n okuyoruz| Bültenden Herkese Merhaba!Geçtiğimiz hafta ChatGPT’nin yayınlanmasının ilk yılını geride bırakınca, ben de haftanın odağında bu bir yılın nasıl geçtiğini ve bize iyisiyle kötüsüyle neler getirdiğini derlemeye çalıştım.“Ne Okuduk” bölümümüzde 2023’ün podcast listeleri, Musk’ın reklamcılara ettiği küfür ve daha fazlası var.Görüş, yorum ve önerilerinizi her zaman bekliyorum.Haftaya görüşmek üzere!—Ahmet Alphan Sabancı

Ahmet A. Sabancı dünyada gazetecilik ve medya alanındaki gelişmeleri ve trendleri takip ediyor ve her pazar sabahı NewsLabTurkey tarafından yayınlanan n okuyoruz| bülteninde okurları için derliyor.

Dünyada gazetecilik ve medya alanındaki gelişmeler. 

n okuyoruz|

Bu haftanın anahtar kelimeleri: ChatGPT, iA Writer, Popular Science, podcast.

🤖 ChatGPT ile Bir Yılın Ardından

n okuyoruz| Bültenden Herkese Merhaba!Bu haftanın odağında OpenAI’ın Sam Altman’ı kovmasıyla başlayan ve Altman’ın geri dönüp yönetim kurulunun kovulmasıyla sonuçlanan dramasının YZ alanını ve kullanıcılarını nasıl etkileyebileceğini yazdım.“Ne Okuduk” bölümünde NYT Audio uygulamasının tasarım süreci, Google’ın arama güncellemesinin sonuçları ve daha fazlası var.Görüş, yorum ve önerilerinizi her zaman bekliyorum.Haftaya görüşmek üzere!—Ahmet Alphan Sabancı

Bu haftanın anahtar kelimeleri: Sam Altman, New York Times, Google, televizyon.

🤖 OpenAI Dramasının Potansiyel Sonuçları

n okuyoruz| Bültenden Herkese Merhaba!Haftanın odağında Jezebel’in kapanışıyla birlikte gündem olan marka güvenliği kavramını ve bunun gazeteciliğin ekonomisi üzerindeki negatif etkilerini inceledim.“Ne Okuduk” bölümünde Bin Ladin’in TikTok’ta viral olan mektubu, Guardian’ın yeni dergisi ve daha fazlası var.Görüş, yorum ve önerilerinizi her zaman bekliyorum.Haftaya görüşmek üzere!—Ahmet Alphan Sabancı

Bu haftanın anahtar kelimeleri: TikTok, Long Read, reklam, Washington Post.

🫣 Gazeteciliğin “Marka Güvenliği” Sorunu

n okuyoruz| Bültenden Herkese Merhaba!Bu haftanın odağında konumuz The Verge tarafından yayınlanan SEO sektörü eleştirisi ve ardından başlayan drama. SEO camiasının eleştiriye aşırı tepki vermesiyle büyüyen tartışma daha uzayacak gibi görünüyor.“Ne Okuduk” bölümünde ise Microsoft’un ChatGPT problemleri, WhatsApp kanallarını kullanan gazeteler ve daha fazlasını bulabilirsiniz.Görüş, yorum ve önerilerinizi her zaman bekliyorum.Haftaya görüşmek üzere!—Ahmet Alphan Sabancı

Bu haftanın anahtar kelimeleri: SEO, Jezebel, WhatsApp, Microsoft.

📊 SEO'ya Eleştirel Bir Bakış

n okuyoruz| Bültenden Herkese Merhaba!Haftanın odağında konumuz gazeteciliğin skandallar ve büyük haberlere odaklanmasının ve skandal bulamayınca üretmeye kalkmasının getirdiği sorunları, Hasan Minhaj ve New Yorker arasında yaşananlar üzerinden ele aldım.“Ne Okuduk” bölümünde İsrail’in gazetecilere karşı saldırıları ve baskısı, Leica’nın Content Credentials sistemini de içeren kamerası ve daha fazlası var.Görüş, yorum ve önerilerinizi her zaman bekliyorum.Haftaya görüşmek üzere!—Ahmet Alphan Sabancı

Bu haftanın anahtar kelimeleri: İsrail, Hasan Minhaj, Leica, Fashion Matters.

😱 Skandal Olmazsa Olmaz mı?

n okuyoruz| Bültenden Herkese Merhaba!Haftanın odağında Global Press Journal’ın okunma verilerini şişirmesinin arkasında yatan sebepleri ve gazeteciliğin etkisini okunma sayılarıyla ölçmenin sebep olduğu sorunları anlattım.“Ne Okuduk” bölümünde The Messenger’ın ekonomik gidişatı, haber odalarındaki yeni meslekler ve daha fazlası var.Son olarak Cumhuriyetimizin 100. Yılını kutlarken bugünün hepimiz için daha iyi bir geleceğin de başlangıcı olmasını diliyorum.Görüş, yorum ve önerilerinizi her zaman bekliyorum.&nbsp;Haftaya görüşmek üzere!—Ahmet Alphan Sabancı

Bu haftanın anahtar kelimeleri: Global Press Journal, The Messenger, yeni meslekler, Gannett.

📊 Gazeteciliğin Etkisi Okunma Sayılarıyla Ölçülür mü?

n okuyoruz| Bültenden Herkese Merhaba!Bu haftanın odağında İsrail ve Filistin arasında yeniden başlayan savaş içerisinde hem gazetecilerin durumunu ele aldım hem de propaganda ve yanlış bilginin nasıl kontrolsüzce yayıldığını anlattım.“Ne Okuduk” bölümümüzde Semafor’un ilk yıl raporu, İngiliz Telegraph gazetesinin satışı ve daha fazlası var.Görüş, yorum ve önerilerinizi her zaman bekliyorum.Haftaya görüşmek üzere!—Ahmet Alphan Sabancı

Bu haftanın anahtar kelimeleri: Semafor, Telegraph, topluluk, yapay zekâ.

🕊️ Savaş Zamanlarında Gazeteciliğin Önemi

n okuyoruz| Bültenden Herkese Merhaba!Bu haftanın odağında Dijital Güvenlik Farkındalık Ayını ve günümüzde dijital güvenliğin kapsamının nasıl değiştiğini anlattım. Hemen her şeyin dijitalleştiği bir dönemde bu konuda daha bilgili ve dikkatli olmakta fayda var.“Ne Okuduk” bölümünde Washington Post’un 240 kişiyi işten çıkarması, TikTok’un haberleri görmezden gelen algoritması ve daha fazlası var.Görüş, yorum ve önerilerinizi her zaman bekliyorum.Haftaya görüşmek üzere!—Ahmet Alphan Sabancı

Bu haftanın anahtar kelimeleri: TikTok, Washington Post, dijital güvenlik, podcast verileri.

🔐 Dijital Güvenliğin Farkında mısınız?

n okuyoruz| Bültenden Herkese Merhaba!Haftanın odağında konumuz bildiğimiz anlamda sosyal medyanın girdiği kriz ve başlayan dönüşüm sürecinde neler yapılabileceği. Elimizde seçenek çok ama geç kalmadan bir şeyler yapmaya başlamak lazım.“Ne Okuduk” bölümünde ise Google’a açılan tekel davası, Patreon’un dönüşümü, WSJ’nin eğlenceli yatırım podcast serisi ve daha fazlası var.Görüş, yorum ve önerilerinizi her zaman bekliyorum.Haftaya görüşmek üzere!—Ahmet Alphan Sabancı

Bu haftanın anahtar kelimeleri: Philedelphia Inquirer, Patreon, Google, sosyal medya.

📱 Bildiğimiz Anlamda Sosyal Medyanın Sonu

n okuyoruz| Bültenden Herkese Merhaba!Haftanın odağında konumuz abonelik modellerinin ekonominin mevcut hâlinden nasıl etkilendiği ve gazetecilik sektörünün nasıl bu durumdan diğerlerine göre daha ciddi bir şekilde zarar gördüğü.&nbsp;“Ne Okuduk” bölümünde ise Google’ın en son kapattığı ürünleri, Tucker Carlson’ın Rusya’da ondan habersiz başlayan programı ve daha fazlası var.Görüş, yorum ve önerilerinizi her zaman bekliyorum.Haftaya görüşmek üzere!—Ahmet Alphan Sabancı

Bu haftanın anahtar kelimeleri: Spotify, Google, Tucker Carlson, Twitter.

💸 Ekonominin Abonelik Modeline Etkisi

Teknoloji hakkında yayımlanmış makaleler ve yayınlar

Teknoloji

İş dünyası hakkında yayımlanan makaleler ve yayınlar

İş Dünyası

Sosyal farkındalık hakkında yayımlanan makaleler ve yayınalr

Sosyal Farkındalık

30 Kasım 2022’de OpenAI ChatGPT’yi <a fr-original-style="" href="https://www.theverge.com/23488017/openai-chatbot-chatgpt-ai-examples-web-demo" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kullanıma açtığında</a>, bir yıl sonrasında işlerin bu kadar büyüyeceğini bekliyor muydu emin değilim. Elbette her start-up gibi büyük bir iddiayla kurulmuş olsalar da bir chatbot ile böyle bir etki yaratmayı beklediklerini sanmıyorum.Geride kalan bir yılda ChatGPT ve türevlerini her yerde, yüzlerce farklı şekilde görmeye başladık. Bunların bir kısmı gerçekten yaratıcı ve faydalı olabilecek uygulamalarken, büyük bir kısmı da hype üzerinden gelir elde etmeye çalışan ya da kârını artırmak için kısayollar arayan kişilerin işleriydi. Her yeni teknoloji trendinde olduğu gibi bu ikisinin arasındaki çizginin inceliği insanların kafasının karışmasına neden oldu.Üst üste gelen yeni uygulamalar, teknoloji devlerinin ve yatırımcıların hızla bu alana dalması ve hemen her hafta büyük iddialar içeren söyleşiler kaçınılmaz bir şekilde gündemde bu teknolojiye daha şüpheci bakan, risklerini hesaplamaya çalışanlara <a fr-original-style="" href="https://www.newslabturkey.org/2023/11/27/openai-dramasinin-potansiyel-sonuclari/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yer bırakmadı</a>. Risklerden bahsetmeye çalıştığımızda da genellikle konu bilimkurgu senaryolarından çıkıp da günümüzün sorunlarına bir türlü gelemedi.Her ne kadar ChatGPT ve benzeri teknolojiler aşırı yaygın ve artık kalıcıymış gibi hissettiriyor ve öyle pazarlanıyor olsa da bir yılın ardından hâlâ bu teknolojinin nasıl olgunlaşacağını ve nasıl bir yere doğru evrileceğini <a fr-original-style="" href="https://www.theverge.com/23981318/chatgpt-open-ai-launch-anniversary-future" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">tahmin etmek çok zor</a>. İddia edildiği gibi büyük bir teknolojik dönüşüme de sebep olabilir, zaman geçtikçe unutulan ve arada bir kullandığımız bir araca da dönüşebilir.Medya ve gazetecilik alanından baktığımızda, yakın dönem için kimi ciddi risklere sebep olduğu açık bir şekilde ortada. Bunların başında da ucuza içerik üretmek ve para kazanmak için bu araçları kullanan kurumlar ve kişiler geliyor. Bunun internetteki bilgi kalitesine nasıl bir tehdit oluşturabileceğinden <a fr-original-style="" href="https://www.newslabturkey.org/2023/09/18/internet-bilgi-coplugune-donusur-mu/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">birçok kişi bahsediyor</a>. Ancak buna rağmen <a fr-original-style="" href="https://futurism.com/sports-illustrated-ai-generated-writers" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">büyük isimlerin</a> aynı yollara başvurması yetmiyormuş gibi, sosyal medyada nasıl <a fr-original-style="" href="https://readwise.io/reader/shared/01hgkdnxhyhec9a5hb2my8cmhc" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">“SEO soygunu” yaptığını anlatarak</a> övünen kişileri görmeye başladık.Bir de ChatGPT gibi botların ve teknolojinin ürettiği metinlerinin dilinin ve tarzının getirebileceği daha dolaylı etkiler var. Eğer bu araçlarla ve onların ürettiği metinlerle bir miktar zaman geçirdiyseniz söylediği yalanların ve verdiği yanlış bilgilerin yanı sıra bunların hemen hepsini temiz ve sıkıcı bir dille yazdığını da fark etmişsinizdir. Bu dil oldukça profesyonel ve etkileyici bir his verse de bir noktada okumaktan sıkılacağınız bir tarz, çünkü kendinizi böyle bir tarzla ifade etmeniz oldukça zor.Bu da ChatGPT’yi yazı yazmak için kullanmanın ne kadar mümkün olabileceği sorununu akla getiriyor. Eğer yukarıdaki örnekler gibi amacınız para kazanmak değil de bir şeyler anlatmak, yaratmak ve kendinizi ifade etmekse size pek bir faydası olmayacaktır. Çünkü ChatGPT’nin ürettikleri işi yazmak olan birisi için en basit tabirle <a fr-original-style="" href="https://ia.net/topics/writing-with-ai" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">“kişiliksiz” metinlerden ibaret</a>. O yüzden her ne kadar ChatGPT’nin gazetecilerin, yazarların, senaristlerin işini elinden alacağı türünde iddialar bolca ortaya atılsa da bu hâliyle pek de ihtimal dahilinde görünmüyor.O yüzden önümüzdeki süreçte üzerine yoğunlaşmamız gereken meselelerden birisi de bu araçlarla birlikte çalışırken <a fr-original-style="" href="https://www.newslabturkey.org/2023/05/15/yapay-zekayi-klima-gibi-dusunmek/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">sınırları nasıl çizeceğimiz konusu</a>. Kullandığı dilden “halüsinasyonlara” kadar birçok sebepten dolayı ChatGPT’den gelen metni doğrudan kullanmamak ve onu kontrolden geçirdiğinize emin olmak lazım. Neyse ki şu anda çoğunluk ChatGPT API’ını nasıl uygulamamıza ekleyebiliriz diye düşünürken bu tür sorunları da düşünüp çözüm üretmeye çalışanlar var.Neredeyse bütün yazılarımı yazdığım iA Writer, tam da ChatGPT’nin ilk yıldönümünde yayınladıkları yeni güncelleme ile <a fr-original-style="" href="https://ia.net/topics/ia-writer-7" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">buna çözüm olabilecek bir özellik ekledi</a>. Bu özellik sayesinde ChatGPT veya başka bir chatbottan kopyaladığınız metnin dosya içerisinde sizin yazdıklarınızdan daha farklı görünmesini ve bu sayede kendi yazdıklarınızla ChatGPT’nin yazdıklarını ayırt edebilmenizi sağlıyor.Mevcut gidişat ChatGPT’nin ikinci yılında da bu dinamikleri daha sık göreceğimizi düşündürüyor. OpenAI, Google, Amazon, Meta ve diğer herkes bu metin odaklı modellerin yaygınlaşması için ellerinden geleni yapmaya devam edecek, bu da bunları kullanan start-up sayısının katlanarak artmasına neden olacak. Büyük ihtimalle bu start-upların büyük bir kısmı da ya büyük aktörlerce satın alınacak ya da özellikleri büyükler tarafından modellere eklendiği için gereksiz hâle gelecekler.Geçtiğimiz bir yıl içerisinde bu modelleri ve onlarla yapılanları inceleme fırsatı bulan kişiler ve kurumlar da içerisinde yapay zekâ olmayan ama onların yanında dengeleyici olarak kullanabileceğimiz yeni araçlar geliştirerek —iA Writer gibi— ekosistemin daha olgun ve kontrollü bir noktaya gelmesini sağlayacak.&nbsp;ChatGPT ile ilk yılı geride bıraktık. Şimdi ilk heyecandan sonrasına doğru ilerliyoruz. Asıl keyifli dönemin bundan sonra başlayacağını düşünüyorum.

Güldük, eğlendik, şimdi işler ciddileşiyor.

ChatGPT ile Bir Yılın Ardından

17 Kasım Cuma günü belki de yapay zekâ sektörünün en büyük dramalarından biri başladı ve haftanın ortasına kadar sürdü. OpenAI’ın yönetim kurulunun kimsenin beklemediği bir kararla kurucusu ve CEO’su Sam Altman’ı görevden almasıyla başlayan süreç önce sebebine dair teorilerle, ardından <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/technology/2023/nov/22/sam-altman-openai-ceo-return-board-chatgpt" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">tekrar geri alınması</a> ve yönetim kurulunun neredeyse tamamen değişmesiyle devam eden analizlerle gündemde bolca yer tuttu.Geçtiğimiz haftanın bülteninde kısaca bahsetmeyi düşünmüştüm ancak ilk günden bu sürecin çok ani gelişmelere açık olduğu ve muhtemelen yazacağım birçok şeyin <a fr-original-style="" href="https://www.nytimes.com/2023/11/23/insider/sam-altman-open-ai-reporting.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kısa sürede güncelliğini yitireceği</a> ortadaydı. O yüzden bir hafta daha bekleyip durumu daha detaylı bir şekilde ele almaya karar verdim.Şu anda geldiğimiz noktada teknoloji sektörünü takip edenler veya yapay zekâ ismi altında üretilen bu teknolojileri kullananlar için gözle görülür bir değişiklik olmamış gibi görünse de OpenAI draması büyük ihtimalle bu sektörün ciddi bir şekilde yön değiştirmesine neden olacak. Neden böyle düşündüğümü anlatmak için kısaca bu şirketlerin arkasındaki ideoloji ve motivasyonlardan bahsetmem lazım.OpenAI bildiğimiz şirketlerden <a fr-original-style="" href="https://openai.com/our-structure" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">daha farklı bir yapıya sahipti</a>. Kâr amacı gütmeyen bir kurumun çatısı altında, elde edebileceği kâr sınırlandırılmış bir şirket ile yönetiliyordu. Bunun sebebi ise yapay zekânın dünyaya ve insanlığa tehdit oluşturabileceğine inanan ve bu yüzden de kontrol altında tutulması gerektiğini düşünen bir internet “inancından” (Émile P. Torres ve Timnit Gebrubu grup için <a fr-original-style="" href="https://www.truthdig.com/articles/the-acronym-behind-our-wildest-ai-dreams-and-nightmares/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">TESCREAL adını öneriyor</a>) gelen insanların <a fr-original-style="" href="https://www.platformer.news/p/openais-alignment-problem" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bu şirketi kurmuş olması yatıyor</a>. OpenAI bu şirket yapısıyla hem diğer şirketler gibi kâr motivasyonuyla hareket etmelerini engelleyeceğini iddia ediyordu. Hatta Sam Altman bazı röportajlarında bu kurulun asıl yöneticiler olduğunu ve hedeften saparsa kendisini kovabileceğini de söylüyordu.Ama bu yaşananlar bize gösterdi ki bütün bu YZ felaket senaryoları ve sözde etik mevzular aslında bize pazarladıkları kadar ciddiye alınmıyormuş ve yönetim kurulunun da Sam Altman’ı <a fr-original-style="" href="https://www.wired.com/story/sam-altman-second-coming-sparks-new-fears-ai-apocalypse/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kontrol edecek bir gücü yokmuş</a>. Bütün bunlar bahsettiğim TESCREAL camiasında ciddi tartışmaların yaşanmasının ve internette Altman’ın kovulmasına dair birçok farklı komplo teorisinin (mesela bir grup aslında OpenAI’ın gerçek bir yapay zekâ ürettiğini bile iddia etti) ortaya çıkmasının altında yatan sebep.&nbsp;TESCREAL ve teknoloji dünyasının tuhaf bilimkurgu inançları buraya sığmayacak kadar uzun bir konu. O yüzden onu sitemize yazacağım bir yazıya bırakıp bu yaşananların biz kullanıcılar için nasıl sonuçları olabileceğine dönelim.OpenAI’da yaşananların ardından gelen yönetim kurulu değişikliği ve Microsoft’un konuya dahil olma biçimi, bundan sonra YZ konusunda çalışan şirketlerin <a fr-original-style="" href="https://www.nytimes.com/2023/11/22/technology/openai-board-capitalists.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yaklaşımının değişeceğini gösteriyor</a>. Başlarda duyduğumuz etik sohbetlerin ve fayda tartışmalarının yerini satacakları yeni ürünler ve bu şirketlerin gelirleri alacak. OpenAI şu anda sektörün yönünü belirleyen şirket olduğu için geri kalan herkes de onun adımlarını takip edecek.Bunun en doğrudan sonucu büyük ihtimalle adında yapay zekâ geçen bütün araçların ya daha fazla ücret istemesi ya da ücret istemeye başlaması olarak karşımıza çıkacak. Çünkü bu şirketlerin odağı gelire kaymaya başladıkça sistemlerini ve modellerini kullanmak isteyen herkesten talep ettikleri ücretler artacak. Bu da OpenAI’ın sunduğu API sayesinde “yapay zekâ destekli” diye kendisini pazarlayan her uygulama için daha fazla masraf demek. Bu durum kaçınılmaz olarak bu tür birçok girişimin batmasına ve geçtiğimiz bir yıl boyunca her yerden fırlayan YZ uygulamalarının çoğunun kapanmasına da neden olabilir.Bu da yaptığınız işlerde kullandığınız bu tür araçların daha pahalı hâle gelmesi veya bir anda iflas edip ortadan kaybolması demek. Eğer aktif olarak kullanıyorsanız ya da kullanmayı düşünüyorsanız planlarınızı böyle bir dönüşüm ihtimaline göre yapmanızda fayda var.Ayrıca bu gelir odaklılık büyük aktörlerin YZ alanında daha fazla söz sahibi olmasına da alan açacak. OpenAI’da yaşananlar Microsoft için bekledikleri fırsatı sundu. Google ve Meta’nın zaten kendi YZ modelleri var. Amazon da eski OpenAI çalışanlarının kurduğu Anthropic’in en büyük yatırımcılarından ve muhtemelen Microsoft gibi daha fazla kontrol talep etmeye başlayacaklar. Yani yapay zekâ sektörü eski teknoloji devlerini devireceğini söylerken onların birer ürünü hâline gelme ihtimallerini artırmış durumda.Bir yıl önce bu aylarda yapay zekâ büyük bir hype ile sahneye çıktı. OpenAI draması bunun sonunu ve teknolojinin 2022 sonunda <a fr-original-style="" href="https://www.newslabturkey.org/2022/12/30/2023-ongoruleri/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">gerçekleşebileceğini öngördüğüm</a> dönüşümünü başlatmış olabilir. Şu anda her şey normale dönmüş gibi davranmak isteseler de önümüzdeki aylarda bütün bunların etkisini daha net bir şekilde göreceğiz.

Etik bahane, gelir şahaneymiş.

OpenAI Dramasının Potansiyel Sonuçları

Geçtiğimiz hafta Jezebel’in kapanışından ve bunun neden internet medyası açısından önemli bir haber olarak görüldüğünden <a fr-original-style="" href="https://www.newslabturkey.org/2023/11/13/seoya-elestirel-bir-bakis/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bahsetmiştim</a>. Bu hafta da Jezebel hakkında yeni yazılar yayınlansa da beklemediğim bir şekilde aslında uzun zamandır tartışmamız gereken bir konuyu da gündeme taşıdığını gördüm. O da dijital gazetecilik ve medyanın “marka güvenliği” sorunu.Reklamcılık ve marka yönetimi gibi alanlara uzak olanlar için kısaca özetlemek gerekirse, marka güvenliği bir markanın insanların aklında bıraktığı izlenimi ve ilişkileri olabildiğince markanın istediği yerde tutmayı ve negatif ilişkileri önlemek için alınan önlemleri tanımlamak için kullanılan bir terim. Gazetecilikle ilişkili kısmı ise genellikle reklam kısmında öne çıkıyor.Sektördeki önemli bir kesimin marka güvenliği konusundaki temel argümanı şu şekilde: markanın reklamının hangi içeriklerin yanında göründüğü insanların o marka hakkındaki izlenimlerini etkileyebilir. O yüzden reklamlarımızın olabildiğince güvenli ve bize uygun yerlerde görüldüğünden emin olmalıyız.Bu belirli noktalarda çok mantıklı bir argüman. Örneğin yukarıdaki X/Twitter örneğindeki gibi markaların neo-nazi paylaşımlarıyla yan yana görünmek istememesi doğal bir talep. Ya da bir çocuk markasının kimi sitelerde reklamının görünmesini istememesi gibi.Ama bu durumun kontrolden çıktığı bir senaryoyla karşı karşıyayız. Özellikle reklamcıların aşırı korkuyla hareket etmesi ve mevcut reklam teknolojilerinin kelime seviyesinde ayarlamalara fırsat vermesi yüzünden agresif bir marka güvenliği stratejisi benimsenmiş durumda. Bu stratejilerin internet yayıncılığı ekonomisindeki etkisi ise genellikle görmezden geliniyor.Bu filtreler ve ayarlamalar da çoğu zaman haber sitelerinin asıl içeriklerinin reklamdan mahrum kalmasına neden oluyor. Yani ciddi haberler yapıyorsanız, önemli ama “güvensiz” konuları ele alıyorsanız bu filtreler yüzünden en çok geliri sağlayacak şirketlerin reklamlarından mahrum kalmanız yüksek bir ihtimal. Ne kadar çok okunursanız okunun, o filtrelere takıldığınız sürece şansınız çok az. 404 Media’nın <a fr-original-style="" href="https://www.404media.co/advertisers-dont-want-sites-like-jezebel-to-exist/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bu konuyu gündeme taşıyan yazısında</a> da söylediği gibi ana gelir kaynağınız böyle filtrelendiğinde hayatta kalma şansınız da azalıyor.Marka güvenliği bu kadar agresif uygulandığı için de internette eğlence odaklı, haber ve bilgi seviyesi minimum içerikler giderek artıyor. Çünkü bu agresif yaklaşımın gözünde bu tür içerikler daha “güvenli” ve filtrelere takılma ihtimalleri daha düşük. Böyle içerikler hem daha fazla hem de daha çok para kazandıran reklamlar alabildikçe de internette para kazanabilmek için bu tür içerik üretme motivasyonu artıyor. Bu da hem böyle içerik üretenlerin büyümesine hem de haber sitelerinin reklam geliri için sitelerini boş içeriklerle doldurmasına neden oluyor.Özetle marka güvenliği takıntısı internette önemli konularda haber ve içerik üretmek isteyenlerin motivasyonunu kıran bir yaklaşım. Çünkü böyle haberler yeterince reklam alıp para kazandırmadıkça kaçınılmaz olarak bunları üretecek kurumlara ve gazetecilere ayrılan kaynaklar küçülüyor ve bunun yerine reklam alabilen boş içeriklere kayıyor.Peki bu sorunu çözmenin bir yolu var mı? En başta marka yöneticilerinin ve ajansların bu korkak stratejiden vazgeçmesi gerekiyor. <a fr-original-style="" href="https://digiday.com/marketing/the-case-for-and-against-brand-safety/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Digiday’e konuşan</a> Ad Fontes Media yöneticisinin de söylediği gibi çoğu zaman reklam veren şirketler haberlerden bu seviye kaçındıklarının farkında bile değiller. Çoğu zaman bu güvenlik takıntısı işin reklamcılık tarafından çıkıyor.Diğer yanda teknoloji ve tasarım temelli kimi çözümlere de ihtiyaç olduğunu düşünüyorum. Günümüzde dijital reklamlar ile tükettiğimiz içerikler fazlasıyla iç içe girmiş durumda. Özellikle de aşırı kötü ve reklamı öne çıkarmak için haberle veya diğer içeriklerle arasındaki sınırı ortadan kaldırma seviyesine gelen tasarımlar da okurun gözünde her şeyin karışmasına neden oluyor. Durumun böyle kötü olması da agresif marka güvenliği yaklaşımının kendisini gerekçelendirmesine fırsat veriyor. Eğer internette de reklam ve haber ya da diğer içerikler arasındaki ayrımı daha iyi bir şekilde koyabilirsek bunun üstesinden gelmek daha kolay olacaktır.&nbsp;

Haberlerden o kadar korkacak ne var ki?

Gazeteciliğin “Marka Güvenliği” Sorunu

İnternette yayın yapan bir medya kurumu olmanın beraberinde getirdiği en büyük zorluklardan birisi bir şekilde başkaları tarafından yönetilen algoritmalarla da mücadele etmeniz gerekmesi. Bunun en uzun süredir var olan versiyonu da arama motorları ve Arama Motoru Optimizasyonu olarak Türkçeleştirdiğimiz SEO (Search Engine Optimization).Son yıllarda Google ve diğer arama motorlarına dair şikâyetlerin arttığının hepimiz farkındayız. Kimi zaman Google ve Microsoft bunun için suçlanırken, kimi zaman da bu arama motorlarının algoritmalarıyla oynamaya ve orada öne çıkmak için her türlü yola başvuran websiteler ve bunları destekleyen SEO sektörü sorunun kaynağı olarak gösterildi. Ancak bu sektörün iç işleyişine dair çok fazla araştırma ya da yazı, en azından sektörün içerisinde olmayanlardan, görmemiştik.Bu yüzden The Verge <a fr-original-style="" href="https://www.theverge.com/features/23931789/seo-search-engine-optimization-experts-google-results" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">“The people who ruined the internet” (İnterneti mahveden insanlar) başlıklı bir yazı yayınlayınca</a> büyük ses getirdi. Yazı doğrudan SEO’yu veya SEO uzmanlarını suçlamasa da arama motorlarının ve internetin kötüye gidişindeki paylarını, özellikle de sektör içerisindeki kötü niyetli ve dolandırıcı isimlerin bu duruma katkısını, görmemizi sağlıyor. Yazının hem genel okur kitlesinden hem de SEO sektörünün içerisinde olan ya da eskiden bu sektörde çalışmış bir kesimden olumlu yorumlar almasının sebebi de bu.Fakat SEO dünyasının önemli bir kısmı yazıyı gördükten sonra kontrolü kaybetmiş bir şekilde tepki göstermeye başladı. Search Engine Land’in <a fr-original-style="" href="https://searchengineland.com/critical-cynical-verge-article-blames-seos-for-ruining-the-internet-434059" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">agresif manşetinden</a> SEO uzmanlarının sosyal medya paylaşımlarına kadar birçok yerde <a fr-original-style="" href="https://www.techmeme.com/231101/p41#a231101p41" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bu savunmacı tavrı görmek mümkün</a>. Eğer yazıyı okumadan sadece verilen tepkilere bakarsanız bütün SEO dünyasının aşırı iyi olduğunu ve interneti şahane bir yere dönüştürdüğünü ve yazıyı yazan Amanda Chicago Lewis’in hepsine iftira attığını zannetmeniz kaçınılmaz.SEO camiasının büyük tepkileri yazıya olan ilginin de artmasına ve daha fazla paylaşılmasına <a fr-original-style="" href="https://www.businessinsider.com/seo-google-search-engine-drama-2023-11" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">sebep oldu</a>. Amaçlarının bu olmadığına eminim ama sinirden farkına bile varmadan The Verge için ücretsiz SEO hizmeti verdiler.Her ne kadar takip etmesi eğlenceli bir drama olsa da yazı aslında arama motorlarının ve onları manipüle ederek öne çıkmaya çalışanların internete ve bizim internet tecrübemize verdiği zarara dikkat çekerek önemli bir iş başardı. Bu konu üzerine ben de daha önce yazmıştım, özellikle website yayıncılığı söz konusu olduğunda SEO takıntısı genel olarak internetteki bilgi kalitesine ciddi bir şekilde zarar veriyor. Bir de bunun üstüne SEO’yu tek çözüm gibi pazarlayan ve çoğu zaman kısa vadeli başarı ve gelir için bu yöntemlerin etkisine ve sonuçlarına bakmadan dayatan kişiler yüzünden durum daha da kötüleşiyor.Tam da bu yüzden SEO ve genel olarak arama motorlarının algoritmaları konusunda daha eleştirel ve ciddi bir tartışmaya ihtiyacımız var. İnterneti tecrübe etme şeklimize etkileri ve bunun ortaya çıkardığı sonuçları —her ne kadar SEO camiası ve Google gibi şirketler kabul etmese de— hepimiz hemen her gün görüyoruz. Arama motorlarının kapalı algoritmaları ve SEO takıntısı ile geldiğimiz noktada internetin önemli bir kısmı artık insanların okuması için değil, <a fr-original-style="" href="https://www.theverge.com/23753963/google-seo-shopify-small-business-ai" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">arama motoru algoritmalarının işlemesi için yazılıyor</a>. Giderek yaygınlaşan yapay zekâ araçları da bu tür içeriklerin hızlanarak artmasına sebep olacak gibi görünüyor.Algoritmaların getirdiği gizemli hava da SEO adını verdiğimiz yöntemlerin ve teknolojilerin kendilerini aynı şekilde pazarlamasını ve bu gizemden faydalanmasını sağlıyor. Böyle bir ortamda da insanları kandırarak ya da ucuz taktiklere başvurarak para kazanmaya çalışanların ortaya çıkması kaçınılmaz. Ama SEO camiasının bu sorunu çözmek için aşırı savunmacı tavrı bir kenara bırakıp kendisini eleştirebilecek bir noktaya gelmesi lazım.Bizim ise bu noktada yapabileceğimiz şeyler sınırlı. Google ve Bing gibi arama motorları yerine farklı alternatifleri kullanmaya çalışmak ya da SEO söz konusu olduğunda bunu sınırlı bir noktada tutup yaptığımız işin kalitesini öncelemek gibi şeyleri deneyebiliriz. Bir de olabildiğince bu konudaki rahatsızlığımızı ve eleştirilerimizi yüksek sesle ifade etmekte ısrar edebiliriz. Fakat büyük arama motorları ve onların algoritmaları üzerine kurulan SEO sektörü kendisini değiştirmek için bir adım atmadıkça bir şeyler değişir mi emin değilim.&nbsp;

İnternete verilen zararı telafi edebilir miyiz?

SEO’ya Eleştirel Bir Bakış

Çok nadir istisnalar dışında en büyük gazetecilik işleri dediğimiz haberlerin hepsi birer skandal ve büyük bir ifşa değeri taşıyor. Her ne kadar gazetecilik bundan ibaret bir meslek olmasa da hem toplumun gözünde hem de gazeteciler arasında başarının işaretlerinden birisi genellikle bu türde büyük bir işe imza atmak.&nbsp;Gazeteciliğin skandallarla ve gizlenenleri ortaya çıkarmakla ilişkilendirilmesi bir yandan ona atfedilen değeri artırırken diğer yandan da meslek üzerinde bir baskıya ve bunun sonucunda da bazı sorunlu pratiklerin ortaya çıkmasına sebep oluyor. Yapılan haberlerin öne çıkması ve gündem olabilmesi için bir şok etkisi yaratması gerektiği algısı, haber arayışını ve onu üretme şeklini de etkileyebiliyor.Bunun en uç örneklerinden birisini geçtiğimiz ay içerisinde New Yorker dergisi sayesinde gördük. Derginin yazarlarından Clare Malone, komedyen Hasan Minhaj hakkındaki yazısında kimsenin aklına gelmeyecek bir işe girişmiş ve Minhaj’ın stand-up gösterilerindeki hikâyeleri <a fr-original-style="" href="https://www.newyorker.com/news/annals-of-communications/hasan-minhajs-emotional-truths" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">doğrulamaya karar vermiş</a>. Yazıyı okuduğunuzda Minhaj’ın kişisel hikâyelerini tamamen uyduran ve bunu duygusal etki yaratmak için kullanan acımasız birisi olduğunu düşünmeniz kaçınılmaz, çünkü yazı boyunca verilen mesaj ve anlatılan hikâye tam olarak bu.Elbette böyle büyük bir skandal internette ve medyada büyük ilgi gördü ve herkes Hasan Minhaj hedef almaya, onu eleştirmeye başladı. Kimse yazının doğruluğundan şüphe etmedi, neden kurgu bir gösterinin doğrulamaya tabi tutulduğunu <a fr-original-style="" href="https://www.salon.com/2023/10/30/hasan-minhaj-comedy-manufactured-scandal/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">sorgulamadı</a>. Çünkü gazetecilikten beklentimiz olan skandal ortaya çıkarma görevini olabilecek en iyi şekilde yerine getiriyordu.Fakat bu durum Hasan Minhaj’ın kendi YouTube kanalına yüklediği <a fr-original-style="" href="https://youtu.be/ABiHlt69M-4" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bir video ile altüst oldu</a>. Zamanında yaptığı Patriot Act programıyla ölüm tehditleri alacak seviyede bir gazetecilik yapan Minhaj, bir <a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/playlist?list=PLE6linSnhLs2QPLSaG6wDYL4PhGAbKz58" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Patriot Act bölümü</a> gibi hazırladığı videoda aslında yazının iddia ettiği gibi yalanların olmadığını kanıtlarıyla gösterdi. Üstüne bu kanıtları gazeteci Malone’a da ilettiğini, bunlar üzerine konuştuklarını da röportajın kayıtlarıyla ispatladı. Dahası, Malone’un kayıtta söylediği cümleleri nasıl keyfi bir şekilde kırptığını da herkese gösterdi. Sonuç olarak Minhaj’ın gösterilerini doğrulamadan geçirerek bir skandal yaratmaya çalışan New Yorker’ın kendi yazısını doğrulamaya gerek görmediğini öğrenmiş olduk.Buna benzer örnekleri düzenli olarak dünyanın her yerinde sıkça görüyoruz. Kimi zaman mesleki hırslarla, kimi zaman politik motivasyonlarla yapılan gazetecilik doğruyu aktarmak yerine en iyi skandalı üretmeye odaklanıyor. Çoğu zaman gazetecilikten veya haberin konusu olan kişilerden beklentilerimizi de doğruladığı için bu tür haberleri sorgulama ihtiyacı bile duymuyoruz. Hatta bazı kesimler daha da ileri gidip o kişilerin bu uydurma skandalların sonucunu hakettiğini söyleyecek kadar umursamaz bir tavır gösterebiliyor.Yıllardır mezenformasyonu, propagandayı, hakikat sonrasını, gazetecilere karşı azalan güveni ve daha birçok şeyi tartışırken sürekli sorunun kaynağı olarak farklı yerler işaret edilip duruluyor. Elbette işaret edilenlerin de bu sorunlarda payı var ama bu durum gazeteciliğin kendi içerisinde ürettiği bu dinamiklerin de katkısını görmezden gelmek için bir sebep değil.Ayrıca bu skandal beklentisinin getirdiği etkisini yitirme sorunu da var. Yalnızca son bir ay içerisinde kaç tane skandal seviyesinde haber okuduğunuzu, kaç tane büyük sosyal medya tartışmasının haberleştirildiğini bir düşünün. Ardından bunların gündemde kalma süresini, ne kadar etkisi olduğunu ve bir aydan daha eski ne hatırlayabildiğinizi düşünün. Sürekli skandal peşinde koşmak ve her olaydan bu türde bir haber çıkartmaya çalışmak her şeyi değersizleştiriyor ve önemsizleştiriyor. Maalesef iki sosyal medya postunu bile “büyük tepki” diye haberleştirerek gazeteciler de buna ortak oluyor.Peki bu sorun nasıl çözülür? Bana göre ilk adım olarak gazeteciliğin içerisindeki bu “dikkat çekici/sıkıcı haber” ayrımının ortadan kalkması gerekiyor. Eğer gazeteciliğin bir amacı varsa bu toplumu bilgilendirmek ve onların doğru bilgiye ulaşmasına yardımcı olmak, onlara eğlenceli ve şok edici olaylar sunmak değil. Mevcut hâliyle gazeteciliğe dair bu yaklaşım daha çok eğlence medyasının bir parçasıymış gibi düşünülmesine ve o şekilde çalışmasına sebep oluyor. Durum böyle olunca da gazeteciliğin sürekli kendisiyle çelişen ve kimlik bunalımı yaşayan bir sektöre dönüşmesine neden oluyor.&nbsp;Gazetecilerin bu sorundan kurtulmasının yolu da kendilerini bu yaklaşımdan kurtarmaları ve skandallara odaklanmak yerine sıkıcı işleri de savunmalarıyla mümkün.

Koca New Yorker bile ne hâllere düştü.

Skandal Olmazsa Olmaz mı?

Geçtiğimiz hafta içerisinde <a fr-original-style="" href="https://www.semafor.com/article/10/22/2023/a-global-news-nonprofit-wooed-top-foundations-with-exaggerated-reach" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Semafor’un yayınladığı bir haber</a>, medya konusunda son dönemde gündemde olan birden çok konuyu içermesi sebebiyle dikkatimi çekti. Haberin başrolünde Global Press Journal isimli bir yayın ve yayının okunma sayılarını şişirmesi iddiası vardı.<a fr-original-style="" href="https://globalpressjournal.com/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Global Press Journal</a>, 2006’da kurulan Global Press isimli kâr amacı gütmeyen kurumun yayını. Bu kurumun amacı Batı medyasının dünyanın farklı yerlerine “paraşüt gazeteciliği” yapmasına karşı farklı ülkelerde gazetecilere hem eğitim hem de iş imkânı sağlayarak onların kendi ülkelerine dair haberler üretmelerini ve bunları yaygınlaştırmalarını sağlamayı hedefliyor. Proje uzun zamandır Meksika’dan Moğolistan’a birçok ülkede çalışıyor ve düzenli olarak o ülkelerden haber üretilmesini sağlıyor. Böyle bir girişim doğal olarak birçok yerden bağış ve destek alıyor.&nbsp;Veri şişirme konusu da burada başlıyor. Kurumun hazırladığı sunumlarda ve dışarıya sunduğu raporlarda yazan verilere göre okunma oranları dünyanın önde gelen haber siteleriyle yarışması gerekiyor. Fakat sonradan anlaşılıyor ki bu veriler yalnızca kendi sitelerini değil, haberleri paylaştıkları diğer yayınların okunma verilerini de içeriyormuş. Yani teknik anlamda okunma sayıları doğru olsa da aslında bunun tanımını oldukça esnetmişler.Verilerin özellikle dijital medyada ne kadar yanıltıcı olabileceği veya bunlarla oynamanın ne kadar kolay olabileceğini <a fr-original-style="" href="https://www.newslabturkey.org/2021/10/03/dijitalde-verilere-guven-olmaz/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">daha önce de konuşmuştuk</a>. Fakat burada sorunun altında daha farklı dinamikler yatıyor. O da gazeteciliğin etkisinin nasıl ölçüleceği meselesi.Özellikle toplumsal fayda amacıyla girişilen gazetecilik projeleri veya kâr amacı gütmeyen medya kurumları söz konusu olduğunda işin ekonomik boyutunu reklamlar veya aboneliklerden çok bağışlar, fonlar ve proje başvuruları şekillendiriyor. Durum böyle olunca da bu destekleri almanın yolu yapılan işin etkisini göstermekten geçiyor. Yani gazeteciliğin bir etki gösterdiğini ve sonuç yarattığını bir şekilde elle tutulur bir şeye dönüştürmek gerekiyor.Bu da büyük anlamda imkânsız bir iş. Çünkü gazetecilik dediğimiz işin etkisi veriye dönüştürülebilecek ya da fiziksel olarak gösterilebilecek bir şey değil. Çoğu zaman küçük adımlarla, toplum içerisinde veya odaklandıkları alandaki aktörlerde yarattıkları düzenli etkilerle zaman içerisinde görülebilecek bir şey.&nbsp;Bu yüzden de çoğu zaman alternatif yollar bulmak gerektiğinde ilk başvurulan yol okunma verileri veya takipçi sayıları gibi ölçülebilir şeyler oluyor. Bu da aslında yanlış bir algının oluşmasına ve toplumsal etkinin sosyal medyadaki “fenomenliğe” denk bir şey gibi görülmesine neden olabiliyor. Böyle bir algı oluşunca da insanların yapmak istedikleri iş için lazım olan sayılara ulaşmak için her yolu denemesi de kaçınılmaz oluyor.&nbsp;Son dönemlerde özellikle kâr amacı gütmeyen gazeteciliğe artan ilginin bu sorunun daha ciddi seviyelere ulaşmasına neden olması yüksek bir ihtimal. Elbette bir günde gazeteciliğin etkisini ölçmenin yolları ortaya çıkmayacak ama en azından bu konuyu konuşmaya ne kadar erken başlarsak ve yanlış yöntemlerden ne kadar çabuk vazgeçersek herkes için o kadar iyi olur.

Toplumsal faydayı Excel dosyasında göstermenin yolu var mı?

Gazeteciliğin Etkisi Okunma Sayılarıyla Ölçülür mü?

2022 yılının Şubat ayında Rusya’nın Ukrayna’yı işgal girişimiyle birlikte başlayan savaşın ardından yazdığım iki bültende <a fr-original-style="" href="https://www.newslabturkey.org/2022/02/28/savasin-dijital-hali/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">savaşın dijitalleşmesinin</a> olası sonuçlarından ve gazetecilerin <a fr-original-style="" href="https://www.newslabturkey.org/2022/03/07/savasin-ortasinda-hedef-alinan-gazeteciler/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">savaş ortamında hedef alınması</a> sorunundan bahsetmiştim. 7 Ekim’de Hamas’ın İsrail’e düzenlediği saldırı ile başlayan ve bir insanlık krizine dönüşen savaş ile birlikte maalesef o bültende bahsettiklerimden çok daha fazlasına maruz kalıyoruz.&nbsp;Öldürülen ve acımasız koşullara maruz bırakılan sivillerden, işlenen birçok potansiyel savaş suçuna kadar birçok insanlık dışı olaya tanık olduğumuz bu çatışmada maalesef gazeteciler de farklı şekillerde hedef alınıyor. <a fr-original-style="" href="https://cpj.org/2023/10/journalist-casualties-in-the-israel-gaza-conflict/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">CPJ’nin 20 Ekim’de yayınladığı açıklamaya göre</a> çatışmada şu ana kadar 22 gazeteci öldürüldü, 8 gazeteci yaralandı ve 3 gazeteci de ya tutuklandı ya da kendisinden haber alınamıyor.&nbsp;Bunun üzerine İsrail’in ülkede basını, özellikle de yabancı basın kurumlarını, daha sıkı denetlemesine ve keyfi olarak kapatmasına imkân verecek bir yasal düzenlemeyi de hızlıca meclisten geçirmeyi planladığını öğrendik. Bu yasanın özellikle geçmişte birkaç kez kapatmaya çalıştıkları Al Jazeera’yi ülkeden kovmak için kullanılacağı <a fr-original-style="" href="https://cpj.org/2023/10/cpj-urges-israel-not-to-close-al-jazeera/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">düşünülüyor</a>. Mevcut İsrail hükümetinin aşırı sağa kayan bir koalisyon olduğunu düşünürsek bu yasanın geçmesi çok yüksek bir ihtimal.Burada dünya basınının sorunlarına ve özellikle Batı medyasının önyargılı yaklaşımını da anmadan olmaz. Işın Eliçin sitemizde bu konuyu <a fr-original-style="" href="https://www.newslabturkey.org/2023/10/18/batidaki-ana-akim-medyanin-israil-filistin-meselesine-bakisi/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kapsamlı bir şekilde ele aldı</a>, dünyada da bu soruna <a fr-original-style="" href="https://jewishcurrents.org/major-news-networks-sideline-palestinian-analysts" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">dikkat çekenlerin</a> sayısı artıyor.Fakat 2022’ye kıyasla daha da kötüye giden bir şey varsa o da internetin ve sosyal medyanın propaganda ve manipülasyon amacıyla kullanımı. Geçtiğimiz bir buçuk yıl içerisinde platformların giderek kötüleşmesini fırsat bilenler <a fr-original-style="" href="https://www.politico.com/newsletters/digital-future-daily/2023/10/11/welcome-to-the-information-blender-00121019" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">sosyal medyayı tamamen ele geçirdi</a> dersem abartı olmaz.&nbsp;Bu kötüye gidişi en ağır şekilde yaşayan da tahmin edebileceğiniz üzere X/Twitter. Propagandanın ve yanlış bilginin neredeyse hiç kontrol edilmeden yayıldığı bir yer hâline gelen platform, yanlış bilgiyi <a fr-original-style="" href="https://www.newslabturkey.org/2022/02/21/yanlis-bilginin-silaha-donustugu-zamanlar/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bir silah gibi kullanmayı</a> tercih edenlerin ilk tercihi hâline geldi. Bu sefer özellikle öne çıkan iki farklı trend var.Bunlardan birincisi OSINT kavramının popülerliğine sığınanlar. Geçtiğimiz yıllarda Bellingcat gibi gruplar sayesinde bilinirlik kazanan OSINT araştırmacılığın isminden gelen güveni kullanmak isteyen farklı politik gruplar, araştırmacı gibi hesaplar oluşturarak <a fr-original-style="" href="https://www.404media.co/twitter-verified-osint-accounts-are-destroying-the-israel-palestine-information-ecosystem/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">istedikleri propagandayı yayıyor</a>. X/Twitter’ın kontrol mekanizmaları neredeyse hiç işlemediği için de platformda rahatça yayılabiliyorlar.İkincisi ise benim ve daha birçok kişinin en başında uyardığı onaylı hesapların parayla satın alınan bir şeye dönüşmesi sorunu. Artık gerçekten güvenilir isimleri öne çıkartmak yerine algoritmadan faydalanmak için insanların satın aldığı bir ürüne dönüşen mavi tik, propaganda ve manipülasyon için en çok kullanılan yöntem. Yukarıda bahsettiğim OSINT sorununda da bu durum sıkça karşımıza çıkıyor. NewsGuard’ın raporuna göre X/Twitter’da en çok yanlış bilgi yayan hesapların yüzde 74’ü <a fr-original-style="" href="https://www.newsguardtech.com/misinformation-monitor/october-2023/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">mavi tik için para ödüyor</a>.Bütün bunlar ve daha fazlası sadece krizin büyümesine ve daha fazla insanın acı çekmesine neden olacak. Gazeteciler şu anda çatışma bölgesinde ölümü göze alarak <a fr-original-style="" href="https://www.washingtonpost.com/style/media/2023/10/16/gaza-journalists-palestinian-reporters-challenges/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">haber yapmaya çalışırken</a> bir yandan onları susturmaya çalışan devletler ve farklı gruplarla mücadele ediyor, diğer yandan kendileriyle <a fr-original-style="" href="https://www.washingtonpost.com/technology/2023/10/19/x-twitter-nyt-dispute-musk/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">çocukça kavgalara giren</a> veya gazeteciler yeterince para kazandırmadığı için parayı verenin istediği yalanı yaymasını sağlayan platformlara rağmen haber ulaştırmaya çalışıyor.Böyle zamanlar bize neden kendi ayakları üzerinde durabilen, gerçekten bağımsız gazeteciliğe ihtiyacımız olduğunu ve neden bunun dünyanın her yerinde korunması gerektiğini tekrar hatırlatıyor.&nbsp;

Propagandanın kontrolden çıktığı günlerden geçiyoruz.

Savaş Zamanlarında Gazeteciliğin Önemi

2004 yılından bu yana, ABD devleti tarafından ekim ayının Dijital Güvenlik Farkındalık Ayı <a fr-original-style="" href="https://www.cisa.gov/cybersecurity-awareness-month" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ilan edilmesiyle birlikte</a> her yıl internette ekim ayı güvenlik üzerine konuşulan, tartışılan ve bolca da espri üretilen bir aya dönüştü. Konuya mizahi bir dille yaklaşmak her zaman ilk tercihim olsa da her geçen yıl güvenlik alanında yaşananlar bu konuyu neden ciddiye almamız gerektiğini de bize hatırlatıyor.Genel olarak hayatımızın bir parçası olan her teknoloji ve internetteki hemen her yerde bir güvenlik riskiyle karşı karşıya kalmak mümkün olsa da özellikle geçtiğimiz on yıl içerisinde durum bir yandan iyileşirken diğer yandan daha farklı tehditlerle karşı karşıya kalıyoruz.&nbsp;Kullandığımız uygulamaları ve cihazları, özellikle de bilgisayar ve telefonları, artık kolayca daha güvenli hâle getirmek mümkün. İki aşamalı doğrulama veya çalınma ihtimaline karşı cihazları tamamen şifreleme gibi özellikler artık herkesin kullanabileceği kadar basitleşti. Diğer yandan da hayatımıza giren birçok akıllı başka cihaz veya sürekli karşımıza çıkan yeni uygulamalar yüzünden de eskiye kıyasla daha farklı güvenlik riskleriyle uğraşmak zorunda kalıyoruz.Yıllar içerisinde değişen şeylerden birisi de maalesef gazetecilerin, aktivistlerin veya farklı kişi ve grupların dijital güvenliklerini tehdit etmenin veya onları bu teknolojiler üzerinden gözetlemenin giderek normalleşmeye başlaması. Eskiden sadece istihbarat örgütlerinin yapabildiği işleri şimdi <a fr-original-style="" href="https://www.newslabturkey.org/2021/07/21/pegasus-project-insan-haklari-ve-basin-ozgurlugune-saldiranlarin-en-sevdigi-sirketin-ifsasi/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">NSO Group gibi şirketler</a> bir ürün olarak satıyor. Hatta bu durum öyle kötüye gitmeye başladı ki insanların sevgililerini ve eşlerini gözetlemek için satın alabileceği versiyonlarını bile bulmak maalesef mümkün.Bir yandan bunlar yaşanırken diğer yandan devletlerin de birbirine karşı internet üzerinden böyle saldırılar veya casusluk operasyonları düzenlemeye başlaması da herkes için bir risk oluşturuyor. Çoğu zaman bu tür hamlelerin kontrolden çıkması ve internette kontrolsüzce yayılması riski de var. Bu yüzden Uluslararası Ceza Mahkemesi bu tür suçları da <a fr-original-style="" href="https://www.wired.com/story/icc-cyberwar-crimes/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yargılamaya başlayacağını</a> açıklama ihtiyacı duydu.Hemen her gün büyük şirketlerin <a fr-original-style="" href="https://techcrunch.com/2023/10/06/mgm-resorts-admits-hackers-stole-customers-personal-data-cyberattack/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">hacklendiği</a>, devletlerin bu tür <a fr-original-style="" href="https://www.wired.com/story/cloudflare-project-galileo-ukraine/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">operasyonlar</a> <a fr-original-style="" href="https://therecord.media/russia-hacking-group-cadet-blizzard-linked-to-gru-microsoft" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">gerçekleştirdiği</a> ve casus yazılımların <a fr-original-style="" href="https://techcrunch.com/2023/08/26/brazil-webdetetive-spyware-deleted/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">rahatça satın alınabildiği</a> bir ortamda kendimizi güvende tutmak imkânsızmış gibi gelebilir. Fakat unutmamamız gereken en önemli şeylerden birisi bizim gündelik hayattaki güvenliğimizi tehdit edenler genellikle bunlar değil ama daha basit seviyede çalışan ve küçük kapasiteli riskler. O yüzden hesaplarınızı iki aşamalı doğrulama gibi yollarla güvende tutmak, cihazlarınızı ve uygulamalarınızı sürekli güncellemek gibi en temel önlemleri almak bile daha güvende olmanız için yeterli olacaktır.Yine de söz konusu gazeteciler olduğunda her zaman bunun bir adım ötesini de hesaba katmakta ve dijital güvenlik alanında olan bitenlere dair bir farkındalık geliştirmekte büyük fayda var. O yüzden siz de ekim ayını fırsat bilip dijital güvenlik farkındalığınızı artırmak için biraz zaman ayırın. Zaten şöyle bir etrafınıza bakarsanız dijital güvenlik ile normal güvenlik arasındaki çizginin ne kadar inceldiğini anında göreceksiniz.

Peki o sizin farkınızda mı?

Dijital Güvenliğin Farkında mısınız?

<a fr-original-style="" href="https://www.newslabturkey.org/2022/12/30/2023-ongoruleri/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">2023 öngörülerimde</a> bu yıl içerisinde sosyal medya platformlarına dair bir kriz ve dönüşüm dönemini göreceğimizi söylemiştim. Hemen her ay bu krizi farklı şekillerde besleyen ve yaklaştıran haberler gördük. Ekim ayını ise krizin tam anlamıyla başladığı ve artık herkesin kabul etmesi gerektiği ay ilan edebiliriz. Bunun sebebi ise Ekim başladığından bu yana üst üste gelen haberler.Bu haberlerden ilki Similarweb’in Facebook ve X/Twitter’dan haber sitelerine giden <a fr-original-style="" href="https://www.axios.com/2023/10/03/social-media-traffic-news-sites-decrease" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">trafik verilerine dair raporu</a>. Bu rapora göre sadece geçtiğimiz bir yıl içerisinde bu iki platformdan haberlere giden trafik %50’nin üzerinde bir düşüş <a fr-original-style="" href="https://digiday.com/media/publishers-reckon-with-declining-facebook-referral-traffic-as-the-platform-pulls-away-from-news/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">göstermiş</a>.Sosyal medya platformlarının haberlerden uzak durmak istemesi bunun bir sebebi. Facebook bir süredir bunu açıkça dile getiriyor ve algoritmasında buna yönelik değişiklikler yapıyordu. Son olarak geçtiğimiz hafta içerisinde Meta’nın haberler ve gazetecilerle alakalı projelerini başlatan ve yürüten <a fr-original-style="" href="https://www.axios.com/2023/10/03/campbell-brown-meta-news-exit" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Campbell Brown’ın ayrılacağı</a> haberinin gelmesiyle birlikte şirketin bu konuda fikrinin değişmeyeceği de net bir şekilde görülmüş oldu.&nbsp;Bu durumun diğer sebebi de platformların giderek kullanıcıları dışarıya göndermemek ve her şeyi platformun içerisine hapsetmek için çabalaması. Açık bir şekilde gazetecilere “güvenmediğini” söyleyen ve haberleri sadece X’ten okuduğu için bolca komplo teorileri paylaşmasıyla bildiğimiz Elon Musk’ın satın almasıyla <a fr-original-style="" href="https://www.newslabturkey.org/2023/01/30/twitter-artik-tehlikeli-bir-yer/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">X’e dönüşen Twitter</a> bunun en iyi örneği.Geçtiğimiz hafta içerisinde de Musk önce açık bir şekilde insanları uygulamada tutmak için algoritmanın linkleri arka plana ittiğini ve insanların tüm içeriği X’e yazmasının <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/elonmusk/status/1709244708533264592" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">daha iyi olacağını söyledi</a>. Sonra da X’in tasarımında yapılan değişiklik ile linklerin önizlemesini sadece düz görsellere çevirerek <a fr-original-style="" href="https://www.theverge.com/2023/10/4/23903859/x-elon-musk-headlines-links-image-twitter" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">fark edilmesi ve tıklanması zor bir hâle getirdiler</a>. Yani artık X’te görünür olabilmenin tek yolu hem platforma para vermek hem de sadece platform için içerik üretmek. Giderek daha fazla <a fr-original-style="" href="https://www.bloomberg.com/opinion/articles/2023-10-05/the-moral-case-for-no-longer-engaging-with-elon-musk-s-x#xj4y7vzkg" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kişi</a> ve <a fr-original-style="" href="https://www.coffeegeek.com/news/coffeegeek-is-leaving-twitter-x/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kurum</a> da bunun yerine platformdan <a fr-original-style="" href="https://lucire.com/insider/20230905/time-to-disconnect-from-x-the-site-formerly-known-as-twitter/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ayrılmayı</a> tercih ediyor.Geçtiğimiz yılın sonlarında kendisini gösteren kriz artık burada. Bildiğimiz ve yıllardır kullandığımız sosyal medya platformları, gazeteciler ve her türlü medya üreticileri için artık faydası olmayan ve hatta zarar bile verebilen yerler. Bu noktaya geleceğimiz bir süredir belliydi ama çoğunluk bütün işaretleri görmezden gelmeye ve her şey normalmiş gibi davranmaya devam etti.&nbsp;Artık oturup alternatiflerinizi düşünmek ve kendinize yeni bir dijital strateji belirlemek zorundasınız. Çünkü bu saatten sonra bu platformların kalan ne kadar faydası varsa giderek ortadan kaybolacak ve her şey daha da kötüleşecek. <a fr-original-style="" href="https://www.newslabturkey.org/2023/03/13/fediverse-artik-sosyal-medyada-kalici/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Alternatif platformlar</a> istikrarlı bir şekilde büyümeye ve kendisini geliştirmeye devam ediyor. Mastodon’un <a fr-original-style="" href="https://blog.joinmastodon.org/2023/10/annual-report-2022/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">2022 yılı raporu</a> ve giderek <a fr-original-style="" href="https://www.newslabturkey.org/2023/08/07/korkusuzca-pembe-olmak/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">daha fazla</a> <a fr-original-style="" href="https://mastodon.social/@dw_innovation" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">medya kurumunu</a> ve internette üretim yapan insanı kendisine çekiyor olması bunun iyi bir örneği.Bunun yanı sıra sosyal medya dışında okurlarınıza erişim imkânları yaratmak zorundasınız. Bültenler, diğer içerik formatları, <a fr-original-style="" href="https://www.newslabturkey.org/2023/03/27/haberi-okumayi-sevenler-nerede/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">haber takip ve kürasyon uygulamalarında</a> varlık gösterme, <a fr-original-style="" href="https://www.newslabturkey.org/2022/02/14/ileri-web-uygulamalarinin-gizli-gucu/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kendi uygulamalarınızı geliştirmek</a> veya <a fr-original-style="" href="https://www.newslabturkey.org/2020/08/19/rssin-geri-donusu-basliyor/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">RSS</a> gibi yıllar önce kendisini ispat eden ama platform cazibesinden dolayı umursanmayan birçok farklı yöntem var. Discord gibi yeni nesil topluluk platformları da <a fr-original-style="" href="https://www.newslabturkey.org/2023/03/19/topluluga-neden-ihtiyac-var/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">topluluk odaklı girişimler</a> için önemli bir seçenek.Kesin olan bir şey varsa o da medyanın artık sosyal medya platformlarıyla olan ilişkisini değiştirmek ve onlara bağımlı olduğu yanılgısından kurtulmak zorunda olduğu. Facebook ve Twitter gibi platformlar artık sizi istemediklerini anlamanız için ellerinden geleni yapıyor. Medya ve gazeteciler sayesinde büyüyen platformlar şu anda onları kovup yerine <a fr-original-style="" href="https://www.theverge.com/2023/10/2/23899858/paris-hilton-special-deal-post-partnership-x-twitter" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Paris Hilton’a</a> veya ünlülerin <a fr-original-style="" href="https://www.theverge.com/2023/9/27/23891128/meta-ai-assistant-characters-whatsapp-instagram-connect" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yapay zekâ kopyalarına</a> para vermeyi tercih ediyor. Bence siz de daha fazla ısrar etmeyin.

İstenmediğiniz yerde durmanın anlamı var mı?

Bildiğimiz Anlamda Sosyal Medyanın Sonu

Geçtiğimiz yıldan bu yana dünyanın hemen her yerinde devam eden “yaşam masrafları krizi” bu yıl da etkisini hayatın hemen her yerinde göstermeye ve ekonomik anlamda zorlu dönemlerden geçmemize neden oluyor. Medya ve gazetecilik sektöründe ise bu krizin etkisini en çok abonelik modellerinde gözlemliyoruz.Özellikle bu yıl içerisinde hemen herkesin abone olduğu birçok servis sırasıyla zamlar yaptı, hatta Netflix gibi kendisini tutamayıp birden çok zam yapanlar da oldu. Bu da yetmezmiş gibi Netflix, <a fr-original-style="" href="https://www.theverge.com/2023/9/27/23893231/disney-plus-password-sharing-ban-canada" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Disney</a> gibi firmalar parola paylaşımını engellemek için farklı yöntemler denemeye ve insanların ortak abonelikler kullanmasının önüne geçmeye başladı.Bunun üzerine hayatın genel olarak pahalanması ve insanların bütçesine daha fazla dikkat etmek zorunda kalmasıyla birlikte arka planda başlatıp unuttuğumuz abonelikleri hatırlamaya ve listelerimizi gözden geçirmeye başladık. Görünen o ki, haber ve gazetecilik abonelikleri bu süreçten etkilenenler arasında.Reuters Institute tarafından 20 ülkeden toplanan veriler ile ABD, BK ve Almanya’da görüşmelerle gerçekleştirilen araştırma bu duruma <a fr-original-style="" href="https://reutersinstitute.politics.ox.ac.uk/paying-news-price-conscious-consumers-look-value-amid-cost-living-crisis" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">daha detaylı bir şekilde bakıyor</a>. Araştırmanın elde ettiği sonuçlara göre birkaç yıldır devam eden abonelik yükselişi durma noktasına gelmiş ve geçtiğimiz bir yıl içerisinde neredeyse her on kişiden dördü ya aboneliklerini iptal etmiş ya da indirim almak için pazarlık yapmış. Buna karşılık mevcut aboneliklerinin üzerine yenisini ekleyenler ise bu oranın yarısına denk geliyor.Eğer diğer platformlarla bir kıyaslama yapmak istersek Netflix yaptığı zamlar ve şifre paylaşımı engellemesi yüzünden internette çok tepki görmesine rağmen mevcut abone sayısını artırmaya <a fr-original-style="" href="https://www.theverge.com/2023/6/9/23755156/netflix-subscriber-increase-paid-password-sharing-crackdown" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">devam ediyor</a>. Diğer birçok platform için de herhangi bir düşüş şimdilik söz konusu değil.Peki birçok insan için haberlere dair aboneliklerin görece daha rahat vazgeçilir görülmesinin sebebi nedir? Bana kalırsa internette “haber” olarak adlandırabileceğimiz ama kalite ve seviye konusunda oldukça aşağıda kalan içeriklerin bolluğu, insanların haberlere ücretsiz de ulaşabileceği algısını güçlendiriyor. Eğer abonelik modelini tercih eden yayınlar kendilerini gerçekten öne çıkaracak işler yapmıyorsa, gazetenin düzenli okunmasından okur bir fayda elde ettiğini hissetmiyorsa o aboneliği gözden çıkarması da daha kolay oluyor.<a fr-original-style="" href="https://pressgazette.co.uk/paywalls/news-subscriptions-analysis-reuters-institute/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Araştırmanın farklı bölümlerinde</a> de bunun işaretlerini görüyoruz. İnsanların habere para ödeme motivasyonları veya bir aboneliği devam ettirme kararı ellerine geçen ürünle doğrudan ilişkili. Bu abonelikte kendisini daha net bir şekilde gösteriyor ama okur desteğinden tutun da hemen her gelir modeli için bu cümleyi benzer şekillerde kurmak mümkün.&nbsp;Gazeteciler ve haber medyası eğer bu durumdan daha fazla etkilenmek istemiyorsa ya da daha sürdürülebilir bir gelir modeli inşa etmek istiyorsa okura hakettiğini sunmak için çalışmak zorunda. Çünkü bir yandan düşük kaliteli ve ücretsiz içeriklerle kirletilmiş bir ortamda hayatta kalmaya çalışırken, diğer yandan insanların abone oldukları diğer her şeyle de yarışıyorsunuz.&nbsp;Eğer insanların bir başka abonelik yerine sizi seçmelerini istiyorsanız, bunu hakedecek bir şey sunmanız gerekiyor. Siz böyle düşünmeseniz bile diğer bütün platformlar bu yaklaşımla hareket ediyor. Gazetecilerin de bu rekabeti görmezden gelmeyi bırakıp ona göre strateji geliştirmesi şart.