24 Mayıs Çarşamba gününden herkese merhaba!Bugünün bülteninde Axiom Space'in ikinci özel astronot misyonu, James Webb Uzay Teleskobu'nun ortaya çıkardığı antik bir galaksinin özellikleri, yeni keşfedilen bir dinozor türü ve WHO'nun "şeker içermeyen tatlandırıcılara yönelik uyarısına ilişkin detaylar yer alıyor.Keyifli okumalar!-İrem

En önemli bilimsel ilerlemeler, uzaydan keşifler, sağlık dünyasından gelişmeler.

Bilim dünyasının en çok konuştuğu gelişmeler her çarşamba e-posta kutunda.

Quando Bilim

Axiom Space'in ikinci özel astronot misyonu. Uydular için ahşap kullanımı. Antik bir galaksinin özellikleri. Yeni bir dinozor türü. WHO "tatlandırıcı" uyarısı.

🛰️ Ahşap uydular, 'tatsız' uyarılar

17 Mayıs Çarşamba gününden herkese merhaba. Bilim ve uzay dünyasında geçtiğimiz haftanın özetine hoş geldiniz.Son bir haftada uzayda şimdiye kadarki en büyük patlama tespit edildi; James Webb Uzay Teleskobu, uzaylı yaşama dair yeni ipuçları yakaladı; Mars'ta milyarlarca yıl önce şiddetli bir şekilde akan bir nehir olabileceğine işaret eden kanıtlar bulundu; Satürn, bir kez daha Güneş Sistemi'nin en fazla uyduya sahip gezegeni unvanının sahibi oldu ve radyoaktif maddelerin vücuttan atılmasını sağlayan ilacın insanı denemelerine başlandı.Keyifli okumalar!-İrem

Uzayda şimdiye kadarki en büyük patlama. Uzaylı yaşama dair yeni ipuçları. Satürn'ün zaferi. Bilimsel çalışmalarda toplanan insan DNA'sına yönelik mahremiyet endişeleri.

💥 En büyük patlama, DNA mahremiyeti

10 Mayıs Çarşamba gününden herkese merhaba. Geçtiğimiz haftanın öne çıkan bilim, uzay ve arkeoloji haberlerine hoş geldiniz.Bugünün bülteninde Türkiye'nin ilk uzay yolcularının Uluslararası Uzay İstasyonu'nda gerçekleştireceği 13 deney; Alzheimer tedavisinde umut niteliğinde yeni bir ilaç; evrendeki ilk yıldızların kalıntıları; ev sahibi yıldızı tarafından yutulan bir yıldız ve 25 bin yıl öncesine ait bir kolye ucundan elde edilen DNA yer alıyor.Keyifli okumalar!-İrem

Türkiye'nin ilk uzay yolcularının Uluslararası Uzay İstasyonu'nda gerçekleştireceği deneyler. Alzheimer tedavisinde yeni umut. Evrendeki ilk yıldızların kalıntıları. Dünya'nın muhtemel sonu.

🧪 13 deney, muhtemel son

3 Mayıs Çarşamba gününden herkese merhaba. Bundan sonra her hafta çarşamba günü, bir önceki haftanın öne çıkan bilim, uzay ve arkeoloji haberlerini sizlere aktaracağımız Quando Bilim'in ilk sayısına hoş geldiniz!Quando Bilim'in ilk sayısında, Kılıçdaroğlu'nun Atatürk Havalimanı'nı havacılık ve uzay çalışmaları merkezine dönüştürme vaadi, özel uzay taşımacılığı şirketi iSpace'in başarısızlıkla sonuçlanan Ay'a iniş denemesi, SpaceX'in Starship roketinin patlamayla sonuçlanan test uçuşunun ardında bıraktığı yıkım ve FDA onaylı insan dışkısından üretilen ilk ilaç yer alıyor.Keyifli okumalar!-İrem

Starship test uçuşunun ardında bıraktığı yıkım. iSpace'in başarısızlıkla sonuçlanan Ay'a iniş denemesi. FDA onaylı insan dışkısından üretilen ilk ilaç. İnsan beyninin hafıza işlevlerini taklit edebilen nanoteller.

✉️ Starship'in yıkımı, uzaylıların cevabı

Teknoloji hakkında yayımlanmış makaleler ve yayınlar

Teknoloji

Bilim hakkında yayımlanan makaleler ve yayınlar

Bilim

<a fr-original-style="" href="https://www.engadget.com/japan-will-try-to-beam-solar-power-from-space-by-2025-214338244.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Japonya</a> ve ülkenin uzay idaresi JAXA, uzun bir süredir uzaydan Dünya'ya güneş enerjisi ışınlamayı mümkün kılmak için çalışmalar gerçekleştiriyor. Bu kapsamda, JAXA'dan bilim insanlarının 2015 yılında 1,8 kilowatt gücü, yani bir elektrikli su ısıtıcısına yetecek enerjiyi 50 metreden daha uzun bir mesafeden kablosuz bir alıcıya ışınlamayı başarmasının ardından Japonya şimdi de bu teknolojiyi gerçeğe bir adım daha yaklaştırmaya hazırlanıyor.Geniş açı: Nikkei'nin haberine göre, bir kamu-özel sektör ortaklığı çerçevesinde Japonya, 2025 gibi erken bir tarihte uzaydan güneş enerjisi ışınlama girişiminde bulunmayı planlıyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kyoto Üniversitesi profesörlerinden Naoki Shinohara tarafından yürütülen ve 2009 yılından bu yana uzay tabanlı güneş enerjisi üzerinde çalışan proje kapsamında Japonya'nın, yörüngeye bir dizi küçük uydu yerleştirmeyi deneyeceği belirtiliyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Japonya, bu küçük uydular tarafından toplanan güneş enerjisini yüzlerce mil ötedeki yer tabanlı alıcı istasyonlara ışınlamayı hedefliyor.</li></ul>Arka plan:&nbsp;Uzaydan enerji elde ederek bu enerjiyi Dünya'ya göndermek için güneş panelleri ve mikrodalgaların kullanılması fikri ilk olarak 1968 yılında ABD'li bir fizikçi tarafından ortaya atılan önerilere dayanıyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Buna göre, 36 bin kilometre yükseklikte elektrik elde edilmesi için uzaya fırlatılacak güneş panelleriyle üretilen enerjinin daha sonra ilk olarak mikrodalgalara dönüştürülebileceği; daha sonrasında ise yeniden elektrik enerjisine dönüştürülmek üzere yeryüzündeki alıcı istasyonlara aktarılabileceği öneriliyordu.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bu tarihten beri aralarında <a fr-original-style="" href="https://www.engadget.com/2019-02-18-china-solar-farm-power-station-space-2025.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Çin</a> ve ABD'nin de bulunduğu birkaç ülke bu fikri gerçeğe dönüştürmek için zaman ve para harcamış bulunuyor.</li></ul>Neden önemli: Bu teknolojiyi bu kadar cazip kılan şey ise yörüngedeki güneş panellerinin potansiyel olarak sınırsız yenilenebilir enerji kaynağı vadetmesi olarak öne çıkıyor. Buna göre, güneş panelleri aracılığıyla uzaydan günün herhangi bir saatinde enerji toplayabilir ve bu şekilde elde edilen enerjinin Dünya'ya iletilmesi için mikrodalgaların kullanılması da bu süreç için bulutların bir sorun teşkil etmesini engeller.Öte yandan, Japonya'nın bir dizi yörüngesel güneş panelini başarıyla konuşlandırması hâlinde dahi bu teknolojinin bir hayalden gerçeğe dönüşmesine kesin gözüyle bakılmıyor. Bunun gerekçesi olaraksa 1 gigawatt yani yaklaşık olarak bir nükleer reaktör kadar güç üretebilecek bir güneş paneli dizisi üretmenin mevcut teknolojilerle yaklaşık 7 milyar dolara mal olması gösteriliyor.

Japonya, 2025 yılına kadar uzaydan güneş enerjisi elde etmeyi planlıyor

ABD merkezli uzay turizmi şirketi <a fr-original-style="" href="https://edition.cnn.com/2023/05/21/world/spacex-axiom-mission-2-launch/index.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Axiom Space'in</a> ikinci özel astronot misyonu "Ax-2", biri eski bir NASA astronotu olmak üzere 4 kişiden oluşan mürettebatın 21 Mayıs'ta gerçekleştirilen fırlatmanın ardından Uluslararası Uzay İstasyonu'na (ISS) doğru yola çıkmasıyla birlikte başladı. SpaceX'in Falcon 9 roketi ve Crew Dragon uzay aracı ile birlikte giden mürettebatın, 30 Mayıs'ta Dünya'ya geri dönmesi planlanıyor.Geniş açı:&nbsp;Dün ISS'e başarılı bir şekilde kenetlendiği <a fr-original-style="" href="https://www.space.com/spacex-dragon-ax-2-space-station-docking" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bildirilen</a> uzay aracı, 665 günle ABD'nin uzayda en uzun süre kalma rekorunu elinde bulunduran; şu anda da Axiom'da insan uzay uçuşu direktörü olarak görev yapmakta olan eski NASA astronotu Peggy Whitson tarafından kumanda ediliyor. Whitson'ı özel bir uzay uçuşunu komuta eden ilk kadın olarak konumlandıran görev, kök hücre araştırmacısı Rayyanah Barnawi'nin Suudi Arabistan'dan uzaya seyahat eden ilk kadın olmasıyla da tarihe geçiyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">"Barnawi, geçen hafta gazetecilere yaptığı açıklamada "Suudi Arabistan'daki tüm insanların ve evlerindeki tüm kadınların tüm hayallerini ve umutlarını temsil etmekten büyük onur ve mutluluk duyuyorum" ifadelerini kullanmıştı.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Mürettebatın geri kalanında ise Axiom'un 2022'deki Ax-1 görevi için yedek olarak eğitilen özel bir astronot olan John Shoffner, Ax-2 görevi için de pilot olarak görev alıyor. Ayrıca, mürettebatın bir diğer üyesi olan Suudi Kraliyet Hava Kuvvetleri'nde savaş pilotu Ali Alqarni, Barnawi ile birlikte, 1985 yılında bir uzay mekiği görevinde yük uzmanı olarak uçan Sultan bin Salman Al Saud'dan sonra uzaya giden ilk Suudi vatandaşları olarak öne çıkıyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Hâlihazırda ISS'te bulunan yedi astronota katılan Ax-2 astronotları, istasyonda kaldıkları süre zarfında kök hücre gibi biyomedikal araştırmalar dahil olmak üzere 20'den fazla inceleme ve bilim projesi üzerinde çalışacak.</li></ul>Arka plan:&nbsp;Ax-2 görevi, insanların uzaya gitmek için para ödedikleri ilk sefer değil. "Space Adventures" isim bir şirket, 2000'li yılların başında ISS'e benzer birkaç görev için aracılık etmiş ve insanları Rusya'nın Soyuz uzay aracı ile uzaya taşımıştı. Bu iş modelini ABD'ye taşıyan Axiom ise SpaceX ile kurduğu ortaklık kapsamında müşterileri ISS'e taşıyacak bir çerçeve oluşturmuş; şirketin Nisan 2022'de gerçekleşen ilk görevi olan AX-1 ile ABD'den ilk kez vatandaşlar belli bir ücret karşılığında uzaya çıkmıştı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bu görevleri rutin hâle getirerek profesyonel astronot olmayan kişilerin de uzay uçuşunu deneyimlemeleri için daha fazla fırsat sunmayı amaçlayan Axiom Space'in görev entegrasyon ve operasyon şefi Derek Hassmann, fırlatma öncesi düzenlenen basın toplantısında bu duruma dikkat çekerek hükümetler tarafından desteklenen daha fazla müşteri görmeyi beklediklerini kaydetti.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bununla birlikte, Axiom'un, NASA'nın beklentilerine göre <a fr-original-style="" href="https://edition.cnn.com/2022/02/02/world/nasa-international-space-station-retire-iss-scn" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ISS'in</a> 2030 yılında emekliye ayrılmasından sonra bile özel uzay uçuşlarına devam edeceği değerlendiriliyor. Buna göre, özel sektöre ait yeni bir uzay istasyonu inşa etmeyi hedefleyen birkaç ABD merkezli şirketten birinin de Axiom olduğu <a fr-original-style="" href="https://www.nasa.gov/press-release/nasa-selects-first-commercial-destination-module-for-international-space-station/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">belirtiliyor.</a></li></ul>Bilgi notu: Bundan birkaç ay önce, Türkiye'nin ilk insanlı uzay görevi için de Axiom Space ile işbirliği yapıldığı <a fr-original-style="" href="https://www.ntv.com.tr/teknoloji/turk-uzay-yolcusu-icin-imzalar-atildi,sokzBUjO7kebK9f86ZcO1Q#" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">duyurulmuştu.</a> Bu kapsamda, Türkiye'nin ilk astronotları, Axiom Space işbirliği ve SpaceX roketiyle uzaya gidecek.&nbsp;

Axiom Space'in ikinci özel görevi "Ax-2" başladı

Bugüne kadar yapılmış en güçlü teleskop olan James Webb Uzay Teleskobu'nu kullanan gökbilimciler, 25 milyar ışık yılı uzaklıkta bulunan devasa, yoğun bir galaksi olan <a fr-original-style="" href="https://phys.org/news/2023-05-ancient-galaxy-traits-revealed-webb.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">GS-9209'un</a> özelliklerini ilk kez ayrıntılı bir şekilde ortaya çıkardılar. Buna göre, Büyük Patlama'dan sadece 600 ila 800 milyon yıl sonra oluştuğu belirtilen GS-9209 galaksisinin, kendisinden yaklaşık olarak 10 kat daha büyük olan Samanyolu galaksisi ile benzer sayıda yıldıza sahip olduğu bildirildi.Geniş açı: Artık yıldız oluşturmayan galaksi türü olan sakin galaksilerin bilinen en eski örneği olan GS-9209 galaksisinde bulunan yıldızların toplam kütlesinin, Güneş'in yaklaşık 40 milyar katı olduğu ve bu yıldızların, GS-9209'da yıldız oluşumu durmadan önce hızla oluştuğu belirtiliyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Edinburgh Üniversitesi Fizik ve Astronomi Fakültesi'nden Dr. Adam Carnall, keşfe ilişkin şu ifadeleri kullanıyor:</li></ul><blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(15, 14, 14); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(15, 14, 14); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"James Webb Uzay Teleskobu, kozmik tarihin ilk milyar yılı boyunca galaksilerin tahmin ettiğimizden daha büyük ve daha erken büyüdüğünü zaten göstermişti. Bu çalışma, Büyük Patlama'dan sadece 800 milyon yıl sonra kendi Samanyolu'muz kadar yıldız oluşturmayı başaran GS-9209'un tarihini ayrıntılı bir şekilde ortaya koyarak, bu erken galaksilerin özelliklerine ilk kez gerçekten ayrıntılı bir şekilde bakmamızı sağlıyor. Bu galakside çok büyük bir kara delik de görmemiz büyük bir sürpriz oldu ve bu kara deliklerin erken galaksilerdeki yıldız oluşumunu durduran şey olduğu fikrine büyük bir ağırlık kazandırdı."</blockquote>Bununla birlikte: Analizler ayrıca GS-9209'un merkezinde, astronomların bu sayıda yıldıza sahip bir galakside tahmin edebileceğinden beş kat daha büyük bir süper kütleli kara deliğe ev sahipliği yaptığını gösteriyor. buna göre, ekip, bu keşfin GS-9209'un neden yeni yıldızlar oluşturmayı bıraktığını açıklayabileceğini değerlendiriyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Süper kütleli kara deliklerin büyümesi sonucunda ısınabilen ve gazı galaksilerden dışarı itebilen büyük miktarlarda yüksek enerjili radyasyon açığa çıkar. Yıldızların galaksilerin içindeki toz bulutları ve gaz parçacıklarının kendi ağırlıkları altında çöktüğünde oluştuğu düşünüldüğün bu durumun, GS-9209'da yıldız oluşumunun durmasına neden olmuş olabileceği ifade ediliyor.</li></ul>Keşif: GS-9209 ilk olarak 2004 yılında Edinburgh Üniversitesi Fizik ve Astronomi Fakültesi'nde profesör olan Jim Dunlop ve o zamanlar doktora öğrencisi olan, şimdiyse Croningen Üniversitesi'nde profesörlük yapay Karina Caputi tarafından keşfedilmişti.&nbsp;

Webb, antik bir galaksinin özelliklerini ortaya çıkardı

<a fr-original-style="" href="https://www.space.com/black-hole-largest-explosion-in-universe-three-years" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Gökbilimciler</a>, uzayda şimdiye kadarki en büyük patlamanın kaydedildiğini bildirdi. AT2021lwx olarak adlandırılan patlamanın bilinen tüm süpernovalardan, yani büyük yıldızların ölmesiyle meydana gelen patlamalardan on kat daha parlak olduğu ve yalnızca birkaç ay süren süpernova patlamalarının aksine en az üç yıldır devam ettiği aktarıldı.Buna ek olarak: Yıldızlar süper kütleli kara delikler tarafından parçalanıp yutulurken yayılan ışıktan (Gelgit Bozulması Olayları ya da TDE olarak da bilinir) da üç kat daha parlak olduğu ifade edilen AT2021lwx patlamasının, Dünya'dan yaklaşık olarak 8 milyar ışık yılı uzaklıkta gerçekleştiği ve dolayısıyla patlamanın evren sadece 6 milyar yaşındayken meydana geldiği kaydedildi.Arka plan: Her ne kadar kamuoyuna yeni duyurulsa da aslında AT2021lwx ilk olarak Kaliforniya'da bulunan ve "geçici" olarak da bilinen, zaman içinde parlaklığı hızla değişen astronomik olaylar için gece gökyüzünü araştırmak üzere tasarlanmış olan Zwicky Geçici Tesisi tarafından tespit edildi. Daha sonrasında ise &nbsp;Hawaii'de bulunan Asteroid Karasal Etki Son Uyarı Sistemi (ATLAS) tarafından yakalanan patlamanın büyüklüğü ve gücü ise şimdiye kadar tespit edilememişti.Geniş açı: Araştırmayı yöneten Southampton Üniversitesi araştırma görevlisi Philip Wiseman, konuya ilişkin açıklamasında, AT2021lwx patlamasına, arama algoritmalarının bir tür süpernova ararken patlamayı işaretlemesi sonucunda "tesadüfen" rastladıklarını belirterek "Süpernovaların ve TDE'lerin çoğu sönmeden önce sadece birkaç ay sürer. Bir şeyin iki yıldan uzun süre parlak kalması çok sıra dışı bir durum."&nbsp;şeklinde aktardı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Wiseman ve gökbilimciler AT2021lwx'in bir kara deliğin Güneş'ten binlerce kat daha büyük kütleye sahip bir gaz bulutunu şiddetli bir şekilde parçalamasının sonucu olabileceğini düşünüyor. Buna göre, bu olay sırasında kara deliğin gaz bulutunun parçalarını yutarak hem gazdan geriye kalanlara hem de onu çevreleyen halka şeklindeki daha geniş bir toz torusuna şok dalgaları gönderdiği ve parlak elektromanyetik radyasyon yaymalarına neden olduğu değerlendiriliyor.&nbsp;</li></ul>Öte yandan: Bu noktada, bunun gibi olayların oldukça nadir meydana gelmelerine karşın daha önce de görüldüğünü; ancak daha önce tanık olunan benzeri olaylarının hiçbirinin AT2021lwx ölçeğinde olmadığını belirtmek gerekiyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ayrıca, AT2021lwx'in 2022 yılında gökbilimciler tarafından 2,4 milyar ışık yılı uzaklıkta tespit edilen ancak tespit edildikten sonra sadece on saat süren GRB 221009A gama ışını patlaması kadar parlak olmadığı ifade ediliyor. Bunun bir gama ışını patlaması için oldukça uzun bir süre olsa da AT2021lwx'in tüm ömrü boyunca bu gama ışını patlamasının kendi başına yaptığından çok daha fazla enerji yaydığı aktarılıyor.</li></ul><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bütün bunlarla birlikte, bilinen evrende AT2021lwx kadar parlak olan tek şey süper kütleli kara deliklerdir. Bu kara delikler, yüksek hızlarda içlerine düşen yıldız gazlarıyla beslendiklerinde, kuasar olarak bilinen inanılmaz derecede parlak emisyonlar yayabilirler.&nbsp;</li></ul>

Uzayda şimdiye kadarki en büyük patlama tespit edildi

İnsan DNA'sının her yerde olması; polislerin şüphelilerin kimliklerini tespit etmek için sigara izmaritlerinden ve kahve fincanlarından elde edilen genetik dizileri kullanmasını veya arkeologların eski insanların kimliklerini tespit etmek için mağara topraklarından DNA tespiti yapmasını mümkün kılıyor. Ancak, <a fr-original-style="" href="https://www.science.org/content/article/privacy-concerns-sparked-human-dna-accidentally-collected-studies-other-species" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">iki yeni araştırmaya</a> göre, hayvanlar, bitkiler ve mikroplar hakkında genetik bilgi elde etmeyi amaçlayan bilim insanları için insan DNA'sının her yerde bulunması ve kısmi dizilimlerin bile çoğu insanın gizli tutmak isteyeceği bilgileri açığa çıkarma kabiliyeti, giderek daha büyük bir sorun hâline geliyor.Geniş açı: Su, toprak ve hatta havadan elde edilen genetik diziler bitki ve hayvan çeşitliliğini ortaya çıkarabilir, patojenleri tanımlayabilir ve geçmiş ortamların izini sürebilir; bu da bu çevresel DNA (eDNA) çalışmalarında bir patlamaya yol açmıştır. Gelgelelim,&nbsp;Nature Ecology &amp; Evolution'da yayımlanan rapora göre, bu örnekler önemli miktarda insan geni de içerebiliyor. DNA izlerinin bazı durumlarda sahiplerinin cinsiyetini ve muhtemel soyunu belirlemek için yeterli miktarda olduğu gerçeğiyse araştırmaların etik anlamında alarma geçmesine neden oluyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Benzer şekilde, bilim insanları onlarca yıldır dışkıdaki genetik bilgiyi analiz ederek insanların bağırsaklarındaki mikropları ortaya çıkarıyor. Şimdiye kadar, bir dışkı örneğindeki mikrobiyal DNA miktarının DNA'yı sağlayan kişi hakkında önemli genetik bilgi içermediği varsayılıyordu. Ancak Nature Microbiology'de yayımlanan analize göre, bu şekilde donörün cinsiyetini, muhtemel soyunu, belirli hastalık risklerini ve hatta diğer veri tabanlarına bağlandığında tam kimliğini potansiyel olarak tanımlamak mümkün.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Araştırmaya eşlik eden San Diego Kaliforniya Üniversitesi'nden mikrobiyom öncüsü Rob Knight, söz konusu durumu büyük bir etik sorun olarak gördüğünü belirterek "Araştırma deneklerine mikrobiyom araştırmalarına katılmanın gizlilik riskleri hakkında nasıl iletişim kuracağımızı tamamen yeniden düşünmemiz gerekecek." ifadelerini kullanıyor.</li></ul>Perde arkası: Deniz kaplumbağalarında tümörlere neden olan herpes virüsü enfeksiyonlarını araştırmak için eDNA kullanan bir grup araştırmacı, alınan kum örneklerinde X ve Y kromozomlarının kolayca tespit edilebileceği kadar bozulmamış insan DNA'sı tespit ettikten sonra insan avı&nbsp;konusunda endişelenmeye başladılar. Örneklerindeki bol miktarda insan DNA'sı karşısında tedirgin olan araştırmacılar, etik kuruldan insan DNA'sını başka ortamlarda da aramak için izin aldılar.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İrlanda'daki Avoca Nehri'nden; Florida, St. Augustine kıyısı yakınlarındaki deniz suyundan; bir ayak izinden alınan kumdan ve insanların çalıştığı bir odadaki havadan alınan örneklerde insan DNA'sı bulan araştırmacılar, bunların çoğundaki genetik izlerin, onları bırakan kişinin cinsiyetini ve muhtemel soyunu tanımlamak için yeterli olduğunu tespit ettiler.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Osaka Üniversitesi'nden araştırmacılar ise, mikrobiyom verilerindeki başıboş insan dizilerinin bir gizlilik sorunu oluşturup oluşturmadığını görmek için en baştan yola çıktılar. Bir kişinin genlerinin bağırsak florasıyla nasıl ilişkili olabileceğini ve onu nasıl etkileyebileceğini incelemek için 343 kişinin genom ve dışkı mikrobiyomlarını dizileyen ekip, örneklerin %97'sinde mikrobiyom verilerin, donörün cinsiyetini doğru bir şekilde tahmin etmeye yetecek kadar genetik bilgisi içerdiğini tespit etti.</li></ul>Neden önemli:&nbsp;İnsan genetik avı meselesinin geniş kapsamlı sonuçları olabilir. Knight, grubunun daha fazla insan DNA'sını ortadan kaldırmak için kamuya açık veri tabanlarına gönderdiği tüm genetik dizileri kaldırması gerekebileceğini söylüyor. Ayrıca, bu, eDNA araştırmacıları arasında veri paylaşımını da zorlaştıracak ve insanları incelemek için izin almaya alışkın olmayan ekologların ve çevre bilimcilerin başka bir dizi etik onayına ihtiyaç duyabileceği anlamına geliyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bununla birlikte, genetik verilerin istenmeyen sonuçları konusunda uzun süredir endişe duyan Yerli halklar gibi gruplardan gelen eDNA veya mikrobiyom verileri özellikle hassas olabilir. San Diego Kaliforniya Üniversitesi'nden Kānaka Maoli (Hawaii Yerlisi) olan ve uzun süredir genetik araştırmalarda Yerli haklarını savunan genomik bilimci Keolu Fox, bu tür verileri çevreleyen etik ve yasal kuralların yeniden ayarlanması gerektiğinin altını çiziyor.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Knight, analizin mikrobiyom araştırmacılarının insan DNA'sını filtrelemek ve örnekleri anonimleştirmek için kullandıkları mevcut yöntemlerin yeterince iyi çalışmadığını gösterdiğini söylüyor. Knight ayrıca, araştırmacıların mikrobiyomdan elde edilen dizilerin ne kadar geniş çapta paylaşılabileceğini yeniden değerlendirmeleri gerektiğini de sözlerine ekliyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Buna ek olarak, her iki yazar grubu da eDNA ve mikrobiyom örneklerinden kişisel veri elde etme gücünün artmaya devam edeceği konusunda uyarıyor. Maryland Üniversitesi Francis King Carey Hukuk Fakültesi'nde hukuk ve biyoetik uzmanı olan Natalie Ram, bunun polis veya diğer devlet kurumları tarafından kötüye kullanım, ticari şirketler tarafından toplama ve hatta kitlesel genetik gözetimle ilgili endişeleri artırdığını belirtiyor.</li></ul>

Bilimsel çalışmalarda toplanan insan DNA'sı mahremiyet endişelerine yol açıyor

Yeni bir araştırmaya göre, dünyanın en güçlü uzay teleskobu olan <a fr-original-style="" href="https://www.vice.com/en/article/k7zwd3/webb-telescope-exposes-new-clues-in-the-search-for-alien-life?utm_source=motherboard_twitter" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">James Webb Uzay Teleskobu</a>, dünya dışı yaşamın varlığına ilişkin ipuçları içeren genç bir yıldız sisteminin daha önce görülmemiş bir görüntüsünü yakaladı. Nature Astronomy'de yayımlanan çalışmaya göre, JWST'nin önceki teleskoplara göre "çok daha yüksek spektral çözünürlüğü" sayesinde elde edilen sonuçlar, Güneş gibi yıldızlardan çok daha küçük ve çok daha yaygın olan kırmızı cüce yıldızların etrafında oluşan gezegenlerin potansiyel yaşanabilirliğine ışık tutuyor.Geniş açı: Gökbilimciler, Dünya'dan 500 ışık yılı uzaklıkta bulunan ve Güneş'in yaklaşık %15'i büyüklüğünde bir kırmızı cüce olan henüz sadece birkaç milyon yıl yaşındaki J160532 adlı yıldızın etrafında dönen gaz ve toz diskine bakmak için NASA liderliğindeki James Webb Uzay Teleskobunu kullandılar.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Paris-Saclay Üniversitesi'ne bağlı Fransız Ulusal Bilimsel Araştırma Merkezi'nde astrofizikçi olan Benoît Tabone liderliğindeki bilim insanları, J160532'nin çevresinde bol miktarda karbon ve az miktarda oksijen ve su içeren garip bir element karışımı keşfettiler.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ayrıca, J160532'yi çevreleyen gezegen oluşturan bölgede benzen ve diasetilen tespit eden ekip, bu organik moleküllerin bir yıldız sisteminin bu bölgesinde ilk kez görüldüğünün de altını çizdi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">"JWST verilerimiz, bu tür çok düşük kütleli yıldızların etrafındaki disklerdeki kimyanın, gezegen oluşturan bölgelerde daha önce düşünülenden daha yüksek bir gazlı karbon / oksijen oranına sahip olabileceğini ortaya koyuyor" ifadelerini kullanan ekip, bu durumun da etraflarında oluşabilecek gezegenlerin bileşimini önemli ölçüde etkileyebileceğine dikkat çekiyor.</li></ul>Öte yandan: Araştırmada, düşük kütleli yıldızların etrafındaki disklerin oksijen ve de su açısından kıt olabileceği belirtiliyor. Bu da, söz konusu yıldız sisteminde neredeyse hiç suyu bulunmayan ancak karbon açısından zengin gezegenlerin var olabileceği ihtimalini doğruyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bu konuyla ilişkili olarak araştırmada "Karbon, yaşam için temel bir unsurdur ama yeni doğan gezegenlerde ne kadar bulunabileceği soru işareti" ifadelerine yer veriliyor.</li></ul>Bilgi notu: Genç yıldız sistemleri, gezegenlerin yaşam barındırma kapasiteleri üzerinde önemli rol oynayan ham maddeleri ortaya çıkarmaları açısından doğal laboratuvar görevi görebilirler. Bu noktada, yörüngelerinde Dünya büyüklüğünde birçok kayalık dış gezegen keşfedilen ve uzaylı arayışında umut verici adaylar olarak değerlendirilen kırmızı cüce sistemlerinin yaşanabilirliğinin özellikle ilgi çekici olduğu söylenebilir.

James Webb Uzay Teleskobu'ndan uzaylı yaşam arayışında yeni ipuçları

<a fr-original-style="" href="https://tubitak.gov.tr/tr/haber/turk-uzay-yolcusu-13-deney-yapacak" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">TÜBİTAK</a>, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından TEKNOFEST'te biri yedek biri asıl olmak üzere açıklanan Türkiye'nin ilk uzay yolcuları Alper Gezeravcı ve Tuva Cihangir Atasever'in, 2023'ün son çeyreğinde gidecekleri Uluslararası Uzay İstasyonu'nda (ISS) gerçekleştireceği, üniversite ve araştırma kurumlarınca hazırlanan 13 farklı deneyi açıkladı. TUA ve Axiom Space uzmanlarından oluşan bir komisyon tarafından değerlendirilen deneylere ilişkin alınan kararda bilimsel katkı, değer, maliyet, takvim, yapılabilirlik ve ISS altyapılarına uyumluluk gibi kriterlerin etkili olduğu aktarıldı.Türkiye'nin ilk uzay yolcularının gerçekleştireceği 13 farklı deney, TÜBİTAK tarafından şu şekilde detaylandırıldı:UYNA: "Uzay İçin Yeni Nesil Alaşımlar" deneyi ile yüksek sıcaklıklara dayanıklı, yüksek mukavemetli alaşımların üretilmesi çalışması, KIBO modülünde bulunan ELF kullanılarak gerçekleştirilecek. Ergitme ve katılaşma prosesleri sırasında termofiziksel ve kristal büyümesi gibi özellikler üzerinde yerçekimsiz ortam etkilerinin araştırılacağı bu deney kapsamında, Türkiye'nin uzay, havacılık ve savunma sanayii için yeni nesil malzeme geliştirme kabiliyeti kazanması hedeflenecek.gMETAL: "Katı Fazdaki Parçacıkların Bir Akışkan İçindeki Dinamiğine Yerçekimsiz Ortam Etkisi" deneyi çerçevesinde, yerçekiminin, kimyasal tepkimesiz koşullarda, katı parçacıklar ile akışkan ortamı arasında homojen bir karışımın oluşturulması üzerindeki etkisi incelenecek. Bu sayede, uzay araçlarının itki sistemlerinin daha verimli hâle getirilmesi mümkün olacak.UzMAN: "Uzay Görevleri için Mikroalgal Yaşam Destek Üniteleri" deneyi ile zorlu koşullara adapte olan mikroalg türlerinin yerçekimsiz ortamda büyüme ve dayanıklılık testleri gerçekleştirilecek. Mikroalg türlerinin bu koşullarda metabolik değişikliklerinin inceleneceği; CO2 yakalama performanslarının ve O2 üretim kabiliyetlerinin tespit edileceği görev ile yaşam destek sistemi geliştirilmesi hedefleniyor.EXTRAMOPHYTE: "Ekstrem Halofit olan Schrenkiella Parvula’nın Tuz Stresine Verdiği Yanıtların Uzay Ortamında Araştırılması" deneyi, uzayda ve yeryüzünde yetiştirilen ve de tuz stresine maruz bırakılan A. thaliana ve S. parvula bitkilerinde yeni nesil dizileme ile (RNA-seq) transkriptomun ortaya konulmasını ve mikro yerçekiminde glikofitik ve halofitik bitkilerin tuz stresine verdikleri bazı fizyolojik ve moleküler yanıtların karşılaştırmasını amaçlayacak.METABOLOM: "Uzay Görevlerinde Bulunan Astronotların Metabolom/Transkriptomlarındaki Değişimlerin Analizi ve Ulusal Omik Veri Setlerinin Oluşturulması" projesiyle, uzay koşullarının insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerinin ortaya çıkarılması hedeflenecek.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Olumsuz etkilerin azaltılmasına yönelik olarak astronotun fizyolojik ve biyokimyasal değişimlerini inceleyecek deney ile astronotlarımızın sağlığına yönelik olası risk faktörlerinin anlaşılmasında yeni bilgiler sağlanacağı gibi hastalıklar için yeni tedaviler ve önleyici tedbirlerin geliştirilmesi de amaçlanacak.</li></ul>MİYELOİD: "Uzay Misyonuna Katılan Bireylerde Radyasyona Maruz Kalmanın Kanser İçin Öncül Lezyonlar Olan Periferik Kandaki Miyeloid-Kökenli Baskılayıcı Hücrelere Etkisinin İncelenmesi" deneyi ile uzay misyonu katılımcılarının maruz kalacağı yolculuk ve uzay koşullarının, kozmik radyasyon hasarının immünolojik olarak miyeloid kökenli baskılayıcı hücreler (MKBH) hücreleri düzeyinde ölçülmesi ve değerlendirilmesi hedefleniyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">MKBH, Kanser gibi kronik inflamasyon süreçlerinde yüksek düzeyde üretilerek immün baskılama yapan, kanser progresyonunu ve metastazı destekleyen, heterojen immatür miyeloid hücre popülasyonu olarak tanımlanıyor.</li></ul>MESSAGE: "Mi̇kroyerçeki̇mi İli̇şki̇li̇ Genetik Bi̇lim Misyonu" ile yerçekimsiz ortamdan etkilenen henüz işlevi keşfedilememiş genlerin tespit edilmesi ve uzay görevlerinde, bağışıklık hücrelerinden hangilerinin yer çekimi tarafından direkt olarak etkileneceğinin belirlenmesi amaçlanacak.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">ALGALSPACE: "Uzay Koşullarında Antarktika ve Ilıman Mikroalg Yetiştiriciliğinin Karşılaştırmalı Bir Çalışması" deneyi ile uzayda, Antarktik ve ılıman bölge mikroalglerinin büyüme verileri karşılaştırılacak. Kutup alglerinin uzayda kullanımına yönelik bir ilk olacak deney ile alglerin, uzayda CO2'den O2 rejenerasyonu, ek gıda temini, su iyileştirme, yaşam destek alanlarında kullanılma ihtimalleri değerlendirilecek.</li></ul>CRISPR – GEM: "Mikro Yerçekimi Altında Bitkilerde CRISPR Gen Düzenleme Verimliliğinin Araştırılması" deneyi ile uzun vadeli uzay görevlerinde sürdürülebilir bir sistemin sağlanamaması sorununa bir çözüm olarak tasarlanan biyorejeneratif yaşam destek sistemlerinin iskeleti olan bitkiler araştırılacak.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bu kapsamda, uzay görevlerinde meydana gelen biyolojik ve biyolojik olmayan stresler karşısındaki savunma mekanizmalarının anlaşılması ve geliştirilmesine yönelik, moleküler biyolojinin modern gen düzenleme tekniklerinden bir tanesi olan CRISPR tekniğinin mikro yerçekimi ortamda bitkiler üzerindeki etkileri incelenecek.</li></ul>PRANET: "Propolisin Anti bakteriyel Etkisi" göreviyle, çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılan propolis maddesinin mikro yerçekimi ortamındaki bakteriler üzerindeki etkisi incelenecek.&nbsp;VOKALKORD: "Uzay’da Yaşamaya Karşı Oluşan Hayati Tepkimelerin Vokal Kord Kaynaklı Değişimler İle Tespiti Ve Düşük Yerçekimsizliğin Sebep Olduğu Rahatsızlıkların Ses Frekansları İle Tanımlanması" deneyiyle, yapay zeka aracılığıyla seste meydana gelen frekans değişiminden rahatsızlıkların tespit edilmesi ve yerçekimsiz ortamın etkilerinin insan sesi üzerine etkilerinin araştırılması hedefleniyor.OKSİJEN SATURASYONU: "Solunum Sistemi Fizyolojisi İçerisinde Yapay Zeka Desteği İle Verilen Havanın Oksijen Seviyesini Hesaplayarak Düşük Yer Çekiminin Sebep Olduğu Rahatsızlıkların Tanımlanması" göreviyle, yapay zeka aracılığıyla verilen havanın oksijen seviyesini hesaplayarak düşük yer çekiminin sebep olduğu farklılık ve rahatsızlıkların tanımlanması amaçlanacak.MİYOKA: "Mikro Yerçekimi Ortamında Kurşunsuz Lehimleme Araştırması" deneyi kapsamında, Türkiye'nin ilk uzay yolcusu, ISS'de elektronik kart üzerine kurşunsuz bileşen montajı gerçekleştirecek. Görevin ardından Dünya'ya getirilecek elektronik kartlar ile mikro yerçekiminin kurşunsuz lehimleme sürecine etkileri raporlanacak.

Türkiye'nin ilk uzay yolcuları, Uluslararası Uzay İstasyonu'nda 13 deney gerçekleştirecek

Eli Lilly and Co tarafından geliştirilen deneysel bir <a fr-original-style="" href="https://www.reuters.com/business/healthcare-pharmaceuticals/lilly-drug-slows-alzheimers-progression-by-35-trial-2023-05-03/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Alzheimer ilacının</a>, geç evre bir denemede bilişsel gerilemeyi ciddi oranda yavaşlatarak yapışkan amiloid plakların beyinden uzaklaştırılmasının ölümcül hastalığı olan hastalara fayda sağladığına dair şimdiye kadarki en güçlü kanıtı sunduğu bildirildi.&nbsp;Geniş açı: Denemenin tüm hedeflerini karşıladığı belirtilen "donanemab" isimli ilacın, beyinlerinde Alzheimer proteini beta amiloidin yanı sıra hastalığın ilerlemesi ve beyin hücresi ölümüyle bağlantılı bir protein olan tau birikimi bulunan erken evre Alzheimer teşhisli 1.182 kişide plaseboya kıyasla hastalığın ilerlemesini %35 oranında yavaşlattığı kaydedildi.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bununla birlikte, yüksek tau seviyesine sahip 552 hasta üzerinde de değerlendirilen ilacın, her iki grup birleştirildiğinde, Klinik Demans Derecelendirme Ölçeği (CDR-SB) olarak bilinen ve yaygın olarak kullanılan demans ilerleme ölçeğine göre ilerlemeyi %29 oranında yavaşlattığı tespit edildi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Uzmanlar, bu ölçeği kullanarak Lilly'nin bulgularının, geçen yıl yayınlanan bir çalışmada erken Alzheimer hastalarında bilişsel gerilemeyi %27 oranında azaltan Eisai ve Biogen'in Leqembi markası altında satılan lecanemab isimli ilacı ile kabaca eşit olduğunu aktarıyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Lilly, Haziran ayı sonuna kadar ilacın kullanılması için ABD'de onay başvurusunda bulunmayı; daha sonrasında da diğer ülkelerin düzenleyicilerine başvurmayı planlıyor. Bir şirket sözcüsü, ABD onay kararının yıl sonuna kadar veya 2024'ün başlarında alınması gerektiğini aktarıyor.</li></ul>Ne deniyor: Mayo Clinic'te Alzheimer araştırmacısı olan Dr. Ronald Petersen, Lilly'nin çalışmasının beyinden amiloidin çıkarılmasının hastalığın ilerlemesini yavaşlattığını gösteren üçüncü çalışma olduğunu, bunun da sınıftaki ilaçların faydaları ve amiloid düşürme teorisi hakkında süregelen bazı şüpheleri ortadan kaldırabileceğini ifade ediyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İlacın test sonuçlarının "klinik olarak anlamlı" olduğunu düşündüğünü belirten Barnes-Jewish Hastanesi'nde Washington Üniversitesi nöroloğu olan Dr. Erik Musiek ise ilacın etkisinin lecanemab kadar iyi, hatta daha iyi olduğunu aktarıyor. Musiek, bulguların aynı zamanda erken tedavinin yararına dair ilk kanıtlardan bazılarını sunduğunu da sözlerine ekliyor.</li></ul>Risk: Lilly, donanemab tedavi grubunda, bu tür ilaçların bilinen bir yan etkisi olan beyin şişmesinin katılımcıların %24'ünde meydana geldiğini ve %6,1'inin de semptomlar gösterdiğini söylüyor. Öte yandan, donanemab grubunun %31,4'ünde; plasebo grubunun da %13,6'sında beyin kanaması meydana geldiği aktarılıyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Buna ek olarak, Lilly, donanemab çalışmasında ciddi beyin şişmesi insidansının %1,6 olduğunu, bu duruma atfedilen toplam üç ölüm olduğunu da sözlerine ekliyor. Semptom öncesi hastalarda donanemab ile ilgili bir çalışma yürüten Banner Alzheimer Enstitüsü İcra Direktörü Dr. Eric Reiman da bu bulgulara ilişkin olarak "Açıkça görülüyor ki, burada faydalar görüldü, ancak dikkate alınması gereken bazı riskler var." ifadelerini kullanıyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Öte yandan, 18 aylık denemede donanemab hastalarının %47'sinde 12 ayda hastalık ilerlemesi görülmezken plasebo grubunda bu oranın %29 olduğu belirtiliyor.</li></ul>

Alzheimer ilerlemesini %35 yavaşlatan yeni bir ilaç geliştirildi

Millet İttifakı Cumhurbaşkanı adayı ve CHP Genel Başkanı <a fr-original-style="" href="https://tr.euronews.com/2023/04/27/kilicdaroglu-ataturk-havalimanini-havacilik-ve-uzay-calismalarinin-merkezi-yapacaklarini-s" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Kemal Kılıçdaroğlu</a>, Atatürk Havalimanı'nın 'havacılık ve uzay çalışmalarının merkezi' hâline getireceklerini duyurdu. AK Parti yönetiminin havalimanı pistlerini kırdığını, kalanını da kendisi için özel havalimanı olarak kullandığını söyleyen ve söz konusu projeyi "hayatının en büyük projelerinden biri" olarak nitelendiren Kılıçdaroğlu, merkezin kurulması ve geliştirilmesi içinse uzay sistemleri, ticari yörünge taşımacılığı, mikro uydular, enerji, tele-tıp ve nanoteknoloji gibi konularda uzmanlaşmış teknoloji şirketi Sierra Nevada şirketinin sahipleri Eren Özmen ve Fatih Özmen ile çalışacaklarını açıkladı.Geniş açı: Köklerinin 1911-12 yıllarında kurulan teyyare mektebine dayandığını ifade ettiği Atatürk Havalimanı'nın Türk havacılık tarihindeki önemine dikkat çeken Kılıçdaroğlu, AK Parti yönetiminin Atatürk Havalimanı'nın pistlerini kırdığını, kalanınıysa kendisi için özel havalimanı olarak kullandığını belirterek "bu üzücü tabloyu temelden değiştireceğini" söyledi.<a data-type="embed" fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=OajCoo72kag" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://embed.apos.to/assets/2023/3/2023-04-28T10:39:41.635Z.png" width="550" ratio="1.77" style="width: 100%; max-width: 550px; vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>Tepki:&nbsp;Atatürk Havalimanı'nı dönüştürecekleri merkezin Atatürk'ün havacılık vizyonu doğrultusunda inşa edileceğini ifade eden Kılıçdaroğlu'na, Bayraktar SİHA'larını üreten Baykar'ın CEO'su Haluk Bayraktar'dan tepki geldi.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kılıçdaroğlu'na “Milyondan fazla gencin yarıştığı, dünyanın en iyisi Milli Teknoloji Projelerinin sergilendiği TEKNOFEST’e ev sahipliği yapan Atatürk Havalimanı’nı ABD’li bir şirkete verme fikri… Halen ‘en iyisini’ Türklerin değil de ABD şirketlerinin yapabileceğini zannetmek… Nuri Demirağ’ın uçaklarını toprağa gömen zihniyet hiç değişmemiş.” ifadeleriyle seslenen Bayraktar'a Kılıçdaroğlu'nun cevabı ise şu şekilde oldu:&nbsp;</li></ul><blockquote fr-original-style="" style="margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; color: rgb(94, 53, 177); box-sizing: border-box;">"Bu kadar siyasallaşmayın Sevgili Haluk Bey. Siz ailece bizim için çok değerlisiniz. Bir partinin seçim propagandası olmak size yakışmaz. İstikbalde başarılı bütün Türk girişimcilerimize yer var. Uzay hepinize yetecek kadar geniş.”</blockquote><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Nedir, kimdir: Sierra Nevada</h2>Kılıçdaroğlu'nun açıklamasının ardından tüm gözler Sierra Nevada ve sahipleri Eren Özmen ile Fatih Özmen'e çevrildi. Peki, nedir bu Sierra Nevada?1963 yılında Nevada'da kurulan, 1994 yılında ise Eren Özmen ve Fatih Özmen tarafından satın alınan Sierra Nevada, bölgesel ve küresel çapta 16 eyalet ve ülkede 30 farklı merkez ile faaliyetlerini sürdürüyor. 3000 çalışanıyla altı farklı iş alanında hizmet veren Sierra Nevada; Uzay Sistemleri, Haberleşme, Seyrüsefer, Gözetim/Hava Trafik Yönetimi, İstihbarat, Gözetleme ve Keşif, Entegre Görev Sistemleri, Bilgi ve Sensör Çözümleri, ve Elektronik Harp/Menzil alanında projeler geliştiriyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Sierra Nevada ile NASA arasında, yörüngeye ticari uçuşlar gerçekleştirmek için tasarlanan ve uzay yolculuğu endüstrisi için önemli bir adım olarak değerlendirilen insanlı uzay aracı "Dream Chaser" ile Uluslararası Uzay İstasyonu'na (ISS) 2022 itibarıyla 7 kez kargo taşınmasını öngören bir anlaşma bulunuyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bununla birlikte, bundan iki yıl kadar önce Sierra Nevada, 1998 yılından bu yana görevine devam eden ve 2028'de emekliye ayrılması hedeflenen ISS'in yerini alacağını söyledikleri bir proje geliştirdiğini <a fr-original-style="" href="https://www.hurriyet.com.tr/dunya/turk-ciftin-nasa-projesi-sisme-uzay-istasyonu-41778920" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">duyurmuştu.</a> Buna göre, yörüngedeki yerini 'şişerek' alacak üç katlı bir ticari uzay istasyonu üzerine çalışan şirket, uzay çalışmalarına ek olarak uzay turizminde de kullanılmasını planladıkları istasyonu önümüzdeki 5 yıl içinde tamamlamayı hedefliyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">ABD'de 18 eyalette, Birleşik Krallık, Almanya ve Türkiye'de 33 tesisi bulunan Sierra Nevada, 2008 yılında satın alarak bünyesine kattığı MicroSat Systems, Inc. ve SpaceDev, Inc. şirketleriyle uzay ve havacılıkla endüstrilerindeki yerini sağlamlaştırarak bu alandaki en önemli şirketlerden biri hâline gelmiş bulunuyor.</li></ul>Kimdir? Sierra Nevada'nın başkanlık görevini üstlenen Eren Özmen, Reno Üniversitesi İşletme Yönetimi yüksek lisans eğitimini başarıyla tamamladıktan sonra, şirketi satın almadan önce 1988 yılında Sierra Nevada'da çalışmaya <a fr-original-style="" href="https://www.ntv.com.tr/turkiye/ozmenler-kimdir-eren-ozmen-ve-fatih-ozmen-kac-yasinda-ve-nereli,BdvOFiVfKEez6CRyRWlUDA" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">başladı.</a>&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Eren Özmen, Forbes'un hazırladığı 'Amerika'nın Servetini Yaratan 50 Kadın' listesinde 19. sırada yer alarak listeye giren ilk Türk <a fr-original-style="" href="https://www.sozcu.com.tr/2015/dunya/abdde-listeye-giren-ilk-turk-852174/?utm_source=ilgili_haber&utm_medium=free&utm_campaign=ilgilihaber" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">olmuştu.</a></li></ul><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Eren Özmen'in eşi ve Sierra Nevada'nın CEO'su olan, Reno Üniversitesi Elektrik Mühendisliği mezunu Fatih Özmen'in ise navigasyon ve iniş sistemleri üzerine yüksek lisansı bulunuyor.</li></ul>

"Konu, Atatürk Havalimanı"

Japonya merkezli özel uzay taşımacılığı şirketi <a fr-original-style="" href="https://www.bbc.com/news/world-asia-65389730" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">iSpace'in</a> Ay'a iniş çabaları "büyük ihtimalle" hüsranla sonuçlandı. Görevin başarılı sonuçlanması durumunda tarihte Ay'a iniş yapan ilk özel şirket olacak olan ispace, Hakuto-R görevi kapsamında Ay'a iniş için geliştirdiği M1 isimli uzay aracıyla iletişimin, aracın dün Ay yüzeyine iniş yapmasına sadece dakikalar kala koptuğunu bildirdi.Detaylar: iSpace CEO'su Takeshi Hakamada planlanan inişten yaklaşık 25 dakika sonra yaptığı açıklamada "İniş aracıyla iletişimi teyit edemedik" ifadelerini kullanarak aracın Ay yüzeyine çakıldığını ve inişi tamamlayamadıklarını varsaymak zorunda olduklarını aktardı.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/3/3/1682508456146.jpeg" width="550" ratio="1.78" style="width: 100%; max-width: 550px; vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">M1 tarafından hafta sonu çekilen bir fotoğraf/iSpace/BBC<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bununla birlikte, Hakamada, görevi başarılı bir şekilde tamamlamayı zaten beklemediklerini; ancak buna rağmen şirketin iniş aşamasını gerçekleştirerek büyük miktarda veri ve deneyim elde ederek bu görevin önemini tam olarak yerine getirdiğini de sözlerine ekledi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Aralık ayında SpaceX tarafından fırlatılan; 2 metrelik boyu ve 340 kilogramlık ağırlığıyla Ay uzay aracı standartlarına göre nispeten küçük olan M1 uzay aracı, Ay toprağını, jeolojisini ve atmosferini analiz etmek amacıyla bir keşif gezginin yanı sıra Transformers'ı yaratan oyuncak şirketi TOMY tarafından geliştirilen tenis topu büyüklüğünde bir robotunu Ay yüzeyine konuşlandıracaktı.</li></ul>Neden önemli:&nbsp;iSpace'in önümüzdeki birkaç yıl içinde her biri bir öncekinden daha iddialı bir dizi ticari iniş aracı olmasını umduğu ilk deneme olan Hakuto-R görevinin asıl amacı, Ay yüzeyine gelecekte gerçekleştirilecek ticari fırlatmaların uygulanabilirliğini değerlendirmek olarak öne çıkıyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">iSpace, Ay yüzeyinde uzun vadeli bir insan varlığını mümkün kılmak hedefiyle madencilik ve roket yakıtı üretimi Ay'a ekipman göndermek gibi ticari hizmetler sunma vizyonuyla uzay taşımacılığını daha uygun maliyetli bir hâle getirmeyi amaçlıyor. Buna ek olarak, şirketin hedefleri arasında Ay keşif görevleri gibi uzay misyonlarına bir alternatif sağlamak da bulunuyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Projeye dahil olmayan uzay danışmanlık firması Rocket Engineering'in yöneticisi Dr Adam Baker, başarılı olması durumunda bu görevin uzay araştırmalarına ticari katılım alanında büyük bir adım olacağını belirtiyor. Baker, konuya ilişkin oalrak BBC'ye verdiği demeçte "Eğer uygun fiyatlıysa ve tekrarlanabilirse, Ay'ın yüzeyine bir şey indirmenin bedelini ödemeye hazır olan herkes için kapı açılmış olur" ifadelerini kullanıyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Japonya'nın en üst düzey hükümet sözcüsü Hirokazu Matsuno ise görevin başarılı olamamasının üzücü olduğunu ancak ülkenin, çabalarının yerli bir uzay endüstrisinin gelişimi için önemli olması nedeniyle ispace'in "denemeye devam etmesini" istediğini <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/world/2023/apr/26/japan-ispace-moon-lander-hakuto-r-probably-crashed-lunar-surface" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">aktarıyor.</a></li></ul>Öte yandan:&nbsp;2020'lerin sonuna kadar Ay'a astronot göndermeyi hedefleyen Japonya, son zamanlarda bu hedefi gerçekleştirmekte bazı aksaklıklar yaşıyor. Ulusal uzay ajansı geçtiğimiz ay, ikinci kademe motorunun ateşlenememesi nedeniyle H3 roketini uzaya ulaştıktan sonra imha etmek zorunda kalmış; Ekim ayında fırlatılan katı yakıtlı Epsilon roketi ise arızalanmıştı.Bilgi notu: Hakuto-R görevinin de başarısızlıkla sonuçlanması, henüz hiçbir özel şirketin Ay'a iniş yapmayı başaramadığı anlamına geliyor. Bu noktada, Ay'a yumuşak iniş yapan ülkeler, tamamı devlet destekli programlar kapsamında olmak üzere ABD, Rusya ve Çin olmaya devam ediyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">2019'da İsrail'in Beresheet görevi, özel bir şirketin Ay'a iniş için yaptığı ilk girişim olmuş; ancak bu deneme, uzay aracı Ay'ın yörüngesine girmeyi başardıktan sonra kaybolmasıyla başarısızlıkla sonuçlanmıştı. Aynı yıl Hindistan da Ay'a sonda indirme girişiminde bulunmuş ve bu görevin de sonu hüsran olmuştu.</li></ul>

Quando Bilim

Quando Bilim

Quando Bilim

SON HİKAYELER

Japonya, 2025 yılına kadar uzaydan güneş enerjisi elde etmeyi planlıyor

Axiom Space'in ikinci özel görevi "Ax-2" başladı

Webb, antik bir galaksinin özelliklerini ortaya çıkardı

Uzayda şimdiye kadarki en büyük patlama tespit edildi

Bilimsel çalışmalarda toplanan insan DNA'sı mahremiyet endişelerine yol açıyor

James Webb Uzay Teleskobu'ndan uzaylı yaşam arayışında yeni ipuçları

Türkiye'nin ilk uzay yolcuları, Uluslararası Uzay İstasyonu'nda 13 deney gerçekleştirecek

Alzheimer ilerlemesini %35 yavaşlatan yeni bir ilaç geliştirildi

"Konu, Atatürk Havalimanı"

iSpace'in Ay'a iniş denemesi başarısızlıkla sonuçlandı

SON SAYILAR

17 May 2023

10 May 2023

03 May 2023