18 Kasım Pazartesi gününden herkese merhaba.&nbsp;ABD seçimleri sonrası teknoloji dünyası, kullanıcıların Elon Musk yönetimindeki X’ten Bluesky gibi alternatiflere yönelmesiyle tarihin en büyük sosyal medya göçlerinden birine sahne oldu. Yaşanan göç, dijital toplulukların nasıl şekillendiğine ve kullanıcıların platform tercihlerine dair önemli ipuçları verdi.&nbsp;Quando İçgörü’nün bu sayısında Bluesky’ın kullanıcı sayısının 15 milyon barajını aşmasına yol açan bu göçü kaleme aldık. Göçün arkasındaki nedenleri ve X’e alternatif diğer platformları mercek altına aldığımız yazıda, dijital tarihin en büyük sosyal medya göçlerini ve bu göçler sırasında hızla yıldızı parlayıp sönen platformları da anlattık.&nbsp;Bültende ayrıca Bülent Gökdemir’in “Fiyatları makineler belirlerse ne olur?” sorusundan yola çıkarak yapay zeka fiyatlaması ve bu tip bir uygulamanın hukuki sonuçlarıyla ilgili tartışmaları incelediği yazıyı da okuyabilirsiniz.&nbsp;İyi okumalar.Doğa

Teknoloji ve bilim dünyasını şekillendiren trendlere yönelik analizler, sektörlerden içgörüler, güncel veriler ve etki yaratan raporlar.

Teknoloji dünyasını şekillendiren trendlere yönelik analizler, içgörüler ve etki yaratan raporlar.

Quando İçgörü

Donald Trump’ın ABD seçimlerinde zaferini ilan etmesi, yüz binlerce kullanıcının X’ten alternatif platformlara göç etmesine yol açtı. Teknoloji arenasında bir süredir yapay zeka fiyatlamasına ilişkin tartışmalar gündemi meşgul ediyor.

📦 Sosyal medya göçleri, AI fiyatlaması

11 Kasım Pazartesi gününden herkese merhaba.&nbsp;Internet Explorer’daki “Yükleniyor” simgesi, bir neslin en büyük günlük stres kaynaklarından biriydi. Kullanıcılar, özellikle 2000’lerin başında ömrünün bir kısmını internet sayfalarının yüklenmesini bekleyerek geçirdi. Bugünün şartlarına göre makul görülebilecek bu stres, onlarca yeni alternatifin geliştirilmesinin ve milyarlarca dolarlık bir pazarın doğuşunun da önünü açtı.&nbsp;Quando İçgörü’nün bu sayısında tarayıcı seçiminde dikkat edilmesi gereken faktörleri mercek altına aldık ve bu faktörler ışığında 8 popüler internet tarayıcısını karşılaştırdık. Haftanın Hikayesi'nde bu tarayıcıların öne çıkan yanlarını ve dezavantajlarını anlattık.&nbsp;Bültende ayrıca geride bıraktığımız aylarda büyük teknoloji şirketlerinden ardı ardına gelen nükleer enerji yatırımlarına ilişkin ayrıntıları da okuyabilir, bu yatırımların arka planını inceleyebilirsiniz. Teknoloji devlerini nükleer enerjiye yatırım yapmaya zorlayan verilere de göz atabilirsiniz.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ek olarak:&nbsp;Çiğdem Öztabak'ın Quando İçgörü okurları için kaleme aldığı ve Donald Trump'ın zaferinin Elon Musk'ın iş kollarına potansiyel etkilerini anlattığı yazıyı da <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/donald-trump-ile-elon-musk-ayni-ipte-iki-cambaz" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">buradan</a> okuyabilirsiniz.</li></ul>İyi okumalar.Doğa

Tarayıcıların atası Internet Explorer’daki “Yükleniyor” simgesinin yarattığı stres, milyarlarca dolarlık bir pazarın doğmasına yol açtı. Son aylarda büyük teknoloji şirketleri, ardı ardına nükleer enerji yatırımlarıyla gündeme geldi. 

🌐 Tarayıcı dosyası, nükleer trendi

4 Kasım Pazartesi gününden herkese merhaba.&nbsp;Bu yıl, dünyanın pek çok ülkesinde genel ve yerel seçimlere şahitlik ettik. Ancak senenin en önemli seçimlerinden biri şüphesiz ki ABD'de yaklaşan başkanlık seçimi. 5 Kasım öncesinde tartışılan konulardan biri de oylama metotları ve gelişen teknolojilerin bu metotlara etkisi.Quando İçgörü’nün bu sayısında yıllardır uygulanabilirliği tartışılan elektronik oylama sistemlerini ve çevrimiçi&nbsp;seçim pratiklerini mercek altına aldık. Haftanın Hikayesi'nde çevrimiçi seçim uygulamasını benimseyen ülkeleri, bu tip bir seçim uygulamasının sunduğu fırsatları ve olası riskleri okuyabilirsiniz.&nbsp;Bültende ayrıca 14 yaşındaki oğlunun intiharından yapay zekayı sorumlu tutan Megan L. Garcia’nın Character.AI’a açtığı davanın ayrıntılarını ve özellikle son yıllarda yaygınlaşan "yalnızlık pandemisi"nin rol yapan yapay zekaların yükselişine etkisini bulabilirsiniz.Son olarak 30 Ekim'de sona eren TechCrunch Disrupt 2024'ü yerinde takip eden Çiğdem Öztabak'tan buluşmanın öne çıkanlarını okuyabilirsiniz.İyi okumalar.Doğa

Yaklaşan ABD başkanlık seçimleri, çevrimiçi oylama sistemlerine ilişkin soruları gündeme taşıdı. Character.AI’a açılan bir dava, rol yapan yapay zekaların yanlızlık pandemisine etkilerini tartışmaya açtı. Tech Crunch Disrupt'tan notlar.

🗳 Tech Crunch notları, e-seçim metotları

28 Ekim Pazartesi gününden herkese merhaba.&nbsp;Son dönemlerde Google’ın arama sonuçlarının kalitesiyle ilgili memnuniyetsizlik yayılıyor. Birçok kişi, arama sonuçlarında gerçekten aradıkları bilgiye ulaşmayı samanlıkta iğne aramaya benzetiyor ve SEO odaklı içerikler ile yapay zeka üretimi metinler arasında boğuluyor.&nbsp;Quando İçgörü’nün bu sayısında arama alışkanlıklarında yaşanan dönüşümü ve Google’ın bu dönüşüme nasıl yanıt verdiğini mercek altına aldık. Yazıda ayrıca, TikTok ve Reddit gibi alternatif platformların nasıl Z kuşağının birincil arama motoru hâline geldiğini anlattık.&nbsp;Bültende Perplexity AI’a açılan yeni bir telif davasının ayrıntılarına ve “yapay zeka halüsinasyonu” olarak da bilinen uydurma yapay zeka yanıtlarının bir telif hakkı veya ticari marka kanunu ihlali yaratıp yaratmadığına ilişkin tartışmalara da göz atabilirsiniz.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ek olarak:&nbsp;Bülent Gökdemir’in Quando İçgörü okurları için kaleme aldığı ve tekelci faaliyetler yürüttüğüne hükmedilen Google’ın mahkeme tarafından bölünmeye zorlanması ihtimalini anlattığı yazıya <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/bolunme-ya-da-bolunmeme-googlein-butun-meselesi-bu" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">buradan</a> ulaşabilirsiniz.</li></ul>İyi okumalar.Doğa

Google, kullanıcı kitlesinde önemli bir dönüşüme şahitlik ederken TikTok, Z kuşağı için birincil arama motoru hâline geliyor. Perplexity AI’ın asılsız bilgiler içeren arama sonuçlarında yayıncılara atıfta bulunduğu iddia ediliyor. 

🔎 Arama alışkanlıkları, Perplexity davası

21 Ekim Pazartesi gününden herkese merhaba.&nbsp;Akıllı gözlükler, başlangıçta dünyanın en ileri teknolojik gelişmelerinden biri olarak lanse edilse de bir türlü beklenen ilgiyi göremedi. Aralarında Google, Meta ve Apple’ın da bulunduğu teknoloji devleri, bu pazara hâlâ milyarlarca dolar bütçe dökse de akıllı gözlükler, özellikle son tüketicide anlamlı bir karşılık bulamadı.&nbsp;Quando İçgörü’nün bu sayısında akıllı gözlüklerin beklenen başarıyı gösterememesinin arkasındaki nedenleri mercek altına aldık. Akıllı gözlük pazarına ilişkin mevcut verileri de aktardık.&nbsp;Bültende ayrıca, Apple’ın son 5 yılda iki kez farklı ülkelerden polis teşkilatlarıyla konferanslar düzenlediğini ortaya çıkaran Forbes&nbsp;haberine ve “Küresel Polis Zirvesi” isimli bu konferanslara ilişkin ayrıntılara göz atabilir, şirketin kolluk kuvvetleriyle ilişkisinin geçirdiği dönüşümü inceleyebilirsiniz.&nbsp;İyi okumalar.Doğa

Akıllı gözlükler, başlangıçta dünyanın en ileri teknolojilerinden biri olarak lanse edilse de bir türlü beklenen ilgiyi göremedi. Apple’ın son 5 yılda iki kez farklı ülkelerden polis teşkilatlarıyla konferanslar düzenlediği ortaya çıktı. 

🎈 Akıllı gözlük balonu, polis zirvesi 

14 Ekim Pazartesi gününden herkese merhaba.&nbsp;Teknoloji sektörünün kalbinin attığı Silikon Vadisi’ne ev sahipliği yapan ABD’de başkanlık seçimleri yaklaşıyor. Sektör analistleri, Donald Trump ile Kamala Harris arasında geçecek yarışın sonuçlarının teknoloji arenasında, özellikle 5 alanda önemli etkiler yaratmasını bekliyor.&nbsp;Bültende ayrıca, Türkiye’deki internet hızlarına ilişkin yakın tarihli verileri ve yüksek faturalara rağmen hızın dünya ortalamasının gerisinde kalmasının ardındaki nedenleri anlattık. Yazımızda mevcut internet altyapısının zayıf kalmasının arka planına ilişkin uzman görüşünü de aktardık.&nbsp;İyi okumalar.Doğa

Analistler, ABD başkanlık seçimlerinin teknoloji sektöründe özellikle 5 alanda önemli etkiler yaratmasını bekliyor. Türkiye’de kullanıcılar, yüksek faturalara rağmen dünya ortalamasının oldukça altında bir internet hızına erişebiliyor. 

🗳️ ABD seçimleri, internet paradoksu

7 Ekim Pazartesi gününden herkese merhaba.&nbsp;ABD’de yaklaşan başkanlık seçimleri, kripto odaklı bahis platformu Polymarket’ın ticaret hacminde rekor seviyelere ulaşmasına neden oldu. Birçok kullanıcı, Kamala Harris ile Donald Trump rekabetine ilişkin rekabeti tahminlerini Polymarket’ta bahis konusu hâline getirdi.&nbsp;Quando İçgörü’nün bu sayısında Polymarket’ta dramatik biçimde artan kullanıcı aktivitesini, düzenleyici kurumların platforma bakış açısını ve platformun yeni finansman arayışını mercek altına aldık. Ayrıca Polymarket’taki tahminlerin gerçekten kamuoyu görüşünü yansıtıp yansıtmadığını ve bahis aktivitelerinin etik sınırlarına ilişkin tartışmaları da aktardık.&nbsp;Bugünün bülteninde, WordPress kurucusu Matt Mullenweg ile WordPress tabanlı siteler için hosting hizmetleri sunan WP Engine arasındaki gerilime ilişkin ayrıntıları da okuyabilirsiniz. Son günlerde birçok sitenin çökmesine neden olan bu gerilimin açık kaynak ideallerine ilişkin tartışmalara nasıl yol açtığına da bültende göz atabilirsiniz.&nbsp;İyi okumalar.Doğa

Yaklaşan ABD başkanlık seçimleri nedeniyle bahis platformu Polymarket, ticaret hacminde rekor seviyelere ulaştı. WordPress kurucusu Matt Mullenweg tarafından fitili ateşlenen bir gerilim, birçok internet sitesinin çökmesine neden oldu. 

💰 Polymarket tartışmaları, WordPress gerilimi

30 Eylül Pazartesi gününden herkese merhaba.&nbsp;Gündelik yaşamın hemen hemen her alanına sızan yapay zeka, yakın zamanda&nbsp;eğitim alanında da adından söz ettirmeye başladı. ABD, Avrupa, Birleşik Krallık ve Avustralya’da birçok okul, yapay zeka araçlarını eğitim pratiklerine entegre etti.&nbsp;Quando İçgörü’nün bu sayısında yapay zekanın eğitim kurumlarındaki kullanım senaryolarını ve bu senaryolardaki olası risk ve fırsatları mercek altına aldık. Yakın tarihli araştırmalardan elde edilen verileri de derlediğimiz yazımızda, uluslararası kuruluşların yapay zekanın eğitim sisteminde kullanımına ilişkin verdiği tavsiyeleri de aktardık.&nbsp;Bültende ayrıca, ABD merkezli girişim Neurable’ın beyin sinyallerini okuyarak zihin yorgununluğunun önüne geçmeyi ve üretkenliği artırmayı amaçlayan kulaklığı MW75 Neuro ile ilgili ayrıntılara da göz atabilirsiniz.&nbsp;Ek olarak Bülent Gökdemir’in teknoloji şirketlerinde giderek daha da yaygın hâle gelen rakip şirketler ve potansiyel rakiplerden kritik çalışanları transfer etme trendini ele aldığı yazısını da okuyabilirsiniz.&nbsp;İyi okumalar.Doğa

Gündelik yaşamın hemen hemen her alanında kullanılan yapay zeka, artık eğitim alanında da adından söz ettiriyor. Neurable’ın beyin sinyallerini okuyabilen kulaklığı, zihin yorgunluğunun önüne geçmeyi hedefliyor. 

🎒Okulda AI, zihin okuyan kulaklık

23 Eylül Pazartesi gününden herkese merhaba.&nbsp;Araştırmalar, son yıllarda sosyal medya kullanıcılarının haber alma kaynaklarının önemli bir değişim gösterdiğine işaret ediyor. Özellikle video platformları, giderek artan oranda birincil haber alma kaynağı oluyor.&nbsp;Quando İçgörü’nün bu sayısında haber alma kaynaklarında yaşanan değişimi mercek altına aldık ve bu değişimin arkasındaki temel sebepleri anlattık. Ayrıca video formatı üzerinden haber alma pratiğinin yaratacağı olası riskleri ve bu risklere yönelik çözüm önerilerini aktardık.&nbsp;Bununla birlikte: Bültende teknoloji sektöründeki kadın çalışanların oranının son 20 yılda neredeyse hiç değişmediğini ortaya koyan bir araştırmanın ayrıntılarını da okuyabilirsiniz.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">O sırada Aposto’da:&nbsp;Yapay zeka dünyasından son gelişmeler ve hayatınızı daha verimli kılacak yeni AI araçlarına erişmek için <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/n/quando-ai" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Quando AI’ı</a> ve otomotiv sektöründeki en yeni gelişmeleri okumak için <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/n/aposto-sektor-otomotiv?tab=story" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Pareto Mobilite’yi</a> de takip etmeyi unutmayın.</li></ul>İyi okumalar.Doğa

Araştırmalar, video platformlarının artık birincil haber alma kaynağı hâline geldiğini gösteriyor. ABD’de yayımlanan bir rapor, teknoloji sektöründe istihdam edilen kadınların oranının son 20 yılda neredeyse hiç değişmediğine işaret ediyor.

📰 Haber alma pratiği, kadın temsili

16 Eylül Pazartesi gününden herkese merhaba.&nbsp;Teknoloji arenasında son yılların en büyük devrimlerinden birini yaratan yapay zeka, çip pazarında giderek daha geniş çapta bir rekabeti tetikliyor. ABD ve Çin bu rekabeti başabaş götürürken yapay zeka çipleri de adeta modern çağın soğuk savaş malzemesi hâline geliyor.&nbsp;Quando İçgörü’nün bu sayısında ABD’nin yapay zeka çipi yarışına yönelik hamlelerini, Çin’in bu hamlelere yanıtını ve rekabetin arka planını mercek altına aldık. Ayrıca, Çin merkezli şirketlerin ABD yaptırımlarının etrafından dolaşmak için kullandığı yöntemleri, ABD merkezli şirketler tarafından üretilen ve Çin’e ihracatı yasaklanan çiplerin nasıl Çin pazarına girdiğini ortaya koyan bir araştırmayı aktardık.&nbsp;Ek olarak:&nbsp;Bültende flört uygulamalarına yönelik artan gizlilik endişelerini ve bu endişelerin çevrimiçi flört platformlarının kullanım oranlarını nasıl etkilediğini anlattık. Uzmanların flört uygulamalarını güvenli bir biçimde kullanabilmeniz için getirdiği çözüm önerilerini de bültende bulabilirsiniz.&nbsp;<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">O sırada Aposto’da: Yapay zeka dünyasından son gelişmeler ve hayatınızı daha verimli kılacak yeni AI araçlarına erişmek için <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/n/quando-ai" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Quando AI’ı</a> ve otomotiv sektöründeki en yeni gelişmeleri okumak için <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/n/aposto-sektor-otomotiv?tab=story" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Pareto Mobilite’yi</a> de takip etmeyi unutmayın.&nbsp;</li></ul>İyi okumalar.Doğa

Yapay zeka çipleri, ABD ve Çin arasındaki rekabeti kızıştırarak adeta bir soğuk savaş malzemesi hâline geliyor. Artan gizlilik endişeleri, flört uygulamalarında düşüş eğilimine neden oluyor. 

🧊 Soğuk savaş, çevrimiçi flört güvenliği 

Teknoloji hakkında yayımlanmış makaleler ve yayınlar

Teknoloji

Bilim hakkında yayımlanan makaleler ve yayınlar

Bilim

Dünyanın önde gelen haber kuruluşlarından İngiltere merkezli&nbsp;The Guardian, geçen hafta “aşırı sağ komplo teorileri ve ırkçı içerikler” nedeniyle artık X’teki resmî hesaplarından paylaşım yapmayacağını duyurdu. Bu kararla birlikte The Guardian, Elon Musk'ın Ekim 2022'de 44 milyar dolara satın aldığı platformdan çekilen ilk büyük İngiliz medya şirketi oldu. Elon Musk’ın ABD seçimlerinde siyasi gündemin belirlenmesinde rol oynadığını belirterek X’ten ayrılma kararı alan birçok şirket de benzer açıklamalar yaptı. Görünüşe göre X’te 80’den fazla hesabı ve 27 milyon takipçisi bulunan The Guardian, bir akım başlatmış oldu.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Donald Trump'ın yemin ederek göreve başlayacağı 20 Ocak 2025 için de “X-odus" (X'i terk) etiketiyle platformu topluca terk etme çağrısı yapılıyor. Uygulamanın ismi X ile exodus (toplu göç) kelimesinin birleştirilmesiyle üretilen "X-odus" (X'i terk) etiketiyle uygulama üzerinden çok sayıda paylaşım yapılıyor.&nbsp;</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yalan, nefret söylemi, aşırı sağcı ve ırkçı paylaşımlar</h2>Eleştiriler, Musk'ın “müdahale etmeden” yönetme yaklaşımının, daha önce Twitter olarak bilinen platformda yalanların ve nefret söyleminin yayılmasına olanak sağladığı noktasında birleşiyor.Kuruluşun aldığı kararın birkaç boyutu var. ABD’deki başkanlık seçimlerinin sonuçlarının halihazırda yaşanan sorunlardan duyulan rahatsızlığı artırdığını ifade eden The Guardian’ın <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/media/2024/nov/13/why-the-guardian-is-no-longer-posting-on-x)" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">açıklamasında</a> şu değerlendirmeler yer alıyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(39, 46, 113); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(39, 46, 113); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Bu platformdaki rahatsız edici içerikler, aşırı sağ komplo teorileri ve ırkçı paylaşımlar nedeniyle Guardian’ın resmî hesaplarından paylaşım yapmayacağız. ABD başkanlık seçimleri, X’in toksik bir platform hâline geldiğini ve sahibi Elon Musk’ın platformu siyasi gündemi şekillendirmek için kullanabildiğini gösterdi.”</blockquote>Sosyal medyanın haber mecraları için önemli bir araç olduğuna ancak X’in algoritmasının bozulduğuna dikkat çekilen açıklamada, “Sosyal medya haber mecraları için önemli bir araç olabilir ve yeni topluluklara ulaşmamıza yardımcı olabilir ancak artık X, işlerimizi öne çıkarma konusunda giderek azalan bir rol üstleniyor. Gazeteciliğimiz internet sitemizden herkese açık, insanların theguardian.com adresine gelmelerini ve işlerimizi orada desteklemelerini tercih ediyoruz” ifadelerine yer verildi.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">The Guardian, okurlarının gazetede çıkan haber ve yazıları kendi X hesaplarından paylaşmaya devam edebileceğini, muhabirlerin de haber toplama amacıyla platformu kullanmayı sürdüreceğini dile getirdi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Elon Musk ise bu kararı hafife alan bir paylaşım yaparak, “Önemli değiller” yorumu yaptı.</li></ul>Bir adım geriden: Elon Musk sonrası Twitter’dan X’e dönüşen platform aslında bir süredir kullanıcı kaybediyor. Musk, geçen yıl yaklaşık 250 milyon günlük aktif kullanıcısı olan platformun 2024’te 1 milyara çıkacağını iddia etmişti. Ancak, ABD seçimlerinin yapıldığı gün, X'in sadece 162 milyon günlük kullanıcısı vardı. Üstelik, platformu takip eden pazar araştırma şirketi Sensor Tower’a göre, bu bile yıllık bazda bakıldığında bir rekordu. Çünkü, bir gün sonra bu sayı 5 milyon düşerek, günlük 157 milyon kullanıcıya geriledi.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Musk döneminde X, Sensor Tower'a göre aylık ortalama yüzde 14 oranında kullanıcı kaybetti. Seçim günü günlük kullanıcılarda yaşanan hafif artışa rağmen, “aktif kullanıcılarda uzun süreli bir düşüş” yaşanıyor.&nbsp;</li></ul>X'i devraldıktan kısa bir süre sonra Musk, “özgür ifade” olarak tanımladığı durumu ilerletmek için platformda büyük değişiklikler yaptı, bir zamanlar Twitter için içerik moderasyonunda çalışan yüzlerce kişiyi bir avuç sözleşmeli çalışana indirdi, açıkça beyaz üstünlükçü kişileri yeniden görevlendirdi ve sadece onaylanmış hesaplar için ödeme yapanları destekledi, böylece tüm platformu kendi iş planına göre değiştirdi.Ayrıca algoritmayı kışkırtıcı gönderileri ve muhafazakar tartışma alanlarını destekleyecek şekilde eğip bükerek, 200 milyondan fazla takipçisine siyasi ve ırkçı komplo teorileri aktardı.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Elon Musk'ın önlenemeyen yükselişi</h2>Musk, Trump için kampanya yürüterek, hatta Trump'ın zaferini garantilemek için çok miktarda bağışta bulunarak açıkça Trump ile güçlerini birleştirdi ve bu amaçla X’i bir araç olarak kullandı.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Platformdaki bazı önemli siyasi hesapların görüntülenme sayısında bir süredir düşüş yaşanıyordu. ABD başkanlık seçimlerinden önce X’te viral olan ve çok görüntülenen paylaşımların birçoğunun Elon Musk’a ve Donald Trump’a yakın hesaplar olduğu ortaya çıkmıştı.</li></ul>Trump cephesinde böylesine açıktan saf tutmasının ödülünü seçimin hemen ardından topladı. Musk, sıklıkla X üzerinden tanıttığı kripto para birimiyle aynı kısaltmayı paylaşan Hükümet Verimliliği Bakanlığı’nın (Department of Government Efficiency - DOGE) eş başkanı ilan edildi. Trump, yaptığı açıklamada, Musk’ın Beyaz Saray'a "tavsiye ve rehberlik" sağlamak üzere işbirliği içinde hükümet dışından çalışacağını kaydetti.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Guardian’ın ardından X’ten ayrıldığını açıklayanlar artıyor</h2>Guardian’ın bundan böyle X’ten paylaşım yapmayacağını duyurmasının ardından hem ABD’den hem Avrupa’dan birçok şirket benzer açıklamalar yaptı. Açıklama yapanların arasında önemli gazeteciler ve ekran yüzleri de bulunuyor.&nbsp;ABD merkezli medya mecralarından National Public Radio (Ulusal Kamu Radyosu – NPR) ve ABD kamu yayıncısı PBS de X’ten çekilen platformlar arasında. İki kanal da X’in kendilerini “devlet bağlantılı medya” olarak nitelendirmesinin ardından çekilmişti.&nbsp;CNN’in ünlü ekran yüzü Don Lemon da X’i terk ettiğini bir açıklama ile duyurdu. Lemon, X’in bir zamanlar “dürüst bir tartışma” ortamı sağladığını ancak artık bu amaca hizmet etmediğini savundu. X'te 50 bin takipçisi olan podcast sunucusu ve medya yapımcısı Jody Avrigan, rakip sosyal medya hizmeti Threads'te X'i kullanmayı bıraktığını belirterek, “Elon Musk, toplumda ve siyasette oldukça yıkıcı bir güç, onunla hiçbir ilgim olmasını istemiyorum” dedi.X'te 1 milyondan fazla takipçisi olan MSNBC sunucusu Nicole Wallace, TV'de canlı yayında, “Kendini koruma eylemi olarak bugün Twitter'ı sildim” açıklaması yaptı.&nbsp;Dünyaca ünlü yazar Stephen King, 7 milyon takipçisine X’ten ayrıldığını şu sözlerle duyurdu: “Twitter’dan ayrılıyorum. Kalmaya çalıştım ama atmosfer çok toksik hâle geldi. İsterseniz beni Threads’te takip edin.”Almanya’nın başkentinde düzenlenen Berlin Film Festivali&nbsp;(Berlinale) de 31 Aralık’tan itibaren X’te olmayacağını duyurdu. Almanya’nın Hamburg kentinin futbol kulübü St. Pauli ile Avusturya Havayolları da X’i terk ettiklerini duyurdu.&nbsp;İngiltere'de Dijital Nefretle Mücadele Merkezi (CCDH) de benzer şekilde uygulamadan ayrıldı. CCDH yönetimi, ayrılık gerekçesi olarak X’in yenilenen kullanım şartlarını gösterdi. Son aylarda bazı İngiliz yardım kuruluşlarıyla sağlık ve eğitim alanında çalışan kuruluşlar, artık X'te içerik paylaşmayacaklarını açıkladı.Yapılan değişiklikle X’i kapsayan tüm yasal girişimler için, şirketin merkezinin bulunduğu Texas'taki mahkemelere başvuru zorunlu kılınıyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Dijital platform göçleri: Threads ve Bluesky</h2>Çok sayıda insanın X'i bırakıp diğer platformlara yönelmesi, bildiğimiz şekliyle sosyal medyanın sonu anlamına gelebilir mi? Son on yıldır haber ve görüş paylaşımında egemen olan birkaç popüler platformun yerini, Meta'nın Threads'i ve &nbsp;Twitter’ın eski CEO’su Jack Dorsey'in kurduğu Bluesky gibi yeni alternatifler almaya başlıyor. Bu platformlar, geçen yıldan beri, kısa sürede milyonlarca kullanıcıya ulaştı. Her ikisi de şu anda ABD'de en çok indirilen ücretsiz uygulamalarda ilk sıralarda yer alıyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">X’teki hesap silmeler ve etkin kullanıcılardaki takipçi kayıpları, rakip platformlardaki büyümeyle de örtüşüyor. Sensor Tower'a göre, Threads'in son aylarda yeni kullanıcıları bir önceki yıla göre yüzde 394 arttı. Meta, Ekim ayında hizmetin aylık 275 milyon aktif kullanıcıya ulaştığını kaydetti.&nbsp;</li></ul>Bluesky'ın çok daha az kullanıcısı olmasına rağmen, son haftalarda X ve Threads'te trend oldu çünkü insanlar X'ten ayrılırken nereye gideceklerini de tartışıyorlardı. Seçimden bu yana, toplamda yaklaşık 15 milyona ulaşan kullanıcı sayısına yaklaşık 1 milyon yeni kullanıcı&nbsp;ekledi.Dolayısıyla, sosyal medyada yeni bir dönemin perdesi aralanıyor. Küresel ve ulusal siyaset alanında belirleyici araçlardan biri hâline gelen, ırkçılığa, diktatörlüklere, her türlü ayrımcılığa, şiddete karşı akımların yükseldiği, kimilerinin kısa süreli şöhrete kavuşurken kimilerinin popülerliğini artırdığı X, bir bilgi kaynağı olma özelliğini yavaştan kaybediyor.&nbsp;Aslında bu son göç dalgası, Twitter etrafında birleşen kültür ve medya endüstrilerinin gücünün bir kısmını da beraberinde götürüyor. Muhtemelen hiçbir platform bir daha bu pozisyonu dolduramayacak. En azından birkaç yıl daha bu böyle sürecek gibi görünüyor. İnsanların X'i terk etmesi, kendilerini başka yerlerde konumlandırmaları ve başka platformlarda ifade arayışına girmeleri, artık tek bir platformun tekel olamayacağı fikrini güçlendiriyor. Belki bu o kadar da kötü bir şey değildir…

The Guardian'ın X’teki resmî hesaplarından paylaşım yapmayacağını duyurması, platformdan toplu bir göç dalgasının da fitilini ateşledi. Bu dalga, Twitter etrafında birleşen kültür ve medya endüstrilerinin gücünün bir kısmını da beraberinde götürüyor. Muhtemelen hiçbir platform bir daha bu pozisyonu dolduramayacak. Ve belki bu o kadar da kötü bir şey değildir.

The Guardian'ın ateşlediği X göçü: Tahtın varisi kim olacak?

Donald Trump’ın ABD başkanlık seçimlerinde zaferini ilan etmesi, yüz binlerce kullanıcının X’ten Bluesky gibi alternatif platformlara göç etmesine yol açtı. Bu gelişme, birçok kişiye daha önce yaşanan büyük ölçekli sosyal medya göçlerini de hatırlattı.  

Büyük göç: ABD seçimleri, X’in sonunu getirir mi?

Rekabet ve regülasyon otoritelerinin varlık nedenlerinden biri, rekabetçi düzeyin üzerinde bir fiyatlama yapılmasının önüne geçmek. Şirketler, rekabet etmek yerine iletişim dahilinde birlikte hareket ederek fiyat belirlerse bu davranış, yasalara aykırı olur.&nbsp;Diğer yandan şirketler enflasyon ve ücret gibi piyasa parametrelerine bakarak aralarında herhangi bir iletişim olmadan benzer fiyatlama davranışı sergilerse bu davranış, “iletişimsiz paralellik” olarak nitelendirilir. Söz konusu davranış, bilinçli veya iletişimli paralellik ile aynı sonuçları doğursa da rekabet kanunlarına yönelik bir aykırılık oluşturmaz.İletişimsiz paralelliğin insanlar tarafından hayata geçirilmesi kolay değildir. Zira insan hafızası ve zekasının sınırlarından ve piyasa yapısından kaynaklanan kısıtlamalar mevcuttur. Bu nedenle iletişimsiz paralellik, genelde az sayıda şirketin faaliyet gösterdiği ve giriş engellerinin yüksek olduğu piyasalarda gözlemlenir.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Peki veri tarama, işleme ve öğrenme bakımından insanın tâbi olduğu sınırlamalara tâbi olmayan makineler, herhangi bir iletişim olmadan rekabetçi düzeyin üzerinde fiyatlama yaparsa ne olur?&nbsp;</li></ul>Makinelerin malum üstünlükleri dikkate alındığında fazla sayıda aktörün faaliyet gösterdiği rekabetçi piyasalarda dahi, iletişimsiz birliktelik mümkün hâle gelebilir. Bu noktada makineleri, standart algoritmalı makineler ve yapay zeka desteğiyle öğrenebilen makineler olarak ikiye ayırmak gerekir. Standart algoritma, tamamen kaynak koduna, yani yazılıma bağlı olarak hareket eder. Bu nedenle bu algoritmalar, fiyatlama sürecinde elde ettiği verilerden sonuçlar çıkararak stratejik değişikliğe gitmez.&nbsp;Konuyu basitleştirilmiş bir örnek üzerinden anlatmak yerinde olacak. Makinelerin kaynak kodlarında “rakibin fiyat düzeyinin altına düşmeme” şeklinde bir komut varsa makine, olumsuz gelişmelerden herhangi bir sonuç çıkarmadan her durumda fiyatları rakip fiyatlarla eşit veya rakip fiyatların üstünde tutacaktır.&nbsp;Öte yandan: Eğer piyasadaki tüm aktörler, aynı algoritmalara sahip makineyi kullanıyorsa fiyatlar sürekli artar. Bu algoritmaları kullanmayan ya da kullanmaktan kaçınan aktörler ise fiyatlarını düşürerek pazar paylarını hızlıca artırabilir. Makineler, makineyi kullanan aktöre zarar veren bu davranışa tepki vermeyecektir. Bu nedenle kullanılan kaynak koduna “Rakip, fiyat indirirse buna karşılık ver” komutunun da dahil edilmesi beklenir. Bu durumda ise fiyatın tam rekabetçi düzeye gerilemesi riski doğar.&nbsp;İşte bu riskleri bertaraf etmek için Harrington’un “ödül-ceza mekanizması” olarak adlandırdığı mekanizmayı kullanmak gerekir. Yani piyasa aktörleri, ödül-ceza komutları içeren aynı veya çok benzer kaynak kodlarını kullanmalıdır. Bu ortak tavır da iletişim olmadan başarılamaz. İletişim, söz konusu olduğunda ise rekabet otoriteleri devreye girer. Zira yukarıda ifade ettiğim üzere bu davranış, rekabet yasasına aykırıdır.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yapay zeka, tekelci fiyatlamayı öğrenebilir mi?</h2>İkinci grupta topladığımız öğrenebilen makineler, temelde yapay zekayı ifade eder. Yapay zeka, kaynak kodlarına bağlı olarak fiyatlama sürecinde elde ettiği bilgileri kullanma yoluyla stratejisini değiştirebilir. Ancak yapay zekaya ilişkin kritik soru şudur:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(39, 46, 113); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(39, 46, 113); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Öğrenebilen algoritmalar, birbiriyle iletişim kurmadan tekelci fiyatlama yapmayı öğrenebilir mi ve bu tutumu sürdürebilir mi?” &nbsp;</blockquote>Şayet bu mümkün olursa rekabet otoriteleri, tekelci fiyatlama ile aynı sonuca ulaşan davranışa iletişimsiz paralellik teşkil ettiği için mevcut yasal mevzuat kapsamında müdahale edemeyecektir. Zira makineler, iletişim kurmadan fiyatlama yapar ve bu sürece insanın veya şirketlerin herhangi bir dahli olmaz.&nbsp;Yani insan eliyle iletişimsiz paralellik zordur. Ancak veri toplama, işleme ve öğrenme hızı bakımından insanla karşılaştırılamayacak kadar büyük bir kapasiteye sahip olan yapay zeka kullanımı ile çok sayıda aktörün faaliyet gösterdiği birçok rekabetçi piyasada tekelci fiyatlama yapmak mümkündür. Çünkü yapay zeka, ödül-ceza mekanizmasını insan müdahalesi olmadan öğrenerek kendi kendine tasarlama ve uygulama yetisine sahip…&nbsp;Dahası:&nbsp;Yapay zekanın iletişimsiz paralellik davranışı gösterip gösteremeyeceğini test eden çok sayıda deneysel akademik çalışma mevcut. Bu çalışmaların sayısı, özellikle son birkaç yılda hızla arttı. Söz konusu çalışmaların çoğu, bu tip bir senaryonun ciddiyetini ortaya koyuyor ve yapay zeka kullanarak tekelci fiyatlama yapmanın mümkün olduğunu gösteriyor.&nbsp;Örneğin John Asker, Chaim Fershtman and Ariel Pakes tarafından 2021 yılında yapılan çalışmada “Asynchronous Q-learning (Senkronize olmayan Q öğrenimi)” prensibi ile çalışan, diğer bir deyişle sadece belli koşullara bağlı olarak aldığı aksiyonun sonuçlarına göre öğrenen yapay zekanın, fiyatları yükselttiği saptanmış.&nbsp;Martino Banchio ve Giacomo Mantegazza tarafından 2023 yılında yapılan başka bir çalışma da aynı sonuca ulaşılıyor ve hatta yapay zekaların kendi aralarında piyasaları bölüşebileceğine işaret ediyor.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Makine fiyatlaması, ABD Adalet Bakanlığı'nın odağında</h2>Bu sıralar fiyatların makineler tarafından belirlenmesi konusu, ABD’nin de gündeminde. Nitekim ABD Adalet Bakanlığı (DOJ), ev kiralarındaki anormal artışla ilgili RealPage’e dava açtı. RealPage, emlak piyasası odaklı yazılım pazarında tekelci bir güce sahip. ABD Adalet Bakanlığı da davada RealPage’in ev kiralarındaki yüksek artışlardan sorumlu olduğunu iddia ediyor.&nbsp;DOJ, esasında makine fiyatlaması konusunda genel bir ilke arayışı içinde. Kurum, kısa bir süre önce Las Vegas’taki otellerin makine fiyatlaması yoluyla oda fiyatlarını belirlemesine ilişkin bir davada görüş de verdi. Görüş, makine fiyatlamasının ortaya çıkan sonuç ne olursa olsun rekabet kurallarına aykırı olduğuna işaret etti.&nbsp;Davada otellerin makine fiyatlandırmasını farklı tarihlerde kullandığı ve makinelerin belirlediği fiyatları her zaman uygulamadığı da belirtildi. Buna rağmen DOJ, makine fiyatlandırması konusunda mutabakat sağlanmasının dahi rekabeti kısıtlayan bir davranış olduğunu ileri sürüyor. Makine fiyatlandırması ve bunun hukuki sonuçlarına ilişkin tartışmalar, bir süre daha gündemi işgal etmeye devam edecek gibi görünüyor.&nbsp;

Teknoloji arenasında bir süredir yapay zeka fiyatlaması ve bu uygulamanın hukuki sonuçlarına ilişkin tartışmalar gündemi meşgul ediyor. Bazı rekabet otoriteleri, bu tip bir uygulamanın rekabet kurallarını ihlal edebileceğine dikkat çekiyor. 

Fiyatları yapay zeka belirlerse ne olur? 

Internet Explorer’daki “Yükleniyor” simgesi, bir neslin en büyük stres kaynaklarından biriydi. Bu stres, pek çok yeni alternatifin geliştirilmesine sebep olarak milyarlarca dolarlık bir pazarın doğmasına kapı açtı. 

Tarayıcı karşılaştırması: Hangi tarayıcı hangi konuda iyi?

Geride bıraktığımız aylarda büyük teknoloji şirketleri, ardı ardına nükleer enerji yatırımlarıyla gündeme geldi. Bu durum, nükleer enerji şirketlerinin hisselerine de olumlu etki etti. NuScale Power, Oklo, Cameco, Centrus Energy, BWX Technologies ve Constellation Energy gibi birçok nükleer enerji şirketi, oldukça kısa bir sürede hisselerinde %100’ün üzerinde değer artışı gözlemledi. Uzmanlara göre yapay zekanın yükselişi, nükleer enerjinin çalkantılı yılların ardından büyük bir geri dönüş yapmasının da önünü açtı.&nbsp;Geniş açı:&nbsp;Bu yıl büyük teknoloji şirketlerinin çevre ve sürdürülebilirlik raporları, karbon emisyonlarındaki endişe verici artışı ortaya koyarak geniş çapta yankı uyandırdı. Mayıs ayında Microsoft, karbon emisyonlarının 2020 yılından bu yana neredeyse üçte biri oranında arttığını açıkladı. Şirket, artışın büyük ölçüde veri merkezi sayısındaki artıştan kaynaklandığına işaret etti.&nbsp;Bununla birlikte: Google’ın Temmuz ayı başlarında yayımladığı çevre raporu da şirketin atmosfere saldığı karbondioksit miktarının son 5 yılda %48 arttığını ortaya koydu. Rapor, yapay zekayı eğitmek ve yapay zeka araçlarına güç vermek için her zamankinden çok daha fazla kullanılan veri merkezlerinin %48’lik artışın en önemli nedenlerinden biri olduğuna işaret etti.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Rapora göre Google’ın neden olduğu karbon emisyonu, 2023 yılında bir önceki yıla göre %13’lük bir artış&nbsp;göstererek 14,3 milyon metrik tona yükseldi. Şirketin veri merkezlerinin elektrik ve su tüketimi de 2023’te bir önceki yıla göre %17’şer artış gösterdi.&nbsp;</li></ul>Google ayrıca, raporda veri merkezlerinin neden olduğu enerji tüketiminin dünya genelindeki veri merkezleri kaynaklı total enerji tüketiminin %7-10’unu oluşturmaya başladığını dile getirdi. Şirket, Avrupa ve Amerika’daki veri merkezlerinin çoğunlukla karbon salınımına neden olmayan enerji kaynakları kullandığının, fakat Orta Doğu, Asya ve Avustralya’daki veri merkezlerinin bu konuda geride kaldığının da altını çizdi.&nbsp;Karşılaştırma: Amazon ise bu yılki sürdürülebilirlik raporunda şirket operasyonlarının neden olduğu karbon emisyonunun geçen sene yıllık bazda %3’lük bir düşüşle 68,8 milyon metrik tona gerilediğini belirtti. Fakat şirket, karbon emisyonu miktarının hâlâ rakip şirketlerin çok üstünde olması nedeniyle eleştiri oklarının hedefi hâline geldi.&nbsp;Öte yandan: Yapay zeka algoritmaları, kullanıcılara olabilecek en doğru ve en doğal yanıtı sunabilmek için milyarlarca parametre üzerinden eğitiliyor. Bu nedenle şirketler, yapay zeka modelleri geliştirirken oldukça yüksek bir bilgi işlem ve hesaplama gücüne ihtiyaç duyuyor. Bu da yapay zeka destekli araçların, standart çevrimiçi araçlara ve uygulamalara kıyasla çok daha fazla enerji tüketmesine yol açıyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">ChatGPT gibi üretken yapay zeka araçları, yapay zeka destekli olmayan muadil yazılımlardan 33 kat daha fazla enerji tüketimine neden oluyor.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Goldman Sachs’ın tahminlerine göre de ChatGPT üzerinden yapılan bir sorgunun işlenmesi, Google’ın arama motorundaki bir sorguya göre 10 kat daha fazla&nbsp;elektrik enerjisi gerektiriyor. California Üniversitesi araştırmacıları ise ChatGPT’ye gönderilen her 10-50 metin komutunun 500 mililitreye varan su tüketimine neden olduğuna işaret ediyor.&nbsp;</li></ul>Tahminler: Uzmanlar, teknoloji şirketlerinin karbon emisyonlarındaki artışın yapay zekanın yükseldiği dönemle paralellik gösterdiğine dikkat çekiyor. Araştırma şirketi SemiAnalysis, yapay zeka nedeniyle veri merkezlerinin 2030 yılına kadar küresel olarak üretilen tüm enerjinin %4,5’ini tüketmeye başlayacağını tahmin ediyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Cornell Üniversitesi araştırmacıları tarafından yapılan bir çalışma da yapay zeka teknolojilerinin 2027 yılında 6,6 milyar metreküp su tüketimine neden olacağını öngörüyor. Bu miktar, İngiltere’nin yıllık su tüketiminin neredeyse üçte ikisine karşılık geliyor.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Uluslararası Enerji Ajansı (IEA),&nbsp;dünya genelindeki veri merkezlerinin enerji tüketiminin 2026 yılında, 2022’deki seviyeleri ikiye katlayarak 1000 TWh’e ulaşmasını bekliyor. Söz konusu enerji miktarı, Japonya büyüklüğünde bir ülkenin 1 yıllık enerji tüketimine tekabül ediyor.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Electric Power Research Institute tarafından yapılan başka bir çalışma ise veri merkezlerinin 2030 yılına kadar ABD’deki elektrik arzının %9’unu tüketmeye başlayacağını tahmin ediyor.&nbsp;</li></ul><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Silikon Vadisi yüzünü nükleere döndü</h2>Yapay zeka, otonom araçlardan gelişmiş veri analitiğine kadar birçok alanda anahtar bir rol oynayarak 184 milyar dolarlık pazar büyüklüğüyle modern ekonominin önemli bir parçası hâline geliyor. Fakat yapay zekaya güç veren veri merkezleri, devasa miktarda enerjiye ihtiyaç duyuyor.&nbsp;Yapay zeka araçlarına yönelik artan talebi karşılayabilmek için çok sayıda veri merkezi inşa eden teknoloji şirketleri ise bu veri merkezlerinin ihtiyaç duyduğu enerjiyi karşılayabilmek ve karbon emisyonlarındaki artışa yönelik eleştirileri ele alabilmek için yakın zamanda yüzünü nükleer enerjiye döndü.&nbsp;Microsoft: Eylül ayında Microsoft, 2019 yılında kapatılan Three Mile Island nükleer santralini yeniden faaliyete geçirmek için tesisin sahibi Constellation ile 20 yıllık bir anlaşma imzaladı. Tesisin üreteceği 835 megavatlık temiz enerji, Microsoft’un veri merkezlerine ve yapay zeka operasyonlarına güç sağlamak için kullanılacak. ABD’nin Pennsylvania eyaletinde bulunan santral, düzenleyici kurumlardan gerekli onayların alınması hâlinde 2028 yılında tekrar faaliyete geçecek. Adı “Crane Temiz Enerji Merkezi” olarak değiştirilen santralin yeniden kullanıma açılması için 1,6 milyar dolar yatırım yapılacak.&nbsp;Google: Google da Ekim ayında yapay zeka operasyonlarına nükleer enerji ile güç sağlamak için Kairos Power ile işbirliği yaptı. Anlaşma kapsamında şirket, Google için küçük nükleer reaktör setleri geliştirecek. İlk modülü 2030’a kadar tamamlanacak olan setler, 2035’de 500 megawatt enerji üretim kapasitesine sahip olacak.Amazon: Amazon da geçen ay nükleer enerji şirketleri Energy Northwest, Dominion Energy ve X-energy ile milyonlarca dolarlık anlaşmalar imzaladı. Yapılan anlaşmalar kapsamında Amazon, X-energy’ye yatırım yapacak ve Energy Northwest ve Dominion Energy ile küçük modüler reaktörler inşa edecek. 2030’ların başında enerji üretmeye başlayacak olan reaktörler, Pacific Northwest ve Virginia’daki veri merkezlerine güç sağlayacak. Üretilen enerji, ABD’deki 770 bin hanenin elektrik ihtiyacına eşit olacak.&nbsp;Meta:&nbsp;Meta da kısa bir süre önce nükleer enerjiden güç alan bir yapay zeka veri merkezi kurmayı planladığına yönelik iddialarla gündeme geldi. <a fr-original-style="" href="https://www.ft.com/content/ed602e09-6c40-4979-aff9-7453ee28406a" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Financial Times’ın haberine göre</a> şirket CEO’su Mark Zuckerberg, veri merkezi için hâlihazırda nükleer santral işleten bir şirketle anlaşma yapmayı planlıyordu. Fakat veri merkezinin inşa edileceği santralin yakınlarında keşfedilen nadir bir arı türü, projenin şimdilik rafa kaldırılmasına neden oldu.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Zuckerberg, bir şirket içi toplantıda proje rafa kaldırılmasaydı Meta’nın yapay zeka operasyonlarına nükleer enerji ile güç veren ilk büyük teknoloji şirketi olacağını dile getirdi. CEO, Meta’nın karbonsuz enerjiyle veri merkezlerine güç vermesini mümkün kılacak projeleri değerlendirmeye devam ettiğinin de altını çizdi.</li></ul>Benzer şekilde:&nbsp;OpenAI CEO’su Sam Altman’ın Ağustos ayında nükleer enerji girişimi Oklo’ya yaptığı yatırım da nükleer enerjinin Silikon Vadisi’nden aldığı desteğin son örneklerinden biri oldu. Altman’ın şu anda Oklo’da %2,6’lık bir hissesi bulunuyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">IEA, bu yatırımların 2025’te nükleer enerji üretiminin rekor seviyeye ulaşmasına yol açmasını bekliyor. Bu üretimin yarısından fazlasının ise Hindistan ve Çin’den geleceği tahmin ediliyor.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Analistler ise 94 reaktörle dünyanın en büyük nükleer santral ağına ev sahipliği yapan ABD’nin de bu büyümeden önemli oranda faydalanmasını bekliyor.&nbsp;</li></ul><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Çare nükleer enerjide mi?&nbsp;</h2>Diğer yandan nükleer enerji, uzun yıllardır teknoloji ve enerji sektörlerindeki en büyük tartışma konularından biri… Yüksek maliyetler, yasal düzenlemelerin getirdiği engeller ve Çernobil ile Fukuşima nükleer santrallerinde yaşanan facialar, nükleer enerjinin benimsenme oranlarında önemli bir yavaşlamaya yol açtı.&nbsp;Perspektif: Uzmanlara göre yapay zekanın doğurduğu enerji ihtiyacı ise nükleer enerjinin büyük bir geri dönüş yapmasına neden oluyor. Microsoft kurucusu Bill Gates, yapay zeka nedeniyle teknoloji devlerinin yenilenebilir enerji kaynaklarının en büyük alıcıları hâline geleceğini öngörse de rüzgar ve güneş gibi yenilenebilir enerji kaynakları, kesintili olarak enerji sağlayabiliyor ve veri merkezlerinin ihtiyaç duyduğu enerjiyi 7/24 üretemiyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nükleer santraller ise kesintisiz şekilde temiz enerji üreterek yapay zekaya güç veren veri merkezlerinin devasa enerji ihtiyacını karbon emisyonsuz bir biçimde karşılama potansiyeli taşıyor.&nbsp;</li></ul>Öte yandan: Nükleer enerji üretiminin de bazı dezavantajları bulunuyor. Yeni bir nükleer santral inşa etmenin maliyeti, bu dezavantajların başında geliyor. Birçok iklim aktivisti ise çevresel riskler ve güvenlik riskleri nedeniyle nükleer enerji santrallerine karşı çıkıyor ve bu tesislerin gerçek bir yenilenebilir enerji kaynağı olmadığını savunuyor. Tesislerdeki radyoaktif atıkların da güvenli bir şekilde depolanmadığı takdirde hem çevreye hem de bölgedeki insanlara ciddi zararlar verebileceği ifade ediliyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nükleer enerji santrallerinin oldukça pahalı, tehlikeli ve inşası zor bir enerji çözümü olduğuna işaret eden Greenpeace,&nbsp;elektrik üretirken karbon emisyonuna sebep olmadığı için nükleer enerjinin temiz enerji olarak anıldığını, ancak esasında yenilenebilir enerji kaynakları için makul bir alternatif olmadığını ileri sürüyor.</li></ul>Beklentiler: Sektör analistleri ise yapılan nükleer enerji yatırımlarının büyük teknoloji şirketlerinin çevre raporlarına kısa vadede olumlu katkı sağlayacağına işaret ediyor. Bu yatırımlarla üretilecek nükleer reaktörlerin yapay zekaya güç veren veri merkezleri için uzun vadede makul bir enerji kaynağına dönüşüp dönüşmeyeceği ise henüz belirsizliğini koruyor.&nbsp;Editörün önerisi | <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/yapay-zeka-iklim-hedeflerini-baltaliyor" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Yapay zeka, iklim hedeflerini baltalıyor</a>

Veri merkezi sayısındaki artış ve çevre raporlarındaki endişe verici tablolar, büyük teknoloji şirketlerinin ardı ardına nükleer enerji yatırımlarıyla gündeme gelmesine neden oldu. Yapay zekanın yükselişi, nükleer enerjinin de çalkantılı yılların ardından büyük bir geri dönüş yapmasını sağladı. 

Teknoloji devleri, neden yüzünü nükleer enerjiye döndü? 

Yeni dönemde Donald Trump’ın zaferiyle güçlenen Elon Musk, teknoloji ve siyaset dünyasının sınırlarını yeniden çiziyor.

Donald Trump ile Elon Musk: Aynı ipte iki cambaz 

Tarihin en büyük seçim yılı, yarın yapılacak ABD Başkanlık seçimleriyle büyük finale yaklaşıyor. Seçim güvenliği meselesi ise halen tartışılmaya devam ediyor. Özellikle de konu çevrimiçi oy kullanma uygulamalarına geldiğinde...

Siyasi seçimler neden çevrimiçi yapılmıyor?

Yapay zeka arenası, yakın zamanda ABD’nin Florida eyaletine bağlı Orlando kentinde açılan bir davayla çalkalandı. Florida’da ikamet eden Megan L. Garcia, 14 yaşındaki oğlunun intiharından Character.AI’ın yapay zeka destekli sohbet robotunun sorumlu olduğunu öne sürerek Character.AI’a dava açtı ve ihmal sonucu ölüme sebebiyet verme ve manevi zarara neden olma gibi suçlamalarla şirketten tazminat talep etti. &nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dava, yalnızlığın küresel bir pandemi hâline geldiği dünyada yapay zekayı gerçek sosyal bağların yerine koymanın riskleri üzerine daha geniş bir tartışmanın da kapısını açtı.</li></ul>Ayrıntılar: Garcia, oğlu Sewell’ın Character.AI’ın sohbet robotuyla konuşmaya başlayınca kendini izole ettiğine ve gerçek dünyadan uzaklaştığına işaret etti. Sohbet robotunun kendini gerçek bir kişi, lisanslı bir psikoterapist ve yetişkin bir sevgili gibi yanlış bir biçimde lanse ettiğini belirten Garcia, nihayetinde Sewell’ın, sohbet robotunun yarattığı dünyanın dışında yaşama isteği kalmadığını dile getirdi. Garcia ayrıca, Sewell’ın intiharı düşündüğünü sohbet robotuyla paylaştığını ve sohbet robotunun bu konuyu tekrar tekrar gündeme getirdiğini ifade etti.Dava dosyasına göre Sewell,&nbsp;geçen yılın Nisan ayında Character.AI’ı kullanmaya başladı ve kısa sürede belirgin bir şekilde içine kapanık hâle geldi; odasında daha fazla yalnız vakit geçirmeye başladı; özsaygısında düşüş görüldü ve okuldaki basketbol takımından ayrıldı.&nbsp;Sewell, Game of Thrones serisindeki Daenerys karakterinden&nbsp;esinlenilerek oluşturulan bir sohbet robotuyla konuşuyordu. Sohbet robotu, birkaç kez ona âşık olduğunu söyledi ve Sewell ile cinsel içerikler sohbetler yaptı. Bu yılın Şubat ayında Garcia, okulda sorun yaşamasının ardından oğlunun telefonunu aldı. Sewell, telefonu bulduğunda ilk olarak Daenerys’e mesaj gönderdi. Mesajda “Ya sana hemen eve gelebileceğimi söyleseydim?” ifadeleri yer alıyordu. Sohbet robotu, bu mesajı “Lütfen yap tatlı kralım” diye yanıtladı. Sewell, bu yanıttan saniyeler sonra üvey babasının tabancasıyla kendini vurdu.&nbsp;Bilgi notu: Character.AI, Replika, Chai ve HereAfter gibi platformlar, belirli bir karaktere bürünerek sohbetlere yanıt veren ve gerçek bir insanmış gibi davranan sohbet robotları sunuyor. Büyük dil modellerinden (LLM) güç alan bu sohbet robotları, psikolog, eski sevgili, yaşam koçu veya insan kaynakları uzmanı gibi pek çok personaya bürünebiliyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ücretsiz kullanılabilen Character.AI, 20 milyona yakın kullanıcısı olduğunu ve günde 3,5 milyon kullanıcıyla etkileşime geçtiğini söylüyor. Bu kullanıcıların platformda günde ortalama 2 saat geçirdiği ifade ediliyor.&nbsp;</li></ul><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yalnızlık salgını, yapay zekayla sosyalleşme oranını artırıyor</h2>Yalnızlık salgını, giderek çağın en büyük problemlerinden biri hâline gelirken bu sohbet botlarının tartışma konusu olması şaşırtıcı sayılmaz.Rakamlar: Avrupa Komisyonu’nun geçen yıl yaptığı bir araştırmaya göre Avrupa Birliği ülkelerinde yaşayan kişilerin %13’ü, çoğu zaman ya da her zaman kendini yalnız hissediyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ipsos Polling’in 2019’da yaptığı bir anket çalışması ise ABD’deki yetişkinlerin %61’inin kendisini yalnız hissettiğini <a fr-original-style="" href="https://www.digitalnative.tech/p/ai-chatbots-and-our-loneliness-epidemic" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ortaya koyuyor</a>. Ankete göre Z kuşağının %79’u, Y kuşağının ise %71’i kendisini yalnız hissediyor. Bu oran, 1946-1964 yılları arasında doğduğu kabul edilen baby boomer jenerasyonunda %46’ya kadar düşüyor.&nbsp;</li></ul>StreaksAI’ın geçen yıl İngiltere’de 300 kişiyle yaptığı bir anket çalışması da gençlerin %60’ının konuşacak kimsesi olmadığını hissettiğini <a fr-original-style="" href="https://ifamagazine.com/survey-reveals-73-of-the-respondents-think-ai-chatbots-could-help-reduce-loneliness/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ortaya koyuyor</a>. Ankete katılan kişilerin %7’si "her zaman" yalnız hissettiğini söylüyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Katılımcıların&nbsp;%73’ü,&nbsp;sohbet robotlarının yalnızlık hissiyatı ve sosyal izolasyonla mücadelede etkili araçlar olabileceğine inanıyor. %26’lık bir kesim, sohbet robotlarıyla samimi ve duygu temelli rol yapma oyunları oynamaya istekli olduğunu söylüyor. Ankete katılanların %70’i, kurgusal karakterleri canlandıran sohbet robotlarına yoğun ilgi duyduğunu belirtiyor.</li></ul>Ek olarak: ChatGPT’nin de kullandığı dil modelleri GPT-3.5 ve GPT 4.0 üzerine inşa edilen iki sohbet robotuyla yapılan yaklaşık 200 bin İngilizce sohbeti inceleyen The Washington Post’un analizi de yalnızlık salgınının, rol yapan sohbet robotlarının kullanımını artırdığına yönelik tezi doğruluyor. Analize göre yapay zeka destekli sohbet robotlarının en yaygın kullanım alanı, rol yaptırma taleplerini de içeriyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Editörün önerisi: <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/insanlar-yapay-zekaya-ne-soruyor-cevaplar-sasirtici-degil" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">İnsanlar yapay zekaya ne soruyor? Cevaplar şaşırtıcı değil</a> | Doğa Yurduneri, Quando AI</li></ul><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yapay zekayla doğal bir bağ kurulabilir mi?</h2>Diğer yandan uzmanlar, dijital ortamın sağladığı zorlama koşullarda sanal bir varlıkla gerçek bir bağ kurulamayacağına işaret ediyor. Ayrıca bu tip çözümlerin, uzun vadede yalnızlık duygusuna çare olamayacağı ve hatta yalnızlık hissini daha da körükleyeceği düşünülüyor. Üstelik rol yapan yapay zekalar, mental sağlığa ilişkin birçok riski de beraberinde getiriyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bu riskler, stereotiplerin pekiştirilmesi, mahremiyetin riske atılması ve var olan ruh sağlığı problemlerinin kötüleşmesi olmak üzere üç ana başlık altında toplanıyor.&nbsp;</li></ul>Stereotiplerin pekiştirilmesi: Rol yapan yapay zekalarda, canlandırılan persona vurgulanmak için o role ilişkin karakteristik özellikler daha fazla öne çıkarılıyor. Bu da mevcut toplumsal önyargıların ve stereotiplerin pekiştirilmesinin önünü açıyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Character.AI’da erkek arkadaş rolü yapan sohbet robotlarının büyük bir çoğunluğunda kıskanç, manipülatif, dominant, bencil ve agresif bir karakter yaratıldığı görülüyor. Kız arkadaş rolü yapan sohbet robotlarında ise duygusal olarak hassas ve flörtöz bir karakter tercih ediliyor.</li></ul>Mahremiyet: Mahremiyete ilişkin problemler de rol yapan yapay zekaların beraberinde getirdiği riskler arasında yer alıyor. Zira kullanıcılar, bu tip sohbet robotlarıyla daha kişisel ve özel konuşmalar yapma eğilimi gösteriyor. Ancak yapay zeka platformları, bu konuşmaların güvenliğini ve gizliliğini çoğu zaman garanti edemiyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Sohbet robotunun topladığı ve arşivlediği verilerin kötüye kullanımı veya kötü niyetli kişiler tarafından ele geçirilmesi olasılığı, mahremiyet açısından oldukça ciddi bir tehdit oluşturuyor.&nbsp;</li></ul>Ruh sağlığı problemleri: Rol yapan sohbet robotları, özellikle duygusal olarak hassas bir döneminde olan kullanıcılar için eğlenceli ve rahatlatıcı bir kaçış alanı yaratabiliyor. Fakat bu kişiler, çoğu zaman gerçeklikten kaçmalarına olanak tanıyan araçlara bağımlılık geliştirme eğilimi gösteriyor. Özellikle sosyal etkileşimden kaçan ve yalnız hisseden kişiler, gerçek sosyal bağlar kurmak yerine sanal bir ilişkiye aşırı bağımlı hâle gelebiliyorlar.Belirli bir karakteri canlandıran sohbet robotları, kullanıcıları içine çeken güçlü hikaye ve karakterlerle gerçeklik algısının bozulmasına da yol açabiliyor. Bu durum, kullanıcıların gerçek dünyadaki ilişkilerinde problemlere yol açabiliyor.&nbsp;Ayrıca rol yapan sohbet robotları, belirli bir personaya bağlı kaldıkları için tehlikeli davranışları teşvik edebiliyor. Özellikle sohbet robotuna güç veren yapay zeka, kullanıcının zihinsel sağlığına zarar verebilecek veya kullanıcıyı yanlış yönlendirebilecek şekilde programlanmışsa ve yeterince denetlenmemişse bu etkileşimler oldukça riskli bir hâle gelebiliyor.&nbsp;Bu tip sohbet robotları, depresyon ve kaygı gibi problemleri olan kişiler için de önemli bir risk oluşturabiliyor. Duygusal durumlarını yapay zekayla paylaşarak sohbet robotlarından destek almaya çalışan kişiler, yanıltıcı bilgilerle karşılaşabiliyor ve gerçek bir profesyonel yardımdan uzak kalabiliyor. Bu da uzun vadede psikolojik sorunların kötüleşmesine yol açıyor.Character.AI'a açılan davada da bu tip bir ihlal gündemdeydi. Yaşanan olayın ardından&nbsp;şirket,&nbsp;yeni güvenlik özelliklerini devreye aldığını dile getirdi.&nbsp;Kullanıcılar kendilerine zarar vermeyi düşündüklerini ifade ettğinde Ulusal İntihar Önleme Yardım Hattı’na yönlendiren pencerelerle karşılaşacaklarına işaret eden platform, 18 yaş altındaki kullanıcıların hassas ve müstehcen içeriklerle karşılaşma olasılığını azaltmaya yönelik güncellemeler yapacağını da ekledi.

ABD’de bir anne, 14 yaşındaki oğlunun hayatına son vermesinin ardından Character.AI adlı yapay zeka şirketine dava açtı. Dava, yalnızlığın küresel bir pandemi hâline geldiği dünyada yapay zekayı gerçek sosyal bağların yerine koymanın riskleri üzerine daha geniş bir tartışmanın da kapısını açıyor.

Yalnızlık salgını yayılırken yapay zeka dert mi, deva mı?

Teknoloji ve girişimcilik dünyasının en prestijli etkinliklerinden TechCrunch Disrupt San Francisco, üç gün süren etkinlikler dizisi ve "Startup Battlefield 200" girişim sunum yarışmasıyla 30 Ekim'de noktalandı.2011 yılından beri düzenlenen TechCrunch Disrupt, teknoloji girişimcileri ve yatırımcıları için ilgi odağı olmaya devam ediyor. Yüksek bilet fiyatlarına rağmen, etkinlik boyunca kurulan bağlantılar ve edinilen deneyimler, etkinliğe ilgiyi her geçen yıl artırıyor. Birçok teknoloji girişimi de hem müşteri bulmak hem de yatırımcıların dikkatini çekmek için etkinlikte boy gösteriyor.&nbsp;Şimdiye dek birçok ünlü girişim, ilk tanıtımlarını TechCrunch Disrupt’ta yaptı. Örneğin, bulut depolama hizmeti sunan Dropbox, 2008'de TechCrunch50'de sahneye çıktı; popüler iletişim platformu Discord ise 2015 TechCrunch Disrupt’ta tanıtıldı.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bu yıl öne çıkanlar neler?</h2>Startup Battlefield 200 Yarışması'nın kazananı, meme kanserinin erken teşhisine yönelik taşınabilir bir cihaz geliştiren Salva Health oldu ve 100.000 dolarlık ödülün sahibi oldu. İkinci sırada, geliştirdiği süper güçlü yapıştırıcı teknolojisi ile dikkat çeken Gecko Materials yer aldı.Yapay zeka ve medya: Perplexity AI’ın CEO’su Aravind Srinivas, yapay zeka tabanlı bilgi sağlama yöntemleri üzerine süregelen tartışmaların merkezindeydi. News Corp gibi medya devleri, şirketin içerikleri özetleme ve kullanma biçimine itirazlarını dile getirirken Srinivas, içerik kaynaklarını her zaman belirtmeye özen gösterdiklerini savundu.Otonom araçlar ve uzay: Zoox’un CTO’su Jesse Levinson, Tesla’nın gelecek yıl otonom robotaksi hizmetini başlatma hedefinin oldukça iddialı olduğunu belirtti. Levinson, bu teknolojinin tamamen “sürücüsüz ve güvenilir” bir hâle gelmesi için daha çok zaman gerektiğine dikkat çekti.Öne çıkan diğer isimler: Nothing CEO’su Carl Pei, şirketin Hindistan’daki başarısını ve ABD pazarına giriş planlarını paylaştı. Ayrıca, Roma İmparatorluğu üzerine düşünmenin kendisine ilham verdiğini esprili bir dille anlattı.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Aravind Srinivas’i terleten sohbet</h2>TechCrunch Kıdemli Editörü Devin Coldewey’in Google’ın arama motoru alanında en ciddi rakiplerinden biri olan Perplexity'nin kurucusu Aravind Srinivas'ı zor sorularıyla terlettiği sohbet, dinlemeye değer bir karşılaşma oldu.Bir adım geriden: ABD merkezli yapay zeka girişimi Perplexity AI, kısa süre önce telif ihlali iddialarıyla gündeme gelmişti. The Wall Street Journal’ın çatı şirketi Dow Jones ve New York Post, Perplexity AI’a telif hakkı ihlali nedeniyle dava açmıştı. Şikayet, platformun arama sonuçlarında gerçekte var olmayan haber bölümleri oluşturduğunu ve bu sonuçlarda yayıncılara atıfta bulunarak ticari marka kanununu ihlal ettiğini öne sürdü. Ayrıca, iki şirket, Perplexity AI’ın içeriklerini izinsiz kullanarak telif hakkı yasalarına aykırı davrandığını iddia etti.İçerik kleptokrasisi: Srinivas ayrıca platformun “intihal” kavramına yeterince netlik kazandırmadığı gerekçesiyle de eleştirilerin hedefi oldu. News Corp gibi büyük medya kuruluşları, Perplexity'nin içerik kullanımını “içerik kleptokrasisi” olarak nitelendirerek, bu konudaki itirazlarını hukuki bir boyuta taşımıştı. Özellikle Dow Jones ve The New York Times, Perplexity’nin içeriklerini izinsiz kullanarak ticari kâr elde ettiğini iddia ediyor. Srinivas ise, Perplexity’nin her zaman kaynak gösterdiğini ve hiçbir içeriğin mülkiyetine talip olmadığını vurguladı.Srinivas ayrıca, Perplexity’nin temel amacının internet üzerindeki bilgileri derleyip kullanıcı dostu bir formatta sunmak olduğunu belirtti. Platformun Time, Fortune ve Der Spiegel gibi medya kuruluşlarıyla gelir paylaşımı anlaşmaları yaptığını ve işbirliği olanaklarını değerlendirdiklerini ifade etti.Copyleaks raporu: Geçen hafta yayımlanan bir Copyleaks raporu da Perplexity'nin bazı içeriklerinin orijinal kaynakları değiştirerek yeniden yazdığını ve kimi zaman intihal unsurları barındırdığını ortaya koyuyordu. Şirketin kurucusu Aravind Srinivas ise her bilginin kaynağını belirtmek için çaba sarf ettiklerini, ancak bazı hataların yaşanabileceğini kabul etti. Srinivas, Perplexity’nin vizyonunu şu sözlerle açıkladı: “Bizim vizyonumuza göre, gerçekler evrensel olarak paylaşılmalı.”Srinivas, Perplexity’nin haftalık 100 milyon arama sorgusuna&nbsp;ulaştığını ve gelecekte çevrimiçi alışveriş araçlarından spor müsabakalarının sonuçlarına, geniş bir ürün yelpazesi sunmayı hedeflediklerini belirtti. Ayrıca hızlı büyüme hedeflerine de dikkat çekti.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Tesla’nın otonom sürüş teknolojisi çalışıyor mu? </h2>Zoox’un kurucu ortağı ve CTO’su Jesse Levinson, Tesla’nın otonom sürüş teknolojisi hakkında oldukça sert bir açıklamada bulundu:&nbsp;“Çalışan bir teknolojileri yok.”&nbsp;Levinson, TechCrunch Disrupt 2024 sahnesinden Tesla’nın duyurduğu robotaksi hizmetinin 2025’te başlamasının mümkün olmadığını&nbsp;ifade etti. Öte yandan, Zoox’un San Francisco ve Las Vegas’ta özel üretim robotaksilerini önümüzdeki haftalarda piyasaya süreceğini belirten Levinson, bu araçların 2025 yılında erken kullanıcı programında hizmet vermeye başlayacağını duyurdu.&nbsp;Levinson, “Tesla’nın kullandığı sürücü destek sistemi, insan müdahalesi gerektiriyor ve tam anlamıyla güvenilir bir otonom sistem değil” diyerek Tesla’nın yalnızca kameralarla çalıştığına dikkat çekti ve tam otonom sürüş için çok daha fazla donanım gerektiğini vurguladı. Levinson, Tesla'nın Tam Otonom Sürüş (FSD) yazılımını birkaç haftada bir denediğini ve bunu hem "etkileyici" hem de "stresli" bulduğunu ifade etti. FSD'nin bazen yanıltıcı bir güven hissi yarattığını ve beklenmedik hatalar yaptığını söyledi.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ayrıca kamuya açık verilere dayanarak Tesla’nın yazılımının insan sürücülerden yaklaşık 100 kat daha az güvenli olduğunu belirtti.</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Uzay yatırımlarında neler oluyor?</h2>Techcrunch Disrupt’ın bir diğer öne çıkan oturumu Uzay Endüstrisinde Yatırımcı Görüşleri: Büyük Dalgalar, Büyük Riskler idi.Uzay endüstrisi, büyük yükselişler ve düşüşlerle dolu bir alan olarak yatırımcıların dikkatini çekmeye devam ediyor. Bu dinamik sektördeki yatırımcılar da TechCrunch Disrupt’ta uzayın geleceğini ve karşılaşılan zorlukları değerlendirdi.Embedded Ventures kurucu ortağı Jordan Noone, 2021'de yaşanan <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/spac-dalgasi-mi-balonu-mu" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">SPAC patlamasının</a> ardından birçok uzay şirketinin değerinin düştüğünü belirtti. Bu dalga sırasında bazı yatırımcılar kâr elde ederken, diğerleri büyük kayıplar yaşamıştı.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nedir? SPAC patlaması, 2020-2021 yıllarında özel amaçlı satın alma şirketleri (SPAC) aracılığıyla hızlı halka arzların büyük ilgi görmesi ve birçok şirketin bu yolla halka açılarak yüksek değerlemeler elde etmesi süreciydi.</li></ul>Seraphim Space yatırımcısı Lewis Jones ise SPAC patlamasının acı verici olsa da sektörü daha sağlam bir temele oturttuğunu belirtti. “Uzay şirketlerini vaktinden önce halka açmanın işe yaramadığını artık herkes anladı” diyen Jones, gelecekte daha iyi fırsatlar görmeyi umduğunu ifade etti.Uzaya yatırım yapmanın uzun vadeli bir fırsat sunduğuna inanan Seven Seven Six'in kurucu ortağı Katelin Holloway ise “Uzaya yatırım yapanlar büyük riskler alıyor ancak ilerlemeyi sağlayanlar da onlar” dedi.Jones, sektör olgunlaştıkça teknik risklerin yerini piyasa risklerinin aldığını belirtti ve özellikle coğrafi veri sağlayan uzay girişimlerinin daha fazla ilgi çektiğini vurguladı. Bu şirketlerin veri kullanımı konusunda yenilikçi çözümler sunmaları bekleniyor. Holloway’e göre, büyük fikirler geliştiren ancak bunları hayata geçiremeyen şirketler kaybetmeye mahkum. Jones, konuşmasını da şu sözlerle noktalıyor:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(39, 46, 113); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(39, 46, 113); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Kazanan şirketler, hızlı bir şekilde sonuç üretebilenler olacak.”</blockquote>Uzay yatırımlarıyla ilgili son olarak Jordan Noone ise fırlatma maliyetlerinin düşmesiyle birlikte yörüngede teslimat, uzayda üretim ve Ay pazarının ekonomik ve teknik olarak mümkün hâle geldiğini anlattı. Noone, bu alanların yatırımcılar için heyecan verici fırsatlar sunduğunu ifade etti.TechCrunch Disrupt 2024 panelleri, teknoloji dünyasının nabzını tutarken geleceğimize dair büyük soruları da eleştirel bir bakış açısıyla masaya yatırdı. Birçok girişim, yatırımcılarını, yeni müşterilerini ve fikirlerini valide etmenin yollarını ararken, büyük resimde 2025 yılına yaklaşırken yapay zekanın toplumsal işleyişi nasıl yeniden şekillendireceği, sürdürülebilir dijital çözümlerin ve yeni nesil otonom robot teknolojilerinin ne gibi meydan okumalar getireceğine dair sorular vardı.

Teknoloji ve girişimcilik dünyasının en prestijli etkinliklerinden TechCrunch Disrupt San Francisco, üç gün süren etkinlikler dizisini 30 Ekim'de noktalandı. Bu yıl öne çıkanlar arasında yapay zekanın toplumsal işleyişi nasıl yeniden şekillendireceği, sürdürülebilir dijital çözümlerin ve yeni nesil otonom robot teknolojilerinin ne gibi meydan okumalar getireceğine dair sorular vardı.

TechCrunch Disrupt 2024'ten notlar: Yapay zeka, uzay ve otonom araçlar

Google, son dönemlerde kullanıcı kitlesinde önemli bir dönüşüme şahitlik ediyor. Özellikle Z kuşağı, Google’ın arama sonuçlarından duyduğu memnuniyetsizlik nedeniyle TikTok ve Reddit gibi alternatif platformlara yöneliyor. 