27 Haziran Cuma gününden&nbsp;herkese merhaba.Dünyada hafta başında üçüncü dünya savaşı ihtimaliyle başlayıp İran ve İsrail savaşında ateşkesin ardından kendimizi bambaşka gündemin ortasında bulduk. Trump'ın gelgitli başkanlık dönemi uluslararası politikayı takip edilemez bir hızda değiştirirken ABD'nin iç siyasetinde beklenmedik bir kırılma yaşandı.Öbür taraftan Türkiye'de ise uzun süredir iktidar tarafından dizayn edilen siyaset başka bir safhaya geçti. CHP'ye kayyum iddiaları güçlenirken Kemal Kılıçdaroğlu'nun yeniden partinin başına geçebileceği bir denklem ortaya çıktı. Önümüzdeki hafta yakın tarihin en hareketli siyasi gündemine sahne olabilir.&nbsp;Bu haftanın Spektrum'unda dünyada ve Türkiye'deki kırılmalar ve tekrarlar arasında salınan siyaset sahnesi var.Gazeteci&nbsp;Kavel Alpaslan, uluslararası politikada “istikrar” kavramının genellikle belirli egemenlik ve kontrol biçimlerinin sürdürülmesini ve sermayenin kâra ile kaynaklara kolay erişimini ifade ettiğini belirterek tarihsel bir izlek sunuyor.Yazar ve gazeteci Gökçer Tahincioğlu, Kurultay tartışmalarının odağındaki CHP'nin kritik bir yol ayrımında olduğunu belirtiyor ve önümüzdeki sürece dair ihtimalleri tartışıyor.&nbsp;Kavel Alpaslan diğer yazısında ise Halkın Mücahitleri Örgütü'nün bugün İran halkına "demokrasiye giden yegane yol" olarak sunulmaya başlandığı süreci anlatıyor.Faik Bulut, Batılı ülkelerin nükleere dair çifte standartlarını tarihsel bir zeminde değerlendiriyor ve İran-İsrail savaşının iki gerçeğini ele alıyor.Son olarak&nbsp;Enes Köse ise 33 yaşındaki New York Eyaleti Temsilciler Meclisi Üyesi Zohran Mamdani'nin New York'un ilk Müslüman sosyalist belediye başkanı adayı olmaya uzanan yolculuğuna odaklanıyor ve ABD'de değişen siyaset iklimini değerlendiriyor.İyi okumalar.

Yerel ve uluslararası gündemi yakalamak için bir başucu kaynağı; her hafta seçim dosyaları, kamuoyu araştırmaları, analizler ve Son Düzlük podcastle yayında!

Türkiye'yi yakala, dünyayı anla.

Spektrum

İstikrar yanılgısı, CHP'de kayyum gündemi, İran'a çifte standart, ABD'de politik kırılma.

🎲 CHP'de kayyum gündemi, ABD'de politik kırılma

19 Haziran Perşembe gününden herkese merhaba.Geçen hafta İsrail'in İran'da üst düzey yetkililere suikast düzenlemesiyle başlayan yeni bir savaş, tarihte çok defa dile getirilen "bildiğimiz dünyanın sonu" kalıbını yeniden hissettirmeye başladı. Savaşın seyri ne olursa olsun şimdilik kesin olan bir şey var: Ortadoğu bir başka uzun sürecek belirsizliğe sürükleniyor.&nbsp;Öte taraftan Türkiye'deki iç siyaset de bu belirsizlikten nasibini alıyor.Bu haftanın Spektrum'unda bu ağır ve belirsiz zamanlara dair farklı yaklaşımlar, ihtimaller ve hikayeler var.&nbsp;Akademisyen Behlül Özkan, Manisa ziyaretinden izlenimlerinden hareketle geçen günlerde 48 yaşında hayatını kaybeden Manisa Büyükşehir Belediye Başkanı Ferdi Zeyrek'in portresini yazdı.&nbsp;Araştırmacı gazeteci Faik Bulut, 29 Ocak 2024 tarihinde İsrail askerleri tarafından katledilen 7 yaşındaki Hind Receb'in Uluslararası Ceza Mahkemesi’nde başlatılan davasını odağa aldı.Gazeteci Kavel Alparslan, Burkina Faso'da İbrahim Traoré öncülüğünde ülkede yaşanan değişimleri odağa aldı ve ülke tarihindeki devrimci hareketlerin yeniden dönüş ihtimallerini inceledi.İletişimci Ümit Alan, CHP Genel Başkanı Özgür Özel’in, Ferdi Zeyrek’in cenaze merasimindeki fotoğraflarını punctum etkisiyle açıklarken onun "öngörülemeyen" liderlik imgesini odağa aldı.Akademisyen Serkan Köybaşı&nbsp;hiper-normalleştirme teriminden hareketle uzun süredir kolektif olarak hissedilen "her şeyin bozulmasına veya çürümesine rağmen normalin devam etmesi" hissini ele aldı.Gazeteci ve yazar Gökçer Tahincioğlu, MHP lideri Devlet Bahçeli’nin çağrısıyla başlayan ve PKK'nın kendini feshetmesiyle devam eden "çözüm süreci"nin uluslararası risklerin yükseldiği bir dönemde hangi yönlerde ilerleyeceğini ele alıyor.Utku Başar&nbsp;ise İsrail-İran savaşına ABD'nin dahil olma ihtimalini "pizza endeksi"ne de değinerek ele alıp Ortadoğu'nun kaderini çizecek senaryolara eğildi.&nbsp;İyi okumalar.

Ferdi Zeyrek'in portresi, Burkina Faso'da Traoré'nin yükselişi, Özgür Özel'in öngörülemez liderliği, hiper-normalleştirme, çözüm süreci ve ABD'de pizza endeksi.

🍕 Pizza endeksi, Traoré'nin yükselişi

5 Haziran Perşembe gününden herkese merhaba.19 Mart süreci siyasette gençliğin rolüne dair büyük bir kırılma yarattı. Sürecin gençler üzerindeki etkisi ve gençlerin de siyasetin güzergahının temel belirleyecilerinden olmak için sürdürdükleri mücadele, önümüzdeki dönemler için de büyük önem teşkil ediyor. Öte yandan meclis, anayasa ve seçimler üçgeninde şekillenen çalkantılı siyasi gündemlerin küresel bir niteliğe sahip olduğunu gösteren örnekler de mevcut. Bu haftanın Spektrum'u siyaset sahnesindeki dönüşümleri odağa alırken son olarak kronikleşmiş sorunlara da değiniyor.Melisa Gülbaş, “Yerelde Genç Temsil: Engeller ve Deneyimler” raporunu yayımlayan Arayüz Kampanyası'nın direktörü Nevzat Taşçı ile raporun hazırlanış sürecini ve 19 Mart sürecinin gençler üzerindeki etkisini konuşuyor.Gazeteci ve yazar Gökçer Tahincioğlu, sekiz maddenin çıkarılmasının ardından Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 10. Yargı Paketi'nde internet ve ifade özgürlüğü alanını yakından ilgilendiren düzenlemeleri ele alıyor.&nbsp;Masis Kürkçügil&nbsp;ise Portekiz'de aşırı sağcı Chega partisinin, ülkenin tarihinde ilk kez ikinci büyük parti olarak ana muhalefet konumuna geldiği 18 Mayıs'ta yapılan erken genel seçimleri odağa alıyor.Son olarak&nbsp;AB'nin 2024 Schengen vize başvuruları istatistikleri ret oranlarında bir gerilemeye işaret etse de sahadaki sorunların devam ettiği vize meselesi, Melisa Gülbaş'ın kaleminden bültende.O sırada Aposto'da: Aposto Premium üyeliğinizi %30 indirimle başlatmak için APOSTO2025 kodunu <a fr-original-style="" href="https://about.aposto.com/premium" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kullanabilirsiniz</a>.&nbsp;İyi okumalar.&nbsp;

Arayüz Kampanyası'nın gençlerin siyasete katılımıyla ilgili son raporu, 10. Yargı Paketi'nde sansür meselesi, Portekiz'de aşırı sağın yükselişi ve bitmeyen Schengen sorunu.

🔑 Siyasette gençler, Portekiz'de seçimler

29 Mayıs Perşembe gününden herkese merhaba.Türkiye'nin çalkantılı siyaset sahnesi, muğlaklıkla örülmüş bir yolda ilerlemeye devam ediyor. Sıkça duyduğumuz “süreç” sözcüğü bizi geleceğe yönlendiriyor gibi görünse de gündem, aynı anda geçmişin izlerini sürmeye de zorluyor. Bu haftanın Spektrum'unda bu gelgitli siyaset yolculuğunun yanı sıra yakın tarihe de bakıyoruz.Akademisyen Behlül Özkan&nbsp;ile başlattığımız "Projektörün arkasına bakmak" yazı dizisinin ilki, Millî Emniyet Hizmetleri (MAH) ile başlayarak NATO’nun cephe ülkesi Türkiye'de Soğuk Savaş yılları boyunca istihbarat teşkilatının yapısına ve bu yapının gündelik yaşamı ve siyaseti nasıl şekillendirdiğine odaklanıyor.Tecrübeli gazeteci Faik Bulut "çözüm süreci" ile yeniden gündeme gelen Lozan ve 1924 anayasası tartışmasına, bir yakın tarih okumasıyla farklı bir pencereden bakmaya davet ediyor.Masis Kürkçügil&nbsp;geçen günlerde hayatını kaybeden eski Uruguay Devlet Başkanı José Pepe Mujica'nın hapishanede ağır işkenceler altında yaşadığı yıllardan devlet başkanlığına giden ve "dünyanın en fakir başkanı" olarak anılmasını sağlayan 89 yıllık yaşamını hatırlatıyor.Anayasa hukukçusu Serkan Köybaşı&nbsp;ise "PKK'nın silah bırakması, asli kurucu iktidarın yeniden ortaya çıkmasını ve yeni bir anayasa yazılmasını sağlayabilecek kadar önemli bir gelişme mi?" sorusunun cevabını arıyor.İyi okumalar.

Uzman kalemlerin gözünden: Soğuk Savaş yıllarında istihbarat teşkilatı, Lozan tartışmalarının geçmişi, Jose Pepe Mujica'nın mirası ve yeni anayasanın şartları.

📚 Hayalet teşkilat, anayasa tartışmaları

19 Mayıs Pazartesi gününden herkese merhaba.&nbsp;Tüm ulusumuzun, özellikle de geleceğimizin teminatı olan gençlerin Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı kutlu olsun.Bugün Spektrum'da dünyayı gençlerin gözünden okumaya, onların sesine kulak vermeye davetlisiniz. Zira geçen haftalarda Saint Benoît Fransız Lisesi öğrencileriyle düzenlediğimiz medya okuryazarlığı atölyesinin ardından bugün bülteni gençlere emanet ettik.Onlar da kolları sıvadı ve dünya politikasından teknolojiye, kültür-sanattan spora uzanan alanlarda kendi gündemlerine giren haberlerle bu haftaki bülteni kaleme aldılar.Cannes Film Festivali'nden yapay zekanın eğitim alanında nasıl kullanıldığına, Sudan iç savaşından Trabzonspor'un tarihî bir başarıya imza atan U19 takımına, füzyon teknolojisinden sosyal sorumluluk projelerine gençlerin dünyayı nasıl gördüğüne ilişkin taptaze bir bakış açısıyla hepimizin ufkunu genişleten Maya, Eda, Ayça, Aren, Altar, Güneş, İrem, Eylül, Minel, Mert, Barış, Yasemin, Öykü, Defne ve Yağmur'a; ayrıca her daim hepimize umut olan tüm gençlere teşekkürlerimizle...

<img src="https://images.aposto.com/2025/4/5/1747406038409.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; user-select: none; box-sizing: border-box;" ratio="1.51" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Geçen haftalarda Saint Benoît Fransız Lisesi öğrencileriyle düzenlediğimiz medya okuryazarlığı atölyesinde Genel Yayın Yönetmenimiz Deniz Kaynak, öğrencilere medya okuryazarlığı ve haber yazım teknikleriyle ilgili bilgi verdi.

19 Mayıs - Saint Benoit - Spektrum

Bugün Spektrum bültenini gençlere devrettik. Saint Benoît Fransız Lisesi öğrencileriyle yaptığımız atölyenin ardından öğrencilerin gündemden seçtiği haberler, sosyal sorumluluk, iklim ve kültür-sanatla ilgili yazdıkları makaleler sizlerle.

🇹🇷 19 Mayıs'ta gençlerin kaleminden, gençlerin gündemi

17 Nisan Perşembe akşamından herkese merhaba.Türkiye'de yine adalet olgusunun gündemin merkezinde yer aldığı bir hafta geçirdik. Muhalefetin cumhurbaşkanı adayı Ekrem İmamoğlu'nun tutuklanması ardından başlayan süreçte merkezî bir rol oynayan öğrenci hareketi, "proje okulu" uygulaması kapsamındaki protestolarla liselere de yayıldı.Sadece Türkiye'de değil, dünyanın birçok yerinde öğrencilerin merkezde olduğu protesto hareketlerine tanık oluyoruz. 9 Nisan Çarşamba günü Yunanistan'ın belli başlı kamu ve özel sektör sendikalarının çağrısıyla Atina ve Selanik'te yürüyen göstericilerin talepleri de özetle “Onurlu bir yaşam” ve satın alma gücünde iyileşmeydi. Endonezya'da ise gençler Şubat ve Mart aylarında siyah kıyafetleriyle "Indonesia Gelap" (Karanlık Endonezya) adını verdikleri bir hareketin bayrağı altında toplandılar. Masis Kürkçügil,&nbsp;bu hareketlerin çıkış nedenlerini ve paydaşlarının taleplerini ayrı ayrı ele aldı.Tecrübeli gazeteci Faik Bulut, İsrail-Türkiye ilişkilerinin gerildiği bir dönemde iktidara yakın medya kuruluşlarında yayımlanan "Gazze ve hicret" konulu tartışmalara değindi.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bulut, aynı zamanda "duraklamışa benzeyen" çözüm sürecini&nbsp;hem geçmiş denemeler hakkında anlatılanlar hem de son gelişmeler ışığında değerlendiriyor.</li></ul>Utku Başar,&nbsp;İmamoğlu'nun tutuklanması ve ardından başlayan protestolar bağlamında "adalet" kavramının topluma etkisini ve bunun siyasete yansımalarını kaleme aldı.Merve Özdemirkıran Embel,&nbsp;Avrupa Birliği'nin değişen güvenlik paradigmasında Türkiye'nin olası yerini yazdı.Pelin Cengiz&nbsp;ise İstanbul Üniversitesi’nde öğrencilerin boykotuna katılarak konuşma yaptığı gerekçesiyle tutuklanan akademisyen Levent Dölek ile gözaltı ve tutukluluk süreçlerinin yanı sıra İBB operasyonlarının ekonomik ve siyasi etkilerini konuştu.Türkiye'de haftanın politik gelişmelere ve dünya gündemine dair derinlikli yazılara yer verdiğimiz Spektrum bülteni her hafta sizlerle.İyi okumalar.Alp

Uzman kalemler yazdı: Türkiye-İsrail ilişkileri ve "hicret" meselesi, dünyayı saran gençlik hareketleri, Türkiye'nin adalet duygusu, AB'nin güvenlik paradigmasında Türkiye'nin yeri, Levent Dölek ile söyleşi, çözüm sürecinin gidişatı.

🪧 Öğrenci hareketi, çözüm süreci

10 Nisan Perşembe akşamından herkese merhaba.Türkiye ve dünya gündemini yakından takip edenler için bir süredir günler yavaş, haftalar çok hızlı geçiyor. Bu dönemde bizler de neler olduğunun ötesine geçip, bunların ne anlama geldiğini size uzmanların kaleminden aktarmaya çalışıyoruz.Gazeteci Gökçer Tahincioğlu,&nbsp;Ekrem İmamoğlu'nun gözaltına alınmasının ardından başlayan protestolarda tutuklanan 301 kişinin yargılandığı davalardaki kararları ve tutuklanma gerekçelerini inceledi. Farklı mahkemelerden çıkan cümlelerin kopyala-yapıştır derecesindeki benzerlikleri ve tutuklama gerekçelerinin muğlaklığı, makalenin öne çıkan bulguları arasında.Bununla birlikte hukukçular, hâkimlerin verdiği kararların yasalara ne denli uygun olduğunu tartışıyor. Bu bağlamda Milletvekili Mahmut Tanal'ın gündeme getirdiği hâkim ve savcıların hak ihlallerinden doğan tazminatları ödemesi konusu hayata geçirilebilir mi? Anayasa hukukçusu Serkan Köybaşı, hak ihlallerinin bizzat yargı görevlileri tarafından yapıldığı durumda hangi mekanizmaların işleyebileceğini yazdı.Öte yandan CHP, geçen Pazar günü düzenlenen olağanüstü kurultayını&nbsp;geride bıraktı. Özgür Özel, olağanüstü kurultaydan birleşmiş, mücadeleye hazır bir parti yönetimi ile çıktı. Gökçer Tahincioğlu, kurultayın önemini ve ilerleyen kritik süreçlerde CHP'nin kimliğini ne yönde değiştireceğine dair öngörülerini kaleme aldı.Ülkemizde ifade özgürlüğü ve anayasal protesto hakkının yargılanışına tanık olurken benzeri durumların dünyada da artan bir şekilde boy gösterdiğini not düşmemiz gerekli. Bunun örneklerinden biri de ABD üniversitelerinde Filistin'deki savaş suçlarına karşı protestolara katılanların, bu konuda kalem oynatanların başına gelenler... Deren Ertaş, ABD'de akademik özgürlüğün istisnası&nbsp;Filistin'i yazdı.Türkiye'de haftanın politik gelişmelere ve dünya gündemine dair derinlikli yazılara yer verdiğimiz Spektrum bülteni her hafta sizlerle.İyi okumalar.Alp

Uzman kalemler yazdı: CHP Kurultayı'nının ardından beklentiler; gençlerin tutuklanması hakkında gösterilen gerekçeler. Hâkimler hak ihlalinde bulunursa ne olur?

⚖️ Tutuklama gerekçeleri, CHP kurultayı

3 Nisan Perşembe akşamından herkese merhaba.Ekrem İmamoğlu'nun tutuklanmasının ardından başlayan protestolarda tutuklanan birçok genç, geçen haftaki Ramazan Bayramı'nı cezaevinde geçirdi; gözaltına alınan ve tutuklanan öğrencilerin ifadelerinde kötü muamele ve taciz iddiaları da yer alıyor.<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Gazeteci Ayça Örer, Saraçhane protestolarına herhangi bir örgütten bağımsız olarak gidenlere mikrofon uzattı ve "Saraçhane'nin flamasızları"na neden alanda olduklarını sordu.</li></ul>Protestolar, yöntem değiştirerek devam ediyor. CHP, 29 Mart günü Maltepe'de yüksek katılımlı bir miting düzenledi. Burada sadece CHP'liler yoktu. Katılımın 2,2 milyon olduğunu söyleyen Özel de sözlerine şöyle başladı: "Buraya mitinge değil, eyleme gelen milyonlara merhaba!"Özel, Saraçhane'deki kalabalıkları haberleştirmeyen medya kuruluşları ve ilgili şirketlere yönelik hedefli bir boykot kampanyası başlatmıştı. Boykot listesinin yayımlandığı internet sitesi ve onun yerine açılan sitelere erişim engelleniyor. Buna karşın, üniversite öğrencileri 2 Nisan'da yurt genelinde hiçbir şey satın almayarak bir genel boykot düzenleme çağrısında bulundu. CHP de birçok kuruluş ve kişi gibi bu çağrıya destek verdi. Ancak AK Partili bakanlar bu kampanyaya karşı sert tepki vererek boykotu "ekonomik darbe girişimi" ve "sabotaj" olarak değerlendirdi. İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı, "boykot çağrısı yapanlar" hakkında, "nefret ve ayrımcılık" ve "halkı kin ve düşmanlığa tahrik" suçlarından soruşturma başlattı; bugün de bu kapsamda aralarında ünlü oyuncuların da olduğu ilk gözaltılar ve gözdağları başladı.<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Gazeteci Pelin Cengiz, tarihsel örneklerine bakarak bir sivil itaatsizlik örneği olan boykotların hangi koşullarda ne denli etkili olduğunu yazdı.</li></ul>İmamoğlu'nun ve çok sayıda çalışma arkadaşının tutuklanmasıyla ilişkili görülen "terör" dosyasıyla ilgili yeni ayrıntılar kamuoyuna yansıyor.<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Gazeteci Gökçer Tahincioğlu, soruşturmada gösterilen gerekçeyi ve ciddi sağlık problemlerine karşın cezaevinde tutulan Mahir Polat'ın ifadesinden öne çıkan kısımları atardı.</li></ul>Öte yandan Fransa'nın aşırı sağcı Ulusal Birlik Partisi lideri Marine Le Pen, Avrupa Birliği fonlarını usulsüz şekilde kullandığı gerekçesiyle 4 yıl hapis cezasına çarptırıldı ve 5 yıl siyaset yasağı da getirildi. Bu, bir cumhurbaşkanı adayına verilen hapis cezasına karşı protestolar düzenlenen Türkiye'de yaşayan bizleri önemli sorular sormaya itiyor. Ki tersinden bir soruyu Le Pen de, kendisini siyasetten men edenlere sordu bile: “Seçimi önde götüren ismin aday olmasını engelleyenler, Sayın Erdoğan’ın hapisteki rakibini nasıl savunabilecekler?”&nbsp;<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Anayasa hukukçusu Serkan Köybaşı, bu önemli sorular üzerinden hukuki ve politik zeminde Rusya ve Türkiye gibi örnekler ile Romanya ve Fransa örneklerini karşılaştırıyor.</li></ul>Türkiye'de haftanın politik gelişmeleri ve dünya gündemine dair derinlikli yazılara yer verdiğimiz Spektrum bülteni her hafta sizlerle.İyi okumalar.Alp

Uzman kalemlerden gündeme dair yazılar bültende. Genel Boykot düzenlendi; çağrıyı yapanlara gözaltı ve işten çıkarma. Maltepe mitingi. Saraçhane tutukluları. İsrail ile ticaret protestosundan yargılanan gençler. Le Pen'e siyaset yasağı.

🪆 Genel boykot, genel yasak

20 Mart Perşembe akşamından herkese merhaba.19 Mart sabahı Ekrem İmamoğlu'nun 100'den fazla kişiyle birlikte gözaltına alınmasıyla Türkiye siyasetinde bir deprem yaşandı. Bunun öncüsü, evvelsi gün İmamoğlu'nun diplomasının iptal edilmesiydi. Gözaltı kararının ardından—gösteri yasağına rağmen—başlayan protestolar ve Saraçhane'deki buluşma, bir kırılma anında olduğumuzun en net göstergesiydi.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Anayasa hukukçusu Serkan Köybaşı,&nbsp;yargının siyasallaştırılması açısından bugüne nasıl geldiğimizi 2010 Anayasa Referandumu'ndan başlayarak açık bir şekilde ortaya koyuyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Gazeteci Gökçer Tahincioğlu&nbsp;ise İmamoğlu'nu hedef alan yargı sürecinin siyasal boyutunu yazdı: Gözaltının yeni anayasa hazırlığı ile bağlantısı ne ve İmamoğlu'na ne olacak?</li></ul>Ali Safa Korkut,&nbsp;Meclis'te kabul edilen Siber Güvenlik Kanunu'nun olası sonuçlarını yazdı.Türkiye'de barış süreci yürürken, komşu Suriye'de Türkiye'yi yakından ilgilendiren bir gelişme yaşandı ve Suriye Demokratik Güçleri lideri Mazlum Abdi ile geçici hükümetin başındaki Ahmed el-Şara arasında önemli bir "entegrasyon" anlaşması imzalandı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Tecrübeli gazeteci Faik Bulut,&nbsp;bu anlaşmayı mümkün kılan koşulları ve bölge için ne anlama geldiğini kaleme aldı.</li></ul>Masis Kürkçügil, Rusya-Ukrayna savaşının temelinde yatan, Ukrayna'nın kime ait olduğuna dair bin yıllık soruyu anlamamıza yardımcı olacak değerli bir yazı kaleme aldı.Utku Başar&nbsp;ise iptal edilen seçimlerin Romanya sokaklarındaki yansımalarını yazdı.Türkiye'de haftanın politik gelişmeleri ve dünya gündemine dair derinlikli yazılara yer verdiğimiz Spektrum bülteni her hafta sizlerle.İyi okumalar.Alp

İmamoğlu'nun diploması iptal edildi; ertesi gün gözaltına alındı. Serkan Köybaşı ve Gökçer Tahincioğlu kararın yansımalarını yazdı. Ayrıca Faik Bulut'la Suriye'yi, Masis Kürkçügil'le Ukrayna'yı, Utku Başar'la Romanya'yı anlıyoruz.

🌓 İmamoğlu gözaltında, Türkiye ayakta

13 Mart Perşembe gününden herkese merhaba.Ekrem İmamoğlu,&nbsp;cumhurbaşkanlığı kampanyasını başlatmak üzere İzmir'deydi. Kendisine yönelik soruşturmaların yanı sıra çevresindeki isimler de yargı süreçlerine konu olmaya başladı. CHP'li belediyelere yönelik soruşturmalar da artarak devam ediyor.KaosGL'nin ortaya çıkardığı kanun değişikliği teklifi, LGBTİ+ bireylere olan baskıyı artırmaya ve toplumsal cinsiyet rollerini güçlendirmeye yönelik maddeler içeriyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Anayasa hukukçusu Serkan Köybaşı, popülist rejimlerin LGBTİ+ karşıtlığı üzerinden toplumsal baskıyı nasıl artırdığını örnekleriyle kaleme aldı.</li></ul>Öcalan'ın tasfiye çağrısı, siyasette geniş kabul gördü; PKK ve bağlantılı örgütlerden de henüz çağrıya bir itiraz gelmedi. Tartışılan en önemli konulardan biri, bu çağrıya YPG'nin de uyup uymayacağı. YPG ile Şam arasından imzalanan anlaşma, bu yönden de Türkiye'yi yakından ilgilendiriyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Tecrübeli gazeteci Faik Bulut, çağrının yankılarını incelediği yazısında daha önceki açılım süreçlerinin önemli yapı taşlarını da ele aldı.</li></ul>Medyada da önemli gelişmelerin yaşandığı bir hafta oldu: Gazete Duvar, okuyucularına veda etti; Halk TV'de ise Rasim Ozan Kütahyalı'nın bir programa konuk edilmesinin ardından peş peşe istifalar yaşandı. Medyaya dair tartışmalar devam ederken İletişim Başkanlığı'nın rolü ve yetkilerinin kapsamı da önemli bir konu olarak karşımızda.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Gazeteci Ali Safa Korkut'un, Başkanlığa bağlı Dezenformasyonla Mücadele Merkezi'nin yayımladığı kimi yalanlamaların resmî belgelerle çeliştiğini ortaya koyan özel haberi de bu hafta&nbsp;Spektrum'da.</li></ul>Perşembe günleri&nbsp;Türkiye'de haftanın politik gelişmelerini, salı günleri ise dünya gündemini derlediğimiz Spektrum bülteni her hafta sizlerle.İyi okumalar.Alp

İmamoğlu, kampanyasını başlattı; çevresi hedef oldu. CHP'li belediyelere "terör" operasyonu. Çözüm sürecinde gelişmeler, geçmişe bakış. Kadınlar Günü. Berkin Elvan anması. Medyada yaprak dökümü.

⚖️ İmamoğlu odağı, korkutan tasarı

Politika hakkında yayımlanan makaleler ve yayınlar

Politika

Spektrum Son Düzlük’ün sekizinci bölümünde Abdullah ve İlkim son dönemde çokça
konuşulan büyük aile yürüyüşü, şarkıcı Gülşen’in tutukluluğu gibi kimlik
politikalarını ele alıyor. Bu politikaların seçmen nezdinde nasıl bir tepki
bulduğunu tartışıyorlar.

https://anchor.fm/aposto/embed/episodes/Spektrum-Son-Dzlk-8-Kimlik-Politikalar-e1o7o8b




Aposto'nun politika yayını Spektrum'un Son Düzlük podcastini sekizinci bölümü ile yayında!

Spektrum Son Düzlük #8: Kimlik Politikaları

Aposto’nun politika yayının Son Düzlük podcastinde bu hafta Abdullah ve Bartu,
Türkiye vatandaşlarının kurumlara olan güvenini ölçen anketleri değerlendiriyor.
Kurumlara olan güvenin aşınmasındaki farklı sebepleri inceliyor.



Spektrum Son Düzlük'te bu hafta vatandaşın kurumlara olan güvenini ve liyakat anlayışını konuştuk.

Spektrum Son Düzlük #6: Kurumlar ve liyakat

Spektrum Son Düzlük’ün 5. bölümünde Boğaziçi Üniversitesi Siyaset Bilimi ve
Uluslararası İlişkiler bölümü öğretim üyesi Dr. Alper Yağcı konuğumuz oldu.
Kendisiyle, Türkiye’nin son 20 yıllık döneminde uygulanan ekonomi
politikalarının sonuçları ve bu politikalardan hangi sınıfların kazançlı
olduğunu konuştuk. Ayrıca, Türkiye’de seçmenlerin ideolojik ve ekonomik oy verme
eğilimleri ve muhalefet partilerinin seçim stratejilerini değerlendirdik. Son
bölümde ise muhalefet partileri için alternatif seçim stratejilerini ele aldık.







Spektrum Son Düzlük’ün 5. bölümünde Boğaziçi Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler bölümü öğretim üyesi Dr. Alper Yağcı konuğumuz oldu. Kendisiyle, Türkiye’nin son 20 yıllık döneminde uygulanan ekonomi politikalarının sonuçları ve bu politikalardan hangi sınıfların kazançlı olduğunu konuştuk. Ayrıca, Türkiye’de seçmenlerin ideolojik ve ekonomik oy verme eğilimleri ve muhalefet partilerinin seçim stratejilerini değerlendirdik. Son bölümde ise muhalefet partileri için alternatif seçim stratejilerini ele aldık.

Aposto'nun politika yayını Spektrum'un Son Düzlük podcasti beşinci bölümü ile yayında !

Son Düzlük #5: Seçmen Rasyonel Midir ?

Son Düzlük #5: Seçmen rasyonel mi ?

Spektrum Son Düzlük'ün 4. bölümünde, Bartu ve Abdullah toplumdaki sığınmacı
karşıtlığının neden yükseldiğini tartışıyor. Suriye'de iç savaşın başladığı 2011
yılında uygulanmaya başlanan "açık kapı politikasının" ideolojik ve siyasi
temellerini, AB ile 2016 yılında "Göçmen Mutabakatı"nın maddelerini ve
tarafların kazanımlarını irdeliyorlar. Ayrıca, iktidar ve muhalefet partilerinin
düzensiz göç konusunda somut bir politika üretememelerinin sığınmacı
karşıtlığını tetiklediği argümanını da ele alıyorlar. Türk milliyetçiliğinin son
dönemlerde yaşadığı değişim ve seküler milliyetçiliğin yükselişiyle birlikte
Zafer Partisi'nin kurulması ve göç konusundaki söylemlerin radikalleşmesi de bu
bölümde detaylı şekilde ele alınıyor.

Spektrum Son Düzlük'ün 4. bölümünde, Bartu ve Abdullah toplumdaki sığınmacı karşıtlığının neden yükseldiğini tartışıyor. Suriye'de iç savaşın başladığı 2011 yılında uygulanmaya başlanan "açık kapı politikasının" ideolojik ve siyasi temellerini, AB ile 2016 yılında "Göçmen Mutabakatı"nın maddelerini ve tarafların kazanımlarını irdeliyorlar. Ayrıca, iktidar ve muhalefet partilerinin düzensiz göç konusunda somut bir politika üretememelerinin sığınmacı karşıtlığını tetiklediği argümanını da ele alıyorlar. Türk milliyetçiliğinin son dönemlerde yaşadığı değişim ve seküler milliyetçiliğin yükselişiyle birlikte Zafer Partisi'nin kurulması ve göç konusundaki söylemlerin radikalleşmesi de bu bölümde detaylı şekilde ele alınıyor.

Aposto'nun politika yayını Spektrum'un Son Düzlük podcasti dördüncü bölümü ile yayında!

Son Düzlük #4: Sığınmacı karşıtlığı neden yükseliyor?

Spektrum Son Düzlük'ün yeni bölümünde yaşam tarzları ile siyasi tercihler
arasındaki ilişkiyi tartışıyor, toplumun tarikat ve cemaatlere bakışını
değerlendiriyoruz.

Spektrum Son Düzlük'ün yeni bölümünde yaşam tarzları ile siyasi tercihler arasındaki ilişkiyi tartışıyor, toplumun tarikat ve cemaatlere bakışını değerlendiriyoruz.

Aposto'nun politika yayını Spektrum'un Son Düzlük podcasti, üçüncü bölümü ile yayında !

Spektrum Son Düzlük #3: Yaşam tarzları ve siyasi tercihler

Aposto'nun politika yayını Spektrum'un  Son Düzlük podcast serisinin ikinci
bölümünde Spektrum editörleri İlkim ve Abdullah, seçime giden yolda belirleyici
seçmen olarak tanımladığı kararsız, genç ve Kürt seçmene dair anketleri
yorumluyor, çıkarımlar yapıyor.

Aposto'nun politika yayını Spektrum'un &nbsp;Son Düzlük podcast serisinin ikinci bölümünde Spektrum editörleri İlkim ve Abdullah, seçime giden yolda belirleyici seçmen olarak tanımladığı kararsız, genç ve Kürt seçmene dair anketleri yorumluyor, çıkarımlar yapıyor.

Aposto'nun politika yayını Spektrum'un Son Düzlük podcasti, ikinci bölümü ile yayında !

Spektrum Son Düzlük #2 Belirleyici Seçmen

Spektrum Son Düzlük #2: Belirleyici Seçmen

Spektrum Son Düzlük serisinin ilk bölümünde Bartu Özden ve Abdullah Esin,
kamuoyu araştırmaları verilerine dayanarak Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın görev
onayındaki azalmanın sebeplerini tartışıyor. 

Spektrum Son Düzlük serisinin ilk bölümünde Bartu Özden ve Abdullah Esin, kamuoyu araştırmaları verilerine dayanarak Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın görev onayındaki azalmanın sebeplerini tartışıyor.&nbsp;

Spektrum'un Son Düzlük Podcast'i ilk bölümü ile yayında !

Spektrum Son Düzlük #1: Görev Onayı

Suriye’deki yeni yönetimin şeriat temelli uygulamaları kadınları tedirgin edip korkutuyor. Korkular boşuna da değil. Daha önce diledikleri gibi giyinen kadınlar, son dönemlerde örtünmeye zorlanıyor. 10 Haziran tarihli genelgede sahillerde ve yüzme havuzlarındaki giyim-kuşamı kısıtlayan talimatlar da bunun son örneği.

Yeni Suriye'nin yeni yasakları: Kadınlar örtünme baskısı altında neler yaşıyor?

CHP, uzun bir süredir yargıyla yatıp yargıyla kalkmak zorunda kalıyor. İstanbul Büyükşehir Belediyesi odaklı operasyonlar, bu operasyonların sonraki gözaltı dalgaları, itirafçı ifadeleri, açılan yeni soruşturmalar… Daha bunlarla ilgili iddianameler hazırlanmadan şimdi de İzmir’den operasyon haberi geldi.Ceza davalarıyla, tutuklamalarla, cezaevi ziyaretleriyle, bu konuyu anlatmak üzere yapılan mitinglerle, tutulan nöbetlerle geçirilen aylar var. Parti bir yandan dinamik bir görüntü kazanmış durumda ancak önemli bir yorgunluk yarattığına da kuşku yok.Ama bütün bunların içinde belki de en yorucusu, bir yandan ceza soruşturmalarıyla ilgili bu mücadeleler verilirken bir yandan da kaleyi, yani genel merkezi korumak.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Mutlak butlan tartışması</h2>“Mutlak butlan”&nbsp;kavramı, CHP kurultay davası tartışılana kadar hukukçular dışında kimse tarafından bilinmiyordu. Neden bilinsin ki zaten?Şimdiyse gündemi biraz olsun takip eden hemen herkes kavramı biliyor ve tartışıyor. Sıradan sohbetlerde bile&nbsp;“Kurultayda mutlak butlana yol açabilecek bir şey yaşandı mı?” sorusuna yanıt aranabiliyor.CHP’nin Kılıçdaroğlu’nun koltuğunu kaybettiği, Özgür Özel’in genel başkanlığa seçildiği 38. Kurultay’ın ve sonrasında düzenlenen olağanüstü kurultayın iptali istemiyle açılan dava gündemi bu kadar işgal etmiş durumda.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İki taraf da mutsuz</h2>Bu nedenle CHP başta olmak üzere bütün siyaset gündemi, 30 Haziran tarihine kilitlenmişti. Ankara 42. Asliye Hukuk Mahkemesi, kurultayın iptali istemiyle açılan davada, 30 Haziran’daki duruşmada sözlü açıklamalara geçileceğini önceden duyurmuştu. Bu da davanın söz konusu duruşmada karara bağlanabileceği şeklinde yorumlanıyordu.Ankara’da iddiaya girenler&nbsp;bile vardı. Kimi, duruşmada Kılıçdaroğlu’nun genel başkanlığa dönmesine karar verileceğini savunuyor, kimi de çağrı heyetinin görevlendirileceğini, yeniden kurultay yapılacağını söylüyordu. Hemen herkes 30 Haziran’a göre hazırlığını yapmıştı.Ancak beklenen olmadı.&nbsp;Erteleme kararı&nbsp;verilmesi, partinin farklı kanatlarını mutsuz etti. Davanın bitmesi ve tartışmaların sonlanmasını isteyen CHP hukukçuları mutsuz.&nbsp;Ekip kurdukları söylenen Kılıçdaroğlu’na yakın isimler mutsuz.&nbsp;İktidar cephesi mutsuz.YSK bile mutsuz.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kritik açıklama</h2>Ancak duruşma yine de önemliydi. Hâkimin duruşmada sarf ettiği şu sözler mutlaka not edilmeliydi:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9);" style="color: rgb(9, 9, 9); margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">“Bu celsede karar verecektik ama ceza yargılamasındaki görevsizlik kararının kesinleşmesini bekliyoruz. En azından yargılamanın hangi mahkemede yapılacağını görmemiz gerekiyor. burada bakacağımız iki seçim arasındaki süreler, seçim hakiminin görevi olduğu kısımlar bizi ilgilendirmiyor. Menfaat temini nedeniyle irade fesada uğramış mı uğramamış mı buna bakacağız? Menfaat temini olmuş da olabilir, siyaset menfaat işidir biraz da. Eğer menfaat işi olmasaydı milletvekili seçildikten 1 ay sonra istifa edenler de olmazdı. 1 ayda görüş değiştirmiyor sonuçta insanlar. Ceza davasındaki görevsizlik kararına itirazı, sürecin sonuçlanmasını bekleyeceğiz"</blockquote>Aslında herkesin beklediği gibi karar çıkacağını ancak ceza davasıyla ilgili görev tartışmasının bekletici neden yapıldığını söyledi hâkim. Bir yandan da usul yönünden davayı reddetmeyeceğinin rengini verdi. Tartışmanın delegelerin iradesinin fesada uğrayıp uğramadığı noktasında olduğunu, bunun için de sadece “Çıkar sağlandı” açıklamasının yeterli olmadığını...<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Aslında duruşmadan hemen sonra, mahkemenin bekleyeceğini açıkladığı itiraz sonuçlandı. Söz konusu itiraz, aralarında görevden alınan, tutuklu İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun da bulunduğu sanıklar hakkında, kurultaya şaibe karıştırarak, delegelerin iradesini fesada uğrattıkları iddiasıyla açılan ceza davasıyla ilgiliydi.</li></ul>İddianamenin gönderildiği Ankara 26. Asliye Ceza Mahkemesi, suçlamaların ağır ceza mahkemesinin konusu olduğunu belirterek, görevsizlik kararıyla dosyayı ağır ceza mahkemesine gönderdi. Bu karara Ankara Başsavcılığı itiraz etti. Ankara 3. Ağır Ceza Mahkemesi, bu itirazı yerinde bularak davaya asliye ceza mahkemesinin bakmasına hükmetti.Böylece, 30 Haziran’daki duruşmayı bu kararı beklemek için erteleyen Ankara 42. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin beklediği karar da duruşmadan&nbsp;sadece bir gün sonra verilmiş oldu. Kulislerde, davacı ve davalı tarafların başvurusu hâlinde, mahkemenin Eylül’deki duruşmayı erkene çekebileceği konuşuldu. Ancak böyle bir başvuru henüz yapılmadı.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İki taraf da beklemeye geçti</h2>Erteleme kararı aslında kimseyi mutlu etmedi. Davanın tarafı olmadığını söylese de mutlak butlan tespiti yapılarak kurultayın iptali hâlinde göreve dönebileceğinin sinyalini veren Kılıçdaroğlu’na yakın isimlerin 1 Temmuz’da işbaşı yapmaya hazır oldukları Ankara’da uzun süredir konuşuluyordu. Birçok isme teklif gittiği, özellikle basın grubunun güçlendirilmek istendiği ifade ediliyordu.&nbsp;CHP yönetimi ise partiyi tartışmaların gölgesinden çıkarmak için kararın bir an önce verilmesini istiyordu. Özellikle Yüksek Seçim Kurulu’ndan da “Mahkeme böyle bir karar veremez, bu konu YSK’nın yetki alanında” yönünde sinyal gelmesinin ardından beklenti yükselmişti.Artık iki taraf da beklemeye geçmiş durumda. Kulislerde YSK’nın davadan büyük rahatsızlık duyduğu, olası bir iptal kararının anayasaya aykırılık oluşturacağı görüşünü taşıdığı konuşuluyor.Ancak tartışmalar hukuki değil siyasi zeminde ilerliyor.&nbsp;Cumhurbaşkanı Erdoğan, bu davayla en ufak ilgileri olmadığını söylese de CHP’yi bölebilecek gelişmelerin yaşanmasının bile ihtimal dahilinde olduğuna yönelik beklentiler çok taze.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">CHP’nin yaz boyunca bu tartışmalardan kurtulaması kolay değil. Duruşmanın erkene çekilmemesi durumunda “mutlak butlan” tartışmalarının da parti yönetimine yönelik gerilimin de süreceği anlaşılıyor. </li></ul>CHP yönetimi, bu nedenle davayı artık tartışma konusu yapmama kararı almış durumda ama bu da çok kolay değil. Yargının gündeminde CHP var, CHP’nin gündeminde de yargı. Bu gündemden kurultay ile ilgili davayı çekip çıkarmak çok kolay olmayacak. Üstelik de bu operasyonlara paralel olarak kurultay davasını hedef alır biçimde yeni yeni tanıklar piyasaya sürülürken…

Yargının gündeminde CHP var, CHP’nin gündeminde de yargı. Bu gündemden kurultay ile ilgili davayı çekip çıkarmak çok kolay olmayacak. Üstelik de bu operasyonlara paralel olarak kurultay davasını hedef alır biçimde yeni yeni tanıklar piyasaya sürülürken…

CHP’de olası kriz sonbahara ertelendi: Taraflar beklemeye geçti

Seçimlerden seçimlere hayatımıza uğrayan politika, 20<a fr-original-style="" href="http://19.yy" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">.</a> yüzyıldan bildiğimiz şekliyle gelecek vadeden, dönüştürücü niteliğe sahip, kolektif bir tahayyülü merkezine koyan ve ütopik bir ufuk sunan yapısını uzun süredir geride bırakmıştı. Söylem ve jestlerin vaatlerin önüne geçtiği bu siyaset anlayışı, bir halka ilişkiler faaliyeti olarak değerlendirilen, teknokratların hamleleriyle ölçülen, savrulmaya tamamen açık kitlelerin davranış örüntüleri üzerine inşa edilen bir çeşit sosyal-mühendislik faaliyeti olarak işliyordu.Seçimler, siyaset bilimcilerin topluma dair basmakalıp yargılarından oluşan şablonların baskın olduğu bir yönetim piyesine&nbsp;indirgenirken herkes seçim sahnesinde yürütülen kampanyadaki teatral performanslara bakıyor; söylemler, gerçekle araya mesafe koyularak “siyaset potası”nda eritiliyor ve herkesin farkında olduğu ama “mış gibi” yaptığı bir çerçeve ortaya çıkıyordu.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Leonard Cohen’in&nbsp;meşhur şarkısında söylendiği gibi “Herkes kaptanın yalan söylediğini biliyor.”</li></ul>Nitekim son ABD seçimlerinde, Demokratların adayı Kamala Harris’in büyük bir hezimetle sonuçlanan kampanyası&nbsp;da statükonun dilini terk etmeyen, hatta “aşırı sağcı” ve "demokrasi düşmanı" olarak nitelenen diğer adayın diliyle giderek benzeşen bir tonda ilerlemişti.Karşı taraftaki Trump ise dile getirilemez gerçekleri doğrudan söyleyebilen, halkın artık güvenmediği diplomatik üsluba karşı “şeffaf” bir ton benimseyen, mevcut idare anlayışının dışında bir siyaset yürüten tavrıyla “siyasi elit” olarak nitelenen kesimin temsil ettiği liberal demokrasinin çıkmazından bıkan kitleler için bir anti-tez olarak öne çıkmıştı.Harris’in yaşadığı büyük yenilginin ardından Demokratların önemli isimlerinden Bernie Sanders’ın da söylediği gibi parti, müesses nizamın ve statükonun söylemini sürdürerek önce beyaz işçi sınıfını, ardından da Latin ve siyah işçi sınıfını <a fr-original-style="" href="https://abcnews.go.com/Politics/bernie-sanders-response-presidential-election/story?id=115582079" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kaybetmişti</a>. İsrail’in sürdürdüğü soykırım savaşına verdiği tam destek ve sınıfları tamamen dışarı bırakan politik ajandasıyla Demokrat Parti, büyük bir hezimetle iktidarı “demokrasinin başlıca düşmanı” diye adlandırdığı Trump’a bırakmıştı.<h2 data-end="338" data-start="80" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Politik iklimde bir kırılma</h2>Ancak son dönemlerde ABD’nin politik ikliminde bir kırılma olarak değerlendirilen yeni bir isim öne çıktı: 33 yaşında, Müslüman ve demokratik sosyalist Zohran Mamdani. Demokrat Parti’nin New York belediye başkanlığı adaylığı ön seçimlerinde eski vali Andrew Cuomo'ya karşı %43'e %36 oranıyla zafer kazanan Mamdani, 4 Kasım’daki seçimlerde Demokrat Parti'nin New York Belediye Başkan adayı oldu.&nbsp;Söz konusu kırılmayı anlamak için öncelikle Mamdani’nin kişisel öyküsüne yakından bakmak gerekiyor. Sömürgecilik üzerine çalışmalarıyla bilinen Columbia Üniversitesi öğretim üyesi Mahmood Mamdani ile ünlü film yönetmeni Mira Nair’in çocuğu olarak 1991'de Uganda'da dünyaya gelen Zohran Mamdani, yedi yaşındayken ailesiyle birlikte ABD’ye göç etmişti. Bowdoin College'da Afrika Çalışmaları bölümünde okuyan Mamdani, burada politikaya ilk adımını atarak Filistin'e Adalet için Öğrenciler organizasyonunu kurmuştu.<img src="https://images.aposto.com/2025/5/4/1750968431872.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Zohran Mamdani ve eşi Rama Duwaji.Üniversiteden sonra New York’ta haciz önleme danışmanı olarak çalıştı ve borçlu kiracıların tahliyeden kurtulmalarına yardımcı oldu. Siyasetle birlikte müzik kariyerine de başlayan Mamdani, Young Cardamom ve daha sonra Mr. Cardamom takma adıyla rap müzik yaptı. 2017'de New York'ta Müslüman olmayı anlattığı “Salaam” şarkısı, özellikle son seçim sürecinde rakipleri tarafından sıkça tartışıldı. New York’ta demokratların adaylarının kampanyalarında çalışarak yerel siyasete daha fazla dahil olan Mamdani, 2020 yılında New York Meclisi'ne seçildi. Belediye Başkanı adaylığı ise ABD siyasetinde yeni bir dönemin başlangıcı oldu.&nbsp;Demokrat Parti'nin başkanlık seçimlerindeki büyük yenilgisinin ardından hem devasa bütçesi hem de politik olarak belirleyici gücüyle öne çıkan New York’un belediye başkanlığına gözünü diken Mamdani'nin karşısında Demokratlar içindeki "müesses nizam"ın temsilcisi, geçmişi skandallarla dolu Andrew Cuomo vardı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Cuomo’nun kampanyası için harcayabileceği yasal sınır 8 milyon dolar olsa da milyarderlerin desteği ve bağışlarıyla yaklaşık 33 milyon dolar harcadığı belirtiliyor.&nbsp;</li></ul>Mamdani ise kampanyasını, halktan topladığı rekor bağışla, rakibine kıyasla çok daha düşük olan 8 milyon dolarlık bir bütçeyle yürüttü. Nitekim bağışlar 8 milyon doları bulunca Mamdani, sosyal medyadan yayımladığı bir videoyla kendisine artık para gönderilmemesini <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/zohrankmamdani/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">istedi</a>.Yazar Hamilton Nolan, Mamdani’nin kampanya boyunca seçmenlere bir yetişkin gibi davranma kararlılığıyla öne çıktığını <a fr-original-style="" href="https://inthesetimes.com/article/zohran-mamdani-nyc-mayor-cuomo-democratic-party" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">söylüyor</a>. Kendisine yöneltilen suçlamalara zaman ayırıp, kamusal bir politikada ısrar ederek, gerçekçi sorunlara radikal çözümler üreterek uzun süredir siyaset sahnesinin dışında hisseden ve liberal demokrasinin çözümsüzlüğünden bıkmış bir halka, gürültünün dışından seslendi. Dolayısıyla kazandığı zafer, "eski Demokrat Parti’nin sonu" olarak da değerlendirilmeye başlandı.Mamdani’nin kampanyasında öne çıkan bir başka yön ise rakibinin aksine iyimser bir politika izlemesiydi. Cuomo ise Türkiye’den de aşina olduğumuz ve büyük bir hezimetle sonuçlanan "negatif kampanya" yöntemine başvurdu; artan evsizlik ve suç gibi sorunlara dair yeni bir vizyon sunmaksızın, olumsuz bir söylem benimsedi. Buna karşılık Mamdani, ücretsiz halk otobüsleri, evrensel çocuk bakımı, ücretsiz kreşler, sübvansiyonlu konutlarda kira dondurma ve zenginlerden alınacak vergilerle belediye tarafından işletilecek marketler gibi somut ve kamucu vaatlerini dile getiriyordu.Mamdani, sosyal medyada dinamik bir iletişim biçimi kullanarak kendine özgü bir estetik yarattı. New York’u New York yapan işçi sınıfının, küçük işletmelerin ve diğer sakinlerin şehirde büyük zorluklarla yaşadığını sıkça vurgulayan Mamdani, somut sorunlara değinerek kısa sürede büyük bir popülerliğe kavuştu. Videolarında şehir ve şehir sakinlerinin kolektif dertlerine odaklanıp organik bir ambiyans yaratarak sahici bir kampanyayla alışılageldik siyaset jargonunun oldukça dışında bir profil çizdi.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ancak tabii bu yükselişin salt "marketing" ile anlatılması yeterli değil. Bir sosyalist olarak kendisinin de sık sık atıf yaptığı örgütlü mücadele pratiği, siyasi kampanyası boyunca arkasında büyük bir güç olarak durdu.</li></ul>Mamdani’nin Filistin meselesine yaklaşımı&nbsp;da siyasetinde belirleyici bir rol oynadı. 6 Ekim’den bu yana İsrail’in Filistin’de sürdürdüğü soykırım savaşı, ABD’de büyük toplumsal hareketlere neden oluyordu. ABD üniversitelerinde yükselen dalga sokaklara taşmış; üniversite yönetimlerinin ve polisin sert karşılıklarına rağmen giderek daha fazla büyümüştü. Karşısındaki iki aday da seçimi kazanmaları hâlinde İsrail’i ziyaret edeceklerini ve Netanyahu’nun tamamen arkasında olduklarını belirtirken Mamdani, geri adım atmadan Netanyahu’nun New York’a gelmesi hâlinde onu tutuklayacağını ifade etti.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li data-pm-slice="1 1 []" fr-original-style="text-align: left;" style="text-align: left; box-sizing: border-box;">Geçmişte, Joe Biden hükümetinin İsrail’e yaptığı yardımları protesto etmek için açlık grevine giden ve 6 Ekim’in çok öncesinden beri Filistin mücadelesinin içinde olan Mamdani, Filistin’de yaşananları net bir şekilde “soykırım” olarak tanımladı ve büyük suçlamalara rağmen yuvarlak ifadelere başvurmadan bu duruşunu savundu.</li></ul>Neoliberal programın eşitsizlikleri derinleştiren ve giderek sürdürülemez hale getiren doğası ile teknokratların eliyle sonlandırılan liberal demokrasinin karanlık ikliminde, elbette Mamdani’nin yükselişini hoşnutsuzlukla karşılayanlar da var. Trump, yaptığı açıklamada Mamdani’ye dair şunları söyledi:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9);" style="color: rgb(9, 9, 9); margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">“Komünist bir manyak, çirkin, sesi gıcık, salak, bütün salaklar onu destekliyor.”&nbsp;</blockquote>Yani Mamdani, 4 Kasım’daki seçimlerde sadece adı büyük yolsuzluklarla anılan mevcut başkan Eric Adams’a değil, Trump'ın da içinde olduğu milyarderler koalisyonuna karşı da yarışacak. Nitekim hedge fund milyarderi Bill Ackman sonuçların belli olmasının ardından kendisinin ve zengin ortaklarının Mamdani’yi yenecek herhangi bir aday için “yüz milyonlarca dolar” akıtmaya hazır olduğunu <a fr-original-style="" href="https://x.com/BillAckman/status/1938094628034506984" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">söyledi.</a><img src="https://images.aposto.com/2025/5/4/1750968688875.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.17" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Kasım'daki seçim sonucu ne olursa olsun Mamdani’nin adaylığa giden zaferi, halktan uzaklaşmış, profesyonel bir zemine indirgenmiş ve vaatler yerine rasyonel bir idare mekanizmasına dönüşmüş siyaset anlayışında bir çatlak açıldığını gösteriyor.&nbsp;Küresel bir krizin ağır gerçekliğiyle beraber giderek oligarkların oyun alanına dönüşen bir siyaset yerine, halkın gerçek dertlerinin ve kamusal yararın sahneye davet edildiği bir hikayeye şahit oluyoruz. Üstelik Mamdani, bunu felaket senaryoları, komplo teorileri ve şimdinin içine sıkışmış bir siyaset anlayışıyla değil, umudu ve ortak geleceği içinde barındıran bir politik ufukla başardı. Zaferin ardından kendisinin de söylediği gibi:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9);" style="color: rgb(9, 9, 9); margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">“Eğer bu kampanya dünyaya bir şey gösterdiyse o da hayallerimizin gerçeğe dönüşebileceğidir. Hayal kurmak, umut gerektirir. Ve ben umudu düşündüğümde New Yorklulardan oluşturduğumuz eşi benzeri görülmemiş koalisyonu düşünüyorum. Çünkü bu benim zaferim değil. Bu bizim zaferimiz.”</blockquote>

33 yaşındaki New York Eyaleti Temsilciler Meclisi Üyesi Zohran Mamdani'nin New York'un ilk Müslüman sosyalist belediye başkanı adayı olmaya uzanan yolculuğu; halktan uzaklaşmış, profesyonel bir zemine indirgenmiş, bir PR faaliyetine dönüşmüş siyaset anlayışında bir çatlak açıldığını gösteriyor.

Halk siyasete dönüyor: ABD’de Zohran Mamdani’nin zaferi bize ne anlatıyor?

Başta ABD olmak üzere Batılı ülkeler, İsrail ile aynı coğrafyada yer alan Ortadoğu ülkelerinde nükleer tesis kurulmasına ve silah üretilmesine şiddetle karşı çıkıyorlar. Gelgelelim söz konusu İsrail olunca, kendi stratejik çıkarları açısından nükleer silah üretilmesine göz yumuyorlar. 1986'da İsrail'in Dimona Nükleer Tesisi'yle ilgili bilgileri basına sızdıran Mordehay Vanunu'nun başına gelenler de bunun örneklerinden...

İran-İsrail savaşının iki gerçeği: Mollaların direnci ve İsrail’in nükleer silahları

ABD ve İsrail’in İran’a saldırısı ile birlikte "Tahran’da rejim değişikliği" de açık açık konuşulur oldu. Hamaney’in gitmesi hâlinde kimin başa geçirilebileceği manşetleri süsledi. Ülke dışında faaliyet gösteren Halkın Mücahitleri Örgütü (HMÖ) de böylesi bir "görevlendirmeyi" bekleyen aktörlerden. Geçen haftalarda Avrupa Parlamentosu’nda konuşma yapan örgütün lideri Meryem Recavi, Hamaney’in devrilmesi yönünde bir çağrı yaptı ve örgütünü "iktidar adayı" olarak sundu.Kendisini "İran’ın meşru muhalefeti ve iktidar adayı" olarak gören bu örgütün tarihi son derece dikkat çekici. İslami-Marksizm&nbsp;senteziyle 1965 yılında kurulan HMÖ, başta hem Şah Muhammed Rıza Pehlevi’ye hem de ABD’ye karşı bir tavır ortaya koymuştu. Fakat yıllar içinde önce İran-Irak Savaşı'nda Saddam Hüseyin’in yanında yer aldı, ardından da ideolojik-politik-stratejik olarak kesin bir şekilde Washington’ın dümen suyuna girdi. Kuruluşunda beslendiği sol köklerden ise geriye bir şey kalmadı.İşin daha da ilginç yanı ise ABD'nin Mücahitleri yakın sayılabilecek bir tarihe kadar "terör örgütü" olarak tanımlaması. 2009'da Avrupa Birliği Konseyi, 2012'de de ABD resmî birkaç dokunuşla örgütü terör örgütü listelerinden çıkardı. Ardından örgütün Saddam döneminden kalan kampı, Irak’tan Arnavutluk’a taşındı. Bugün HMÖ’nün İran içerisindeki etkisi son derece sınırlı. Yine de ülke dışarısında gerek kampla gerekse Batı başkentlerinde kurdukları lobi ağı ile ciddi bir örgütlenmeleri var. Kendi içlerindeki yapı ise bir siyasi partiden çok, katı dayatmalarla çevrili dinî bir tarikatı, bir cemaati andırıyor. &nbsp;Peki ama HMÖ’nün bu dönüşümü nasıl yaşandı? Saddam için neler yaptılar? ABD, bu örgütü nasıl kullandı? Kendi içlerinde nasıl bir yapıları var? Bugün kimi resmî ağızlarda bir "alternatif" olarak gösterilen Halkın Mücahitleri'ni daha yakından tanıyalım.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bir zamanların 'ABD karşıtı'</h2>Radikal bir öğrenci hareketi olarak kurulan HMÖ, erken dönemlerinde ideolojik arka planını Şii İslam ile Marksizmin bir sentezine dayayarak inşa eder. Örgüt, o yıllarda İran’ın başındaki Şah’ın baskıcı yönetimi altında silahlı direniş örgütler. Kitlesellik kazanmasalar da özellikle 1970’lerde ses getiren birçok eyleme imza atarlar. Fakat hedefte sadece Şah yoktur; ABD’nin İran’daki varlığına karşı da büyük saldırılar düzenlerler. ABD’ye ait oteller, havayolu ve petrol şirketleri bombalanır. İran’da yaşayan altı Amerikalı da Halkın Mücahitleri tarafından öldürülür.&nbsp;Fakat bir süre sonra—özellikle de Devrim sürecinde—“Müslümanların ve İranlıların katili Amerika’ya ölüm” sloganları ve hatta "İslami-sol sentez" söylemi rafa kalkacaktır. Örgütün omurgasında yaşanan değişim, bu açıdan hayatidir. Şah’ın bir operasyonla HMÖ’nün kadrolarının çoğunu yakalaması liderlikte bir değişim yaratır. Bu operasyona rağmen Mücahitler, İran’da siyasi yelpazenin farklı kesimlerinden grupların yer aldığı 1979 Devrimi’nde özellikle askerî açıdan kilit bir rol üstlenir.&nbsp;Daha sonrasında ülkedeki yönetime ve devrime ağırlığını koyan Mollalar ile sürtüşmeler yaşanır. Humeyni, başta kendi çıkarları doğrultusunda HMÖ’nün varlığına göz yumar. Fakat daha sonra Mücahitler iktidarın dışında kalınca çatışma başlar. HMÖ’nün düzenlediği saldırılarda İslam Cumhuriyeti’nin 70’ten fazla lideri öldürülür. Humeyni de şiddetle Mücahitlerin üzerine gider. Pek çoğu öldürülür ya da sürülür.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Saddam'ın sadık yoldaşları</h2>Ayrışmanın ardından örgütü kendi ismi altında konsolide eden Mesud Recavi, bir grup takipçisiyle birlikte hareketini ülke dışına çıkartır. Yaşanan yenilginin ardından Recavi’nin hırsı önce Mücahitlerin ideolojiyi tamamen bükmesine neden olur; daha sonra ise siyasi çizgide tamamen makyavelist bir tutum benimsenir.&nbsp;Tahran’a karşı gidilen&nbsp;ilk adres Irak’tır. Saddam Hüseyin ile sıkı bir ittifak yapılır. O yıllarda ABD ve İngiltere’nin desteğiyle İran’a karşı uzun yıllar sürecek kanlı bir savaş başlatan Saddam, HMÖ’yü sahaya sürer. Mücahitlerin 1986 yılında İran sınırına sadece 50 kilometre uzaklıkta Eşref Kampı isimli büyük bir yerleşim/karargah kurmasına onay verir. Hatta buradaki "mültecileri" zırhlı araçlar da dahil olmak üzere ağır silahlarla donatır. HMÖ’nün oluşturduğu askerî birlik, savaş sırasında İran’da sivilleri hedef alan intihar eylemleri düzenler. Bunun yanı sıra cephede de rol oynarlar.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Sadece İran ordusuna karşı değil, aynı zamanda Saddam’ın kanlı operasyonlar düzenlediği Kuzey'deki Kürt bölgesindeki bazı saldırılara da öncülük ederler. &nbsp;</li></ul><img src="https://images.aposto.com/2025/5/4/1750914040723.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.44" width="550" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Mesud Recavi ve Saddam Hüseyin, 1987.Recavi’nin "yoldaş" olarak gördüğü Saddam yanlısı tutumu, İran’daki kamuoyu nezdinde HMÖ’nün tüm itibarını yerle bir eder. Ülke içerisindeki sempatizanlarının büyük bir kesimi örgütü "hain" olarak tanımlar. Hele Irak’ta Saddam’a karşı patlak veren Şii ayaklanmalarını HMÖ’nün kanlı bir şekilde bastırmış olması İranlılar için kabul edilemez bir harekettir.&nbsp;Bir diğer önemli ayrıntı ise savaş sürecinden başlayarak Mücahitlerin örgütsel yapısının "tarikatlaşmış" olmasıdır. HMÖ’de Recavi nezdinde bir kült şekillenir. Tek başına belki bu garip gelmeyebilir. Ancak örgütün lideri, 1990 yılında kamptaki herkesin zorunlu olarak boşanması gerektiğini duyurur. Bu emrin ardından kamp içerisindeki çocukların da Avrupa’daki sempatizan ailelere gönderilmesi kararlaştırılır. Bu ve benzeri pek çok akıl dışı uygulama, bugün de devam ediyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">ABD'nin 'terörizm' kararı</h2>Irak’taki askerî varlığının yanı sıra siyasi merkezini gelgitlere rağmen Fransa’da tutan örgütün kaderi Saddam’ın çöküşü ve ardından gelen ABD işgali ile birlikte yeniden şekillenir. 1990’lı yıllarda İran’da iktidara gelen reformist hükümete bir jest olarak Washington, HMÖ’yü "terör örgütü" ilan eder. Hatta 2002 yılında Irak işgalinin mimarı Eski ABD Başkanı George W. Bush, "Saddam yönetimi teröristlere liman açıyor" derken Mücahitleri kasteder.Ancak gerek Afganistan’daki Taliban örneğinde gerekse Suriye’deki Colani liderliği düşünüldüğünde yakın tarih gösteriyor ki ABD ve ortakları için "terörizm" tanımı günün ihtiyaçlarına göre rahatça eğilip bükülebiliyor. Hatta tanımların bile ne kadar geçerli olduğu ciddi soru işaretleri doğruyor. Yine de HMÖ ile ABD arasında çok daha doğrudan bir taşeronluk ilişkisinin zaman içerisinde alenileşip katılaştığını görüyoruz.&nbsp;ABD ve İngiltere gibi ülkelerin "terör" listelerinde olmasına karşın Mücahitler, Batı’da kimi güçlü müttefikler edinirler. Özellikle İran’a karşı saldırgan bir tutumdan yana olan ABD’li Cumhuriyetçiler ve Avrupalı sağ partiler içerisinde yaptıkları lobi çalışmaları ile kurdukları bağlar ile sonuç alırlar. Bugün hâlâ finansal olarak bu bağlarını canlı tutuyorlar.ABD’nin Eşref Kampı için yaptığı bekçilik görevi sona erince Irak yönetimi, Mücahitlere 2009-2013 yılları arasında&nbsp;en az iki büyük operasyon düzenler. Yaklaşık 100 militan öldürülür. Dönemin Irak Başbakanı Nuri el-Maliki, "HMÖ’nün bir tarikattan başka bir şey olmadığını" söyler ve örgütün ülkeyi terk etmesi konusunda ısrarcı olur.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Arnavutluk'ta yeni bir kamp</h2>Kampın taşınması gündeme geldiğinde ABD’nin "terör listesi"ni güncellemesi bir mecburiyete dönüşür. Tabii bu sırada Recavi ortadan kaybolmuştur. Öldüğü düşünülen ancak 2003’ten beri görülmeyen liderin yerine Meryem Recavi geçer. Kendisi, Batı’daki ittifaklar konusunda ciddi bir yol kat eder. Nihayet "örgütün artık silahlı eylemlere karışmadığı" ve "demokratik-seküler İran talebi" gibi birkaç açıklama dayanak gösterilerek İngiltere 2009’da, ABD ise Obama döneminde (2012) HMÖ’yü terör listesinden çıkarır.&nbsp;Öte yandan: Aynı 2012 yılında Mücahitlerin adı İran’daki nükleer bilim insanlarına yapılan suikastlarla gündeme gelir. Yine aynı yıl Washington’ın girişimiyle örgütün kampı 2014-2016 yılları arasında silahsızlandığı söylenen 2 bin 700 militan Arnavutluk’a taşınır.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2025/5/4/1750913045895.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.51" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Meryem RecaviÖrgüt, Avrupa’nın "arka bahçesi" olarak kullanılan Arnavutluk’ta bir arazi satın alır ve karargahlarını buraya inşa eder. Fakat bu kampın kapıları sadece içeriye doğru açılır. Irak’ın aksine kaçış imkanı ortaya çıkınca pek çok militan firar etmeyi dener. Sınırlı bir şekilde denetlenen kamp içerisinde yoğun işkence, taciz ve zorbalığa maruz kalırlar.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">The Guardian’ın 2018 tarihli haberinde dışarıya kaçmayı başaran yaklaşık 120 HMÖ firarisinin olduğu aktarılıyor ve içerideki şiddet ortamı çeşitli kaynaklardan <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/news/2018/nov/09/mek-iran-revolution-regime-trump-rajavi" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">doğrulanıyor</a>.</li></ul>Daha sonraki yıllarda Arnavutluk da Eşref Kampı 3 adı verilen bu yerleşime bir dizi operasyon düzenler. 2023 yılında Arnavut yetkililer "Maalesef bu grup, bu taahhütlere uymadı, anlaşmayı ihlal etti" ifadeleri ile örgütün anlaşma kapsamına çıktığını dile getirir. İran’a yönelik "siber saldırılar" nedeniyle düzenlenen operasyonun ardından Tahran, "Halkın Münafıkları" olarak tanımladığı örgüt üyelerinin kendilerine teslim edilmesini talep eder.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Tehlikeli mühendislik</h2>Arnavutluk’ta yaşanan mikroskobik sürtüşmeler, genel görüntüde devam eden taşeronluk ilişkisinde herhangi bir bozulmaya işaret etmiyor. Kamptaki distopik bilimkurgu romanlarını andıran uygulamalara rağmen HMÖ, her yıl pek çok ülkeden ilişki kurduğu siyasetçiler ve temsilcilerle Paris’te tüm gösterişiyle "Özgür İran Konferansı"nı düzenliyor.&nbsp;Özellikle Trump döneminde ABD’nin örgüte desteği de arttı. Hatta Trump’ın yakın destekçilerinden Rudy Giuliani, katıldığı bir Paris Konferansı'nda “Mollaların yerine demokratik bir hükümet kurulmalı ve bu hükümeti Madam Recavi temsil etmeli” ifadelerini kullandı. Bugün günümüz İran’ında hiçbir kitlesel karşılığı olmamasına karşın HMÖ’nün ismi ABD, İsrail ve ortaklarının çabasıyla bir "alternatif" olarak sunulmaya çalışılıyor.&nbsp;Elbette Mücahitlerin geçmişleri veya tarikat benzeri yapıları başlı başına birer eleştiri nedeni. Ancak sorun, biraz da konferans salonlarına sıkışmış bu tarikatın köksüzlüğü, şekilsizliği. Örgütün kurulurken kendini tanımladığı İslami-Sol ideolojik sentez çok ama çok eskide kalmış ansiklopedik bir bilgiden ibaret.&nbsp;Bir tarafta Son Şah’ın oğlu Rıza Pehlevi, İsrail-ABD ve Avrupa arasında mekik dokurken öbür tarafta son derece sıkıntılı bir tarikat, koridorlarda kendine destek satın alıyor. Yönetimin devrilmesi hâlinde ise İran halkının seçenekleri bu ikisiyle sınırlıymış gibi bir algı yaratılıyor.Kimilerine göre Batı, bu isimleri işine yaradığı sürece bir koz olarak kullanıyor. Tıpkı zamanında Saddam’ın HMÖ’yü kullandığı gibi...

Başlangıçta İran Devrimi'nin ön saflarındaydılar. Ardından Saddam'ın "sadık yoldaş"ları oldular. Yakın zamana kadar ABD ve Avrupa'nın "terörist örgütler" listelerinin demirbaşıydılar. Peki nasıl oldu da Halkın Mücahitleri Örgütü, bugün İran halkına "demokrasiye giden yegane yol" olarak sunulmaya başlandı?

Tehlikeli mühendislik: Halkın Mücahitleri Örgütü nasıl parlatıldı? 

Kurultay tartışmalarının odağındaki CHP, aynı zamanda kritik bir yol ayrımında. Eski genel başkan Kemal Kılıçdaroğlu’na yakın ekibin dillendirdiği gibi kurultay ile ilgili olarak, “mutlak butlan” kararı çıkarsa partide örneği görülmemiş bir süreç yaşanacak. Kılıçdaroğlu’nun böyle bir durumda genel başkanlığı kabul etmesi hâlinde, Genel Başkan Özgür Özel ve ekibi önce imza toplayarak hızla kurultayı toplama yoluna gidecek. Kılıçdaroğlu’nun ise il ve ilçe kongrelerini toplayıp, delegelerin yenilenmesinden sonra kurultay yapılması eğiliminde olduğu belirtiliyor.&nbsp;Özel ve ekibinin, karara rağmen genel merkezden ayrılmaması durumunda neler olacağı da tartışma konusu. Savcılığın, İmamoğlu’nun da aralarında bulunduğu sanıklar hakkında delegelerin iradesine fesat karıştırdıkları iddiasıyla açtığı dava da hukuk davasında kanıt olarak kullanılacak.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">30 Haziran kilit tarih</h2>Cumhuriyet Halk Partisi’nin 4-5 Kasım 2023 tarihlerinde düzenlediği, Kılıçdaroğlu’nun koltuğunu kaybettiği, Özgür Özel’in genel başkan seçildiği 38. Olağan Kurultayı’na ilişkin açılan iptal davasının duruşması 30 Haziran’da Ankara 42. Asliye Hukuk Mahkemesi'nde görülecek.&nbsp;Mahkemenin, 30 Haziran’daki duruşmada sözlü yargılamaya geçilebileceğini belirtmesi, duruşmada karar çıkabileceği şeklinde yorumlandı.&nbsp;Bir adım geriden: Dava, CHP’den ihraç edilen eski Hatay Büyükşehir Belediye Başkanı Lütfü Savaş ile delegeler Yılmaz Özkanat, Hatip Karaaslan ve Kamile Bahar Önal tarafından, kurultayın iptali ve yetkili kurulların görevden uzaklaştırılması talebiyle açılmıştı. Farklı mahkemelerde açılan davalar, Ankara 42. Asliye Hukuk Mahkemesi’nde birleştirilmişti.Dilekçede, “kurultay sakatlanmış olduğundan Özgür Özel ve yönetiminin hukuken bir geçerliliği olmadığı, kurultaya ilişkin iptal davalarını bertaraf etmek amacı ile olağanüstü kurultay yapıldığı, CHP Genel Başkanı Özgür Özel’in mutlak butlan ile sakatlanmış ve yok hükmünde bulunan olağanüstü kurultayda genel başkan seçildiği” iddia ediliyor.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kılıçdaroğlu, kararı bekliyor&nbsp;</h2>Ankara ve Mersin büyükşehir belediye başkanı Mansur Yavaş ve Vahap Seçer ile CHP Parti Meclisi üyesi Engin Özkoç’un ziyaret ettiği Kılıçdaroğlu’nun, “Umarım, mutlak butlan çıkmaz ama olursa da partimi kayyuma terk edemem. Ben kabul etmesem kayyum gelecek. Kayyuma mı bırakayım? Karardan sonra Özel ile oturur, konuşuruz” dediği öne sürüldü.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Önceki kurultayda Kılıçdaroğlu’nu destekleyen üç isim, verilen yanıt karşısında hayal kırıklığı yaşadı ve bu karara katılmadıklarını iletti.&nbsp;</li></ul>Eski Genel Başkan Kılıçdaroğlu’nun savcılık ve mahkemeye giderek ifade vermemesine, şikayette bulunmaması rağmen olası bir mutlak butlan kararı hâlinde&nbsp;görev alacağını gösteren bu tutum, tartışmaları da alevlendirdi.&nbsp;Kılıçdaroğlu’na yakın isimler, mutlak butlan kararı çıkması durumunda partinin kayyuma bırakılamayacağını, bu nedenle göreve dönmenin zorunluluk olduğunu savunuyor.Kılıçdaroğlu’nun il ve ilçe kongrelerini toplayarak delege yapısı yenilendikten sonra kurultayı yeniden toplama eğiliminde olduğu da belirtiliyor. Ancak bu sürecin tamamlanması 1-1,5 yılı bulacağından&nbsp;CHP’de önerilen yönteme ilişkin tepkiler büyük.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bunun iktidarın elini güçlendireceği, CHP’yi böleceği, İmamoğlu’nun cezaevinde olduğu bir süreçte partiyi tamamen dibe çekeceği yorumları yapılıyor.</li></ul>Kılıçdaroğlu’na yakın isimler ise asıl partinin bu hâliyle yıprandığını, sürekli tartışmaların odağında kaldığını düşünüyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kurultay hazırlığı</h2>CHP hukukçuları, mutlak butlan kararının tamamen hukuksuz olacağı görüşünde. 30 Haziran’da böyle bir karar verilemeyeceğini, ceza davası beklenmeden zaten karar çıkmaması gerektiğini düşünen hukukçular, bu kararın çıkması durumunda da kesinleşmeden uygulanamayacağını savunuyor.&nbsp;Kararın kesinleşmesi için de 1 yıldan fazla zaman geçeceğini söyleyen hukukçular, bu süreçte sıfırdan yeni bir kurultayın toplanmasıyla davanın konusuz kalacağını öne sürüyor.Buna karşılık: Mutlak butlan kararı çıkması, tedbir kararıyla eski yönetimin iş başına getirilmeye çalışılması durumunda da Özel ve ekibinin olağanüstü kurultay için hızla imza toplaması bekleniyor. Göreve gelecek yönetimin buna kayıtsız kalamayacağı değerlendiriliyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Genel merkez tartışması&nbsp;</h2>Özel’in mutlak butlan kararı çıkması durumunda genel merkezi terk etmeyeceklerini açıklaması da bir başka tartışma alanı.Kılıçdaroğlu’na yakın isimler, partiyi polis zoruyla boşaltma gibi bir görüntü vermemek için çalışmaların başka bir adreste yürütülebileceğini ancak bütçe kullanmak konusunda Özel yönetiminin herhangi bir tasarrufunun olamayacağını belirtiyor.CHP yönetimi ise hukuki süreç bitene kadar&nbsp;bütün faaliyetlere aynı biçimde devam edileceği, bunun karşısında kimsenin bir şey yapamayacağı görüşünde.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ceza davası açıldı</h2>Kritik karar beklenirken Ankara Başsavcılığı, 30 Haziran’daki duruşma öncesi kritik bir adım attı ve İmamoğlu ile Özel’in kurultayda delegelerin iradesini fesada uğrattıkları iddiasıyla yürüttüğü soruşturmayı tamamladı.&nbsp;Savcılık, aralarında tutuklu İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu, İzmir Büyükşehir Belediye Başkan Cemil Tugay, tutuklu Beşiktaş Belediye Başkanı Rıza Akpolat, CHP İstanbul İl Başkanı Özgür Çelik ve CHP Erzurum İl Başkanı Serhat Can Eş’in de aralarında bulunduğu 12 şüpheli hakkında iddianame düzenledi. İddianamede şüpheliler hakkında “Siyasi Partiler Kanunu’na muhalefet” suçundan 3'er yıla kadar hapis cezası istenirken şüphelilerin “oylamaya hile karıştırdıkları” öne sürüldü.&nbsp;Ceza davası, hukuk davası için de kanıt niteliği taşıyor. Ancak hukuk davasında mahkemenin, karar vermek için ceza davasının sonucunu bekleyip beklemeyeceği henüz belirsiz. Beklemesi hâlinde davanın uzayacağına dikkat çekiliyor.Bu noktada CHP kurmaylarının bir diğer iddiası da aslında davanın yok hükmünde olduğu. Siyasi Partiler Kanunu’na aykırılık iddiasıyla dava açıldı ancak bu kanunda üç ay içerisinde itirazların yapılarak tamamlanması gerektiği belirtiliyor. CHP’li hukukçular bu sürenin aşıldığı görüşünde.

Kurultay tartışmalarının odağındaki CHP, aynı zamanda kritik bir yol ayrımında. Eski genel başkan Kemal Kılıçdaroğlu’na yakın ekibin dillendirdiği gibi kurultay ile ilgili olarak, “mutlak butlan” kararı çıkarsa partide örneği görülmemiş bir süreç yaşanacak.

CHP, 30 Haziran’a kilitlendi: Kurultay davasında ihtimaller neler?

İsrail’in İran’a yönelik saldırısının ardından Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, önce içinde "barış", "diplomatik çözüm" ve "kaygılıyız" gibi ifadelerin geçtiği birkaç cümle kurdu. Ardından İsrail’in kendini savunma hakkı olduğunu dile getirdi, “İran, bölgesel istikrarsızlığın asıl kaynağıdır” dedi.&nbsp;Von der Leyen’in sözlerinde ilk dikkat çeken, saldırgan tarafa tanınan savunma hakkındaki çelişki: Planlanan müzakere tarihinden birkaç gün önce İsrail’in son derece zayıf gerekçelerle başlattığı bir savaşta, Tel Aviv’e bir kez daha resmî ağızlardan dokunulmazlık hakkı tanındı. Tıpkı Gazze’de devam eden soykırım savaşı gibi bu saldırganlık da "kendini savunma" adı verilen cılız gerekçe ile ABD ve Batılı ortakları tarafından meşru sayıldı.&nbsp;Fakat sözlerindeki asıl vurucu kısım, ikinci cümlede zikredilen "istikrar" meselesinde&nbsp;saklı. Bu kelimeyi resmî ağızlardan askerî müdahale arefelerinde sıkça duyuyor oluşumuz bir tesadüf değil. Üstelik von der Leyen, İran’a yönelik saldırıyla başlayan savaşta Tahran’ı "istikrarsızlık kaynağı" olarak tanımlayan tek aktör değil. ABD başta olmak üzere İngiltere, Almanya ya da Fransa’dan da aynı kelimeyi işittik.&nbsp;İlk bakışta masum görünen bu ifadeyi biraz kazıdığımızda altından emperyalist çıkarların belirdiğini görüyoruz. Ne de olsa istikrar, tek başına bir şey ifade etmiyor; kimin ve neyin istikrarı&nbsp;diye sorduğumuzda gerçek anlam vücut buluyor. Emperyalist saldırılar için yer yer bir savaş sebebi olarak kullanılan "istikrar" ile aslında belirli egemenlik ve kontrol biçimlerinin sürdürülmesi ve sermayenin kâra ve kaynaklara kolay erişimi kastediliyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bu şekilde tercüme etmek, kimileri için sübjektif bir yaklaşım gibi görülebilir. Ancak yakın geçmişe yapacağımız kısa bir yolculuk ile asıl bu kavramın yapısı gereği taraflı bir şekilde siyasi dile yerleştiğini görebiliriz.&nbsp;</li></ul>Gelin, bir kelimenin peşine düşerek, emperyalizmin dildeki yansımalarını tercüme etmeye çalışalım.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bir zamanlar Saddam 'istikrar'dı</h2>ABD’li dilbilimci Noam Chomsky, bundan 15 yıl önce verdiği bir röportajda tam da bugün seçtiğimiz konu başlığı hakkında konuşuyordu. O günlerde de Pentagon’un İran’ı "bölge istikrarını bozan bir güç" olarak değerlendirmesi hakkında Chomsky, bunun "emperyal bir doktrin" olduğunu dile getiriyor ve şu ifadeleri kullanıyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9);" style="color: rgb(9, 9, 9); margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">“İstikrar, İngiltere ve ABD'nin bir ülkeyi işgal edip kendi seçtikleri rejimi dayatmasıdır. Ancak İran bunu engellemeye çalışırsa bu ‘istikrarsızlaştırıcı’ olarak görülür.”</blockquote>İran’a yönelik bu emperyal ilginin uzun süredir devam ediyor oluşu, onlarca yıldır tekrar eden bir dizi tanımlamaya kolayca ulaşabilmemizi sağlıyor. Fakat farklı dönemlerde ve farklı ülkelerde de Chomsky’nin sözünü ettiği müdahale-istikrar ilişkisini&nbsp;görmemiz mümkün.&nbsp;Örneğin ABD’nin Irak işgaliyle birlikte iktidarını kaybeden Saddam Hüseyin, İran-Irak Savaşı (1980-1988) sırasında Washington’dan açık destek aldı. Ekonomik yardım, eğitim ve istihbarat paylaşımı yoluyla Hüseyin’e arkan çıkan ABD yönetimi, bunu “ABD’nin ihracatçılarını desteklemek bizim görevimiz” olarak açıkladı. Hatta "Saddam’a sunulacak desteğin insan haklarını, barışı ve bölgesel istikrarı destekleyeceği" ileri sürüldü.Hikayenin sonu malum. ABD’nin çıkarları doğrultusunda, Saddam’ın bölgesel istikrar rolü de değişti ve Irak istikrar bahanesiyle işgal edildi. Irak’ta toplumsal hayat ABD işgali ile birlikte korkunç bir kaosa ve yıkıma sürüklendi. Geriye dönüp baktığımızda IŞİD’in ortaya çıkışı, bölünmüş iktidar odakları, ekonomik kriz ve göç dalgaları "Kimin istikrarı?" sorusuna da yanıt veriyor.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İstikrarın iki yüzü</h2>İstikrar teriminin ABD dış politika tarihindeki izleği, bize bunun gibi sayısız örnek sunuyor. Şili’de seçimle iktidara gelen sosyalist Salvador Allende yönetimine karşı yapılan General Augusto Pinochet darbesini&nbsp;ABD aynı nedenle desteklemişti: Kendi çıkarlarının istikrarı.&nbsp;Pinochet’in iktidara gelmesiyle birlikte inşa edilen neoliberal cunta, Washington’a açılan sermaye kapıları sebebiyle ABD açısından istikrarı sağlamıştı ancak stadyumlarda katledilen on binler ya da yoksullaşan milyonlar için istikrarın anlamı&nbsp;şüphesiz daha farklıydı.&nbsp;İstikrar kelimesinin dokunduğu bunun gibi o kadar fazla örnek bulabiliriz ki... Yakın geçmişte ABD ve ortaklarının karıştığı herhangi bir darbeyi, işgali ya da iktidar değişiklini ele alamız yeterli olacaktır.&nbsp;Tekrara düşmemek adına "istikrar"ın ekonomik boyutuna odaklanalım. Bahsettiğimiz emperyal müdahaleler, bu kelimenin bir yüzüyse öbür yüzü de ona göbekten bağlı olan sermaye düzeni. Çünkü emperyal müdahalelerin olmazsa olmazı "istikrar" aynı zamanda bir ülkeye ekonomik model dayatmasını kibarca ifade etmeye de yarıyor. Üstelik ekonomik dayatmalar her zaman sınır ötesinde, başka ülkelerde değil; ülkelerin iç siyasetinde de gündeme geliyor.&nbsp;Küresel sermayenin belirlediği çoğu kemer sıkma politikası, Türkiye’den Yunanistan’a dünyanın her yerinde "ekonomik istikrar" olarak törpülenmeye çalışılıyor. Bu şekilde ekonomik refah ve denge çağrışımı&nbsp;yapması bekleniyor. Gelgelelim buradaki istikrar kelimesinin maskesi yine kimlerin ve hangi sınıfların istikrarı sorusu ile kolayca düşüyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İstikrarın ters yönü</h2>Siyasi retorikteki çoğu tanım gibi "istikrar" da tek başına bir şey ifade etmiyor, bir referans ile anlam kazanıyor. Bu referansı için fazla uzağa gitmeye gerek yok, ABD ve ortakları için bugün Ortadoğu’da "istikrar" noktası İsrail’in varlığı olarak belirleniyor. Kendi çıkarlarını bozan her hamle ise "istikrarsızlaştırıcı" görülüyor.&nbsp;Yani "kendini savunma hakkı" söyleminin aksine emperyalistlerin "istikrar" konusunda daha çelişkili bir ifade tercih edildiğini söyleyebiliriz. Çünkü yakın tarihin görüp görebileceğin en korkunç savaş makinası İsrail’in Gazze’de giriştiği soykırım savaşı ve diğer ülkere sıçrayan işgalleri/saldırıları, ABD ve ortaklarının çıkarları için gerçekten de istikrarı temsil ediyor. Yoksa sıradan bir Filistinlinin, İranlının, Lübnanlının, Suriyelinin ve hatta İsraillinin hayatındaki refah ve huzur, zikredilen "istikrar"ın tam tersi yönde kalıyor.&nbsp;Bu sebeple terimlerin sırtını yasladığı tanımları derinlemesine incelemek, daha adil bir geleceğin inşası için doğru soruları sormamızı sağlacaktır. Aksi takdirde egemenlerin sözlükleri geçer akçe olmaya devam edecek.&nbsp;

Emperyalist saldırılar için yer yer bir savaş sebebi olarak kullanılan "istikrar" tek başına bir şey ifade etmiyor; kimin ve neyin istikrarı diye sorduğumuzda gerçek anlam vücut buluyor. Aslında bu kavramla belirli egemenlik ve kontrol biçimlerinin sürdürülmesi ve sermayenin kâra ve kaynaklara kolay erişimi kastediliyor. "İstikrar" söyleminin yakın geçmişine kısa bir yolculuk...

İmparatorluk sözlüğü: 'İstikrar' nasıl tahakkümün parolası oldu?

“Her kriz gecesi Genelkurmay Başkanlığı’nın pencerelerine bakma alışkanlığı işte o günlerde başladı. Genelkurmay’ın ışıkları sönükse mesele yok demekti. Işıklar yanıyorsa bunun tek anlamı vardı. Ordu tedirgindi. 15 Ekim 1961 gecesi Genelkurmay’ın ışıkları sabaha dek yandı…”&nbsp;Türkiye, biz gazetecilerin kriz durumlarında işin ciddiyetini anlamak için Genelkurmay Başkanlığı’ndaki çalışmaları gece-gündüz takip ettiğini Can Dündar’ın kaleminden, Mehmet Ali Birand’ın sesinden; Bülent Çaplı ile birlikte 27 Mayıs Darbesi’ni anlatan Demirkırat Belgeseli’ndeki bu cümlelerle&nbsp;öğrendi. Hatta öyle ki 12 Eylül’deki darbenin komutanı Orgeneral Kenan Evren’in, oluşturulması 4 ay süren darbe planını, bunu bildiği için, binanın arka odalarında hazırlattığı iddia edildi.Nitekim, yıllar sonra bu kez 28 Şubat döneminin Donanma Komutanı Oramiral Güven Erkaya, mealen de olsa “kamuoyuna bir şeyler olacağını sezdirmek için” o dönemde Genelkurmay ve kuvvet komutanlıklarının ışıklarını kasten gece geç saatlere kadar açık bıraktırdıklarını söyledi.İşte tam buna benzer bir olay geçen günlerede ABD’de yaşandı.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">'Pizza istihbaratı' işe yarar mı?&nbsp;</h2>Bazı sosyal medya hesapları İsrail’in İran’a saldırısından birkaç gün önce ABD Savunma Bakanlığı çevresindeki pizza siparişlerinde bir “patlama yaşandığını” iddia ettiler. Siparişlerdeki bu hareketlilik, Bakanlık yetkililerinin yoğun ve uzun bir mesaiye hazırlandığı şeklinde yorumlanıyordu.&nbsp;Yorumculara göre “Pentagon pizza endeksi” ismiyle basına da yansıyan bu zorlama teori, daha önce çok kez işe yaramış; hatta 21 büyük politik krizin değerlendirilmesi için kullanılmıştı. Öyle ki Soğuk Savaş döneminde Sovyet istihbaratı, Pentagon’daki aktiviteyi takip için bu yöntemden de faydalanmış, yöntemin adına da “pizza istihbaratı” demişlerdi.Ne var ki bu doğal durum, eskiden beri gazetecilerin dikkatini çekiyordu. CNN’nin o dönemki Pentagon muhabiri Wolf Blitzer, 1990’da şakayla karışık, “Gazetecilikte son nokta: Pizza siparişlerini takip edin” demişti.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İsrail’in İran’a saldırısının 7. gününde bu siparişlerin hâlâ yoğun olduğunu düşünmek yanlış olmaz. Zira tüm dünya ABD de savaşa girecek mi, girmeyecek mi diye bekliyor.</li></ul>Saldırıdan birkaç gün önce Ortadoğu’daki elçiliklerine yüksek güvenlik uyarısı veren ve personelin bir kısmını tahliye eden ABD Başkanı Trump, saldırıdan önce “Netanyahu İsrail’e saldırmayacak” dese de saldırından sonra saat başı durumla ilgili fikrini değiştiriyor.Bu, İran’ı krizin çözümüyle ilgili farklı politika opsiyonunlarına zorlamak için bir taktik gibi görünse de “savaşları bitiren başkan” olacağı iddiasıyla yönetime gelen Trump, Ukrayna fiyaskosundan sonra kelimenin tam anlamıyla burada da “işleri berbat etmiş” durumda.Kimi analistler, durumu&nbsp;“İsrail, Trump’ı İran’ın nükleer programında silah yapımına çok yaklaştığı konusunda ikna etmiş olabilir” diye yorumlasa da ABD Başkanı'nın Netanyahu’ya söz geçiremediği belli.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Saldırının ön hazırlıkları nasıl yapıldı?</h2>Biraz geriden alalım: İsrail’in 7 Ekim 2023’te artık motivasyonu iyiden iyiye şüpheli Hamas saldırısından sonra bölgede giriştiği agresif yayılmacılık ve askerî saldırganlığın nihai hedefi, şüphesiz İran’ın nükleer kapasitesi olacaktı. Bunu İsrail’in varoluşu açısından öncelikli güvenlik tehdidi olarak tanımladıkları hiç kimse için sır değil.Okuma önerisi: Bu saldırıya nasıl adım adım hazırlandıklarını, Suriye üzerinden nasıl bir hava koridoru açtıklarını, eğer bir saldırı olacaksa bunun için fırsat penceresinin Trump yemin etmeden önceki birkaç hafta olduğunu, İsrail’in bu saldırı için neden artık ABD’ye ihtiyaç duymadığını, İran’ın ise vekil güçlerine ve kendisine karşı tüm İsrail saldırılarına neden ses çıkarmadığını ve neden karşısına İsrail’i değil de direk ABD’yi almak istediğini 14 Ocak’taki <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/ortadoguda-en-sicak-hafta-trump-oncesi-son-gunler" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bu yazıda</a> ayrıntılı bir biçimde yazmıştık.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">ABD ve İran hâlâ köprüleri yakmış değil</h2>Nitekim İran’a 7 gün önceki saldırı, tam da yazdığımız gibi düzenlendi. 19 Haziran 2025 itibarıyla İran da temelde hâlâ bu pozisyonunu koruyor. Medyadan mesaj savaşları yaşansa da ABD ve İran hâlâ köprüleri yakmış değiller.Ancak işlerde birkaç ay önceye göre değişen çok önemli başka bir durum var. O dönemde, olası bir çatışmada ABD’nin her zaman olduğu gibi İsrail’i koruyacağını biliyor ancak Netanyahu’nun ABD’yi İran’a karşı savaşa sokmayı becerip beceremeyeceğini kestiremiyorduk. Çünkü İran’ın nükleer programıyla ilgili görüşmeler devam ediyordu. Son ayağı 15 Haziran’da yapılacak görüşmelerden anlaşma çıkması umudu yüksekti.Eğer bu olsaydı İsrail’in İran’a saldırı planı, belki de uzun yıllar ertelenecek; İran’da politik olarak işlerin değişmesi ve ülkenin tekrar dünyaya eklemlenmesiyle de hiç yaşanmayacaktı.Dolayısıyla saldırı için geride kalan son "fırsat penceresi", görüşmelerden önceki birkaç güne sıkıştı. Netanyahu işte bunu değerlendirdi. Uzun zamandır hazırlandıkları belli olan saldırı için düğmeye bastı.Nükleer görüşmelerin İran’ı süreçte oyalamak ve İsrail’in ABD’nin önceden onayladığı bir saldırıya hazırlık yapması için kullanıldığı fikrini destekleyenlerden değilim. ABD en fazla bunu eğer İran nükleer programıyla ilgili kendi pozisyonunu dayatırsa ve anlaşma sağlanamazsa değerlendirilebilecek bir politika opsiyonu olarak görmüş olabilir.<article data-scroll-anchor="true" data-testid="conversation-turn-12" dir="auto" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><div fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;" tabindex="-1"><div data-message-author-role="assistant" data-message-id="43f4f629-7ef0-4a75-81da-3c2e0a0cebd3" data-message-model-slug="gpt-4o" dir="auto" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ancak, Netanyahu’nun Trump’ı, bu ihtimalin de değerlendirilebilir olduğu bir tuzağa bilerek çektiğini&nbsp;düşünenlerdenim.</div></div></article><h2 data-pm-slice="1 1 []" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İran’la pazarlıkta ABD’yi köşeye sıkıştıran Netanyahu oldu</h2>Neden mi böyle düşünüyorum? Netanyahu’nun İran’a saldırmak için Trump’ın yemin töreninden önceki fırsat penceresini neden değerlendiremediğini geçen aylardaki Beyaz Saray ziyaretinde&nbsp;görmüştük. Trump, Netanyahu’yu Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı da anarak açıkça azarlamıştı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Sonrasındaki darbeler, takip eden aylardaki Ortadoğu gezisinde İsrail’e uğramaması ve bölgede kendine yeni müttefik olarak Suudi Arabistan’ı seçmesi; üzerine Suriye gibi konuları Türkiye ve Suudi Arabistan ile halletme yönündeki iradesi ile geldi.</li></ul>Diğer taraftan iç politika bağlamında halihazırda azli ve yolsuzluktan ceza alması&nbsp;gereken Netanyahu'nun Gazze’deki insanlık suçunu umarsızca sürdürmesi de İsrail kamuoyunda istediği desteği sağlamıyordu.Dolayısıyla iktidarının anahtarını artık bölgesel çatışmalarda gören Netanyahu’nun mutlak düşman İran’a saldırmak için fırsat kolladığı aşikardı.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İsrail nükleer santralleri devre dışı bırakmak için ABD’ye muhtaç&nbsp;</h2><div data-message-author-role="assistant" data-message-id="f3966830-0333-4780-ae17-230b22736c02" data-message-model-slug="gpt-4o" dir="auto" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ne var ki, kendine açtığı yol ve sahip olduğu savaş teknolojisine rağmen, artık bir hava saldırısını ABD’nin desteği olmadan düzenlemesi mümkün değildi. Zira stratejik hedefine ulaşabilmesi, yani İran’ın nükleer kapasitesini tamamen yok etmesi elindeki mühimmatlarla mümkün değildi.</div>İşte&nbsp;yeni durumda değişen bu oldu. İsrail, ABD ve İran’ı oturdukları uzlaşma masasından kalkmaya zorlayıp dönülmesi zor bir noktaya iterek ABD’nin en azından koruma dışında operasyonun bu noktasında kendisine olası desteğini garantilemeye çalıştı.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ortadoğu’nun kaderi Netanyahu'nun siyasi istikbaline mi bağlı?&nbsp;</h2><article data-scroll-anchor="true" data-testid="conversation-turn-22" dir="auto" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><div fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;" tabindex="-1"><div data-message-author-role="assistant" data-message-id="02f27839-b57a-48aa-9270-82c397493ce9" data-message-model-slug="gpt-4o" dir="auto" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Gelinen noktada saldırgan taraf İsrail olsa da, masadan kalkan İran oldu; bu da ABD’yi nükleer programı kontrol etmek yerine hedef büyütmeye ve Molla rejimini bir stres testine tabi tutmaya itti. Yani Netanyahu, aslında bu saldırıyla istediğinden fazlasını aldı.</div></div></article><article data-scroll-anchor="true" data-testid="conversation-turn-26" dir="auto" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><div fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;" tabindex="-1"><div data-message-author-role="assistant" data-message-id="e5035570-9148-447b-8555-556ccd5fb6f7" data-message-model-slug="gpt-4o" dir="auto" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Felaket senaryosu ise şu olur: Trump her ne kadar 19 Haziran itibarıyla “Ortadoğu’daki bir çatışmaya dahil olmak istemiyorum”&nbsp;dese de, Ukrayna’daki gibi bir başarısızlığı göze alamayacağı için İran’dan bir zafer çıkarmak isteyebilir. Nitekim ABD basınından İran’a saldırıyı onayladığına dair haberler geliyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li data-end="228" data-is-last-node="" data-is-only-node="" data-start="0" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ancak içinde kara unsuru olmadığı için savaşın uzun sürmesini beklememek gerekir.</li></ul></div></div></article>Diğer taraftan: İsrail saldırılarındaki stratejik ve ikili hedefleme mantığı düşünülürse İran’ı iyice zayıfladıktan sonra "barış masası”na oturtmak için ABD’nin nükleer tesisler dışında bir yeri vurması da gerekmiyor.Bu arada Haaretz’in aktardığına göre Netanyahu, ülkesinde popülerliğinin zirvesine ulaşmış durumda. Savaş sonrasında ABD’nin ve Trump’ın kendisine nasıl bir ceza keseceğini ise öyle görünüyor ki çok geçmeden göreceğiz. Ortadoğu’da önümüzdeki dönemi de büyük ihtimalle bu belirleyecek.Savaşın ekonomi dışında Türkiye’ye etkisini konuşmak için ise henüz erken.

Ortadoğu’da yeni dönemin hatlarını, saldırganlığı sınır tanımayan Netanyahu’nun politik kaderi belirleyecek gibi görünüyor. ABD Başkanı Donald Trump acaba kendisini İran’a karşı savaşa çekmek için elinden geleni yapan Netanyahu’yu cezalandıracak mı?

'Beyaz Saray'ın pizzacıları sabaha dek çalıştı': ABD savaşa dahil olacak mı?

İran ile İsrail arasında başlayan çatışmaların yoğunlaşması ve savaşın bölgeye yayılma risklerinin artması, iktidarın “Terörsüz Türkiye” olarak adlandırdığı çözüm sürecinin gelişmelerden nasıl etkileneceği sorularına yol açıyor. Şimdiyse geçen yasama yılının açılışında MHP lideri Devlet Bahçeli’nin DEM Partililer’in elini sıkmasıyla başlayan, İmralı’daki Abdullah Öcalan’ın gerekirse TBMM’ye gelerek örgütü feshettiğini açıklaması çağrısıyla boyutlanan süreç, kritik bir aşamaya geldi.Sürecin başladığı dönemde, bölgede önemli gelişmelerin yaşanacağı, bu nedenle de Bahçeli’nin devletin ilgili birimlerinin de bilgisi doğrultusunda bu çağrıları yaptığı yorumları kulislerde konuşulmuştu. Bu iddiaları doğrular nitelikte gelişmeler de yaşandı. Önce Suriye’de yıllardır süren iç savaş, sürpriz biçimde sonlandı. Esad rejimi düştü, Esad ülkeyi terk etti. Suriye’de merkezî bir yönetim iş başına geldi ancak Suriye henüz arzulandığı biçimde istikrara kavuşmuş değil. Ülkede çatışma ve bölünme riskleri, tartışmaları hâlâ devam ediyor.İsrail’in Gazze kuşatması da uluslararası baskılara rağmen devam ediyor. Gazze’ye yönelik saldırılara göstermelik tepkiler dışında kararlı adımlarla karşılık verilmemesi, İsrail’in saldırılarını giderek yoğunlaştırmasına yol açtı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Trump yönetimi iş başına geldiğinde 24 saat içerisinde hem İsrail-Filistin çatışmasını hem Rusya-Ukrayna savaşını bitirebileceği iddiasını taşıyordu ancak tam aksine bölgesel savaş riskinin giderek yükseldiği bir ortam oluştu.</li></ul>Ve İsrail, kısa süre önce İran’a yönelik saldırılara başladı. İran’ın karşılık vermesiyle iki ülke resmen savaş durumuna geldi. ABD ve İngiltere’nin de savaşa katılma ihtimalleri, bölgedeki dengelerin sil baştan yeniden değişeceği yorumlarına yol açtı.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Süreç nasıl ilerleyecek?</h2>Bu gelişmeler yaşanırken önceki çözüm süreçlerinin aksine, yeni süreçte hızlı biçimde yol alındı. Öcalan’ın çağrısıyla PKK önce eylemsizlik ilan etti ardından da toplanan kongrede örgütün feshedildiğini açıkladı.Bunu Bahçeli’nin TBMM’de geniş kapsamlı bir komisyon oluşturulması çağrısı izledi. Süreç şu anda bu noktada duruyor. İmralı’daki koşullar iyileşti ve Öcalan, ailesiyle görüşme olanağı da buldu. Yanına farklı hükümlülerin de nakledildiği Öcalan, şimdi de farklı parti temsilcileri ve gazetecilerle biraraya gelmek istiyor.Ancak asıl mesele, örgütün fesih kararını nasıl uygulayacağı, bu kararın Suriye’deki YPG’yine düzeyde etkileyeceği meselesine odaklandı.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Komisyon ve silah bırakma</h2>Ankara’nın beklentisi, PKK’nın fesih kararı doğrultusunda silah bıraktığını resmen belgelemesi. Bunun için Irak hükümeti ve Kuzey Irak Kürt yönetimi ile de temas kuruluyor. PKK’nın belirlenen bölgelere silahlarını bırakması, bunların kayıt altına alınması temel beklenti.Örgüt yöneticilerinin kendilerine yakın medyaya yaptığı açıklamalarda ise Türkiye’nin çeşitli adımlar atması beklentileri&nbsp;öne çıkıyor. Özellikle TBMM’de komisyon kurularak demokratikleşme yönünde adımlar atılmadan sürekli talepte bulunulmasının anlamlı olmadığı yorumları yapılıyor. Buna karşılık iktidar kulislerinde, silah bırakma konusunda en azından güven verici birkaç adım atılması zorunluluğu olduğu ifade ediliyor.Komisyon kurulması başlığının ise bir pazarlık gibi ele alınmasına tepki gösteriliyor. Komisyonun Bahçeli’nin önerisi doğrultusunda kurulabileceği, TBMM’deki tüm partilerin katılımıyla kalıcı bir çatışmasızlık için yapılması gerekenlerin komisyonda konuşulabileceği, oluşturulacak alt komisyonlar aracılığıyla demokratikleşme düzenlemelerinin de gündeme gelebileceği kaydediliyor.Bunun için yeni yasama yılı beklenmeden Temmuz ya da Ağustos aylarında harekete geçilebileceği de iddia edildi. Bu durumda komisyonun kurulması yönünde gerekli bürokratik işlemlerin yapılabileceği, komisyonun da kısa sürede çalışmalarına başlayabileceği ifade ediliyor.Ancak bugüne kadar somut bir adım atılmış değil. Temmuz ayında komisyonla ilgili gelişmelerin netleşebileceği kaydediliyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">'Süreç hızlanmalı' </h2>11. Yargı Paketi’nin ise yeni yasama yılında gündeme geleceği, bu pakette bazı örgüt suçlarıyla ilgili kimi adımların atılabileceği de kulislerde konuşuluyor. Ancak bu konu da netlik kazanmış değil. Aynı beklentiler 10. Yargı Paketi için de vardı ancak bu pakette hasta ve yaşlı hükümlüler dışında bir adım atılmadı. DEM Parti’nin özellikle demokratikleşme konusunda yeni yargı paketinde kapsamlı düzenlemeler bulunması beklentisi var.Bu tartışmalar olurken AKP ve DEM Parti kulislerinde bölgedeki gelişmeler de konuşuluyor. Her iki partinin önde gelen isimleri, sürecin yaşananlardan etkilenmeyeceği ancak zarar görmemesi için hızlanması gerektiği görüşünü paylaşıyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">YPG başlığı</h2>Asıl düğüm ve endişe ise yine YPG ile ilgili. İktidar, fesih kararının YPG’yi de kapsaması gerektiğini, YPG’nin bir an önce silahlarını Suriye merkezî hükümetine devrederek bölgeden çekilmesinin zorunlu olduğunu savunuyor.Suriye’deki gelişmeler ise farklı seyrediyor. Yapılan protokole rağmen henüz&nbsp;YPG’den&nbsp;Suriye ordusuna katılmak konusunda bir adım gelmiş değil. En büyük endişe İran’daki gelişmelerin bölgenin bütününü etkilemesi ve özellikle Suriye’deki karışıklığı alevlendirmesi.Önümüzdeki yaz, sürecin akıbetini ve bölgede ne gibi değişimlere yol açacağını daha da netleştirecek.

Geçen yasama yılının açılışında MHP lideri Devlet Bahçeli’nin DEM Partililer’in elini sıkmasıyla başlayan, İmralı’daki Abdullah Öcalan’ın gerekirse TBMM’ye gelerek örgütü feshettiğini açıklaması çağrısıyla boyutlanan süreç, kritik bir aşamaya geldi. Uluslararası risklerin yükseldiği bir dönemde "süreç" nasıl ilerleyecek?

Çözüm sürecinde kritik eşik: Hangi başlıklar masada?

Türkiye’deki çoğunluğun uzun yıllardan beri hissettiği ve bugünlerde Batı demokrasilerinde de giderek yayılan bir his var: “Her şey sorunlu, her kurum çürümüş durumda ama hayat sanki her şey normalmiş gibi akmaya devam ediyor.” Sanki etrafımızdaki her şey çöküyor ama yapabileceğimiz bir şey olmadığını düşünüyoruz ve hayatlarımızı olağan akışında yürütmeye çalışıyoruz. Popüler benzetmeyle, adeta köy yanarken saçımızı tarıyoruz.&nbsp;Türkiye’den örnek verirsek, mesela 15,5 milyon kişinin oyuyla Cumhurbaşkanı adayı seçilmiş Ekrem İmamoğlu, ortada somut hiçbir delil yokken aylardan beri tutuklu ama biz gündüz çalışıp akşam evde dizimizi izliyor, sonra da yatıp uyuyoruz. Anayasa Mahkemesi kararına rağmen Milletvekili Can Atalay, halen cezaevinde ama arkadaşımızın doğum gününde eller havaya dans ediyoruz. Devletin resmî kurumu TÜİK’in açıkladığı enflasyon rakamlarına inanmayı bıraktık ama tatil planı yapıyoruz.&nbsp;Yaşadığımız bu durum sadece bize ve bu zamana özgü değil ve bir adı var: Hiper-normalleştirme.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Sovyetlerin mirası çaresizlik hissi</h2>Hiper-normalleştirme teriminin mucidi, California Üniversitesi'nde antropoloji profesörü olan Leningrad (şimdiki adıyla Saint Petersburg) doğumlu Alexei Yurchak. 2005 yılında yayımladığı Everything Was Forever, Until It Was No More: The Last Soviet Generation&nbsp;kitabında SSCB’nin çöküşünden hemen önceki 20 yıla odaklanıyor. 70’ler ve 80’lerde Sovyetler’de yaşayan neredeyse herkesin sistemin çökmekte olduğunu bildiğini, ancak buna rağmen statükoya bir alternatif düşünemedikleri için durumu kabullendiklerini anlatıyor.&nbsp;Bu kabullenişin sonucu&nbsp;olarak herkes günlük hayatına devam ediyor. Zamanla bu kitlesel yanılsama, normale dönüşüyor ve “sanki her şey normalmiş gibi” yapmaya artık gerek kalmıyor çünkü bu sorunlu, çökmekte olan, çürümüş hâl yeni normale dönüşüyor. İşte Yurchak, bu duruma hiper-normalleştirme adını veriyor.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Gerçeklikten kopuyoruz</h2>Günümüzde sadece Türkiye’de değil, dünyanın pek çok yerinde aynı anda çok önemli değişimler, skandallar ve çürüme emareleri görülüyor. Bir yandan İsrail gözümüzün önünde bir soykırıma imza atıyor; Sudan ve Yemen’de insanlar açlıktan ölüyor; ABD’de Trump adım adım denge ve denetleme sistemini etkisiz hâle getirip otoriter bir yönetim kurma yolunda ilerliyor, diğer yandansa iklim değişikliği nedeniyle ekosistemin dengesi bozuluyor, gençlerin gelecekle ilgili umudu kalmıyor ve toplumsal kutuplaşma artıyor.&nbsp;Bir başka deyişle, sistemin işlemediğinin, siyasal kurumların çuvalladığının ve iktidarların bu durumu değiştirmek için bir çözüm üretemediğinin, bilakis bu sorunlara neden olduğunun farkındayız ancak ya lidersizlikten ya da bu statükoyu nasıl değiştireceğimizi bilemediğimizden hayatlarımıza sanki her şey normalmiş gibi devam ediyoruz. Sistemsel sorunları görmezden geliyor, reddediyor ve sanki bunlar hiç yokmuş gibi davranıyoruz.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Modern devlet kurumlarının anlamı</h2>Duruma biraz geri çekilip bakarsak bugün devlet dediğimiz yapı, 16. yüzyıl sonlarına doğru Avrupa’da ortaya çıktı. Yükselen burjuvazi, önce parlamentolar eliyle kural koyma gücünü ele geçirdi ve kralları kuklasına dönüştürdü. Sonra, pazarını büyütebilmek için feodal yapıyı çökertip ulus-devletleri kurdu. Çiftçileri işçi hâline getirdi, dünyanın geri kalanını kolonileştirdi ve köleleştirdi. Bu değişen ekonomik altyapıdan, bugünkü ulus-devletlerin egemenliğine dayanan uluslararası hukuk ortaya çıktı.&nbsp;Her ne kadar en başta bu yeni siyasal paradigma sadece burjuvaları desteklese de zamanla verilen mücadeleler sonucunda eşitlik, genel oy, kuvvetler ayrılığı ve yargı bağımsızlığı gibi kurumlar kazanıldı ve devlet—en azından kağıt üzerinde—herkesi kucaklayan, herkese eşit davranan ve hukukun üstünlüğü üzerine kurulu bir yapıya dönüştü. Batı demokrasisi&nbsp;dediğimiz bu yapıda devlet kurumlarının varlık amacı egemenliği altındakileri korumak, onların eğitim, iş, sağlık gibi temel ihtiyaçlarını karşılamak ve genel olarak huzurlu ve barış içinde bir yaşam sunmak olarak kabul edildi.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Çöken kurumları seyretmek</h2>Bugün yaşadıklarımızsa bu amaçtan giderek daha hızlı şekilde uzaklaşıldığını gösteriyor. Örneğin Türkiye’de eskiden de Anayasa Mahkemesi kararları eleştirilirdi ama iktidarlar beğenmese de kararlara her zaman uyardı. Gereğini yerine getirirdi. Şimdi ise uyulmuyor ve buna rağmen hiçbir şey olmuyor ve hatta Adalet Bakanı kameralar karşısında “Türkiye’nin bir hukuk devleti olduğunu” söyleyebiliyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Gözümüzün önünde anayasanın üstünlüğü ve hukuk devleti ilkesi çöküyor ve hiçbir şey yapamıyoruz. Yapamadığımızı görünce de başımızı çeviriyor ve hayatımıza devam ediyoruz. Bu, yeni normalimiz oluyor.&nbsp;</li></ul>Benzer şeyler dünyanın her yerinde yaşanıyor. AB üyesi Macaristan’da LGBTİ+ Onur Yürüyüşü yasaklanıyor; Romanya’da somut delil olmaksızın Cumhurbaşkanlığı seçimleri iptal ediliyor; ABD’de Sağlık Bakanlığı’nın başına aşı karşıtı biri getiriliyor; Güney Kore’de Cumhurbaşkanı bir anda sıkıyönetim ilan ediyor; dünya genelinde gençler ev alma hayallerinden vazgeçiyor; istikrarlı bir iklim için atmosferde en fazla 350 olması gereken parçacık miktarı 430’u geçiyor ve gezegenimiz değil 1,5 veya 2, 3°C derece ısınmaya doğru gidiyor ve biz bunları görüyor ve biliyoruz ama artık çok da önemsemiyoruz. “Bu da oldu” deyip, sonrasında yarın ne pişireceğimizi düşünüyoruz.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Teşhisi doğru koymak</h2>Bu çaresizlik psikolojisinin en büyük nedenlerinden biri kapitalist ekonomik altyapının bize dayattığı bireycilik. Burjuvazinin üzerinde yükseldiği düşüncelerden biri olan birey, temel hak ve özgürlükler rejimi gibi olumlu sonuçlar doğurmuş olsa da aynı zamanda, toplumları tekil vatandaşlardan oluşan bir yapı olarak kabul etti. Bir başka deyişle, bizi atomize etti. Rekabetçi anlayıştan kaynaklanan bu yaklaşımda “her koyun kendi bacağından asıldı.”Devlet kurumlarının olması gerektiği gibi işlediği ve iklim değişikliği gibi makro sorunların (Timothy Morton’un ifadesiyle hipernesnelerin) olmadığı zamanlarda bu bir sorun değildi. Nitekim son iki yüzyılda insanlık hem ekonomik hem de medeniyet anlamında oldukça hızlı şekilde büyüdü ve gelişti. Ancak otoriter yönetimlerin yeniden baskın hâle geldiği ve geleceğe dair varoluşsal tehditlerin ortaya çıktığı bu günlerde bireyci bakış açısının bu sefer önümüzde büyük ve “sanki aşılamaz” bir sorun olarak ortaya çıktığını görüyoruz.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Aklımız da kolonileştirildi&nbsp;</h2>Avrupalı burjuvaların gemilere atlayıp dünyanın geri kalan yerlerini “keşfedip” sömürgeleştirdiği yıllarda yaptığı iki şey vardı: Sadece toprakları ele geçirip insanları köleleştirmediler. Aynı zamanda yerli halkların doğayla uyumlu yaşam tarzlarını her alanda hiyerarşiye dayanan mekanik bakış açısıyla değiştirdiler. Bir başka deyişle, akıllarını da kolonileştirdiler. Kenyalı yazar Ngugi wa Thiongo’nun ifade ettiği üzere:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9);" style="color: rgb(9, 9, 9); margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">“En önemli tahakküm alanı, kolonileştirilenlerin fikirsel evreniydi; kültür yoluyla insanların kendilerini ve dünyayla ilişkilerini nasıl algıladıklarının kontrolü.”&nbsp;</blockquote>Sadece yerli halkların değil, bizim aklımız da kapitalizm, modern devlet kurumları ve politikacılar tarafından benzer şekilde kolonileştirildi. Kapitalizm dışında bir ekonomik sistem, modern devlet dışında bir örgütlenme biçimi hayal edemiyoruz. Bu nedenle, aynı SSCB’nin son yıllarında yaşayanlar gibi etrafımızdaki her şeyin parçalandığını görüyoruz ancak statükoyu nasıl değiştireceğimizi bilemiyoruz. Fredric Jameson&nbsp;ve Slavoj Zizek’e atfedilen sözde dendiği gibi:&nbsp;<blockquote fr-original-style="" style="margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">“Dünyanın sonunu tahayyül etmek, kapitalizmin sonunu tahayyül etmekten daha kolay geliyor.”</blockquote><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Tedavi yine bizde</h2>İşin ilginç ve aslında biraz da dahice yanı şu: İçinde bulunduğumuz bu durum nedeniyle çaresiz ve güçsüz hissetmemiz de aslında aklımızdaki bu koloniciliğin sonucu. Temel hak ve özgürlükleriyle “korunduğu” ve “güçlendiği” söylenen bireyler olarak, modern devletin temellerini, örneğin kuvvetler ayrılığını veya hukukun üstünlüğünü koruyamayacağımız ya da iklim değişikliği gibi kökleri çok derinlerde olan sorunları çözemeyeceğimiz algısı, atomize olmamızdan ve birlik olduğumuzda elde edebileceğimiz gücün unutturulmuş olmasından kaynaklanıyor.&nbsp;Evet, hepimiz farklı ve biriciğiz ama aynı zamanda filler tepişirken ezilenleriz. %1’in hırsı nedeniyle fabrikalarda ve hizmet sektöründe geleceği çalınan, kafasına bombalar düşen, seçtikleri hapse atılan %99’uz. Aslında, tek başımıza olduğumuz ve “Sosyal medyada bir şeyler paylaşmaktan daha fazla ne yapabilirim ki?” fikrini terk ettiğimiz zaman her şeyi dönüştürmeye muktediriz.&nbsp;Tabii buna şu bilinci de eklemek gerekir: Ne kapitalizm ne de bu otoriter yönetimler sonsuza kadar kalacak. Tarihin belli bir aşamasında ortaya çıktılar, demek ki belli bir aşamada da ortadan kalkabilirler. Anne Applebaum’un Autocracy.Inc kitabında dediği gibi:&nbsp;<blockquote fr-original-style="" style="margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">“Otokrasi, bir siyasal sistem, toplumu şekillendirmenin bir yolu, gücü organize etmenin bir aracıdır. Genetik bir özellik değildir. Belli kültürler, diller veya dinler zorunlu olarak onu üretmez. Hiçbir millet sonsuza kadar otokrasiye mahkum değildir, aynı hiçbir millet için demokrasinin garanti olmadığı gibi... Siyasal sistemler değişir.”</blockquote><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Hiper-normalleştirmenin panzehiri</h2>Otoriter yönetimlerin hiper-normalleştirme tuzağından kurtulmak için yapmamız gerekenlerin ikisi ortaya çıkmış oldu: Farklılıklarımızla birleşmek ve ne kapitalizme ne de otoriter yönetimlere mahkum olduğumuzu anlamak. Bunlara ek olarak, bu çürümüş ve çökmekte olan yapıyı normalleştirmemek için yapmamız gereken bazı şeyler var.&nbsp;Bunların başında eleştirel düşünme geliyor. Özellikle statükonun devamını amaçlayan kişi ve kurumların söylediklerine her zaman eleştirel bir gözle bakmalı ve mümkünse doğrulatmaya çalışmalıyız. Bunu da ancak farklı bilgi kaynaklarından beslenerek yapabiliriz. Dolayısıyla, haber ve bilgi kaynaklarımızı çeşitlendirmemiz gerekmekte.&nbsp;Dediğim gibi, hiper-normalleştirmenin en önemli nedenlerinden biri bireycilik. Buna karşın birey olarak da bu duruma karşı yapabileceğimiz bir şey var: Sistemin çürük unsurlarına tepki göstermek ve direnmek. Örneğin Demirtaş, Kavala ve Atalay’ın hukuka aykırı şekilde yıllardan beri hapiste tutulmasına bakmadan İmamoğlu’nun tutuklanmasına günlerce meydanlarda tepki göstermek böyle bir şeydi. Sizden rüşvet isteyen bir memuru geri çevirmek, kırmızı ışıkta geçen şoföre tepki göstermek, tüketim kültürüne karşı durup sade yaşamı tercih etmek gibi çeşitli direnişler bireysel olarak yapabileceklerimiz.Fakat hiper-normalleştirmenin&nbsp;asıl ilacı örgütlenmek. Sadece büyük veya küçük bir siyasal partide değil, bir öğrenci kulübünde, dernekte, iş kolunda ve diğer tüm şekillerde başkalarıyla biraraya gelmek ve yalnız olmadığımızı bilmek, bizi bu sorunlu ruh hâlinden büyük oranda kurtaracak.&nbsp;Biraraya geldiğimizde ne yapacağımıza gelince, o da %1’in derdi olsun. &nbsp;

Türkiye’deki çoğunluğun uzun yıllardan beri hissettiği ve bugünlerde Batı demokrasilerinde de giderek yayılan bir his var: “Her şey sorunlu, her kurum çürümüş durumda ama hayat sanki her şey normalmiş gibi akmaya devam ediyor.” Sanki etrafımızdaki her şey çöküyor ama yapabileceğimiz bir şey olmadığını düşünüyoruz ve hayatlarımızı olağan akışında yürütmeye çalışıyoruz. Peki bunun çaresi ne?