Haziran geldi. Sanki gözümüzü açıp kapadık ve 2023 yılının ortasına geldik, sizce de öyle değil mi? Yorgunuz. Depremi ve seçim gündemini henüz atlatabildik mi?Bu sayıda, oyun bozmaya gücümüzün kalmadığını hissettiğimiz zamanları ve bu dönemlerde nelerden güç bulduğumuzu yazdık.Keyifli okumalar,&nbsp;İlayda Eskitaşçıoğlu

Toplumsal cinsiyet eşitliği. Keşke bunun için oyunbozan olmamız gerekmeseydi. Biz, oyun bozmak için konuşmayı tercih eden iki feminist doktora öğrencisiyiz. Regl yoksulluğu ve tabusu başta olmak üzere, konuşulmayan konuları konuşmaya karar verdik. Sen de Konuşmamız Gerek’tiğine inanıyorsan, artık buradayız.

Toplumsal cinsiyet eşitliği üzerine bir yayın.

Oyunbozan

Oyun bozmaya gücümüzün kalmadığını hissettiğimiz zamanlar ve bu dönemlerde nelerden güç bulduğumuz üzerine

Hey hey, ya oyun bozmaya gücümüz kalmadıysa?

Deprem bölgesine gönüllü veya bir sivil toplum çalışanı olarak giderken belirli etik sorumluluklarla gidiyoruz. Ancak maalesef fayda sağlamak isterken, fark etmeden, zarar verebiliyoruz. Bu sefer, Oyunbozan, deprem sahasındaki bazı oyunları bozmak için yazıyor.İyi okumalar,Bahar Aldanmaz

Sahaya gittin ama sahayı nasıl bıraktın?

Deprem Sahası Oyunbozanı

Bütün oyunbozanlara mutlu yıllar! Ocak ayı, çoğumuzda bir pazartesi sabahı hissi uyandırıyor - kendimize iyi davranalım. Yılbaşı rehavetiyle ertelenen işlerin biriktiği bir döneme giriyor olabiliriz, ama bu sendromu ajandalarda yeni bir sayfa açarak, üreterek ve çokça konuşarak atlatmaya hazırız. Döngüsel bedenler için yeni bir yıl, yeni deneyimler ve bozulacak çok oyun var!Geçen sayıda Bahar’ın da yazdığı gibi, derdimiz menstrüel adalet. Bu mücadelede daha da güçlendiğimizi nasıl anlıyorum, biliyor musunuz? Artık kahve sohbetlerinde, mahalle ziyaretlerinde, yeni tanıştığımız ekiplerle toplantılarda “regl yoksulluğu ne ola ki?” sorusu daha az sorulur oldu. Artık “regl” dediğimizde kaşlarını kaldıran, renk değiştiren bürokratların, politikacıların sayısı biraz daha az. Regl deneyimlerini ürettiğimiz içeriklerle daha konuşulur kılmaya başladık galiba. Daha çok tartışıyoruz, ki bu bizim menstrüel adalet savunuculuğunda önemsediğimiz bir ilk adım. Yeterli olmayan ama yeni kapılar açan bir başlangıç. Önümüzdeki sayılarda da bu tartışmalara değinmek, yeni kapılar açmak istiyoruz. İlk olarak, özellikle özel sektörde çalışanlarla karşılaşmalarımızda minik bir şeytanın avukatı gülümsemesiyle çok sık sorulan şu soruyla başlayalım: “Regl izni konusunda ne düşünüyorsun ya?” Aynı şekilde gülümseyerek cevaplıyorum ve bu sayıda “tartışmamız gerek!” diyorum.Her zaman olduğu gibi yeni yılda da çokça konuşarak,Sevgi ve dayanışmayla,İlayda

"Regl izni konusunda ne düşünüyorsun ya?"

Gelelim Şu Regl İzni Meselesine

Konuşmamız Gerek Derneği’ni daha önce duydunuz mu? Peki ya hikâyemizi ve bu hikâyenin beslendiği menstrüel adalet tarihini? Hikâyemiz İlayda’nın ailesiyle beraber Van depreminden sonra afet bölgesine yardım kolileri hazırlaması ile başlıyor. Yardım kolilerini ailenin kadınları hazırlıyor, koliler yola çıkmak üzere kamyona yerleştiriliyor. Ardından ailenin kadınları çay içerlerken kolilere hiç ped koymadıklarını fark ediyorlar ve bunu nasıl yaptıklarını anlamlandırmakta zorlanıyorlar. İlayda bu hikâyeyi anlatırken hep şu cümleyi kurar:&nbsp;“Ailemde o kadar güçlü kadın var, birimizin bile aklına ped koymak gelmedi.”&nbsp;Benim deneyimlediğim benzer bir şaşkınlık anı da yüksek lisans için Şikago Üniversitesi’nde bulunduğum 2016 yılında yaşandı. Ben Koç Üniversitesi’nde sosyoloji ve psikoloji bölümlerini bitirdim. Toplumsal cinsiyet odaklı planlanmış dersler de aldım ancak hiçbirinde regl yoksulluğu, regl tabusu ve menstrüel adalet konuları işlenmedi. Üzerine Şikago Üniversitesi’nde yüksek lisans yaptım, aldığım cinsellik dersleri dahil hiçbirinde regl konuşulmadı, regle dair makale okutulmadı. Ben bu yokluğun çok farkında değildim. Ta ki, yüksek lisans tezim için cinsellik deneyimlerine dair derinlemesine görüşmeler yaptığım genç kadınların çoğu cinsellik konuşurken ilk regl deneyimlerinden bahsedene kadar.İlayda bu farkındalık üzerine harekete geçmeye karar veriyor ve burslu olarak katıldığı Çin’de gerçekleşen Girls20 zirvesinde "regl yoksulluğu" tanımını öğreniyor. Uçakla Türkiye’ye dönerken de kafasında "Konuşmamız Gerek" fikri oluşmaya başlıyor. Ortak bir arkadaşımız aracılığıyla ben İlayda’nın paylaştığı bir videoyu görüyorum ve beraber bir saha çalışması yapmayı öneriyorum. Skype üzerinden başlayan arkadaşlığımız, iş ortaklığına, Türkiye’de menstrüel adalet hareketenin yaygınlaşmasına ve hatta ortak yazar olarak bir <a fr-original-style="" href="https://konusmamizgerek.org/hadi-konusalim/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">çocuk kitabı</a> yazmaya kadar gidiyor.&nbsp;2016 yılında Konuşmamız Gerek henüz bir dernek değilken ve menstrüel ürün satan firmalardan adeta ped dilenirken birçok kişi bize “Başka derdiniz mi yok?” dedi. Reglin birden fazla sosyal problemi bünyesinde barındıran çok önemli bir konu olduğuna uzun bir süre inanılmadı. Bunun önemli bir sebebi de regle dair hikâyelerin görünür olmamasıydı. Regl konuşulmazsa önemli bir konu olduğu da bilinmeyecekti, bütün düzen bunun için, regle dair her şeyin saklanması üzerine kuruluydu.Her ne kadar Türkiye’de regl aktivizimi son 6 yılda giderek güçlense de dünyada regl aktivizm tarihi çok daha eskiye dayanıyor. Ben eminim Türkiye’de de kayıt edilmemiş ve bu akımlardan birini kendi yaşam stillerinde uygulayarak regl aktivizimine dahil olmuş bir sürü kişi olmuştur ancak şu anda onlarla ilgili bir veriye ulaşamıyoruz. Umuyorum konuştukça Türkiye’de menstrüel adalet hareketine dair tarihsel çalışmalar da artar.Her zaman konuşarak,Bahar

Konuşmamız Gerek Derneği’ni daha önce duydunuz mu? Peki ya hikâyemizi ve bu hikâyenin beslendiği menstrüel adalet tarihini?

Menstrüel Adalet mi? Başka Derdiniz mi Yok?

Herkese Merhaba!Ben Nilsu Yiğitoğlu. Ben bir sosyolog ve yazılı içerik üreticisiyim. Yaklaşık bir yıl kadar önce sevgili Rayka Kumru aracılığıyla Konuşmamız Gerek ile tanıştım. Rayka Kumru, Kamusal Alanda Tabusal Konular’ın, &nbsp;İlayda ve Bahar’ı birlikte ağırladığı “Kanamanın Adaleti” isimli bölümünü, “regl seferberliği” olarak tanımlamıştı. Bu isim benim çok dikkatimi çekmişti. Bölümü büyük bir dikkat ve hayranlıkla izledikten sonra derneği takibe aldım ve burada verilen mücadelenin regl tabusuyla savaşmak olduğunu gördüm. Bu müthiş çaba beni çok heyecanlandırdı ve aynı zamanda cesaretlendirdi de. Kendimi sorguladım, gerçekten regl hakkında özgürce konuşabiliyor muydum? Konuşmayı geçtim, regl hakkında ne kadar düşünmüştüm? Örneğin “regl yoksulluğu” üzerinde hiç durmadığım bir konuydu ama artık Konuşmamız Gerek sayesinde bu konu ve daha fazlası benim için görünür durumda ve bugün ben de onlardan aldığım cesaretle regl hakkında konuşmaktan, deneyimlerimi yakın çevremle, özellikle de regli ilk kez deneyimleyecek olan gençlerle paylaşmaktan çekinmiyorum. Bugün de burada yazdığım için çok heyecanlıyım! Umarım bu yazı sizi biraz keyiflendirir, biraz da ilham verir. Burada yazmak konusunda çok heyecanlıydım, bu heyecanı benimle paylaşan, Instagram aracılığıyla kendisine ulaştığımda aynı heyecan ve yakınlık ile bana geri dönüş yapan sevgili Bahar başta olmak üzere tüm Konuşmamız Gerek ekibine/destekçilerine teşekkürler!

Nilsu Yiğitoğlu

Sahi, kimdim ben? “Turşubozan”?

Merhaba!Ben Deren, Üsküdar Amerikan Lisesinde 11. sınıf öğrencisiyim. Konuşmamız Gerek ile ilk tanışmam Ceyda Düvenci’nin Bahar ve İlayda ile Instagram üzerinden yaptığı yayını izlememle gerçekleşti.&nbsp;Ceyda Düvenci bu yayını yapıyordu çünkü kızının ilk defa regl olması ile ilgili yaptığı paylaşım büyük tepki çekmişti. Bu durum her ne kadar üzücü olsa da toplumumuzun gerçeği, tabi ki biz bunları değiştirmek için bir şeyler yapana dek. Bence Konuşmamız Gerek’in yaptığı şey tam da buydu, konuşarak bir fark yaratmak. Ben de severek ve gurur duyarak Konuşmamız Gerek Derneği'ni takip etmeye başladım. İki genç kadının, toplumsal tabular ve baskılar içinde büyümeye çalıştığımız bu ülkede bunları yıkmak için çalışması bana ilham verdi. Ben de Konuşmamız Gerek ekibinin bir parçası olmak, onlara hedeflerininde yardım etmek istedim. Kendimi tanıtan buna benzer bir yazı yazdım ve Linkedin’den Bahar ve İlayda’yla iletişime geçtim. İnsanların girişken olmaktan çekinme derken ne kadar doğru bir şey söylediğini de bu sayede fark ettim. Ben sizlerle ilk olarak Oyunbozan Hikayeleri paylaşmak istedim, çünkü hikayelerin fark yaratma gücüne inanıyorum tıpkı Konuşmamız Gerek’in fark yaratma gücüne inandığım gibi.

Deren Özarslan 

Oyunbozan Hikayeler

Pırıl EskitaşçıoğluTürkiye’de 2000’li yıllar için cesur kabul edilebilecek “Molpedin var mı?” sorusuyla başlayan menstrüel ürünlerin pazarlaması artık sosyal ticaret ve medya kanallarının da yoluyla daha dinamik ve daha şeffaf bir yol izlemeye başladı. Kabul, regl tabusunu hala deneyimliyoruz. Süpermarkette müşteriye “İndirimde ped var” demek bile şiddeti körükleyebiliyor. Ama yine de bir iyileşme var. Daha fazla konuşuyor, menstrüel ürünlerin pazarlanması konusunda daha yaratıcı stratejiler izleyebiliyoruz. Peki 2000’lerin başından menstrüel ürünlerin “vlog” halinde test edilip paylaşılabilmesine kadar giden bu uzun ve zorlu değişim kimin eseri? Bir pazarlama stratejisinin temeli tüketicinin beklentisi ve ihtiyaçları doğrultusunda şekillenmez mi? Biyolojik olarak belli bir yaş aralığının ihtiyaçlarını karşılayan bu ürünler artık farklı bir nesil için üretiliyor. Bu farklı neslin farklı insanları ise gerçeğe ve değişime aç. Yani, yeni dünya düzeninde söz sahibi olan Z jenerasyonu bu konuya da el attı demek mümkün. Sosyolojik ayrımlara göre ucundan da olsa bu yeni nesle dahil olan 1998 doğumlu biri olarak “jenerasyon” kavramının artık yaşla alakalı olmadığına inananlardanım. Benimsediğim her düşünce, her sorun ve içimi yiyip bitiren her kaygı beni Z jenerasyonuna daha ait hissettiriyor. Bu nedenle yazının devamında bir yaş grubundan çok bir zihniyete ait bu yenilikçi ve özgürlüğüne düşkün gruptan “biz” diye bahsedeceğim.

Z jenerasyonu ve Menstrüel Ürünlerin Değişen Pazarlama Stratejileri

Oyun Kimin İçin Oynanırsa Kuralları O Belirler

Bahar Aldanmaz

HPV aşısı olma sorumluluğunu da beraber üstlensek mesela? Gerçekten çok mu zor?

Türkiye’de HPV Aşısı ve Erkeklik(ler)

İlayda EskitaşçıoğluSözün özü, evet! Menstrüel ürünlere erişim bir insan hakkıdır. Oyunbozan’ın bu sayısında, bir hukukçunun gözünden ve adaletsiz vergilendirme sorunu odağında menstrüel ürünlere erişim hakkından bahsetmek istiyorum. Konuşmamız Gerek ekibi olarak regl yoksulluğunu bir insan hakları sorunu olarak görüyoruz. Dünyada menstrüel ürünlere adil erişim ve adil vergilendirme için hak savunuculuğu oldukça yeni, fakat giderek büyüyen ve güçlenen bir hareket. Kahveler hazırsa, biraz bu mücadelenin köklerine ve dünyada olup bitenlere göz atalım, ne dersiniz?Tarihin başından beri, regl olan bireyler regl kanamaları için bazı materyaller kullanmış, kendi yöntemlerini geliştirmişler. Antik Mısır’da yumuşak papirüs kağıdından, Hipokrat’ın yazılarına göre de Antik Yunan döneminde ise tiftikten tampon ve ped benzeri materyallerin yapıldığı biliniyor. Fakat dünya, bugün kullandığımıza benzer, endüstriyel olarak üretilen ve ticareti yapılan menstrüel ürünler ile 19. yüzyılın sonları, 20. yüzyılın başlarında tanıştı, ve bu ürünlerin kullanımı 2. Dünya Savaşı sonrası yaygınlaştı. Bu dönemden itibaren, menstrüel ürünler, on yıllarca lüks kozmetik ürünler gibi vergilendirildi.

Sözün özü, evet!

Menstrüel ürünlere erişim bir insan hakkı mıdır? 

28 Mayıs Menstrüel Hijyen Günü

Oyunbozan'a Hoşgeldiniz!

Sosyal farkındalık hakkında yayımlanan makaleler ve yayınlar

Sosyal Farkındalık

Politika hakkında yayımlanan makaleler ve yayınlar

Politika

Kültür hakkında yayımlanan makaleler ve yayınlar

Kültür

Yazı: İlayda Eskitaşçıoğlu<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">İki hafta önce, insan hakları aktivistlerinin bir araya geldiği bir toplantı için Norveç’te, Utøya adasındaydım. 2011 yılında ekstrem sağcı terörist Breivik’in 69 genç insanı fikirleri yüzünden öldürdüğü korkunç bir saldırıyla anılan, hayaletli olduğunu düşündüğüm adada. Yanılmışım. Hem de nasıl. Hem yas tutulan hem de iyileşilen, saldırganların değil, saldırının kurbanlarının ve hayatta kalanların hayatlarının kutlandığı, nefret söylemine karşı dimdik duran, genç insanların anıtın hemen yanı başında kurulan kütüphanenin çiçekli bahçesinde politika tartışmaya devam ettiği bir direniş adasıymış orası meğer.Anıtın hemen yanından kendime anı olarak bir çam kozalağı alıp tartışmaların sürdüğü konferans salonuna girdiğimde tam karşımda kalp şeklindeki adanın nefis bir yağlı boya resmini gördüğümü hatırlıyorum. Bu resmin içinde de saldırının ardından yazılmış ünlü bir şiirin son mısrası vardı:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(236, 192, 180); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(236, 192, 180); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Hei, hei, på tide å stå opp og endre verden" "Hey hey, ayağa kalkıp dünyayı değiştirmenin zamanı."</blockquote>İki hafta sonra, İstanbul’da, evimdeyim. Utøya’dan getirdiğim kozalak ve seçimde avukat olarak görev aldığımda kullandığım, dernek ekibiyle deprem sahamıza da götürdüğüm, hâlâ boşaltamadığım ufak sırt çantası yan yana duruyor. İnanılmaz bir yorgunluk, belirsizlik, garip bir uyuşukluk hissediyorum. Aklıma aynı mısra geliyor. Hey hey, peki ya bizim dünyayı değiştirmeye, oyun bozmaya gücümüz kalmadıysa?Konuşmamız Gerek Derneği olarak 2016 yılından beri mücadele ediyoruz. Çabalıyoruz, üretiyoruz, konuşuyoruz. Türkiye’de büyümüş genç kadınlardan oluşan küçük bir çekirdek ekip ve giderek büyüyen gönüllü ekibimizle 2023’e girerken Türkiye’de menstrüel adalet mücadelesi için pek çok taze fikrimiz, projemiz vardı. Derken deprem oldu, üstüne gelmiş geçmiş en gergin seçim dönemlerinden birini geçirdik. Gözümüzü açıp kapadık ve bir anda yılın ortasına geliverdik. Çok çalıştık, çok mücadele ettik, çokça travma biriktirdik. Ama hangi arada olup bitti bu? Toplantılarımızda, kolektif bir “tutamıyorum zamanı” hissi hakim. "Seçimler bir bitsin, sonra bakarız" dediğimiz konulara bakma zamanı geldi.Feminist mücadelenin içinde olanlar için çok daha tedirgin bir dönem başladı. Bazılarımız kendini yenilmiş, yorgun, huzursuz hissediyor. Nefret söylemi yükselecek mi? Savunuculuğumuz için alan bulabilecek miyiz? Ve en önemlisi, bu alanı yaratmamıza izin verilecek mi? Çekinmeden konuşabilecek miyiz? Oyun bozmaya gücümüz kaldı mı?Bu soruları biz de kendimize soruyoruz. Hepsinin cevabı bizde yok. Yapılacak çok şey var, ama bir yandan çok yorgunuz. Peki bu yorgunluğa ne mi iyi geldi? Basit bir farkına varış.Oyun bozmak, durup dinlenmeden, derin bir nefes almaya izin vermeden öfkeyle işe sarılmak anlamına gelmiyor. Öfkemiz, yasımız, endişelerimiz var, olmalı da. Ama bunların hemen yanıbaşında sarıldığımız feminist neşe var. Başımızı döndüren politik gündemin arasında, seçimlerin gölgesinde kalmasına rağmen kutladığımız 28 Mayıs Dünya Menstrüel Hijyen Günü var örneğin. Ortalama 28 günlük döngülerden, ortalama 5 gün süren regl dönemlerinden ilhamla, her 28 Mayıs’ta mis gibi yaz havası başlarken menstrüel adalet mücadelesini kıpkırmızı kutladığımız bir gün. Her seneki kutlamalarda, aldığımız yolu görüyoruz. Eskiden ufak bir gazete haberinde yer alabilmek bizi çok heyecanlandırırdı. Emekle büyüttüğümüz mücadele yayılıyor. Bugün Türkiye’de ve dünyada döngüsel bedenlerimiz, regl deneyimlerimiz daha çok konuşuluyor. Menstrüel ürünlere erişimin artması için çalışan, bu konuyu parlemento kürsülerine, göçmen kamplarına, üniversitelere taşıyanların sayısı gün geçtikçe artıyor. Kendi sırtımızı sıvazlıyoruz. Kendimize iyi bakıyoruz.Audre Lorde’nin "Kendine bakmak, kendini beğenmişlik veya rahatına düşkünlük değildir, kendini korumadır; dolayısıyla politik mücadelenin bir eylemidir" sözlerini hatırlıyoruz. Özbakıma, kendimize iyi bakmaya, bazen biraz nefeslenmeye, dayanışma çemberleri oluşturmaya çalışıyoruz. Dinlenelim ki daha verimli şekilde çalışabilelim diye değil. Ürettiğimiz, verdiğimiz, çalıştığımız müddetçe değerli değiliz. Kendimize iyi bakmak mücadelenin ön şartı değil, ta kendisi.Bültenin bu sayısında dönüp dolaşıp sığındığımız Audre Lorde, Hayatta Kalmak İçin Bir Ayin şiirini şöyle bitiriyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(236, 192, 180); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(236, 192, 180); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Ve güneş doğduğunda korkarızdurmazsa diyegüneş battığında korkarızsabah yükselmezse diyekarnımız doyduğunda korkarızhazmedememektenkarnımız boşken de korkarızbir daha yemek yiyememektenkorkarız sevildiğimizdeaşk uçup gider diyekorkarız yalnızken yineya aşk geri dönmezseve konuştuğumuzda korkarızsözlerimiz duyulmazsa diyeya da hoş karşılanmazsaama sustuğumuzdahâlâ korkarızBu yüzden konuşmak en iyisiama şunu hatırlayarakasla hayatta kalmak için yaratılmadık.”</blockquote><img src="https://images.aposto.com/2023/5/2/1686068091690.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.75" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Hayatta kalmayı ve mücadelemizi, dayanışmamızı kutluyoruz. Biz birbirimize tutunarak, dayanışarak kendi yolumuzdan yürümeye, regl yoksulluğu ve tabusuyla mücadele etmeye devam edeceğiz. Bu arada kendimize iyi gelen şeyleri bulup onlara sıkı sıkı sarılmayı ihmal etmemeli. Mesela bana bu aralar çiçeklerimi sulamak, balkonda saksıda yetiştirdiğim, kızarmış küçük domateslerimden koparıp yemek ve ara ara Merve Dizdar’ın Cannes Film Festivali’ndeki ödül konuşmasını dinlemek çok iyi geliyor.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(236, 192, 180); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(236, 192, 180); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Bu ödülü kendine layık görülenlere boyun eğmeyip eyleme geçen, bu uğurda her şeyi göze alan ve ne olursa olsun umut etmekten vazgeçmeyen tüm kız kardeşlerime ve Türkiye’de hak ettiği güzel günleri yaşamayı bekleyen tüm mücadeleci ruhlara armağan ediyorum."</blockquote>Biz o mücadeleci ruhlardanız. Oyun bozma gücünün sırrı bu galiba. Belki dünyayı toptan değiştiremeyiz, ama hey hey, ayağa kalkıp keyif törpüleyen feministler olmaya devam etme zamanı. Kendi bildiğimiz yoldan. Bazen yorgun hissediyoruz. Yorgunsak biraz ara verip dinleniyoruz, birbirimize tutunuyor, dayanışıyoruz. Çiçekleri ve domatesleri suluyoruz. Büyüyorlar. Arada yine duruyoruz. Ama sonra yeniden, daima konuşuyoruz. Galiba gerçekten konuşmak en iyisi.

Cumartesi sabah 8.15, eşim Çınar’ın beklediği arabaya, ona aldığım kahve ve kendime aldığım kafeinsiz içecek ile biniyorum. Deprem sahasından döneli 10 gün olmuş. Arabaya bindiğimde Çınar ailesiyle konuşuyor, konu deprem. Ben saha dışındaki yaşama uyum sağlamak için çaba içerisindeyim. "Enkaz" kelimesini duyuyorum ve kapıyı çarparak kapatıp hışımla arabadan çıkıyorum.Deprem sahasında çalıştığımızı bilen veya dolaylı yoldan duyan herkesin sorduğu ilk soru hep “Nasıldı?” oluyor. Bu soruya kısılarak bakan, merak eden, ama en çok çekilen acıları duymak isteyen gözler eşlik ediyor. Bu çok insani bir davranış, biliyorum. İnsanlar travmatik olaylarda, beklenmedik ölümlerde, hastalıklarda, kazalarda bütün detayları sormak istermiş. Çünkü asıl derdimiz, ölmemek, hayatta kalmak. Bu nedenle anlamlandıramadığımız ölümlerle ilgili her detayı bilmek istermişiz. Bunu geçtiğimiz yıl bu çalışmayı yapacağımı bilmeden aldığım <a fr-original-style="" href="https://www.gcws.mit.edu/new-events/affect-grief-activism" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Duygular, Yas ve Aktivizm</a> başlıklı derste öğrenmiştim. Her ne kadar bu sorunun çok insani bir yerden geldiğini bilsem de deprem bölgesinde geçirdiğim 35 gün sonrasında “Nasıldı?” sorusunu duymak bana çok fazla geliyor.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">"Hadi İkimiz de Kendimize Sarılalım mı?" </h3>Deprem bölgesine gönüllü veya bir sivil toplum çalışanı olarak giderken belirli etik sorumluluklara gidiyoruz. Ancak maalesef fayda sağlamak isterken, fark etmeden zarar verebiliyoruz.Sahada çalışmak psikolojik olarak çok yorucu bir deneyim. Sürekli olarak travma tutmaya çaba sarf ettiğimiz için, vücudumuz bir süre sonra “savaş-kaç-don” tepkisinden don'u seçiyor ve tek hedefi hayatta kalmak olacak şekilde sadece verilen bütün işlere koşmaya odaklanıyor. Bu nedenle de çoğunlukla yaptığımız işleri ve gördüklerimizi sevdiklerimizle paylaşmak isteyebiliyoruz. Ama bunu etiği göz ardı etmeden yapmak zorundayız.Konuşmamız Gerek Derneği olarak mart ve nisan aylarında Hatay ve Kahramanmaraş’ta genç kızlar ve kadınlara yönelik saha çalışmaları gerçekleştirdik. Bu işi bireysel ve kurumsal bağış alarak yürüttüğümüz için yaptığımız eylemleri, bağışları nasıl ulaştırdığımızı şeffaf bir şekilde görselleştirmemiz gerekiyordu. Bizimle sahaya gelen ve çekim yapan kişiye ilk söylediğimiz şey "Lütfen olabildiğince depremzede ve çocukların yüzünü çekmeyelim" oldu. Çekimi özellikle çadır kentlerde çalıştığımız günlerden birinde değil, mobil olarak ürün dağıttığımız günlerden birinde yaptık.Eğer bir depremzede içerikte gözüktüyse ve izin almadıysak da bu görüntüyü sosyal medyaya koymamak için özellikle çaba sarf ettik. Sonra bir takipçimiz çıkıp "Hiçbir depremzede gözükmüyor, bağışlarımız nereye gidiyor?"&nbsp;diye yorum yaptı. Bu yorumlara üzülmekle beraber derneğin etik anlayışı ve koruma politikasına uyumlu bir şekilde çalışmayı önceliklendirdik.Fotoğrafların dışında bir de çocuklara dokunma ve sarılma eylemi var. Bu konuda saha boyunca bize süpervizyon veren, Uzman Klinik Psikolog Leyla Akça Atik’ten çok destek aldık. Bize, “Tabii ki çocuklar sizi güvenli hissettikleri için sarılmak isteyebilirler ama sarıldığınız çocuğun sizden başka herkesin güvenli olduğuna inanabileceği düşüncesini aklınızdan çıkarmamanız gerekiyor” dedi. Bu çok zor bir şey. Sahada kaç kere bana koşarak sarılan çocuklara, “Hadi ikimiz de kendimize sarılalım” diye yönlendirme yaptığımı hatırlamıyorum bile. Çünkü ben iki gün sonra orada olmayacağım ve benim o sahayı nasıl bıraktığım kimi zaman gitmemden bile daha önemli.<img src="https://images.aposto.com/2023/4/3/1683704943277.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kadın çemberleri</h3>Dernek olarak sahada temel olarak dört görev üstlendik. Bağışlarla oluşturduğumuz ve içinde iki paket hijyenik ped, farklı bedenlerde iki adet pamuklu iç çamaşırı, kolonya ve havlu içeren <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/reel/CqqbeOOgiwm/?igshid=YmMyMTA2M2Y=" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">regl bakım paketleri dağıttık</a>, genç kızlar ve kadınlarla regl odaklı kadın çemberleri yaptık, çadır kent liderleri ve sivil toplum kuruluşlarıyla toplu yaşam alanlarını nasıl daha regl dostu hâle getirebileceğimiz konusunda bilgilendirme görüşmeleri yaptık, son olarak da TabuKamu ile ortak hazırladığımız sahada çalışan sivil toplum çalışanlarına ve orada yaşayan çocuklara yönelik iki ayrı bilgilendirici <a fr-original-style="" href="https://www.tabukamu.com/kg" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kaynağı</a> toplu yaşam alanlarına asılmak üzere dağıttık.Kadın çemberlerinde depremden etkilenen genç kız ve kadınlarla beraber güvenli sohbet alanları oluşturduk. Konu regl olmak gibi birleştirici bir yerden açıldığı zaman, yaş fark etmeksizin kadınların deneyimlerini ve duygularını çok daha rahat paylaştıklarını gözlemledik. Özetle, deprem gibi büyük bir travma sonrasında regl üzerinden beden farkındalığına yönlendirerek hep beraber duygu paylaşımının faydasını deneyimledik.<img src="https://images.aposto.com/2023/4/3/1683704965219.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Maalesef deprem sonrasında sağlanan insani yardımlar yine toplumsal cinsiyet göz önünde bulundurulmadan yapıldı. Bazı çadır kentler dışında hijyenik pede erişim oldukça kısıtlıydı. Birçok kadın doğum kontrol iğnesi olmak istemesine rağmen bu hizmete erişemediklerini dile getirdi. Çadır kentlerde yeterli sayıda ve güvenli tuvaletin bulunmadığına biz şahit olduk.Son olarak, her ne kadar Konuşmamız Gerek Derneği’nin deprem sahasında odağı genç kızlar ve kadınlar olduysa da sahadaki oğlan çocukları ve erkeklerden “hocam bize niye bir şey yok?”, “kadınlaraymış” gibi, beklentileri olduğunu gösteren tepkilerle karşılaştık. Sahada erkeklerin de duygu ve ihtiyaçlarını konuşabilecekleri alanlara ihtiyaç var. Bu nedenle, erkeklik çalışan kişi ve kurumların sahada orta ve uzun vadeli çalışmalarını planlayarak aksiyon almaları kritik önem taşıyor. Biz dayanışmaya hazırız.Konuşarak.

Deprem bölgesine gönüllü veya bir sivil toplum çalışanı olarak giderken belirli etik sorumluluklarla gidiyoruz. Ancak maalesef fayda sağlamak isterken, fark etmeden, zarar verebiliyoruz. Bu sefer, Oyunbozan, deprem sahasındaki bazı oyunları bozmak için yazıyor.

Oyunbozan deprem bölgesinden bildiriyor

Yazı: İlayda EskitaşçıoğluEvet, gelelim bakalım şu regl izni meselesine. Regl izni oyun bozan bir uygulama mı? Konuşmamız Gerek Derneği olarak duruşumuz ne? Alkışlıyor muyuz, eleştiriyor muyuz? Özel sektörün de kolları sıvamasıyla yaygınlaşan bu uygulama, aslında tartışmamız gereken başka konuları gölgeliyor mu? Bizim de görüşlerimizi paylaştığımız Pareto’nun <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/is-dunyasinin-sancili-gundemi-regl-izni" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Aralık sayıs</a><a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/is-dunyasinin-sancili-gundemi-regl-izni" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ı</a> da bu konuya ışık tuttu ve yeni regl izni haberleriyle münazara sürüyor.Kısa cevabımız: büyük ve önemli “ama”larla regl izni uygulamalarını alkışlıyoruz. İlkokulda gördüğümüz sayı doğrularını düşünelim. Ortada bir sıfır varsa, biz bu sayı doğrusunda pozitife uzayan, ama sıfıra da yakın duran bir yerine konumlandık. Durumu kısaca özetlemeye çalışacağım:<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Regl izni nedir?</h3>Regl izni, regl olan çalışanlara bu dönemde verilen ücretli veya ücretsiz izin hakkı, ve hiç de yeni bir uygulama değil. Kayıtlara geçen en eski regl izni uygulaması, 1912 yılında, Hindistan’ın&nbsp;Kerala eyaletindeki bir okulda kız öğrencilere bu amaçla aylık olarak verilen izin. 1920’li yıllarda Sovyet Rusya’da belli sektörlerde çalışan kadın işçiler için regl izni uygulaması başlıyor. Ancak Melanie Ilic’in <a href="https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/09668139408412236" target="_blank" fr-original-style="" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;"></a><a fr-original-style="" href="https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/09668139408412236" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">araştırmasına</a> göre daha sonra kadın işçiler bu iznin erkek işçileri kendi yerlerine işe almak için gerekçe gösterildiğini belirterek uygulamanın kaldırılmasını talep ediyor. 1947 yılından itibaren Japon Çalışma Standartları Yasası ile ilk defa yasal bir hak olarak tanınıyor.Bugün Tayvan, Japonya, Zambiya, Güney Kore, Endonezya, Filipinler ve Çin&nbsp;gibi pek çok ülkede ücretli veya ücretsiz regl izni yasal bir hak. Ancak çalışanın seçtiği bir gün, veya ayda birkaç gün olmak üzere, ve çoğunlukla yalnızca kadın çalışanlara yönelik bir uygulama. Örneğin Zambiya’da regl izni hakkı, yalnızca annelik kimliğinin vurgulandığı bir isimle, “<a fr-original-style="" href="https://www.independent.co.uk/news/world/africa/zambia-period-day-off-women-menstruation-law-gender-womens-rights-a7509061.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Anneler Günü</a>” olarak isimlendiriliyor, ve bu isimle talep edilebiliyor. Avrupa Birliği’nde bu hakkı tanıyan ilk ülke, İspanya&nbsp;oldu. 2022 yılında parlamentonun onayladığı yasa ile, çalışanlara ayda 3 ila 5 gün arasında ücretli regl izni hakkı tanınacak, ancak bu yalnızca kadın çalışanlar için, ve sağlık durumunu &nbsp;açıklayan medikal bir belge sunulması şartı ile mümkün.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Peki Türkiye’de durum ne?</h3>Aslında regl izni uygulaması, 2004 yılında yalnızca “ağır ve tehlikeli işler” kapsamına giren iş kollarında çalışan kadın işçilere 5 gün olarak tanınmıştı. “Kadın İşçilerin Özel Günleri” başlıklı madde şu şekilde düzenlenmişti: “Kadınlar ay hali günlerinde ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılamazlar. Bu günlerin sayısı 5 gün olarak hesap edilir. Daha fazlası için hekim raporuna göre hareket edilir.”&nbsp;Ancak 2013 yılında işveren temsilcilerinin girişimiyle Ağır ve Tehlikeli İşler yönetmeliği yürürlükten kaldırıldı.Son yıllarda Birleşik Metal-İş, Genel-İş, Tüm Bel-Sen ve Tez Koop-İş gibi <a href="https://sendika.org/2022/06/tarihi-bir-kazanim-bitmeyen-bir-tartisma-regl-izni-meselesi-sevgim-denizalti-kadin-isci-657644/" target="_blank" fr-original-style="" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;"></a><a fr-original-style="" href="https://sendika.org/2022/06/tarihi-bir-kazanim-bitmeyen-bir-tartisma-regl-izni-meselesi-sevgim-denizalti-kadin-isci-657644/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">sendikaların çabalarıyla</a> regl izni yeniden toplu iş sözleşmelerine dahil edildi. Bu uygulamayı Türkiye’de ilk defa başlatan öncü kurumlar Tunceli Belediyesi, İzmir Barosu, Kadıköy Belediyesi ve şirketlerden Zomato oldu. Barolar, medya kuruluşları, yerel yönetimler ve sivil toplum örgütlerinin öncülüğünde özel sektörde de uygulama giderek yaygınlaşıyor. 2021 yılında HDP milletvekili Meral Danış Beştaş, 2022 yılında ise CHP milletvekili Mahmut Tanal, regl izni için kanun teklifleri sundu. Tekliflerin ikisi de henüz komisyonda bekliyor.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Artıları neler? Neden alkışlıyoruz?</h3>Regl izni çalışma hayatını, işyerlerini regl olan çalışanların ihtiyaçlarına adapte edebilir. Regl deneyimlerini görünür kılabilir ve regl bakımı için alan ve zaman yaratabilir. Dismenore (şiddetli ağrılı regl), endometriosis ve polikistik over sendromu (PKOS) deneyimleyenler, regl ağrısı ve sancısı için özel bakım ihtiyacı olanlar, sağlık kurumlarına gitmesi veya ilaç kullanması gerekenler için ücretli izin hakkı veya çalışma düzeninde esneklik sağlanması elzem.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Eksileri ve “ama”larımız neler?</h3>İşyerinde “pozitif ayrımcılık” tartışmaları alevlenebilir. Uygulamanın işverenlerde regl olmayan çalışanları istihdam etme eğilimi yaratacağı, zaten işgücünde daha az sayıda yer alan kadın çalışan oranının daha da düşeceği yönünde eleştiriler var. Ayrıca sadece kadın çalışanlara sağlanan bir hak olarak tanınması, regl olan non-binary, interseks ve trans deneyimi olan çalışanların uygulamadan yararlanmasına engel olabilir ve çalışanları cinsiyet beyanına itebilir.Regl izninin ücretsiz verilmesi, sağlık kurumlarına ve hizmetine erişimin zor olduğu koşullarda “özel sağlık durumu” raporlarının zorunlu tutulması da uygulamadan faydalanmayı zorlaştırabilir. Tıp literatürünün, sağlık hizmeti sistemlerinin döngüsel bedenler yerine Avrupalı erkek bedenleri üzerine inşa edildiğini, regl sancısı gibi deneyimlere kimi zaman inanılmadığını, veya regl olan bireylerin abarttıkları veya zayıf oldukları yönünde damgalandıklarını unutmamak gerek.Teraziyi önümüze koyduğumuzda, dezavantajları olmakla birlikte, regl izni uygulamalarını yine de destekliyoruz, çünkü pek çok “ama”nın iyi planlanmış, kapsayıcı politika ve uygulamalarla giderilebileceğini düşünüyoruz. Sadece kadın çalışanlara değil,&nbsp;regl olan bütün çalışanlara sunulan, ihtiyaç duyulan gün sayısının kısıtlanmadığı veya dayatılmadığı, zorunlu olmayan, evden çalışabilme gibi esnek alternatiflerin sunulduğu regl izni uygulamaları, daha adil bir iş ortamına gerçekten katkı sunabilir. İşverenin kaçınılmaz önceliklerini düşünecek olursak, regl bakımına zaman ve alan sağlayabilmiş, daha sağlıklı ve mutlu çalışanlar, daha üretken ve verimli bir çalışma ortamı yaratabilir.Bu iyimserliği koruyarak&nbsp;şu oyunbozan soruları da sormam gerek: Şirketler regl izni uygulamalarını yalnızca birer kurumsal iletişim projesi olarak 8 Mart’ta duyurmakla mı yetiniyor? Bu hak, kağıt üzerinde mi kalıyor, yoksa çalışanlar gerçekten faydalanabiliyor mu? Regl izni yalnızca büyükşehirlerde çalışan orta üst sınıf beyaz yakalılara değil, aynı zamanda tedarik zincirlerinde çalışan mavi yakalılara ve emek veren bütün çalışanlara bir imkân olarak sunuluyor mu? Devletler regl bakımı ve cinsel sağlık ve üreme sağlığı hakları için kapsamlı politikalar üretip hayata geçirebiliyor, kaynaklar sunabiliyor mu? Bunun gibi soruları sormaya devam ederek menstrüel adalet arayışına, savunuculuğuna devam etmek gerek.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Peki Oyunbozan okurları neler yapabilir?</h3>Bu konuda kendi terazinizi tartmak için bizim için çok değerli (ve herkese açık) bir kaynak olan <a href="https://link.springer.com/book/10.1007/978-981-15-0614-7" target="_blank" fr-original-style="" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;"></a><a fr-original-style="" href="https://link.springer.com/book/10.1007/978-981-15-0614-7" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">“The Palgrave Handbook of Critical Menstruation Studies”</a> kitabında yayımlanan “Addressing Menstruation in the Workplace: The Menstrual Leave Debate”&nbsp; isimli makaleye bir göz atabilir, veya Sevgim Denizaltı’nın Kadın İşçi için kaleme aldığı, konuya işçilerin hak kazanımı merceğinden bakan “Tarihi bir kazanım, Bitmeyen bir tartışma”&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.kadinisci.org/sagligimiz-guvenligimiz-bedenimiz/tarihi-bir-kazanim-bitmeyen-bir-tartisma-regl-izni-meselesi/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yazısını</a> okuyabilirsiniz.Okulunuzda, üniversitenizde, işyerinizde yönetimle görüşüp bu hakkın regl olan herkese esnekliklerle tanınmasını talep edebilirsiniz. Bu uygulamanın kimi sektörlerde sendikal bir hak olduğunu, özel sektörde giderek yaygınlaşan örneklerini paylaşabilirsiniz. Kendi işinizi kurduysanız, çalışanlarınız, iş arkadaşlarınız için bu seçeneği sunabilirsiniz.Regl izni, bu dönemde hararetle tartışılıyor olsa da menstrüel adalet mücadelesinde yalnızca iyi bir başlangıç, bir örnek uygulama.

Gelelim Şu Regl İzni Meselesine 

Yazı: Bahar Aldanmaz FidanBu yazıda ben kısaca ABD'de Menstrüel Adalet Hareketi’nin tarihini anlatıyor olacağım. Bakalım Türkiye’deki gidişatla nasıl benzerlikler fark edeceksiniz. Aşağıda özetleyeceğim tarihsel süreci mentorum ve ilham kaynağım olan&nbsp;Chris Bobel’ın&nbsp;kitaplarının birine ve Breanne Fahs&nbsp;ile beraber yazdığı bir makaleye dayanarak yazıyorum. Birincisi 2010 yılında yayınlanan <a fr-original-style="" href="https://books.google.com/books?hl=en&lr=&id=B1326g__TUEC&oi=fnd&pg=PR7&dq=the+politics+of+menstruation&ots=ATE2vGDGDb&sig=FhMN4PvmEmlRSS-lRjVEtPtpFDY#v=onepage&q=the%20politics%20of%20menstruation&f=false" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">“New Blood: Third Wave Feminism and The Politics of Menstruation”</a>, ikincisi ise her yerde sürekli bahsettiğim ve herkese açık bir kaynak olan <a fr-original-style="" href="https://link.springer.com/book/10.1007/978-981-15-0614-7" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">“The Palgrave Handbook of Critical Menstruation Studies”</a>&nbsp;kitabında yayınlanan “The Messy Politics of Menstrual Activism” isimli makale.&nbsp;Bu kaynaklara göre ilk olarak 1960 yılında kendilerini feminist-spiritüeller olarak tanımlayan bir grup, regl olmayı kadınlara özel olan bir güç ve kız kardeşliği güçlendiren bir deneyim olarak savunmaya başlıyor. Bunu takiben, bedenin özgürlüğünü ve gücünü vurgulayan üreme hakları ve kadın sağlığı hareketleri giderek yaygınlaşmaya başlıyor. 1970’lerde ise akademisyenler ve diğer araştırmacılar regli gündem maddelerine dahil ediyor ve <a fr-original-style="" href="https://www.menstruationresearch.org/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">“Society for Menstrual Cycle Research”</a> çalışma grubunu kuruyorlar. Aynı zamanda sanatçılar ve diğer aktivistler de regl kanı ile sanat yapmaya başlıyorlar. 1980’lerde ise Toksik Şok Sendromu (TSS) sebebiyle ölen kişilerin sayısı artmaya başladıkça menstrüel adalet tüketici hakları hareketi ile ortak çalışmaya başlıyor ve satılan menstrüel ürünlere belirli standartlar getiriliyor. Bunların bir örneği satışı yapılan tamponların paketlerinin üzerinden emicilik oranlarının belirtilmesi ve TSS ile ilgili açıklama olması zorunlu hâle getirilmesi (eğer evinizde tampon varsa bu bilgileri paketin üzerinde göreceksiniz).&nbsp;1990’larda harekete çevreci hareket de dahil olarak kullan-at menstrüel ürünlerin aksine, yeniden kullanılabilir ve evde kendimizin yapabileceği ürünlerin yaygınlaşması için çalışmalar başlıyor (Türkiye’de son bir yılda buna benzer hareketler gitgide yaygınlaştı.) Daha sonra 2000’lerde menstrüel adalet küresel gelişim çalışmalarının bir ayağı oluyor. Bu çalışmalar özellikle Küresel Güney'de yaşayan kız çocuklarının hayatlarının bir ped ile nasıl değiştiğine dair içerikler ve veriler sunuyor, böylece regl deneyimini yalnızca ürünlerin kullanılması ile kısıtlıyor. Bu içeriklerden hem uluslararası sivil toplum kuruluşları, hem menstrüel ürün satan firmalar hem de hükümetler faydalanıyor. Regl bakımına dair yapılması gereken iki senaryo giderek belirginleşiyor:<ol fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Menstrüel ürünlerden alınan vergiyi düşür,</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Menstrüel ürün bağışla veya ürünleri kamuya açık alanlarda ücretsiz hâle getir.</li></ol>Türkiye’de menstrüel adalet hareketi hâlâ bu noktada. Ancak biz bunu daha öteye taşımak için elimizden geleni yapmaya devam edeceğiz.&nbsp;2010 yılında ürün odaklı menstrüel adaletin çok yeterli olmadığı fark edilmeye başlanıyor. İşin içine toplumsal cinsiyet dahil oluyor ve regli yalnızca "kadın ve kız çocuklarıyla" konuşmanın bu tabuyu yıkmaya yetmeyeceğinin altı çiziliyor. Regl deneyiminin ve regl bakım şekillerinin kişiden kişiye farklılık göstereceği özellikle belirtiliyor. Son olarak, her ne kadar menstrüel ürüne erişim çok önemli olsa da regl tabusunu ortadan kaldırmak ve regl olan kişilerin bakım ihtiyaçlarını karşılamak için daha ötesini düşünmemiz gerektiği vurgulanıyor.&nbsp;Türkiye Mart 2022’de menstrüel ürünlerden alınan vergi oranı %18’den %8’e düşürdü. Peki bu regl tabusu ile mücadele ve regl bakım ihtiyaçlarımızın karşılanması için yeterli mi? Elbette değil.Yaptığımız saha çalışmaları ve araştırmalara dayanarak, Türkiye’de menstrüel ürüne erişime ek olarak regle dair Konuşmamız Gerek’en bazı konu başlıkları belirledik. Bunların başında menstrüel ürün kullanarak regl kanını ortadan kaldırmak dışındaki menstrüel deneyimler geliyor. Faydalanıcılarımızdan en çok regl ağrısı, regl düzensizliği, regl olmaya ve olmamaya dair olan korku ve regl döneminde cinsellikle ilgili soru alıyoruz. Mesela kimimiz hiç ağrı yaşamazken, kimimiz reglin ilk iki günü gündelik faaliyetlerimize devam edemiyoruz. Ancak bu ağrıya bile insanları (özellikle regl olmayan kişileri) inandıramıyoruz. Veya kimimiz regl olmadığımızda “ya hamileysem” diye korkarken, kimimiz de “acaba hamile miyim?” diye seviniyoruz. Regl olduğumuzda artan cinsel arzumuzdan bile korkabiliyoruz.Yani iç çamaşırımızda, pedimizde, tamponumuzda bakıştığımız regl sıvısı, yalnızca kontrol altına alınması gereken bir sıvı değil. Döngüsel bedenlere sahip olan insanlar için o sıvının anlamı çok daha karmaşık. Peki neden bu karmaşıklığı belirginleştirmeyelim? Neden reglin ürün kullanmanın ötesinde bir deneyim olduğundan bahsetmeyelim? Menstrüel adalet hareketinin bile sınırlarını ataerkil sistem koyuyor da ondan. Adalet arayışının bile birilerine maddi kazanç sağlaması gerekiyor da ondan.&nbsp;Bu konulara ek olarak, önümüzdeki faaliyet döneminde bizim özellikle eğilmek istediğimiz konu başlıklarından bazıları da engellilik ve regl olma deneyimleri, menstrüel ürün üretim süreçleri (tedarik zincirleri, zehirli bileşenler ve plastik atıklar) ve menstrüel ürün firmalarının söylemleri.&nbsp;Yani vergi oranını düşürmek yalnızca bir başlangıç. Üreteceğimiz içeriklerle döngüsel bedenlerin deneyimlerini ön plana çıkararak, farklı regl deneyimlerini gün yüzüne çıkarmak istiyoruz.

Beden olumlayan, kendi kimliğini seçme özgürlüğünün farkında olan, ağızlara sakız olmuş “küresel ısınmanın” artık “iklim krizi” olduğunu bas bas bağıran ve kısacası kendisine zararı olmayanlarla da uğraşan bir hedef kitle olarak konuşuyoruz. Şu an için en büyük sesimiz sosyal medya. Ancak bu çoğu kişinin düşündüğü gibi apolitik duruştan ya da tembellikten değil. Bu, içine doğmuş olduğumuz dönemden dolayı böyle. Doğduğumuzdan beri sanal ve gerçek dünya arasındaki çizgi iyice bulanıklaştı. Artık gerçeklik kavramımız önceki nesillerin gerçeğiyle örtüşmüyor. Önceden “sanal ve gerçek” olarak belirlenen ayrım artık “online ve offline”. Biz başkalarının gerçeğindeki hastalıklara, felaketlere, sorunlara ve adaletsizliğe kendi hibrit gerçeğimizde çözümler üretebiliyor ve bu çözümler için aksiyon alınmasını sağlayabiliyoruz. Büyük ihtimalle çokça duyduğumuz “farkındalık” da işte tam bu noktada doğuyor. İnsanlar “Bir dakika, bunu fark ettiniz mi? Ne saçma…” dedikleri durumları Twitter üzerinden milyonlarca kişiye duyurabiliyor. Bu şekilde kurallaşmış kalıpların adaletsizliği ve güç sahiplerinin konfor alanı bir bir bozuluyor. Yani bizler sayesinde regl olmanın “hasta olmak” olmadığı, utanmadan ped istenebileceği, bu gibi ürünlerin vergiye tabii tutulmaması gereken temel ihtiyaç ürünleri oldukları ya da regl olan herkesin “kadın” olmadığı fark ediliyor ve fark ettiriliyor. Bu yüzden artık total izleyiciye hitap eden reklamların bu köklü değişime ayak uydurmaları gerekiyor. Büyük ihtimalle hiçbir markanın hiçbir tüketicisi regl dönemlerinde bungee jumping yapmak ya da maraton koşmak derdinde değil. Çoğu kişinin tek arzusu sancılı ve ağrılı geçebilecek bu dönemde rahat ve güvende hissetmek. Yumurtalıklardaki gelişim ile birlikte regl olan bireyler için aniden insan kanı ve regl döneminde dışarı atılan endometrium tabakasına ait doku parçaları mavi bir deney tüpü sıvısına dönüşmüyor. Bu nedenle artık markaların, bu jenerasyonun tek beklentisi olan gerçek sorunlara getirilecek gerçek çözümleri karşılayabilmesi bir zorunluluk.

Gerçek Sorunlar İçin Gerçek Çözümler

Kısacası pazarlama ve reklam sektörüne karşı gösterilen “elde olanı en iyi şekilde satabilme” yaklaşımı tuzla buz olmuş durumda. Artık pazarlama, tüketicinin hareketlerinden ve tepkilerinden yola çıkarak açık bir istekte bulunulmadan ona istediğini verme durumuna evrildi. Bu nedenle, sosyal medya kullanıcılarının sesine kulak verilmesi bir zorunluluk ve bu sanıldığı gibi zor bir süreç de sayılmaz. Veri analizi sayesinde evinizde oturup hiç para ödemeden “sosyal dinleme” yapabilirsiniz. Peki nedir bu sosyal dinleme? Kısaca bir marka, ürün, olay ya da kişi hakkında sosyal medyada en çok konuşulan ve tartışılan konuların en basite indirgenmiş analizi diyebiliriz. Biz konuşuyor, paylaşıyor, tweet atıyoruz. Kimi zaman önceki jenerasyonların keskin çizgilerle ayırdığı gerçekte, kimi zamansa kendi bulanık gerçeğimizde yapıyoruz bunu. Ancak konuşmaktan da önemli olan dinlenebilmek. Kurumsal şirketlerinse bu oyunbozanları dinlemeye tahammülü henüz yeteri kadar yok. Ancak şu anda elinde sonunda tahammül etmek, dinlemek ve değişmek zorunda kalacaklarının farkındalar. Çünkü oyun kimin için oynanırsa kuralları o belirler!

Yeni Kurallar

Ben, bir doktor çocuğu olarak, 28 yaşımda, Amerika’da Human Papilloma Virüsü (<a fr-original-style="" href="https://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0nsan_papilloma_vir%C3%BCs%C3%BC" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">HPV</a>) aşımı oldum. Amerikalı arkadaşlarım bu aşıyı bu kadar geç yaşta olduğuma inanamadılar. Zoom ekranından bana bakan gözleri “neden bu kadar geciktin ki?” diyordu ama açıkça soramıyorlardı. Sorsalar bile bu cevabı kolayca verebilmem çok mümkün değildi. Nereden başlayabilirdim? Türkiye’de kadınların evlilik öncesi cinselliğinin yok sayıldığından mı? Zaten hayatımızı tek partnerle geçirmemizin beklenmesinden mi? Aşının pahalılığından mı (3 doz için ortalama ücret 2085 TL)? Her şeyin ‘evlenince’ yapıldığından mı? Hangisinden?Son günlerde HPV aşısı yine gündemde. HDP Muş Milletvekili Sayın Gülistan Kılıç Koçyiğit, HPV aşısının ulusal aşılama programına alınması ve ücretsiz olması için bir kanun teklifi sundu. Bu kanun teklifi sunulduğundan beri, menstrüel ürünlerin satışının yasaklandığı düşünüldüğünde olduğu gibi, bir HPV aşısı ayaklanması başladı. Bu, elbette, harika! Ancak, konuşmaların çoğunda beni rahatsız eden, içimdeki feminist araştırmacıyı tırmalayan bir taraf var ve bu konuda Konuşmamız Gerek!

HPV Aşısı ve Ulusal Aşılama Programı

HPV Aşısı Ulusal Aşılama Programına Alınmalı

Şöyle başlayalım: HPV aşısı cinsiyet tanımıyor. Bu aşıyı penisi olan bireyler de olabilir. Şimdi ben penisi olan bireyler dediğim için çıldıracak bir ekip var, onların anlayabilmesi adına, ikili cinsiyet sistemine dayalı terimler kullanarak da yazacağım. Erkekler HPV aşısı olabilir ve olmalılar.&nbsp;Aşının ücretsiz olması gerektiği tartışılamaz bir gerçek. Ancak diyelim ki aşı ücretsiz oldu, bu her şeyin çözümü mü sizce? Değil. Aşının ücretsiz olmasına ek olarak, atanmış cinsiyetimizin ne olduğu fark etmeksizin, bu aşıyı hepimizin olması gerekiyor.&nbsp;Tam da bu nedenle aşının ücretsiz olmasının gerekçeleri tartışılırken sürekli olarak ve sadece “Kadınlarda rahim ağzı kanserine sebep olan” söyleminin kullanılması doğru değil çünkü bu şekilde söylemler üretilmesi atanmış cinsiyeti erkek olan bireylerin bu hastalığı taşıdıkları ve onlarda da bazı hastalıklara sebep olabileceği gerçeğini vurgulamıyor. Alternatif bir söylem olarak, illa ikili cinsiyet sistemine dayalı terimler kullanacaksak, mesela “Yaygınlıkla erkeklerin taşıdığı HPV virüsü” desek? Ya da gelin beraber yeni söylemler üretelim. HPV aşısı olma sorumluluğunu da beraber üstlensek mesela? Gerçekten çok mu zor?Steven Epstein 2010 yılında, yalnızca HPV aşısı ile ilgili olan bir kitap (kitabın ismi “Three shots at prevention: the HPV vaccine and the politics of medicine’s simple solutions”) için yazdığı bir makalede, kamuoyu tartışmalarının çoğunda, tek eşli ve heteroseksüel ilişki yaşamayan bireyler için HPV aşısının öneminden neredeyse hiç bahsedilmediğini vurguluyor. 2021 Türkiye’sinde de durum farklı değil. Kimin yaşam ve sağlık hakkı önemseniyor? Kim dışlanıyor? Bence aşının ücretsiz olmasını tartışırken bu soruyu sormayı unutmamalıyız.

HPV Aşısı Bizim Kadar Cinsiyetçi Değil! 

Bu yazıyı yazabilmek için Türkiye’de HPV aşısı olmuş, atanmış cinsiyeti erkek olan 3 kişi ile görüştüm. Bu görüşmeleri yapmaktaki amacım Türkiye’de yaşayan bir erkeğin HPV aşısı olmasını sağlayan sosyal ortamı anlayabilmekti. Görüştüğüm kişilerden ilki, iki ebeveyni de doktor olan ve kendisi de sağlık politikaları üzerine çalışan biriydi. Özellikle babasının iki oğlunun da HPV aşısı olması konusunda çok aktif rol oynadığını belirtti. İkinci görüştüğüm kişi de partnerinin HPV ile yaşadığını öğrendikten sonra aşı olmayı düşünmeye başlayan ve sonrasında da <a fr-original-style="" href="http://sagliktagenc.org/en/home/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Sağlıkta Genç Yaklaşımlar Derneği</a>’nin yaptığı eğitimlerde öğrendiklerinden sonra bu aşıyı olmaya karar veren biriydi (iyi ki böyle dernekler var). Son olarak görüştüğüm kişi de kız arkadaşının HPV aşısı olacağını duyunca onunla beraber bu aşıyı olmaya karar veren biriydi. Kız arkadaşıyla aşı olmaya gitmeden önce 4 erkek arkadaşıyla otururken aşı olacağını söylediğinde bu dört erkek HPV aşısını Corona aşısı anlamış ve sonrasında da HPV aşısının ne olduğunu bilmediklerini belirtmişler.Konuştuğum kişilerden ilki dışında (çünkü ona aşıyı evde babası yapmıştı), diğer iki kişi de aşıyı yapan doktor ve eczacıdan “Sen neden aşı oluyorsun ki? Biz kadınlara öneriyoruz” cümlesini duymuşlardı. Her ikisi de aşıyı olmak istediklerini belirttikten sonra aşıyı olmakta bir sorun yaşamamışlardı ancak bu tepkiyi almış olmaları bence çok şey söylüyor.Hem kendi hikayemden hem de benimle HPV aşısı hikayesini paylaşan üç kişiden öğrendiğim bir şey var. HPV aşısı ülkemizde sosyal ağlarla ilerliyor. Bu ne demek? Ben aşı olduktan ve bunu arkadaşlarıma söyledikten sonra aşı olan en az 10 arkadaşım oldu. Şimdi o 10 arkadaşım da kendi arkadaşlarına söyledikleri zaman onlar da aşılanacak ya da en azından aşı olmayı düşünecekler. Bu senaryo, aşı eşitsizliğinin ve sınıfsal ayrımcılığın da bir göstergesi. Yani evet HPV aşısı toplumsal cinsiyet eşitsizliği ve gelenekselleşmiş toplumsal cinsiyet rolleri ile çok alakalı ama onun yanı sıra ücretsiz olmamasından ve ulusal aşı programına eklenmemesinden dolayı ayrıca sınıfsal bir problem.HPV aşısının ulusal aşı programına dahil edilmesi, ücretsiz olması ve ilkokuldan itibaren müfredat içeriğine (toplumsal cinsiyet rolleri ile beraber) entegre edilmesi gerek. Benim bu yazı ile en çok vurgulamak istediğim nokta ise atanmış cinsiyeti erkek olan bireylerin de HPV aşısı olması gerektiği. Bunun olabilmesi için de ilk adım olarak, HPV aşısının ücretsiz olması konusunda yaptığımız paylaşımlarda yalnızca “kadınlarda rahim ağzı kanserine yol açan” cümlesini yegâne sebep olarak kullanmamaya özen gösterebiliriz.Konuşarak.

Türkiye’de HPV Aşısı olan ‘Erkekler’

28 Mayıs, 2014 yılından beri Menstrüel Hijyen Günü olarak kutlanıyor. Bu tarih ve gün, Almanya merkezli bir sivil toplum kuruluşu olan <a fr-original-style="" href="https://www.wash-united.org/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Wash United&nbsp;</a> tarafından, menstrüel döngünün ortalama 28 gün olmasından dolayı belirlenmiş. Bu bilgileri teyit etmek için internette gezinirken küçük bir Oyunbozanlık yapmak zorunda kaldım. Vikipedi’de&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Adet_Hijyen_G%C3%BCn%C3%BC" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">“Adet Hijyen Günü”</a>&nbsp;başlığı altındaki açıklamalarda hâlâ ikili cinsiyet sistemine dayalı regl anlatımına, menstrüel hijyen ürünleri demek yerine ‘kadın hijyeni’ teriminin kullanıldığına ve dahası, regl yoksulluğunun yalnızca gelişmekte olan ülkelerle kısıtlandığına tanık oldum. İçeriği değiştirmek için Vikipedi’ye üye oldum ve değişiklikleri önerdim. Bakalım değişiklikleri onaylayacaklar mı, göreceğiz!&nbsp;Son 10 yılda Dünya’nın birçok ülkesinde regl yoksulluğu ve menstrüel hijyen hakkı üzerine olan çalışmalar giderek yaygınlaşmaya başlamış ve bizim gibi birçok regl aktivisti bu konuda farkındalık yaratmak için çalışmalarına devam etmektedirler. Biz de, Konuşmamız Gerek Derneği olarak, 28 Mayıs’ta hem uluslararası bir etkinlik organize ediyoruz hem de&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.tocev.org.tr/Home/Page" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Tuvana Okuma İstekli Çocuk Eğitim Vakfı (TOÇEV)</a> ile beraber yürüttüğümüz Sivas saha çalışmamızda toplamış olduğumuz önemli verileri ilk kez buradan sizlerle paylaşıyoruz.&nbsp;