bir şey.&nbsp;Burada iki yönetmenden söz edebiliriz: Yılmaz Güney ve Yücel Çakmaklı sinemadaki bu dönüşümü sağlayan, Türkiye’nin yapılagelen sinemasından fırlayan, o sinemadan beslenen fakat o sinemayı—her ne kadar didaktik de olsa—dönüştürmeye çalışan yönetmenler. Benim asıl söylemeye çalıştığım Yılmaz Güney sonrası, onun takipçileri olduğunu düşünen ve devrimci sinemacı olarak nitelenenler Yılmaz Güney’in bu toplumla kurduğu bağın onda biri kadar bağ kurabilmiş değil. Çok yoğun bir biçimde edebiyat uyarlamaları yapmış ve ortaya ben “devrimci” sinema yapıyorum diye çıkan yönetmenler söz konusu. Bunların içinde en bariz olarak Yavuz Özkan akla geliyor mesela. Maden, Demiryolu gibi filmler aktüel siyasetle çok bağlantılı. Veyahut Erden Kıral’ın Hakkari’de Bir Mevsim gibi filmlerini düşündüğünüz zaman da bu insanların filmleri belli bir mecraya doğru akıyor ve Türkiye’de sinema bir noktada tıkanıyor.Siz Yeşilçam’ın bu konuda özgün bir sinema dili olmadığını mı düşünüyorsunuz? Türkiye’nin kültürel kodlarıyla filizlenmiş bir sinema dilinin olmadığını mı söylemek istiyorsunuz?&nbsp;Öyle bir şey söyleyemem. Yeşilçam’da Lütfi Akad’ın, Yılmaz Güney’in, Yücel Çakmaklı’nın ve Metin Erksan’ın o güne kadar gelişen süreç içinde söylediği bir şey var. Özellikle sıradan sinema, ana noktası itibarıyla komedi ve melodrama yaslanıyor. Bunun dışında Lütfi Akad ve Metin Erksan’ın başlattığı sinema dilinin düşünsel dayanağı çok daha güçlü. Bunu farklılaştırmak açısından önemli bir husus tarihe yönelik ilgi. Lütfi Akad 1973’te “Ben marazı teşhir ederim, reçete getirmem” diyor. Yani sosyolog değil ama geniş bir sosyolojik çerçeve çiziyor. Bu çerçeve Metin Erksan’da da bariz bir biçimde var. 1970’li yıllara doğru giderken yepyeni bir sinema tasavvur edenlerin yapmaya çalıştıkları şey bir biçimde reçete getirmek.Her ülkenin kendine has bir karakteristik sinema dili olduğunu düşünürsek Türk sinemasına rengini, dilini veren hangi kültürel kodlar?&nbsp;Bu üzerinde çok tartışılmış bir durum değil. Sinema literatürü önemli bir şey ama Türkiye'de insanlar sinema üzerine çalışma konusunda problemliler. Lütfi Akad bu konuda şunu söylemeye çalışıyor:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(208, 207, 251); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(208, 207, 251); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Millet, ulusal sinema üzerine tartışırken bunun içeriğine dair düşünsel özelliği üzerinde durdu, ben ise Türk sineması üzerine tartışırken eski kültürden de beslenen bir tarzda eski ariflerin cümlelerini de kullandım.”&nbsp;</blockquote>Ulusal sinemaya sadece dil meselesi olarak bakıyor yani. Örneğin insanlara bir filmi gösterirken, diyelim ki diyaloglar hiç olmasın sadece sahnelere bakarak “Bu film bir Türk filmi” diyebiliyorlarsa biz bu dil meselesini aşmışız demektir diyor yani. Aslolan sinemada görsellikle anlatabilmek. Dolayısıyla edebi metinlerin uyarlamasının bütünüyle sadık olmayacağını görüyoruz. Halit Refiğ ve Atıf Yılmaz’a baktığınız zaman da bunu görürsünüz. Bunların çektiği filmler diğerlerinki gibi çok net güncel anlayışa tekabül edecek filmler değil. Dönemin unsurlarıyla uyuşan filmler bu yönetmenlerinki.Türkiye'nin kültürel, politik, sosyolojik sorunları sinemasına yansımıyor mu sizce? Özellikle günümüz Türk sinemasına baktığınız zaman bir Türkiye fotoğrafı görülemediğinden söz edebilir miyiz?Bana göre görülmüyor. Bir biçimde bir etkileşim çerçevesinde olabilir bu. Sinema, sosyal ve sosyolojik bir olay. Nasıl ki 1960’lı yıllarda edebiyat uyarlamaları çok fazla gündemdeyse, 1990’lı yıllardan sonra Türkiye’de festival filmleri uluslararası başarıyı çok bariz bir biçimde öne çıkarıyor. Başarının ana ekseninde devletten destek var, daha sonra da dış destek var. Kitapta da belirttiğim gibi Brezilyalı bir yönetmen bir Hollywood filmi çekmek istemem diyor çünkü ortak yapımlara baktığınız zaman bunun ne filmi olduğunu anlamak güç.&nbsp;Türkiye’de de bu festival filmleri, hakikaten çok problemli filmler. Normalde seyredilmese de festivallerde tıkış tıkış seyredilen filmler. Bu durumun sosyolojik olarak fotoğrafının olması bizatihi yönetmen tarafından da düşünülmüyor. Mesela Hamam filmini düşünecek olursak Türkçe altyazılı İngilizce ya da İtalyanca diyaloglu film gündeme geliyor.&nbsp;En son durum daha vahim. Tolga Karaçelik’in Ekim ayında gösterime girecek filmi için yönetmenin bizatihi kendisi bu tipik bir Amerikan filmi diyor. Senaryosu New York’ta İngilizce olarak yazılmış diyor. Böyle bir eğilimin gelip tıkandığı nokta burası. Bunları düşündükçe Ferzan Özpetek ve Fatih Akın’ın yine de “Allahı var!” diye düşünüyorsunuz. Bu coğrafyanın sineması ve kültürüyle daha çok bağlantıları olduğunu düşünüyorsunuz. Ferzan Özpetek 2000’li yılların başlarında melodram çekerken ben Atıf Yılmaz’dan etkilendim demişti.Bugünün Türk sinemasını uluslararası arenaya çıkaran Batılı festivallere film yapan bir kuşak var artık. Bu filmlerin geneline baktığınız zaman bir Türkiye fotoğrafı çeken filmler. Bu filmlerde oryantalist bir tavır sezinliyor musunuz ya da Türkiye'yi resmederken sosyolojik kodlarda yanlış resmettiklerini mi düşünüyorsunuz?&nbsp;Kurak Günler filmine baktığınız zaman son dönem Türkiye fotoğrafının politikleşmiş bir çerçevede gündeme geldiğini görüyorsunuz. Mesela oradaki kasaba farklı bir kasaba. Aynı şekilde Nuri Bilge Ceylan’da da aynısını görüyoruz. Tamamen fotoğraf üzerine bina edilmiş bir hikaye olduğunu görüyorsunuz. Türkiye’nin sinema ve kültürel geçmişinden beslenen filmler de var tabii bunların arasında. Şöyle bir karşılaştırma yaptığınız zaman Zeki Demirkubuz’un filmleri çok daha gerçekçi ve fazla bir şekilde Türkiye fotoğrafı veriyor. Masumiyet’ten Hayat filmine kadar çok daha Türkiye gerçeğiyle ilişkili filmler. Yani iyi kötü sosyolojik ayağı var bu filmlerin.

Sinema üzerine yazılarıyla Türk sinemasının kültürel kodlarını ve dayanak noktalarını sosyolojik bir gözlemle ortaya koyan Prof. Dr. Kurtuluş Kayalı ile Vakıfbank Kültür Yayınları'ndan çıkan son çalışması "Kültür Eksenli Türk Sineması Ruhunu Yitirirken"i masaya yatırdık.

Kurtuluş Kayalı ile: Türkiye'nin ruhu, beyazperdeye nasıl yansıyor?

Edebiyat sayesinde nefes alanlar ve başkalarının hayal gücüne tahammül edemeyenler. Son zamanlarda edebiyata dair bu iki yaklaşım birbiriyle yarışırken, sorun edebiyatın sıradanlaşmasında mı, siparişle yazılan kitaplarda mı, yoksa yapay zekanın yükselişinde mi?

Başkalarının hayal gücü: Edebiyat giderek sıradanlaşıyor mu?

Gençliğin taze baharında doğru kavrayamadığım piyeslerindeki lirik cümlelerini seslendirmeye çalışırken kadim zamanlardan süzülüp gelen ruhu, titrek hayallerime eşlik ederdi. Havada asılı kalmış gibi ansızın biten tumturaklı cümlelerine bakakalırdım. Ne yaşadığı çağda ne de sonraki 500 yıl boyunca kimsenin tam olarak tanımadığı o yüce “hayaleti” tahayyül etmek eğlenceli bir oyundu doğrusu. Borges’in dediği gibi güzel bir dize insanı gerçekten de yüksek sesle okumaya davet ediyordu.&nbsp;Shakespeare seven, onu her yönüyle merak eden herkesin iyi bildiği gibi ebedi şöhretini sadece güzel söz söyleme sanatına borçlu değil elbet. Hakkında yazılan binlerce kitaba, eleştiriye, akademik incelemeye, değerlendirmeye, efsaneye rağmen hâlâ pek çok yönüyle “bilinmeyen”&nbsp;olarak kalabilen tek yazar olduğu söylenebilir. “Bin yılın yazarı” yakıştırmasının esas sebebi, hem kendisinin hem de yarattığı karakterlerin fazla “gerçek” olması.&nbsp;Eleştirmen Harold Bloom’a göre Shakespeare’in oyunları “insanın icat edilmesinin” birebir ifadesi. İçgörüsü böylesine güçlü karakterler yaratabilmek için arzu, ihtiras, kin, intikam, ıstırap, korku ve zaaflar gibi insanı şekillendiren duygu çeşitliliğini bütün çelişkileriyle yaratıcı oyunlara yansıtabilmesi insanı anlatmaktaki benzersiz maharetini gösteriyor. Ve elbette bilincimizi, benliğimizi kavramadaki yolu nasıl inşa ettiğini.&nbsp;Kaderin çatallanan yollarını değiştiren sürprizleri, dilinin tekinsiz kıvrımlarıyla şiirin doğasına davet eden anlatımı, benzersiz karakterlerinin trajik sonlarıyla aslında “gizemli” addedilen ruhunu olabildiğince çıplak bırakmış Shakespeare. İnsanlık hallerine, hayata, sanata, dünyaya böylesine açık ve cesur metinler yazabilen bir şairin, oyun yazarının kuytusuna sokulma çabasındaki paradoks ironik değil mi?&nbsp;Peki, ilginç olmayan vasat bir hayat hikayesine sahip olduğu, çok kitap okumadığı, dolaşımda olan eserlerden malzeme toplayıp o müthiş enerjisiyle tarihî oyunlara, komedilere, trajedilere, şiirlere, sonelere dönüştürebildiği söylenen birinin hayal gücü ve edebi olmayan kimliği hakkında insanlık neden bu kadar çok düşündü?&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yüzlerce farklı cevabı olabilir. Benimki basit: Efsanelerle, tarihle, mitlerle beslediği hikayeleri, karakterleri hayatın olağan akışında gerçek kılabilme yeteneğinin özünü merak ettiler.&nbsp;</li></ul>Daha da sıradan olanı, oyunlarını iyi bir iş insanı becerisiyle oyuncularla beraber dönemin tiyatrolarında sahneleyebilmek. Biletleri halka satabilmek. Dramatik değerlendirmeler yaparken yeteneğinin bu boyutunu biraz küçümsüyorlar sanki. Tiyatronun sahibi, yöneticisi, oyun yazarı ve hatta kimi zaman oyuncusu olan Shakespeare, sadece Kraliçe 1. Elizabeth ve saraylılar için piyes yazmıyordu elbet. Edebiyat tarihçisi Eliot Engel anlatıyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(208, 207, 251); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(208, 207, 251); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Shakespeare’in tiyatrosu Thames nehrinin güney kıyısında, Londra’nın oldukça berbat bir mahallesindeydi. Buranın gündelik ahalisi fahişeler, soyguncular ve katillerden oluşuyordu… Hayatını kazanabilmek amacıyla halk için de yazması gerekiyordu. Halk ise genellikle cahildi; bu yüzden mümkün olduğunca düşük düzeyde birilerine hitap edecek biçimde yazmalıydı. Araştırmacılar Shakespeare oyunlarını izleyen ahalinin yüzde 40’ının ancak günümüzdeki ortaokullara denk bir eğitim almış olabileceğini söylüyor. Yine de izleyici Shakespeare’i seviyordu ve piyesleri tıklım tıklım doluyordu. Yoksul ve cahil halk eğlence için adam başı bir peni ayırabiliyordu.”&nbsp;</blockquote>Bilinenlerin üzerinden yüzyıllar geçmiş olmasına ve hakkında yapılan yorumlar çoğalmasına rağmen belirsizlikler onu daha da “kutsal” kıldı. Mektupları, günlükleri, hatıratı, söyleşileri, notları, müsveddeleri bugüne kalabilseydi ve eğer biyografi yazarları bütün o belgeleri tarasalardı umdukları “tanrısal” kişiliğe ulaşamayacaklardı. Bir-iki sıkıcı bürokratik belge (doğum yeri, okulu, vaftiz olduğu, evlendiği, çocuklarının dünyaya geldiği tarihler) kendinden sekiz yaş büyük bir kadınla evlenmesi (Anne Hathaway), annesinin bir çiftçinin kızı olması, babasının tüccarlığı. İkiz çocuklarından erkek olan Hamnet’in 11 yaşındaki ölümü ve bazı tuhaf söylentiler. Bir de satın aldığı mal, mülk ve parayla ilgili açtığı davalara dair kağıt parçaları.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Shakespeare uzmanları hayatının ilk 30 yılını hakkındaki “mitlerle” doldurmaya çalışsa da geriye kalan büyük boşluğu anlamlı kılan, oyunlarından ve şiirlerinden asırlardır süzülen gerçeklik hissi.&nbsp;</li></ul>O hissi içselleştirmek için oyunlarını okuyabilir, duyguları vantrilok misali uyandıran muhteşem replikleriyle oyuncuların coşkusuna eşlik edebilir, oyunlarından uyarlanan filmleri izleyebilir ya da biyografilerinden birkaçını okuyabilirsiniz.&nbsp;“Shakespeare’den iki yüz yıl önce yazılmış olmasına karşın hiç kimse ‘Canterbury Hikayeleri’nin yazarı o mudur değil midir diye sorgulamıyor. Hayır, mesele başka: Shakespeare’in ölümsüz piyeslerinin yazarı olmayacağını iddia edenlerin yaklaşımları fena halde züppelik” diyen Elliot Engel’e katılıyorum.&nbsp;Hayatı hakkında bilinmeyenlerin bolluğuyla nedeniyle güvenilmeyen malzemelerle uğraşmak yerine (Onların toplandığı bir kitap da var; Shakespeare Mythos - E. K. Chambers) dili ve şiirsel yeteneği, eserlerinin tarihsel çerçevesi, oyunlarının temaları, karakterleri, tiratları ele alan bir kitap okumak başlangıç için isabetli bir tercih olabilir.&nbsp;Yetişkinler İçin Shakespeare’in (Shakespeare Hakkında Bilmeniz Gereken Her Şey) iddiası uzmanlık değil. Yazarları Elizabeth Foley ve Beth Coates keşfettikleri ilginç olgu ve hikayeleri paylaşma arzusuna kapılmış okurlar olduğunu söylüyorlar. Bu yaklaşımı da önemsiyorum. Yazının başından beri anlattığım kaotik gerçeklik, onun duygu dünyasıyla, edebi dehasıyla tanışmak isteyen okuru kolayca vazgeçirecek kadar meşakkatli. O yolun neden yorucu olabileceğini başında açıklıyorlar;&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(208, 207, 251); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(208, 207, 251); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Ozanımızla ilgili kötü bir başlangıç yapmışsanız bu sizin onunla yetişkinlikteki buluşmalarınızı da etkileyebilir. Kış Masalı’nı izlerken uyukluyor musunuz? Romeo ve Juliet’teki parmak ısırtacak olaylar kafanızı mı karıştırıyor? Kral Lear ve Othello’nun ünlü tiratlarındaki laflar içinde kaybolup duruyor musunuz? Merak etmeyin bu konuda yalnız değilsiniz. Günümüzde okula giden her çocuk İngilizce derslerinde bir şekilde Shakespeare’in yapıtlarıyla mutlaka karşılaşıyorsa da Birleşik Krallık’taki yetişkinlerin çoğu bir ya da iki oyunundan fazlasını görmemiştir. Üstelik yakınlarda yapılan bir araştırma sonucunda 18-34 yaş arasındaki İngilizlerin yüzde beşinin Shakespeare’in en ünlü oyununun ‘Sindrella’ olduğunu zannettiği, aynı grubun yüzde ikisinin ise ünlü ozanın kurgusal bir karakter olduğuna inandığı ortaya çıktı.”&nbsp;</blockquote>1616 yılındaki ölümünden itibaren İngiliz edebiyatı tarihindeki en büyük yazar olarak kabul edilen Shakespeare’in eserlerinin Birleşik Krallık’taki tanınırlık seviyesi buysa dünyadakini tahmin etmek zor değil. Oysa garip bir şekilde herkes tarafından çok iyi bilindiği varsayılır. Eski ya da Orta dönem İngilizcesinin değil de Modern İngilizcenin ilk büyük yazarı olması da şaşırtıcı.&nbsp;Yaşadığı dönemin toplumsal dinamiklerini, oyunları aslında onun yazmadığını söyleyenlerin iddialarını ve karşıt görüşlerini, çehresini değiştirdiği İngiliz tiyatrosunun geleneklerini, çağdaş yansımalarını, icat ettiği kelimeleri ve deyimleri, espri anlayışını, komedyaların, tarihî oyunların, tragedyaların işleyişini içeren metinlerin kolayca okunup anlaşabildiği bir kitap hevesli okurun/seyircinin bakışını da esnetecektir. Piyeslerin olay örgüsünün veya temalarının anlaşılır anlatımı, Hamlet’in gizli hayaleti olduğu söylenen büyük bir ozanın edebi dünyasını kavramak için yeterli olmayabilir ama mutlaka işlevsel bir yol haritası çizer.&nbsp;Belki okuduğunuz bilgece sözlerini kendinize fısıldar ya da Hamlet’i kendi dilinden ilk okuduğumda hissettiğim gibi onun bir parçası olduğunuzu düşünürsünüz. O artık sadece bir oyun karakteri değil bizle birlikte her daim yaşayan bir insandır. Tıpkı yazarı gibi tam anlaşılmamış olduğu için gerçekliğine içtenlikle inandığımız biridir belki. O vakit Menon’un söylediği gibi “Hepimiz Hamlet’iz; onun gibi her şeyi erteleyerek, yüzümüzü maskeleyerek yaşıyoruz” dersiniz.&nbsp;Eleştirmenlerden bazıları, kendine hiç benzemeyen yüzlerce karakter yaratan Shakespeare’in, Hamlet’i konuştururken ona kendi yüreğindekileri söylettiğine, yaşamını en iyi yansıtan karakter olduğuna inanıyor. İlk defa 1602’de sahnelenen Hamlet karakteri, söylendiği gibi ilk modern insansa Shakespeare aslında kimdi? Ya da Shakespeare sahiden nasıl Shakespeare oldu?&nbsp;1709’da hayatını anlamak isteyen, oyunlarının ilk baskısını hazırlayan Nicholas Rowe’dan bu yana Shakespeare’in hayatı ve eserleri hakkında binlerce kitap yayımlandı ancak hâlâ hiçbiri onun ölümsüz mısraları ve oyunları kadar etkili değil. Beş asır sonra insanların kaynağını tam bilmedikleri &nbsp;şu replikleri gündelik hayatta şakalaşmak için kullandıklarını bilseydi epey şaşırırdı herhalde. Bu da hakiki sanatın acı ironisidir belki.&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(208, 207, 251); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(208, 207, 251); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Var olmak ya da olmamak; bütün mesele bu;&nbsp; Zihnimizin katlanması mı soylu olur;&nbsp; Acımasız kaderin taşlarına, oklarına,&nbsp; Yoksa silahlanması mı, karşısındaki belâ denizlerinin&nbsp; Bitmesi için direnmesi mi? Ölmek uyumak,&nbsp; Dahası yok; uyuyarak bitirebiliriz Yürek acılarını ve binlerce sarsıntıyı..” (Hamlet, Üçüncü Perde, Birinci Sahne)&nbsp;</blockquote>Borges hatırlatıyordu:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(208, 207, 251); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(208, 207, 251); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Rastlantılar veya yazgı Shakespeare’in karşısına her insanın bildiği türden önemsiz, korkunç şeyler çıkarmış. O bunları öykülere, o düşleri kuran renksiz adamdan çok daha canlı, birçok kuşağın dillerinden düşürmeyecekleri mısralara, sözlü müziğe dönüştürmeyi başarmış.”</blockquote>O muhteşem sözlü müziğin ebedi yankısını duymak isteyenler için Shakespeare’in hayatının belgelerinden daha kıymetli olan eserlerinden süzülüp yaşamaya devam eden kelimelerin anlam dünyasıdır. Gerisi hayal gücünün karanlık kuyusunda biriken uğultular.

TFF seçimlerinde Büyükekşi'nin kaybetmesini, "Erdoğan'ın adayı kaybetti" şeklinde yorumlamak doğru mu? Shakespeare’in hâlâ pek çok yönüyle “bilinmeyen” kalabilmesinin sırrı nedir?

📬 TFF seçimleri, Shakespeare’in müphem belleği

Vasat bir hayat hikayesine sahip olduğu, çok kitap okumadığı, dolaşımdaki eserlerden malzeme topladığı söylenen birinin hayal gücü ve edebi olmayan kimliği hakkında insanlık neden bu kadar çok düşündü?

Shakespeare'in müphem belleği

Avrupa'da aşırı sağın ve zaman zaman ırkçılığa yaklaşan milliyetçilik eğilimlerinin yükselişi, dünyada siyaset sahnesinin gidişatına yönelik yeni soruları da beraberinde getiriyor. Haziran ayındaki Avrupa Parlamentosu seçimlerinde aşırı sağcı blokun gücünü artırmasının ardından Fransa'da Macron'un Parlamento'yu feshetmesi ve ardından ilk turda Marine Le Pen’in aşırı sağ partisi Rassemblement National’in (Ulusal Birlik Partisi-RN) zafer kazanması, ikinci turda işler tersine dönse de Avrupa siyasetinin temelden sorgulanmasına neden oldu. &nbsp;Göçmen ve mülteci politikalarının Avrupa'nın demografik yapısını değiştireceği kaygısı ile paralel ilerleyen aşırı sağın etkisi, Türkiye'de de ayrı şekillerde kendisini hissettiriyor.&nbsp;Bu hafta Türkiye'de ve dünyada aşırı sağ politikalara sosyoloji, psikoloji ve siyaset biliminin çerçevesinden bakan, gidişatı anlamlandırmamıza yardımcı olacak kitaplardan bir derleme hazırladık.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Avrupa'da Güçlenen Aşırı Sağ Partiler | Uğur Burç Yıldız | Detay&nbsp;</h3>Avrupa ülkelerinde aşırı sağ partilerin güç kazanmasında, hem genel nedenler hem de her ülkenin kendisine özgü koşulları etkili. Bu genel nedenler arasında 11 Eylül saldırılarının Müslümanlar aleyhine yaratmış olduğu atmosferden 2008 finansal krizine, IŞİD’in yaratmış olduğu terör korkusundan "Arap Baharı" sonrası artan mülteci hareketliliğine birçok neden var.Aşırı sağ partiler, özellikle göç ve ekonomi konularında merkez partilerin yetersiz kaldığı iddiası üzerinden güçlerini artırıyor. Merkez partiler ise daha fazla seçmen kaybetmemek için zaman zaman aşırı sağ partilerin mülteciler ve Müslümanlar üzerinden kurduğu propagandaları çalma yoluna gidiyor. Böylece bu söylem, Avrupa çapında meşruiyetini sağlamlaştırıyor.Uğur Burç Yıldız, bu çalışmada Almanya, Avusturya, Fransa, Hollanda, İngiltere, İspanya ve İtalya’ya odaklanarak bu ülkelerdeki aşırı sağ partilerin kuruluş süreçlerini, gelişimlerini, propagandalarını ve seçim başarılarını analiz ediyor.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Günümüzde Aşırı Sağ | Cas Mudde | Nika Yayınevi&nbsp;</h3>Aşırı sağ, siyasetin çeperlerinde gezindiği onlarca yıldan sonra, bir intikam duygusuyla geri döndü. Brezilya, Hindistan ve ABD gibi dünyanın üç büyük demokrasisinde radikal sağcı liderler iktidara geldi. Avrupa’da da aşırı sağcı partiler güçlerini ve desteklerini artırmaya devam ediyor. Siyasi aşırılıkçılık konusunda dünyanın önde gelen uzmanlarından olan Cas Mudde, tam da zamanında çıkardığı bu kitabında, savaş sonrası gelişen aşırı sağcı siyasetin dördüncü dalgasına genel bir bakış sunuyor. Mudde, aşırı sağcı ideolojiyi ve örgütlenme biçimlerini tarihsel bir bakış açısıyla özetliyor. Aşırı sağın yükselişine verilebilecek yanıtlarsa kitabın kayda değer bir kısmını oluşturuyor.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Faşizmin Doğası | Roger Griffin | İletişim Yayınları&nbsp;</h3>Faşizmin sosyo-tarihsel ve ideolojik yapısı hakkında akademik dünyanın önde gelen isimlerinden Roger Griffin, bu kitapta, Avrupa'dan Asya'ya, Japonya'dan Latin Amerika'ya kapsamlı bir faşizm dökümü yapıyor. Ancak tarihsel bir bilgi yığını oluşturmak yerine faşizmin mevcut siyasi düzenlerde nasıl yeni bir angajman arzusu yarattığı ve bu arzuyu tatmin etme iddiasını nasıl temellendirdiği üzerine etraflı bir tartışma yürütüyor.&nbsp;Griffin, her biri kendi içinde çeşitli özgünlükler taşımakla beraber, faşist hareketlerin propaganda, dil ve siyasal varoluşları arasındaki ortaklıklara eğiliyor. Tüm bu analizlerinde "arındırıcı millî yeniden diriliş" (palingenesis) temasının öneminin altını tekrar tekrar çiziyor.&nbsp;<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Uluslar ve Milliyetçilikler | Jean Leca | Metis Yayınları &nbsp;</h3>Uluslar ve Milliyetçilikler,&nbsp;1980'lerde giderek tırmanan milliyetçi dalganın ardından yazılmış bir kitap. Bu nedenle, milliyetçilik literatüründe henüz geniş biçimde yer almamış, çoğunlukla birer gazete haberi olarak okunan olguları süregiden tartışmaların odağına yerleştirmek gibi bir üstünlüğe sahip...Kitabın ilk bölümünde ulus-devletin tarihi, yurttaşlık ve milliyetçilik kavramları, demokrasiyle ulus arasındaki ilişki tartışılıyor. İkinci bölümde ise milliyetçiliğin çeşitli ülkelerde aldığı biçimlere, neden olduğu çatışma ve savaşlara dair örnek hikayeler anlatılıyor. Özellikle üçüncü dünya ülkelerine eğilerek, bir dışlama ve meşrulaştırma aracı olarak milliyetçiliğin nasıl ortaya çıktığı ve işlediği araştırılıyor.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Milletler ve Milliyetçilik | E. J. Hobsbawm | Ayrıntı Yayınları&nbsp;</h3>19. ve 20. yüzyıl tarihi denince akla gelen ilk isimlerden biri olan E. J. Hobsbawm, Milletler ve Milliyetçilik’te milletin icadını, tam da yok olmaya başladığı bir tarihsel andan geriye bakarak anlatıyor. Kitap, artık milliyetçiliğin tarihine ilişkin bir klasik hâline gelmesinin yanında, bir Marksist tarafından milletlerin gelişimi üzerine yazılmış en iyi çalışmalardan biri olma özelliğini taşıyor.Hobsbawm, milletin nesnel ya da öznel, sabit bir tanımının verilemeyeceğini çünkü tamamen modern bir kurgu olduğunu ve sürekli değişen bir yapısı bulunduğunu belirtiyor. Böylece milletlerin “hakiki” bir etnik temele dayanıp dayanmadığı tartışmasını bir kenara bırakıp, kavram olarak milletin politikadaki ve toplumdaki değişim ve başkalaşımlarının izini iki yüzyıl boyunca sürüyor.&nbsp;Yazar milliyetçiliği, siyasal ve milli birimlerin örtüşmesi gereğini savunan bir hat olarak tanımlayarak yola koyuluyor. Yaygın yaklaşımı izleyip İrlanda veya Polonya gibi ezilen milletlerden yola çıkmak yerine öncelikle Fransa ve İngiltere gibi en erken ulus devletleri ele alıyor ve bu milletlerin icadını aslında hiç de bilmediğimizi gösteriyor.&nbsp;Milletin sınırları içindeki nüfusun farklı sınıflara ayrıldığını ve dolayısıyla insanların aynı millî deneyime sahip olmadığını savunan Hobsbawm, bu noktada milliyetçiliğin tarihinin hep yukarıdan yazıldığını da hatırlatıyor.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Avrupa'da Irkçılık | Mehmet Taş | İmge Kitabevi &nbsp;</h3>Avrupa'da azınlıklar ve göçmenler, aşırı sağın saldırıya dönüşen tehditleri altında yaşıyor. Son birkaç yıldır hükümetler de bu ortamdan yararlanarak az gelişmiş ülkelerden gelen göçmenleri durdurmak ve azınlık haklarını budamak için gerekli yasal değişiklikleri uygulamaya sokuyorlar.&nbsp;Avrupa'da ırkçılık ve aşırı sağ partiler üstüne sayısız kitap ve makale yazıldı. Bazı üniversiteler bu konuları araştırmak için özel bölümler açtıkları gibi, aynı konuları araştırmayı hedefleyen birçok enstitü kuruldu. Bu çalışma, bu sayısız kaynağın en güncel olanlarının bir özeti. Bu kapsamda, kitapta ırkçılığın değişen yüzü, nedenleri, ırkçı terörün ilişkileri, aşırı sağ, aşırı sağın üye ve örgüt gücü ile bu partiler içinde barınan sosyal akımlara yönelik soruların açık ve ayrıntılı yanıtlarını bulabileceksiniz.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Neo Faşizmden Popülizme | Cihan Uzunçayır | Liberus Yayınları&nbsp;</h3>Kitap, aşırı sağ çalışmalarına birkaç farklı yönden katkı sağlamayı amaçlıyor. Öncelikle seçmen, parti ve siyasi fırsat yapısı boyutlarını ayrı ayrı ele almayıp tüm bu boyutları birbiriyle etkileşim hâlinde faktörler olarak birarada analiz etmeyi hedefliyor.İkinci olarak genellikle gözardı edilen savaş sonrası dönem koşullarıyla, yeni aşırı sağ partilerin ortaya çıkmasına imkan sağlayan 1980 sonrası koşulların farklılığı seçmenler, partiler ve siyasi fırsat yapısı bağlamında değerlendirme kapsamına alınıyor. Böylece Cihan Uzunçayır, ortaya koyduğu analiz çerçevesiyle sadece aşırı sağ partilerin yükselişini açıklamıyor, aynı zamanda onları başarısız kılan koşulları da bize gösteriyor.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Avrupa Benim (Batı Avrupa'da Aşırı Sağın Yükselişi) &nbsp;- Zeynep Atikkan – Metis Yayınları&nbsp;</h3>Gazeteci Zeynep Atikkan, beş yıl boyunca Avrupa başkentlerinde yeni popülist sağın nasıl ve neden yükselişe geçtiğini anlamak için farklı görüşten kişilerle yüz yüze söyleşiler yaptı. Avrupa’nın aşırı sağcı, radikal sağcı ya da yeni-popülist diye tanımlanan partilerinin liderlerine, çokkültürlülük, göçmen politikaları, Avrupa Birliği’nin geleceği, İslam ve Avrupa gibi temalarda sorular yöneltti.Aşırı sağın gelişimini ülke ülke inceleyen Atikkan, özellikle bu yıl yapılan Avrupa Parlamentosu seçimlerinde sağladıkları oy artışından sonra bu partilerin artık marjinal ya da geçici vakalar olarak görülemeyeceğini, Avrupa alanı üzerinde doğrudan söz sahibi hâline geldiklerini vurguluyor.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Göçmen Tartışmaları Bağlamında Avusturya, İsviçre ve Macaristan'da Aşırı Sağ Partilerin Yükselişi Hakkında – Erhan Akdemir, Yasin Gülyüz | Taşhan Kitap Yayınları&nbsp;</h3>Bu çalışma; Avusturya, İsviçre ve Macaristan'daki aşırı sağın yükselişe geçmesinde etkili olan dinamikleri ve bu dinamiklerin söz konusu ülkelerdeki aşırı sağ partilerin oy oranlarının artış etkisini analiz ediyor. 2000'lerden önce minimal ve bölgesel düzeyde kalan göçmen ve yabana düşmanlığı sorunu, 11 Eylül ve sonrasında meydana gelen terör saldırıları ve göç dalgasıyla beraber Avrupa genelinde tartışılan bir konu hâline geldi. Aşırı sağ partiler, ülkelerindeki "mağdur" çoğunluğun haklarını ve refahını korumanın yolu olarak "istilacı" yabancıları ülkelerinden uzaklaştırmayı hedeflemeye başladı. Bu doğrultuda çalışma, Avrupa'da yükselen aşın sağ partilerin seçim başarılarının ve yabancı düşmanlığının etkilerini incelemeyi ve analiz etmeyi amaçlıyor.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Milliyetçiliğin Kara Baharı | Tanıl Bora | İletişim Yayınları &nbsp;</h3>Bugüne kadar milliyetçilik, geri çekilmek bir yana yeni formlar altında, eski hâllerini güncelleyerek var olma "becerisi"yle insanlığı tehdit etmeyi sürdürdü. Kitabın gözden geçirilmiş son baskısında Türk milliyetçiliği yine başrolde... İktisadi ve modern çağın kendine mahsus/kendini geliştiren dışlama politikalarıyla halklar, etnik kimlikler, cinsiyetler arasındaki farkı, eşitsizliği işaret ederek kendi yaşam alanını genişletiyor. Bu bir “kara bahar”: Milliyetçi çatışmalar, düşmanlaşmalar büyük yıkımlara yol açıyor; bin türlü sorun yüküyle biriken öfkeler, kendi gibi olmayana karşı beslenen “millî” hınçların potasına akıtılıyor; toplumlar “millî birlik” adı altında teksesli korolar olmaya zorlanıyor; tek "sahici" kimlik olarak millî kimlikler iş görüyor...

"Seçimler Yılı" olarak adlandırılan 2024'te aşırı sağın yükselişi en çok tartıştığımız konuların başında geldi. Hobsbawm'dan Tanıl Bora'ya, bu yükselişin arkasında yatan nedenleri sosyoloji ve siyaset bilimi çerçevesinden anlamanıza yardımcı olacak 10 kitap. 

Aşırı sağı anlamak: 10 kitaplık bir seçki

Yazı: Seza Yılancıoğlu1970’li yıllarda, yazın hayatında kendi eksenini oluşturan, kişisel olanla politik olanın iç içeliğini okuyucuya aktaran Adalet Ağaoğlu'nu 14 Temmuz 2020'de kaybetmemizin üzerinden 4 yıl geçti.“Yazarlığımı Cumhuriyet devrimlerine borçluyum” diyen, Cumhuriyet döneminin siyasal, sosyal, kültürel olaylarının tanığı Adalet Ağaoğlu, yaşanan toplumsal/siyasal olaylar karşısında duyduğu tedirginliği hem romanlarında hem de yazılarında dile getirmişti. Ancak özellikle Cumhuriyet'in 50. yılında yayımlanan "Dar Zamanlar Üçlemesi"nin birinci cildi Ölmeye Yatmak, 1960 askerî darbesini, 1961 Anayasası'nı ve 1968 öğrenci olaylarını sorgulamak için yazılmıştı.Ağaoğlu, Ölmeye Yatmak romanında, kişilerin gündelik yaşamlarından esinle çağdaş Türkiye’nin tarihsel ve sosyolojik bir tablosunu resmeder. Burada en önemli faktör insanın, yaşadığı dönem ile kurduğu ilişkidir.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kendisi de 1961 Anayasası taraftarlarından olan yazar, Ankara’daki Atatürk Bulvarı'nda yapılan bir yürüyüşe katılmıştı. Bulvarın iki tarafında toplanan halk, göstericileri alkışlarla desteklemiş ancak onlarla birlikte yürümemişlerdi. Ağaoğlu, bu olayı “Eğer halk gerçekten laik cumhuriyeti benimseseydi, onlar da bizimle yürürlerdi” sözleriyle yorumlamıştı.</li></ul>Ölmeye Yatmak'ın olay örgüsü Aysel karakteri etrafında gelişir. Kuşağının özgür kadınını temsil eden Aysel, olayları düşünme, yaşama, irdeleme şekliyle Türk romanına yeni bir boyut, yeni bir bakış açısı getirir. Adalet Ağaoğlu’na çok benzeyen bu karakter ile “yeni insan” modeli, "Cumhuriyet projesi" incelenir. Kadının ikinci planda tutulduğu bir toplumda Aysel; tensel, cinsel, toplumsal olarak kadının özgürleşmiş hâlidir. Aysel’in kendisini özgürleştirmek için “ölmeye yatması” ise Cumhuriyet'in yeni kuşakları için “doğmaya yatmaktır.”Yaşamında her şeyi büyük mücadelelerle kazanan Doçent Aysel, cinsiyetinden dolayı kendini göstermek için hep daha fazlasını başarmak zorundadır. Bu düşüncelere varoluşçu açıdan yanıt vermek adına öğrencisi Engin ile bir cinsel birliktelik yaşar. Olaydan birkaç gün sonra intiharı düşünerek başkentin lüks otellerinden birine gider, odaya yerleşir, ölmek üzere yatağa yatar.&nbsp;Aysel, kendisine yönelttiği ahlaki sorgulamanın, politik düşüncelerinden dolayı üniversiteden aldığı kınama cezasının ve Engin ile ilişkisinin ağırlığından ölüme yatarak kurtulmak ister ama 87 dakikalık dar bir zaman dilimi içinde ölümden çıkışı bulur. Burada en temel mesele, özgür iradenin karakter için ölümü düşündürecek kadar ağır hâle gelmesidir. Ne var ki ölüm ona pek yakın değildir. Tüm geçmişi tek tek zihninde canlanır, neden ölmek istediğini sorgular, sorunun yanıtını bulamadığı an yataktan kalkar, giyinir ve otel odasını terk eder.&nbsp;Olay şimdiki zaman ile yakın ve uzak geçmiş arasında sürekli gelgitlerle anlatılır. Geriye dönüşler okuyucuyu Aysel’in çocukluk, gençlik ve üniversite yıllarına götürür. Uzak geçmiş, modern Türkiye’nin 1933-1973 yılları arasındaki siyasal-sosyal olaylarını anımsatır. Fondaki bu olaylar, karakterlerin yaşamındaki kişisel ayrıntılar kadar öne çıkar. Bir saatten kısa bir zaman diliminde Cumhuriyet’in (1938-1968) 30 yılı, Aysel’in iç konuşmaları ve rüyalarıyla irdelenir.Adalet Ağaoğlu, zamanlar üzerine kurguladığı biçemle toplumdaki tarihsel ve siyasal çelişkiyi sorgular. Anlatıcı kişileri gözlemler, betimler, yavaş yavaş sözü başkalarına bırakır: Kahramanlar duygularını, izlenimlerini iç konuşma ya da serbest dolaylı anlatımla ifade eder.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Rabia’nın Dönüşü</h2>Toplumun nabzını tutan Ağaoğlu, 1980 askerî darbesi sonrasında ülkenin toplumsal ve siyasal yapısındaki değişimlerin sancılarını ise 1995 yılında kaleme aldığı Rabia’nın Dönüşü anlatısında mercek altına alır. Gönderme yaptığı Rabia, Türk edebiyatının öncü kadın yazarlarından Halide Edip Adıvar’ın (1882-1964) 1936 yılında kaleme aldığı Sinekli Bakkal&nbsp;romanının baş kahramanıdır.&nbsp;Sinekli Bakkal’ın (1936) Rabia’sı güzel hayaller içinde mutluluktan uçarken Adalet Ağaoğlu’nun kaleminde kurgulanan (1995) Rabia büyük bir kaos içinde yurduna döner. Anlatıcı, boğaz kıyısında yürürken Rabia’nın dönüşü hakkında yapılan yorumları düşünür ve “kara-mavi kitle” olarak tanımladığı Rabia’nın gölgesini yanında bulur. Rabia, yaşananların dışarıdan göründüğü gibi olmadığını; Osman’ın (İtalyan kocası Peregrini) kendisine boyun eğen birini aradığını söyler ve kaybolur.&nbsp;19. yüzyılın özellikle son çeyreğinde “Batı” hayranlığının filizlendiği toplumda Hafız Rabia’nın piyano öğretmeni Osman ile evliliği, Doğu-Batı/Müslüman-Hıristiyan ilişkisini simgeler. Katolik kökenli İtalyan Peregrini’nin Müslüman oluşu, Osman adını alması; Batı’nın Doğu toplumunun yaşam tarzı, devlet yapısı özelliklerini öğrenme arzusunu vurgularken Rabia’nın İtalya’ya yerleşmesi de Doğu insanının Batı’ya hayranlığını göstermektedir. Olay örgüsündeki zaman aralığının bir yüzyıl olduğunu unutmamak gerekir.&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(208, 207, 251); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(208, 207, 251); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Gâvurun Osman’ı bana sahiden tutkun sandınız (…) onun tek aşkı, tek isteği insanı istediği şekle sokabilmektir.”</blockquote>Adalet Ağaoğlu, Rabia’ya bu cümleyi kurdurarak 1980 askerî darbesi sonrasında özellikle 1990’lı yıllardan itibaren Batı’nın Türkiye’ye bakışını irdelemektedir. Rabia’nın dönüşünün uyandırdığı en büyük kaygı, Doğu-Batı birlikteliklerin bir sonuca ulaşamaması ve toplumda yarattığı kaostur. Rabia’nın dönüşü, günümüzde yaşanan siyasal-toplumsal, ekonomik çalkantıların habercisi olarak da yorumlanabilir.Aysel ve yurda dönem Rabia karakterleriyle Cumhuriyet dönemi ve 1980 askerî darbe sonrası Türkiye'nin iki döneminin sentezi, kadın/toplum bağlamında yapılır.

Yarısını geride bıraktığımız 2024 yılında öne çıkan ve keşfedilmeyi bekleyen filmleri sizin için listeledik. Adalet Ağaoğlu'nun kadın karakterleri, 60 sonrası ve 80 sonrası olmak üzere Türkiye'nin iki darbe dönemine de ışık tutuyor.

📬 Sinemada yılın yarısı, Ağaoğlu'nun kadınları

1970’li yıllarda yazın hayatında kendi eksenini oluşturan ve kişisel olanla politik olanın iç içeliğini okuyucuya aktaran Adalet Ağaoğlu'nu kaybetmemizin üzerinden 4 yıl geçti. Ağaoğlu'nun kadın karakterleri üzerinden anlattığı iki döneme getirdiği yorumlar…

Adalet Ağaoğlu'nun kadınları ve Türkiye'nin iki dönemi

Türkiye'de hikaye anlatmayı seven bir toplum olduğumuz aşikar. Kahve sohbetlerinden şarkılar ve destanlara, ahvalimizi kelimelere dökmeyi çok seviyoruz. Bu sevgi, basılı kelimelere de yansıyor.İngiltere merkezli The Guardian&nbsp;gazetesi de bu sevgiyi merkeze alarak Türkiye'yi anlamak için okunabilecek en iyi kitaplardan beşini <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/books/article/2024/jun/27/five-of-the-best-books-about-turkey" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">derlemiş</a>. Türk aile yapısının kendine has özelliklerinden siyasi hicivlere, oradan yasaklı şiirlere uzanan bu seçki, 100. yılını geride bırakan Türkiye'yi anlamak için benzersiz bir içgörü sunuyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="font-weight: bold;" style="font-weight: bold; box-sizing: border-box;">İrfan Orga - Bir Türk Ailesinin Öyküsü</li></ul>Yazar İrfan Orga'nın kendi anılarına dayanan roman, zengin bir Osmanlı ailesinin yoksulluk ve utanca doğru giden yolculuğunu ele alırken, Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş yıllarını ve bu yılları yaşayanların acılarını merkeze alıyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="font-weight: bold;" style="font-weight: bold; box-sizing: border-box;">Ahmet Hamdi Tanpınar - Saatleri Ayarlama Enstitüsü</li></ul>Tanpınar'ın erken cumhuriyet dönemi İstanbul'unda geçen romanı, hem özgürleştirici hem de baskıcı reformlarla geçen modernleşme siyasetinin ince bir hicvi. Zaman zaman eğlenceli ve absürt tonlar taşıyan Tanpınar'ın üslubunun altında şehre karşı derin bir sevgi de var.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="font-weight: bold;" style="font-weight: bold; box-sizing: border-box;">Nâzım Hikmet - &nbsp;Şiirleri, Randy Blasing ve Mutlu Konuk çevirisi</li></ul>Uzun yıllar Türkiye’de yasaklı olan Nâzım Hikmet’in şiirleri de The Guardian'ın listesinde kendilerine yer buluyor. Gündelik Türkçeyle anlatılan sıradan insanların hikayeleri hem politik hem de romantik bir şiir olarak hafızalarda yer etmesiyle öne çıkıyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="font-weight: bold;" style="font-weight: bold; box-sizing: border-box;">Latife Tekin - Sevgili Arsız Ölüm</li></ul>Dirmit adında genç bir kız ve ailesi etrafında dönen roman, köyden şehre gelen milyonları anlatan ilk romanlardan biriydi. Büyülü gerçekçilik tarzının Türkçedeki karşılıklarından olan roman, aynı zamanda Türkiye'de göç olgusuna dair etkili bir iz bıraktı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="font-weight: bold;" style="font-weight: bold; box-sizing: border-box;">Ahmet Altan - Dünyayı Bir Daha Göremeyeceğim</li></ul>Ahmet Altan'ın Silivri Cezaevi'nde geçirdiği zamanı aktardığı metin Fransızca çevirisiyle siyasi edebiyat dalında André Malraux Ödülü’nü kazanmıştı.

The Guardian, Türkiye'yi anlamak için okunabilecek en iyi kitaplardan beşini derledi. Türkiye’nin ilk 100 yılını radarına alan seçki, Türk aile yapısından siyasi hicivlere ve yasaklı şiirlere uzanan bir yelpaze sunuyor

Türkiye'nin 100 yılını anlamak için 5 kitap

20. yüzyılın en önemli yazarlarından kabul edilen Milan Kundera geçen yılın 11 Temmuz'unda hayatını kaybetmişti. Dünya, Milan Kundera'sız bir yıl geçirirken, onun ölümüyle 20. yüzyıl bitti diyen takipçileri için bıraktıkları, fikirleri ve eserleri tartışılmaya devam ediyor. Kundera'nın daha önce Türkçeye çevrilmemiş olan Rehin Alınmış Bir Batı - Ya Da Orta Avrupa’nın Trajedisi başlıklı kitabı Can Yayınları etiketiyle bu hafta okuyucularla buluştu. Ebru Erbaş çevirisiyle yayımlanan kitap genç Milan Kundera’nın 1967’de Prag Baharı’nın ortasında, Çek yazarlar Birliği’ne verdiği “Edebiyat ve Küçük Uluslar” başlıklı konferans ile 1983 yılında Le Débat dergisi için yazdığı Rehin Alınmış Bir Batı ya da Orta Avrupa’nın Trajedisi makalesini biraraya getiriyor.Yakın dönem Avrupa tarihine ayna tutan Rehin Alınmış Bir Batı, Çekoslovakya ve Ukrayna gibi Orta Avrupa’daki "küçük uluslar"ın Batı kültürüyle ilişkilerine odaklanıyor. Kitap bu yönüyle Kundera'nın her zaman tartıştığı kültürel kimliklerinin giderek daha fazla tehdit altında olduğu savını ortaya koyuyor.&nbsp;Eserlerinde totalitarizm ve ideolojilere karşı eleştirel duruşuyla bilinen ve Avrupa'nın felsefi kodlamalarını bireysel özgürlük çerçevesinden ele alan Milan Kundera gerek yaşamındaki siyasi dönüşümler gerekse edebi dünyasında yarattığı tarihsel yorumlamalar sebebiyle Soğuk Savaş döneminin en akılda kalıcı isimlerinden oldu. Yazarın hem ölüm yıldönümü hem de yeni yayımlanan kitabı vesilesiyle edebiyat ve düşünce dünyasında yarattığı izleri yeniden gözden geçirmek istedik.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Roman sanatının kurallarını yeniden yarattı</h2>Kundera'nın kuşkusuz en önemli özelliklerinden biri roman sanatında geleneksel roman kurgusunu ve karakterizasyonu reddederek, karmaşık ve çok katmanlı anlatılar yaratmasıyla başladı. Yazarın tanık olduğu ve içinden geçtiği tarihsel süreci; doğrusal bir şekilde aktarmak yerine zaman ve mekan arasında geçişler yaparak çok katmanlı bir anlatı tarzı kurması onu dil açısından ayrıksı kılan en önemli tavırlardandı. Tek bir bakış açısına veya gerçeğe bağlı kalma amacı gütmeden farklı karakterlerin bakış açıları ve deneyimleri aracılığıyla olayları ve temaları çok boyutlu bir şekilde ele alan metinleri, kendi kurduğu roman evreninin yapı taşlarındandı. Kundera roman sanatının doğuşu ve özüyle ilgili şunları söylemişti:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(208, 207, 251); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(208, 207, 251); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Harika bir Yahudi atasözü var: İnsan düşünür, Tanrı güler. Ben Rabelais’nin, bu atasözünden esinlenerek bir gün Tanrı’nın gülüşünü duyduğunu ve ilk büyük Avrupa romanının böyle doğduğunu hayal etmeyi seviyorum.”</blockquote>Cervantes’in mirasından yola çıkarak roman tanımını ortaya koyan Kundera, çağa tanıklık etme fikrinin postmodern edebiyattaki en tartışmalı karşılıklarını ortaya koydu. Sosyalist Çekoslovakya’nın alaycı bir eleştirisi olan Şaka, en ciddi sorunları inanılmaz bir “hafiflik”le ortaya koyan Ayrılık Valsi, Çek hükümeti tarafından yurttaşlıktan çıkarılmasına neden olan ve devletin insan belleğini yok etme eğilimi üstüne ironik gözlemlerden oluşan Gülüşün ve Unutuşun Kitabı, Sovyetler’in Çekoslovakya’yı işgal günlerini de arka plana alarak anlattığı en ünlü eseri Varolmanın Dayanılmaz Hafifliği Kundera romancılığının; varoluşun anlamı, özgürlük, sevgi, ölüm gibi temel felsefi sorgulamaları en ironik bir dille ele aldığı karşılıklarıydı.&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(208, 207, 251); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(208, 207, 251); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Bir roman bir şeyleri iddia etmez, roman sorular sorar. İnsanların aptallığı, her şey için bir yanıtları olduğunu sanmalarından gelir. Don Quixote dünyayı gezerken, dünya gözlerinin önünde bir gizeme dönüştü. Bu ilk Avrupalı romanın, tüm dünya roman tarihine bıraktığı özel bir mirastır. Yazar, okuyucusuna dünyayı bir soru olarak görmesini öğretir. Bu tavır bilgelik ve hoşgörü içerir."&nbsp;</blockquote>Bu sözlerin sahibi Kundera'nın roman sanatına bıraktığı izlek, postmodernizmin getirdiği yenilikçi yaklaşımların da rüzgarıyla çağından bugüne ulaşmayı başardı.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İroni, dünyanın saçmalığına karşı bulduğu oyundu</h2>Kundera romancılığının en dikkat çeken unsuru ise şüphesiz en ciddi konulara bile getirdiği mizahi bakış açısıydı. Kundera'nın belki de göbek adıydı ironi. Mizahi abartının doruğa ulaştığı Şaka romanı tüm 68'lilerin elinde dolaşırken, çağdaşı Kosinsky ile beraber Prag Baharı'na tanıklık etmiş çocuklar olarak otoriter rejimlerin işlemeyeceğini dünya kamuoyunun gözleri önüne serdiler.&nbsp;Bulgakov'un açtığı mizahi izleğe benzer bir temada iz süren Kundera romanlarının otoriter rejimlere karşı koyabildiği yegâne itiraz ironi dilinde kendine oyun alanı kurmuştu.&nbsp;“İyimserlik, insanlığın afyonudur! Sağlıklı ruh, hıyarlıktan başka bir şey değil. Yaşasın Troçki!” yazan karakterin şaka amaçlı karaladığı küçük bir notun; toplumdan dışlanmasına yol açtığı Şaka romanı yasaklandığı gibi çok garip bir şekilde yazarın da vatandaşlıktan çıkarılma yollarına taş döşeyecekti. Bu ve buna benzer şekilde kendi çizdiği roman karakterlerini anımsatacak derecede dramatik bir hayat süren Kundera'nın siyasal savruluşları tarihsel olarak hep göz önünde oldu.&nbsp;Kimileri için Soğuk Savaş döneminde Batı'dan yana tavır koyan bir propagandist, kimilerine göreyse özgürlük sorunlarını bireysel bir bakışla ele alan bir liberteryendi.&nbsp;Komünist bir rejimde doğup büyümüş olmasına ve ilk gençliğinde Çekoslovakya Komünist Partisi'ne üye olmasına rağmen 1968'de Sovyet tanklarının Prag'a girdiği o bahar onda ve üretimlerinde büyük kırılma yarattı. Tarihe&nbsp;Prag Baharı&nbsp;olarak geçen Sovyetler Birliği’nin Çekoslovakya’yı işgali tüm dünya kamuoyunu sarsarken Kundera’yı da çoğu yurttaşı gibi Batı’ya göçe zorladı. 1975’ten itibaren Fransa vatandaşlığına geçen Kundera, eserlerinin birçoğu Fransızcaya çevrildikten sonra dünya çapında büyük bir üne kavuştu ve sayısız ödülle mükafatlandırıldı.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kundera olmanın dayanılmaz hafifliği</h2>20. yüzyılın en önemli edebiyatçılarından biri olarak kabul edilse de, Kundera da eserleri ve siyasi görüşleri nedeniyle birçok eleştiriye maruz kaldı. Özellikle Varolmanın Dayanılmaz Hafifliği romanı, 1968 Prag Baharı'nı ve Sovyet işgalini tasvir etme biçimi nedeniyle özellikle sosyalistler tarafından yoğun bir şekilde eleştirildi ve bir propaganda malzemesi olarak kullanıldığı öne sürüldü.&nbsp;Dolaylı olarak doğu bloku ve Varşova Paktı’nın dünya kamuoyu önünde tenkit edildiği bu romanda bazı eleştirmenler Kundera'nın olayları doğru şekilde yansıtmadığını ve Çek halkının yaşadığı travmayı küçümsediğini savundular. "Kundera'nın romanları, varoluşsal kaygıların maskesi altında siyasi tepkisizliği savunuyor." diyen Slavoj Zizek yazarın Şaka romanından sonra düşüşe geçtiğini ve ondan sonra bir daha nitelikli eser veremediğini ileri sürdü.&nbsp;Kundera'nın romanlarındaki bazı kadın karakterlerin tasviri de eleştiri konusu olageldi. Edebiyat eleştirmenleri tarafından, Kundera'nın kadın karakterleri klişe ve yüzeysel olarak betimlediğini ve onlara gerçek bir ses vermediğini öne süren kimi yazarlar Kundera'nın eserlerinde, sadakatsizlik, ihanet ve aldatma gibi tartışmalı konulara etik açıdan değinilme biçimini de eleştirdiler. “Kundera'nın eserleri, entelektüel zevk ve estetik güzellik sunuyor, ancak ahlaki açıdan sığ ve duyarsız"&nbsp;diyen Susan Sontag bu konuda dikkat çekerken bazı eleştirmenler, Kundera'nın bu tür konuları yücelttiğini ve ahlaki değerleri zedelediğini iddia ettiler.&nbsp;Bazıları için kendini Batı’nın kucağına atmış ve bulunduğu yerden dünyanın geri kalanına tepeden bir bakış sunmuş bir propaganda yazarı bazılarına göre ise içinden geldiği totaliter rejimlere sağlam bir eleştiri getirmiş bir düşünür olarak tarihe geçen Kundera, hiç kuşkusuz hem mensubu olduğu 20. yüzyılı hem de geçmişe bakarak hatalardan ders çıkaran milenyumu etkiledi.&nbsp;Siyasi görüşlerini savunurken, eserlerindeki karakterlerin ve olayların kurgusal olduğunu ve gerçek bir tarihsel yorum olarak değerlendirilmemesi gerektiğini vurgulayan ve roman sanatını romanın içinde tartışmaya kapatan yazar “Büyük romanlar daima yazarlarından biraz daha zekidir” diyerek yine ironisini konuşturmuştu. Sağlığında da ölümünden de sonra da tüm dünyadaki sosyo-politik olayların ve üzerine dram düşen insanalrın var olacağını düşünürsek Kundera ve eserleri her zaman konuşulmaya ve tartışılmaya devam edecek.

Sinan Ateş davasında ara karar açıklandı, 10 sanık tahliye edildi. EURO 2024'te Merih Demiral'a verilen cezanın gölgesindeki çeyrek finaller bu akşam 19.00'da İspanya ile Almanya arasında oynanacak maç ile başlıyor.

📬 Ara karar, çeyrek final

Ölümünün ardından bir yıl geçen Milan Kundera; tartışılmaya, konuşulmaya devam ediyor. “Rehin Alınmış Bir Batı - Ya Da Orta Avrupa’nın Trajedisi" başlıklı kitabı ilk kez Türkçeye çevrilen yazarı geride bıraktıklarıyla anıyoruz. 

İronik, politik ve romantik dilin şakacısı: Milan Kundera

Zafer, yenilgi, hüsran, mücadele, kolektivizm, bireycilik... Avrupa Futbol Şampiyonası’nın gündemi kasıp kavurduğu bugünlerde futbolu sosyoloji, felsefe ve politik tarih perspektifinden yorumlayan kalemlerin eserlerine göz gezdirdik.