Hollanda’da yazın ikinci ve son gününden herkese merhaba. Gecikmeli de olsa onur ayımız kutlu olsun!Bugünün bültenini ne yaparsam yapayım derli toplu kalamayan evimizin göbeğinden yazıyorum. Balkonda bir ip ayarlayıp astığım çamaşırlar (hamağın daha iyi günler görmüş ipi), mutfakta gecenin birinde son şeklini bulmuş ve fırına girmek üzere olan poğaçalar, oturduğum yerden göremediğim odalardaysa katlanmayı bekleyen temiz çamaşırlar ve bir tür düzene sokulması gereken bir kaos var. Ve bu durum her gün bu kadar korkunç olmasa da her gün var.&nbsp;“Ev işi” doğası gereği anlamsız ve sonsuz bir şey. Erkeklerin büyük ölçüde kadınlara, sosyo-ekonomik gücü buna izin veren kadınların diğer kadınlara “atadığı,” karşılığı kimi zaman bedelinin altında ödenen, çoğu zaman hiç ödenmeyen tatsız bir etkinlik.Aslında karşı binadaki hemşerilerimiz Aram’ın üstüne başına bakıp “Oğlun da aynı Hollandalı çocuklar gibi, ayağında bot, burnunda sümük, üstü başı leke içinde” diyene kadar “ev kadını” şapkamla iyi idare ettiğimi düşünüyordum.Aslında benim gibi hem yaratıcı işler yapan hem de anne olan arkadaşım Ailisha’nın bir gün haber vermeden evimize gelmesi gerekene kadar da iyi idare ettiğimi düşünüyordum. Son olarak, aslında “milleniallar olarak tek başarımız <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/p/C8aoQ1nPrMV/?igsh=MWt0dzEwZmdkZ3l0ZQ==" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; background-color: transparent; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ütüyü tedavülden kaldırmak</a>” postunu görene kadar iyi idare ettiğimi düşünüyordum. Sonra tüm bu konuların umurumda bile olmadığını hatırladım. Zira anne olduktan sonra dahi ev toplamak değil yaşamak istiyorum ve herhalde kendi ailemde kaç kuşaktır bunu hem söyleyip hem de uygulamaya koyabilecek tek kadın benim.Bu ayın bülteni ev işi adaletsizliği (“housework gap”) gibi tatsız bir konuya, ilham veren bir yerden bakıyor.Yemek yapmak istemediği için mutfaksız bir evde, bir yumurta pişiriciyle mutlu mesut yaşayan Iva Dixit’e ve herkese sevgiyle,Büşra

Şimdiki zamanla ağır çekimde yeniden buluşmalar.

Birlikte şimdiki zamanın üzerimize attıklarını düşünüyoruz. 

Tutto

"Patriyarkayı yıkarım, bulaşıklara karışmam."

🧹 Ev işlerini ayarlamama enstitüsü

Güneşli ve hafif telaşlı bir günden merhaba.Nasılsınız? Ben iyiyim. Bugünlerde masaüstüm de kafam da biraz dağınık, ama yine de yapılması gereken tüm “görevler” bir şekilde tamamlanıyor.Geçen ayın bülteninde bu konuda yazma fırsatım olmamıştı: Yeni yıl “kararları” almayı birkaç sene önce, aralık ayını ne kadar sıkışmış hissederek geçirdiğimi fark ettiğimde bıraktım. Çalışma hayatında ciddi bir yıl sonu yoğunluğunun yaşandığı, dışarıda sosyallik beklentisinin tavan yaptığı, seyahatlerin insanı daha da sıkıştırdığı bu ayda, yıl sonu değerlendirmesi yapacak ya da ertesi yılı planlayacak halim asla olmuyor. Bilakis, Aralık biterken daha da yorgun ve yeni bir yıla başlamaya hazır hissetmekten çok uzak oluyorum. Son birkaç yıldır kendime biraz alan açmak adına, Ocak’ın ilk birkaç haftasını atlattıktan sonra, işin değerlendirme ve hayal kurma kısmını Ay Yeni Yılı’na yetiştiriyorum. Bu sene 10 Şubat’a denk gelen Ay Yeni Yılı yaklaşırken kırmızı defterimde hedefe benzer bir şeyler belirmeye başladı, arada sadece rutin işlerimi tamamlayarak geçirebildiğim birkaç hafta içinse minnettarım.Benim yılın ilk ayı olarak ciddiye almayı bıraktığım Ocak, bu sene onuncu yıldönümünü kutlayan Veganuary&nbsp;hareketiyle, aynı zamanda veganlığın kitlelere erişebildiği nadir aylardan biri. Vegan olma ihtimalini olasılıklar dünyasına almış kişilerin bu fikri denemesi için cesaret veren kampanya, her geçen yıl daha fazla kişiye ulaşıyor.Ben de Veganuary’nin bana verdiği yetkiye dayanarak, bu ayın bülteninde uzun süredir üzerine yazmak istediğim kendi veganlık yolculuğum ve etrafındaki düşünceleri paylaşıyorum.Eğer veganlığı bir aylığına deneme fikri hoşunuza giderse bence önümüzdeki yılı beklemeye gerek yok; Tutto güneş yılı yerine ay yılını desteklediği gibi, Veganuary yerine&nbsp;Vegbruary’yi de onaylıyor.Sevgiyle,Büşra

Mutlu inek yoktur (ve diğer önemli şeyler)...

Neden Vegan Oldum? 🦕

Merhaba,&nbsp;Bu bülten telefonlarımıza düştüğünde İsrail’in Filistin’i işgali 64 gündür devam ediyor olacak. Bu iki ayı gittikçe derinleşen bir üzüntü ve umutsuzlukla geçirdim. Haberlere yeterince dikkat eden, soykırıma tanıklık eden her birimizin insanlığından bir parça eksildi, geri geleceğini düşünmüyorum.&nbsp;Bu hafta görmekten en çok etkilendiğim storylerden birine Columbia Üniversitesi’nde yüksek lisans yapan gazeteci <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/sezlonk/?hl=en" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Dilay Yalçın’ın Instagram hesabında</a> rastladım: Birkaç kadın öğrenci, arkalarında okulun yılbaşı ışıkları parıldadığı hâlde ellerinde mumlar ve “Neşe İptal Edildi” (“Joy is Cancelled” ) yazan pankartlarla yavaşça yürüyordu. Slogan bana şöyle bir yerden dokundu:&nbsp;Soykırım devam ederken ve duracağına dair hiçbir belirti yokken yeni bir yılın güzelliklerle geleceğine inanmak çok zor.&nbsp;Sonra arkadaşım <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/lara__atallah/?hl=en" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Lara Atallah</a>’ın bülteni <a fr-original-style="" href="https://bluemetropolis.substack.com/p/030-radical-joy-b5e?utm_source=profile&utm_medium=reader2" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Blue Metropolis</a>’ten öğrendim ki bu slogan sadece tek başına güçlü değil. Kasım sonundaki birkaç günlük ateşkes sırasında İsrail ordusunun Gazze halkına dağıttığı el ilanlarında da “Kutlama yapmak ve neşe yasaktır” (“ لفرح ممنوع ا” ) yazıyormuş. Lara yazısının geri kalanında böylesine bir ölüm makinesinin karşısında durmanın tek yolunun, yasını inatçı bir mutluluk ve neşeyle sulamaya çalışmaktan geçtiğini anlatıyor.&nbsp;Ve biraz da böylece dışarının karanlığından kaçmaya çalışan 24. Sayı şansa güvenen bir kadın parfümörü anlatıyor.&nbsp;Bu sayının çıkmasına çok az kala bir güzel haber de 2023 GMK Ödülleri'nden geldi: Tutto'nun "O Şimdi Anne" sayısına özel çalıştığımız logo, "Logo Başarı Ödülü"ne layık görüldü. Orijinal logonun tasarımcısı Rona Binay ve yorulmak bilmeden çalışarak logonun ortasındaki iki "t"nin kucağına benimki gibi kirpikli ve saçlı bir bebek konduran Buse Kaçar'a gönülden teşekkür ediyorum. Ödül kazanan logomuz ve 17. Sayıya eşlik eden (yine Rona'nın art direction'ıyla Buse'nin elinden çıkan) illüstrasyonları 5 Ocak 2024’e kadar Marmara Üniversitesi GSF Ana Galeri’de görebilirsiniz.Sevgiyle,&nbsp;Büşra

“Duygulardan damıtılmış kokular”

Fokus: 🔍 Kismet Olfactive / 🌹 Hatıra Adında Bir Parfüm 🪄

Merhaba,Nasılsınız? Ben kelimenin her anlamıyla idare ediyorum. 7 Ekim 2023’ten bu yana telefon ekranımın diğer tarafında Filistin halkının hapsolduğu Gazze bombalanıyor. Ekranda yaralılar, ölüler, çocuklarının ölü bedenine son kez sarılan anne-babalar, annesinin cesedini saçından tanıyan çocuklar var. Bakmak istemiyorum. Ben bakmadığımda İsrail Savunma Kuvvetleri Gazze halkını öldürmeye ara vermiyor. İnsan olmaktan utanıyorum. Bazen, örneğin bir gazetecinin kucağında Mickey Mouse pijamalı, iki aylık bir bebeğin cesediyle açıklama yaptığını gördüğümde ekranı elimle kapatıyorum.Gazze Şeridi’ne 25,000 ton patlayıcı atılmış, en az 4100’ü çocuk, 10,000’den fazla Filistinli sivil katledilmişken Belçika ve İspanya’daki lojistik işçileri, İsrail’e silah gönderiminde çalışmayacaklarını açıklıyor. Bir grup aktivist MV Orlando gemisinin demirlediği limanlardan ayrılmasını engelliyor. ABD’deki en geniş kapsamlı protestolar Jewish Voice for Peace tarafından organize ediliyor. İnsanlar dünyanın en büyük kolonyal ülkelerine, çalıştıkları şirkete, algoritmaya karşı çıkıyor. Küresel kuzey, mültecilerin uzaydan değil, kendilerinin bakmaya bile tahammül edemediği başka bir dünyadan geldiğini gerçek zamanda görüyor.Ama Filistin’de devam eden soykırım Türkiye’de çok az kişinin günlük hayatında herhangi bir yer kaplıyor. Bu belki mevcut koşullarda çoğunluk kendisini bir “sağkalım” anında asılı kalmış hissettiği için. Belki ABD’nin Orta Doğu politikalarının sonucunda<a fr-original-style="" href="https://x.com/fotibenlisoy/status/1711085902137536546?s=20" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"> kimse</a> Filistin’i kendi ideolojisine yakın göremediği için. Ve belki de derinde bir yerde insanlar Türkiye’nin kendi geçmişindeki soykırım ve katliamlarla yüzleşmemiş olmanın, yanı başında olup biteni kınamamanın karanlığını taşıdığı için Filistin’e dair bir şey söylemeye çekiniyor.Gazze halkı İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana dünyanın gördüğü en kapsamlı soykırımı yaşarken, yapabileceğimiz en basit şey seslerini duymak ve yanlarında olduğumuzu tekrar tekrar söylemek.Ateşkes, hemen şimdi.Büşra &nbsp;&nbsp;

Telefonun ucundaki soykırım üzerine

Henüz Ölmemiş Çocuklar İçin

Merhaba,&nbsp;Nasılsınız? Ben güneşli bir Ekim gününden bildiriyorum ve geçtiğimiz iki haftadır kendimi yakıtı bitmiş bir otobüs gibi hissediyorum. Yine de iyi şeyler de oldu: Ne olduğunu hâlâ anlayamadığım ve beni paçavraya çeviren bir hastalık sırasında yastıktan başımı her kaldırabildiğimde kendimi bir çeşit kültürel etkinlikte buldum. Mesela Eye Museum'daki <a fr-original-style="" href="https://www.eyefilm.nl/en/programme/werner-herzog/950711?gclid=CjwKCAjw4P6oBhBsEiwAKYVkq4OuPOY8KOIo3vMnnawTe-gPH-iKlaGwuEvKvttoUnb9-KyA2gANIhoCWUEQAvD_BwE" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Werner Herzog sergisi</a>. Mesela şehrimizin en ilham verici figürlerinden Rem Koolhaas'ın seneler sonra tasarladığı ilk konut projesini anlatan <a fr-original-style="" href="https://www.affr.nl/en/films/point-of-origin-building-a-house-in-austria/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">"Point of Origin" belgeselinin</a> ilk gösterimi. Bağımsız çalışma hayatı, bebek ve ev işlerinin arasında ısrarla filizlenmeye çalışan kültür-sanat ajandam umarım haftaya Nan Goldin sergisi ziyaretiyle devam edecek.&nbsp;Bu ayki sayının konuğu fotoğraf editörü ve fotoğrafçı <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/cloe_kerhoas_ozmen/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Cloé Kerhoas Özmen</a>. İşlerini uzun süredir takip ettiğim Cloé, Le Monde Magazine,&nbsp;Time ve Der Spiegel gibi prestijli yayınlarla çalışıyor. Editörlüğünü üstlendiği, Türkiye’nin çalkantılı ve zaman zaman boğucu geçen son on yılını foto-muhabir Emin Özmen’in fotoğraflarıyla belgeleyen "Olay" kitabı ise bu ayın ilerleyen günlerinde MACK Books'tan çıkıyor.&nbsp;Cloé'nin yaratıcı süreci ve "Olay"la ilgili söyleşimiz için okumaya devam edin.&nbsp;Sevgiyle,Büşra

Radyodan dinlenen haberlerden Türkiye'nin vertigo etkili son on yılına.

Fokus: 🔍 Cloé Kerhoas Özmen / "Olay" 🚨

Sıcak bir yazın sonundan merhaba,Nasılsınız? Ben iyi sayılırım, yetişkin hayatımın en uzun tatilinin sonunda (üç hafta) gerçek hayata geri alışmaya çalışıyorum. Hâlâ aklımda: Sekiz-dokuz yıl önce New York’ta yaşarken bir yaz boyu hiç tatil yapamadıktan sonra bir pazar günü üç saatliğine Greenpoint’teki Transmitter Park’a gidip üç saat güneşlenmiş, <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/p/sa4GChRdHc/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">sevdiğim bir derginin yaz sayısını okumuş</a>, sonra kös kös eve dönmüştüm. (Önemli not: Yıllarca endüstriyel atıklarla kirlenmiş, gri bir nehrin kenarındaki bu parktan suya bile girilmiyor.)Bebekten önceki yıllarda “ortalama” bir yazda daha çok bir hafta izin alıp Ege’de, Akdeniz’de bir yere giderdim. Yazın geri kalanındaysa her fırsatta—aynı tam zamanlı beyaz yakalılık yüzünden sıklıkla pazar günleri o sırada yaşadığım yerin en yakınındaki halk plajına koşardım. Şehirde bir yere giderken evden çıkmak için ortalama yirmi dakikaya ihtiyaç duyarken plaja gidiyorsam beş dakikada kapıda olabiliyorum. Bu yaz ise, bebekle ilgili düşünülmesi gereken yüzlerce konu gündeme girdikten sonra bile bu hızın olduğu yerde durduğunu keşfettim.Bu ayın (salonda baş başa kaldığım sinekle mücadele ederek yazdığım) sayısı biraz kişisel tarih, biraz kıyısında durduğum plajlara teşekkür. Siz bu satırları okurken ben Burgazada’da, Kalpazankaya Plajı’nda olacağım. Dilerim ulaştığı ekranların hatırı sayılır bir kısmı da plajlarda, çantanın dibinde bırakılmaya çalışanlardır.Bir de, plajlarda midye tava gibi patates kroket de satıldığını hatırlayan var mı?Sevgiyle, Büşra

Hayat neye benzerse benzesin plaj mutluluktur.

Plajlara Övgü ⛱️ 

Yazın ortasından merhaba,&nbsp;Nasılsınız? Ben iyiyim, yaz sebzelerinin ve domatesin en lezzetli olduğu şu zamanlarda, tatilde yiyeceğim mezelerin hayalini kurup ellerimi ovuşturuyorum.&nbsp;Tutto’nun kendi yeni anneliğimden yola çıkarak yazdığım bir önceki sayısı, bugüne kadarki en çok okunan ve paylaşılan sayı oldu. Doğurmaktan sonrasına, annelik dünyanın yarısının paylaştığı bir sır ve sanki kadınlara bu sırla gurur duymaları gerektiği öğretilmiş. Başka anneler bana yazdıkça bazen bir şeyin sadece adını koymanın, olduğu gibi söylemenin, rahatsızca gülümseyerek geçiştirmemenin gücünü hatırladım.&nbsp;Bu ayın (bebekle babaannesi ilgilenirken yazılan) sayısı, işleriyle kendi bebeğim dört aylıkken tanıştığım, bu yıl prestijli Kraszna-Krausz Kitap Ödülü’nü kazanan fotoğrafçı Andi Galdi Vinko ile soru-cevap formatında. Andi’nin güçlü fotoğraflarında annelik çıplak, yalnız, “deli işi”, trajik ve komik; yani olduğu gibi. Fotoğrafçının basıldıktan kısa sonra tükenen&nbsp; ve ödül kazanan fotoğraf kitabının adı ise “<a fr-original-style="" href="https://trolleybooks.com/products/sorry-i-gave-birth-i-disappeared-but-now-im-back-by-andi-galdi-vinko" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Sorry I Gave Birth and Disappeared But Now I’m Back”</a> (“Doğurup Ortadan Kaybolduğum İçin Kusura Bakmayın, Şimdi Geri Geldim”)Geçen sayıda bültenle tanışan yeni anneler burada mı?Sevgiyle, Büşra

Özgürlüğümüze, banyoya girme hakkımıza, eskiden uyuduğumuz saatlere ne oldu?

“Doğurup Ortadan Kaybolduğum İçin Kusura Bakmayın” 📸

Merhaba,Nasılsınız? Ben iyiyim, geçtiğimiz günlerde önce kendi yeni yaşımı, sonra oğlumun ilk yaş gününü kutladım.Tutto’nun belki de şimdiye kadarki en kişisel sayısının konusu annelik. Birkaç ay önce birisi annelik bülteninin ne zaman çıkacağını sorduğunda “bu konu bülten formatına uygun değil, belki uzun bir şiir olabilir,” demiştim. Son haftalarda ise fark ediyorum ki, bu yazı en az bir yıldır aklımda yazılıyor. Bebeğimi emzirirken, o uyumuş ben uykuya dalamazken, her şeyi yutan rutin ve döngülerimizden bana kalan yirmi saniyelerde “yazdıklarım”, katlanmamış çamaşırların arasında otururken ve ellerim bebek şampuanı kokarken bilgisayar ekranında yeniden belirdi. Hayat önümde büyüyüp giderken bu sayı yazılmaya devam ediyordu.İç sesim son okumaları Şokopop sesi ve vurgularıyla yaptığı, kişisel bir şeyden bahsetmek hemen Ayşe Arman gibi hissettirdiği için bu sayıyla barışmak kolay olmadı. Kanı doğumhanede bıraktım, ama ilk birkaç taslakta gözyaşı vardı.Bu, annelik konusunu bültene ilk taşıyışım değil, neredeyse iki buçuk yıl önce, henüz çocuğum yokken aynı konuda <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/i/anneee-bitti" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bir sayı daha yazmıştım.</a> O sayı ne kadar teorikse, bugün okuyacağınız o kadar pratik.Tutto’nun 17. sayısında pek çok yetenekli kadınla işbirliği yapma şansım da oldu: İllüstratör <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/buchamie/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Buse Kaçar</a> bu sayıya özel, Tutto’nun logosuna bir anne ve bebek kondurdu; ayrıca yazıya eşlik eden illüstrasyonları resmetti. Orijinal logonun yaratıcısı <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/ronabinay/?hl=en" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Rona Binay</a>, sayının art direction’ını üstlendi. “Doğumun yazısını ne zaman okuruz?” diyen <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/gamze_kantarcioglu/?hl=en" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Gamze Kantarcıoğlu</a>, doğumun yazısını ilk okuyan olarak yollardan, derelerden, tepelerden fikir verdi. Son olarak, şair <a fr-original-style="" href="http://tracyfuad.com/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Tracy Fuad</a> “Veda Busesi”nde şiirine Türkçeleştirerek yer vermemize izin verdi. &nbsp; &nbsp;&nbsp;Bu sayıda anlattıklarımı anneler zaten biliyor. Acaba dünyanın geri kalanı da anlamaya çalışır mı?Sevgiyle,Büşra

<h1 dir="ltr" fr-original-style="" style="font-size: 2em; margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bebeğiniz büyürken bütün ihtiyaçları&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://kiralamini.com/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Kiralamini</a>’de</h1><img src="https://images.aposto.com/2023/5/5/1687513186034.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" alt="Bebeğin büyürken neye ihtiyacın varsa kiralamini.com'da" ratio="Infinity" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Bebeğin büyürken neye ihtiyacın varsa kiralamini'de“Kiralamanın rahatlığını, seyahat ederken birinin evinde keyifli bir konaklama deneyimlediğinizde ve özel bir gece için tasarım bir elbiseye birkaç günlüğüne rahatça erişebildiğinde hissetmişsinizdir. Aynı rahatlığa bebeğimizi büyütürken ihtiyacımız olan ürünler için ulaşabilmek neden mümkün olmasın?” diyen <a fr-original-style="" href="https://kiralamini.com/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Kiralamini</a>, tam da bu rahatlığı sunmak üzere bebeğiniz ve çocuklarınız için en iyi ürünleri ihtiyaç duyacağınız süre boyunca kiralayarak kullanabilmeniz amacıyla yola çıktı.Nedir? “Bebeklerimizi büyütürken ihtiyacımız olan ürünleri kullanmanın daha sürdürülebilir ve ekonomik bir yolu olmalı”&nbsp;düşüncesiyle hayata geçen ve kısa sürede 10.000’e yakın bebeğin büyümesine eşlik eden <a fr-original-style="" href="https://kiralamini.com/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Kiralamini</a>; bebekleriniz büyürken yalnızca kısa bir süre kullanılabildiğiniz ana kucağı, anne yanı beşik, kanguru gibi farklı çeşitte ürünleri ihtiyacınız olan süre boyunca kiralayarak kullanabilme imkânı sunuyor. Üstelik Kiralamini’de bütün ürünler hasar onarım garantisinde ve hasar durumlarında onarım masraflarının %70’i Kiralamini tarafından karşılanıyor.Neden önemli? Maliyeti her gün artan bebek ve çocuk ürünleri çoğu zaman uzun süre kullanılmıyor, sonrasında da evde atıl durumda bekleyebiliyor. Kiralamini sayesinde ebeveynler bu ürünleri birkaç ay boyunca kiralayarak daha ekonomik bir şekilde kullanabiliyor. Kiralamini, ebeveynlere ve dünyamıza sürdürülebilir bir tüketim seçeneği sunuyor.Sürdürülebilir şekilde çocuklarınızın ihtiyaçlarını karşılamak için <a fr-original-style="" href="https://kiralamini.com/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Kiralamini</a>’yi ziyaret edebilirsiniz.

25 Haziran - Kiralamini - Tutto

Yeni annelik nedir? Yeni annelik saat kaçta oynanıyor?  İşte yeni annelikle ilgili tüm merak ettikleriniz

🧑‍🍼 O Şimdi Anne 🌹

Merhaba,&nbsp;Nasılsınız? Ben geçen hafta bu saatlerde olduğumdan on yaş daha yaşlı olabilirim. Onun dışında burada (Rotterdam, Hollanda Krallığı) günler uzadı, havanın kararması 22.00'yi buluyor.&nbsp;Mayıs bülteninin konusu "millennial guilt" olacaktı, ancak ikinci turu bekleme süreci ve meclise giren bir HÜDA-PAR gerçeği karşısında bu başlıkla ilgili yazmaya elim gitmedi. Hayalimizdeki Türkiye, hayalimizdeki kendimizle ülke gerçeklerinin bu kadar ayrıştığı anlarda elimizden ilk gelen birbirimize "buradayım" demek. Bu sayı bir "buradayım" sayısıdır.&nbsp;Nisan ayının konuk yazarı Onur Atay, deprem özelinde konuşurken "kendimizi terk edilmiş bir tanım olarak örgütlülükten ne kadar soyutlarsak, karşılaşacağımız reel problemlerin çözümünden bir o kadar uzaklaşmış oluyoruz," demişti. İlk turdan sonra kendi kuşağımda ve toplumda en çok hissettiğim, örgütlülüğü yeniden bulma ve yasallaştırma ihtiyacı. Aynı şeyi başka bir taraftan söylemek gerekirse, sevdiğim bir arkadaşımın sözleriyle, "siyaset seçime üç ay kala yapılan bir şey değildir." 28 Mayıs'ın sonucu ne olursa olsun, onu takip eden her günde yapılmayı bekleyen bir siyaset var. Ve belli ki biz beraber hareket etmedikçe sağcı retorik kendi kendini büyüterek tekrar etmeye devam edecek. Yani aslında müşahitlik etme ve sandıkları bırakmama ihtiyacı ne kadar büyük ve akutsa, siyasete gerçekten katılma ihtiyacı da öyle.&nbsp;Hayalimiz Selahattin Demirtaş'ın, Osman Kavala'nın, Mücella Yapıcı'nın, Çiğdem Mater'in, cezaevindeki gazetecilerin, barış akademisyenlerinin ve tek adamın sakıncılı bulduğu herkesin özgürlüğüne kavuştuğu bir Türkiye.&nbsp;Baharı bekleyen kumrular gibi,&nbsp;Büşra

Sağın elli tonuyla mücadele

Safları Sıklaştırın 🏳️‍⚧️🏳️‍🌈♀🫶

Merhaba,Nasılsınız?Ben dokuz aydır uyumamış gibi ama iyiyim. Bugün klavyenin tıktıklarına minik oğlumun içeriden gelen sesi karışıyor. Bundan 16 ay önce Tutto’nun son sayısı okurlara ulaştığından beri başka bir ülkeye taşındım, çocuğum oldu ve her gün biraz daha değişiyorum. Ama tüm bunlar 6 Şubat depremlerinin ardından devam eden toplu yasımızın içinde lafı edilmeyecek kadar küçük kalıyor.Çoğumuz gibi ben de şubat ve mart aylarını çokça ağlayıp depremzedeler ve sahadaki STK’larla dayanışmaya çalışarak geçirdim. En az 50,399 kişinin ölümüne sebep olan hukuksuzluğu, depremden sonraki günlerde devlet onca insanı kurtarabilecekken hiçbir şey yapmadığında hissettiğim utancı ve çaresizliği deprem gününden bu yana üzerimde taşıyorum. Sanki bir doğal afet değil de savaş suçu gördüm.Depremlerin bir duygusal artçısı da İstanbul halkı üzerinde oldu. Kahramanmaraş ve Hatay depremlerine kadar, Büyük İstanbul Depremi gerçeğine rağmen şehirde yaşamaya devam etmek sadece bir tür inançsızlığı askıya alma pratiğiyle mümkündü. 6 Şubat depremleri ve sonrasında devlet özelinde gördüğümüz yetersizlik ve kaos, bu pratiği kırdı. Deprem sonrası toplanma alanlarının çoktan AVM’ye dönüştüğü, konut fiyatlarının alıp başını gittiği, alt alta, üst üste, ucu olmayan bu şehirde büyük bir deprem yaşarsak ne yapacağımızı düşünmek ve organize olmak da yine şehir sakinlerine düştü. 6 Şubat’tan bu yana çürük raporu alan binasından nereye taşınacağını bilemeyenler, Ankara’ya ya da İzmir’e doğru yola çıkanlar, panik atak yaşayanlar, komşusuyla tanışıp apartman deprem planı yapanlar, kim bilir hikâyesini bilmediğim daha kimler.Paralel evrende her şey yolunda değil, yeniden burada buluşmak ise çok güzel.Sevgiyle,Büşra

Ucu olmayan şehirde depremi düşünmek

Kayıp, Çalıntı, Şüpheli İşlem

Kültür hakkında yayımlanan makaleler ve yayınlar

Kültür

Seyahat

Geçtiğimiz aylarda kendimi sıklıkla “Anneliğe alıştım ama ev içi sorumluluklara alışamadım” derken buldum. Bu sorumlulukların paylaşılır olduğu bir dünyada bile ev, evin düzeni, buzdolabında neyin olduğu/neyin bittiği, daha kadınlara ait bir alan. Tek başıma yaşarken bir şekilde “skip” ettiğimi fark ettiğim bu sorumluluklar, “Çocuk akşama ne yiyecek?” sorusunun cevabını vermekle yükümlü olduğum mevcut hayatımda artık skip edilemiyor.Eğer evimi sürekli düzenli tutmaya çalışsaydım, yazı yazmak da dahil başka hiçbir şey yapamazdım. Sıkıcı olduğu kadar sonsuz, sonsuz olduğu kadar karşılıksız ev işlerinden çocukluğumdan beri nefret ediyorum. Türkiye’deki çoğu çocuk gibi haftada beş gün elektrik süpürgesinin çalıştığı bir evde büyüdüm, tam da bu sebeple süpürge sesini duyunca hâlâ kapıyı kapatıp çıkmak isterim. Eskiden bu kaçma hâli, karar sürecine dahil olmadığım bir temizlik çılgınlığıyla annemi baş başa bıraktığım için bir de suçluluk hissiyle katmerleniyordu. Bugünlerdeyse, mevcut hayatımda anlamlı gördüğüm herhangi başarıya giden zamanı yaratmanın yolunun ev işlerini mümkün olduğunca az (“bare minimum”) yapmaktan geçtiğini biliyorum.Son zamanlarda adını daha sık duyar olduğum bir kelimeyse “ev işi adaletsizliği” diye Türkçeleştireceğim “housework gap.” Tahmin edeceğiniz gibi bu iki kelime sistemin görünmez kıldığı, çok zaman alan ve sürekli tekrarlanması gereken bu işler bütününün bir ayrımcılık formu olarak her zaman kadınların işi gibi görülmesini anlatıyor. Diğer yandan Tiktok’ta “tradwife” (“geleneksel ev kadını”) “homesteading” (sebze, meyve ve gıda da dahil eve tüketilen her şeyi yine evde üretmek, bu insanların tavuğu var) gibi trendlerin yükselişi biraz kafa karıştırıcı. Tradwife videolarında, zaten zengin kadınlar, manikürlü tırnakları ve pahalı, yeni kıyafetleriyle saçmalık derecesinde zaman alan görevleri hedefleyip tamamlarken (örneğin: evde cornflakes yapmak); homesteading belki dünyanın her yerinde yükselen gıda fiyatları ve iklim-gıda geleceğimizin belirsizliğiyle açıklanabilir.Bu haftanın bülteni, ev içi emek üzerine düşünen kadın sanatçı ve düşünürlerin işleri, bir Wim Wenders cameosu ve TÜBİTAK destekli bir araştırmayla maaşlı olması gereken bir işi bedava yaptığımızı hatırlatıp bulaşıklara karışmıyor.<img src="https://images.aposto.com/2024/5/6/1719691922363.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.78" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">1&nbsp;</h2>'Bakım Manifestosu' (1969)Mierle Ladermen UkelesABD’li sanatçı Mierle Ladermen Ukeles’in “Devrimden sonraki Pazartesi sabahı çöpleri kim toplayacak?”&nbsp;sözleriyle aklıma kazınan Bakım Manifestosu, 1969’da <a fr-original-style="" href="https://queensmuseum.org/wp-content/uploads/2016/04/Ukeles-Manifesto-for-Maintenance-Art-1969.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; background-color: transparent; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">dört sayfalık bir rehberle</a> başlayıp çok sayıda sergi ve performansa dönüştü. Ukeles’in kendisi anne olduktan sonra, sanatçı kimliğiyle emeğinin değerli, anne kimliğiyle tamamladığı uzun görevler listesiyle değersiz diye ayrılmasını sorgulamasıyla ortaya çıkan bakım performanslarında sanatçı kimi zaman günlük işlerini müzede yaptı, kimi zamansa müzelere bakım veren emekçilerin eylemlerini—örneğin eserlerin tozunu alıp merdivenleri yıkamayı—tekrarladı. Ukeles aynı zamanda 70’lerden bu yana New York’taki sokak temizliği, çöp ve geri dönüşüm toplamadan sorumlu DSNY'de misafir sanatçı. (Çalışmalarını hevesle takip ettiğim sanatçı ve akademisyen Eda Çekil’in son sergisi “Bakım Haritası” da Ukeles’in manifestosuna atıfta bulunarak ev içi emek konusuna odaklanıyordu.)<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">2</h2>'İşçi Sınıfı Perspektifinden Ev İşinin Eskimeye Yüz Tutması' (1981)Angela DavisBirkaç ay önce aktivist ve düşünür Angela Davis’in Kadınlar, Irk ve Sınıf kitabını bir workshop hazırlarken okuduğumda, en çok etkilendiğim noktalardan biri Davis’in ev işi ve ev kadınlığını tarihsellik bağlamından çıkarması oldu. Kendisinden bir kuşak önceki bir başka sendikacı, Barbara Wertheimer’ın araştırmasını kullanan Davis, bizim aklımızdaki her şeyi dört dörtlük yapan, evi ışıldayan ev kadının en fazla yüzyıllık bir hikaye olduğunun altını çiziyor; “eskiden”, kadınlar gözlerini açık tutabildiği sürece ayakta kalır, kumaşa dönüşecek iplerden masadaki ekmek ve peynire her şeyi evde üretirken temizliğin mevsimde bir yapıldığını, ziyafet sofralarınınsa bayram seyran dışında zaten kurulmadığını dile getiriyordu. (Metnin tamamına <a fr-original-style="" href="https://www.marxists.org/subject/women/authors/davis-angela/housework.htm" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; background-color: transparent; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">buradan</a> ulaşabilirsiniz.)Ev işi de dahil, cinsiyetle ilgili tüm mücadelelerde beni en çok şaşırtan şey, konularımızın ne kadar yavaş ilerlediği. Aradan geçen yıllara rağmen hem Ukeles hem de Davis’in metinleri dün yazılmışçasına güncel. İster istemez geçtiğimiz haftalarda Instagram’da sıklıkla paylaşılan “AI yazı yazsın istemiyorum, AI ev işlerini yapsın ben yazıyı yazarım” post’unu düşünüyorum (+1.)<img src="https://images.aposto.com/2024/5/6/1719691941018.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.43" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">3</h2>'Eve giderim, önce halıları süpürürüm. Ama sonra yemek nasıl yetişecek?'Berlin Üzerindeki Gökyüzü (1987)Wim WendersBerlin Duvarı yıkılmadan önce şehrin sokaklarında gezinip ölümlülerin düşüncelerini duyan iki melekten biri, çamaşırhanede Türkiyeli bir kadının yanına oturduğunda ev işlerinin yetişip yetişmeyeceğiyle ilgili kaygılarına kulak misafiri oluyordu. Ben sadece oturduğum yerden Wim Wenders’ın konuya ne derece hâkim olduğuna şaşırıyorum.<img src="https://images.aposto.com/2024/5/6/1719691967623.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.51" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">1 Ocak 1974, Hayat Dergisi. Ev Teknolojileri Arşivi.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">4</h2>Ev Teknolojileri Arşivi / '<a fr-original-style="" href="https://www.idealkent.com.tr/kitap/bu-ev-islerini-kim-yapiyor-kuzum/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; background-color: transparent; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Bu Ev İşlerini Kim Yapıyor Kuzum?</a>' (2017-2024)Bektaş, Karaosmanoğlu, Emgin et al.&nbsp;TÜBİTAK destekli akademik bir çalışma olan “Ev Teknolojileri Arşivi”, 1930’lardan 2000’lerin sonuna Türkiye pazarına giren elektrikli ev aletleri (ve etraflarında gelişen pazarlama/reklam) ile değişen ihtiyaç ve algıların kıymetli bir kaydını tutuyor. Üniversite yıllarımda tanıştığım Esra Atalay Tuna aracılığıyla haberdar olduğum (Esra’nın araştırması <a fr-original-style="" href="https://100sene100nesne.com/supurge/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; background-color: transparent; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">süpürge üzerineydi</a>) proje, daha sonra bir meyvesini de Mart ayında çıkan Bu Ev İşlerini Kim Yapıyor Kuzum? kitabıyla verdi. Akademisyenler Leyla Bektaş Ata, Defne Karaosmanoğlu ve Bahar Emgin’in kaleminden çıkan ve aynı dönemden medya içeriklerini inceleyen kitabın alt başlığı “asrileşmeden robotlaşmaya ev ve kadınlık tezahürleri.”<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><img src="https://images.aposto.com/2024/5/6/1719692117369.gif" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.75" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></h2>Kadın Olmayı Anımsama, Csilla Klenyánszki, 2018.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">5&nbsp;</h2>'Kadın Olmayı Anımsama' (2018)Csilla Klenyánszki&nbsp;Çalışmalarında anne-sanatçı rolleri arasındaki gerilim, kadının ev içindeki emeği ve kimlik temalarına odaklanan Macar sanatçı Csilla Klenyánszki, “Kadın Olmayı Anımsama” serisini "kadının geleneksel toplumdaki rolü üzerine kişisel bir araştırma" diye <a fr-original-style="" href="https://klenyanszki.com/the-reminiscence-of-being-a-woman" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; background-color: transparent; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">niteliyor</a>. Sanatçı, ev işlerini görselleştirip somutlaştırırken, “kadın bedeniyle nesneler arasındaki sınırı kasıtlı olarak bulanıklaştırıyor” ve yine kasıtlı olarak sureti denklemden çıkarıyor. (Klenyánszki, 2017’de annelerin birbirlerinin çocuklarına da bakım vererek sanat pratiklerini devam ettirebildiği <a fr-original-style="" href="https://klenyanszki.com/mothers-in-arts" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; background-color: transparent; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">“Mothers in Art” misafir sanatçı programını</a> da projelendirmişti.)“Kadın Olmayı Anımsama,” izleyiciyi yara izi gibi bir soruyla baş başa bırakıyor: Kişinin kimliği nerede biter, vücudu ne zaman sadece işleyen, verimli bir nesneye dönüşür ve bunun tam tersi neye benzer?

“Patriyarkayı yıkarım, bulaşıklara karışmam” (inş)

Ev işlerini ayarlamama enstitüsü

<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Başlangıç 🌱</h3>Ortaokulda, bir öğle yemeği sırasında bir köftenin içinin pembe olduğunu görüp vejetaryen olduğumda 13 yaşındaydım. O güne kadar sadece bir vejetaryenle daha tanışmıştım: Kaliforniya’da yaşayan, benden üç yaş büyük kuzenim. O hayatımda olmasaydı et yememenin bir seçenek olduğunu düşünür müydüm bilmiyorum.13 yaşımda önce kırmızı etten, sonra tavuk ve deniz ürünlerinden uzaklaştığım birkaç ayda bilmediğim bir diğer şey, hayatımın geri kalanı boyunca bu kararın tartışmaya açık görüleceğiydi. Çoğunlukla sofrada, karşımda oturan kişinin eti, tavuğu, balığı gelmeden hemen önce gelen “Nasıl vejetaryen oldun?” sorusunun cevabını, uzun yıllar herkesin yemeği bittikten sonra, sıra tatlıya geldiğinde verdim.&nbsp;Benim için bu sorunun cevabı hiç zor değil: Pişmemiş etle karşılaştığım ilk anda onun kendi kolum ya da bacağından hiçbir farkı olmadığını anladım ve ölü bir canlıyı yiyor olmak, bunun “normal” olması beni dehşete düşürdü.&nbsp;Bu senelerdir sorgulamadan yediğim şeyin aslında bana çok benzeyen bir canlı olduğu ayrımına vardıktan sonra “Neyse” deyip başladığım yere dönemedim, zaten dönmek de istemedim. Türkiye’de büyüyen pek çok çocuk gibi, bu süreçte ilk aklıma gelen asla görmemem—dolayısıyla aslında asla yaşanmaması gereken Kurban Bayramı sahneleri oldu. Mesela, yeşil bir alanda koyun kesen erkekler, toprakta bir çukura bırakılmış, üzerinden buhar çıkan, kara sineklerin konduğu sakatatlar ve kan kokusu.Et yiyenler için yazının burasında durmak çok kolay. Ama görmek istemediğimiz şeyler aslında olmaması gereken şeyler ve biz bakmadığımızda da olmaya devam ediyor. Bir canlının hayatına dair detayların—örneğin yavrusuyla arasındaki ilişki, bir insanın tabağında burger olarak belirmeden önce iki ya da dört ayağı olduğu, seçim yapma şansı olsa öldürülmeyi değil özgürce yaşamayı seçeceği gibi—resimden çıkarılıp sanki bunlar hiç yokmuş gibi davranılması, et ve süt endüstrisinin varlığını sürdürmeye ve kâr etmeye devam etmesini sağlıyor. Çok az hepçilin hâkim olduğu birkaç bilgi: Süpermarketteki etlere karbonmonoksit enjekte edilmese rengi alışılmış pembe ya da kırmızı değil, yeşil ya da gri olurdu. Yumurta için üretilen ve kullanılan tavukların çoğu, hayatlarını A4 kağıdı kadar bir alanda geçiriyor, bu kadar ufak bir alanda kendilerine ve birbirlerine “zarar vermemeleri” için gagaları kesiliyor. Yoğurt, peynir, süt ve hatta çikolata reklamlarından alışık olduğumuz&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://haberler.tvd.org.tr/2024/01/26/sutas_ticaret_bakanligi_reklam_kurulu_baskanligi/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">“mutlu” inekler</a>, hayat döngüleri boyunca tecavüzle hamile bırakılıp yavrularından zorla ayrılıyor. Bunlara ek olarak, bazılarımız diş fırçasını, pipetini, sürekli yanında taşıdığı termosunu düşünedursun, okyanuslardaki plastik atıkların %75’i balıkçılık endüstrisine ait.Ve biz, kendisini iyi kalpli ve “etik” kutularına koyanlarımız dahi, tüketimimizle bu düzeni var etmeye devam ediyoruz.&nbsp;Bu yazıyı rakam ve istatistiklere boğmayacağım, ama bu parantezi kapatmadan önce iki ufak bilgiden daha bahsetmekte fayda görüyorum. Hayvansal tarım, küresel ısınmanın ikinci en büyük sebebi, ayrıca doğrudan su ve toprak kirliliği, biyoçeşitlilik kaybı ve ormansızlaşmaya neden oluyor.&nbsp;Suyun gittikçe daha az ve değerli olduğu (ve olacağı) bir dünyada, bir kilo etin üretimine yaklaşık 15 bin litre su harcanırken, hâlâ “normal” sayılan beslenme biçiminin hepçil olması tamamen kültürel.<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Vejeteryanlıktan veganlığa</h3>Vejetaryen oluşumla kararlı ve tam zamanlı bir veganlığı seçmem arasında tam 23 yıl var. Aradan geçen zamanda dünyada vejetaryenlik yerini veganlığa bıraktı, ürünlerin çeşitliliği ve ulaşılabilirliği baştan sona değişti. Yazarken yüzüme gülümseme getiren bir cümle: Ben üniversitedeyken Beyoğlu’nda üç tane vejetaryen restoranı vardı: Zencefil, hemen yanındaki (“köfte”lerini özlediğim) Parsifal ve Büyük Parmakkapı Sokak’taki Nature and Peace (benim gibi bu üçlüde tatlı hatıralarınız varsa let’s get you to bed.) Aynı dönemde bildiğim kadarıyla İstanbul’da falafel sadece 360 ve bugün hâlâ açık olan Talimhane'deki Falafel House’ta yapılıyordu. Bunun dışında burger yemek istediğimizde evde yeşil mercimek ya da pancarla bazen tutan, bazen tutmayan bir köfte yapıyorduk.Bugün daha çok insanın vegan olmasında internetle beraber bilgi, literatür ve komünitelerin erişilebilir olmasının da büyük payı var. Bununla bağlantılı olarak vegan beslenen kişilerin sayısı arttıkça et ve sütün yerini tutan ürünlerin&nbsp;(ki aslında bunlara erişmek elzem değil)&nbsp;hem fiyatı düşüyor hem de erişilebilirliği artıyor.Peki, her birimizin farklı bir internete baktığı gerçeğini bir kenara bırakırsak, 2024’te insanlar nasıl hepçil beslenmeyi ısrarla tercih edebiliyor? Bazıları için çocukluktan başlayarak çok açık görünen bir seçim, bir cinayetin azmettiricisi olmak ya da olmamak, bazı diğerlerine neden bu kadar açık görünmüyor?&nbsp;Benim iyi niyetli bakış açıma göre, film teorisinde “inanmazlığın askıya alınması” (willful suspension of disbelief) dediğimiz şeyin yardımıyla. İçine doğduğumuz ve büyüdüğümüz sistemler, mezbahada öldürülen ya da süt üretimi için zorla insemine edilen büyükbaş hayvanları sadece orada çalışanların göreceği şekilde duvarlar arkasına kapatırken, aynı hayvanları zeki ve duyguları olan birer canlı değil sadece bir “ürün” olarak gösteriyor. Tavuk göğsü, wagyu beef burger, Adana kebap, tabağa vücudundan bir parça giden hayvan hiç yaşamamış da, sanki var olduğu andan itibaren bir yiyecekmiş gibi gösteriliyor. Tabağınızdaki “şey”in aslında kadavra olduğunu unutmak isteyince, düşünmeyince onu yemek daha kolay oluyor. Özetle, bu yazıya gelecek yorumlarda söyleneceğinin aksine, şu anda et yiyen insanlar bir hafta mezbahada çalışsa çok azı et yemeye devam edebilir.Politik taraftan bakıldığındaysa, hayvansal ürünleri kendi “hakkı” gibi görmek ve çok düşünmeden tüketmeye devam etmek, muktedir olmanın ve kendini üstün görmenin bir yolu. Bu duruşun köklerini gerek semavi dinlerin, “tüm bitki ve hayvanlar insan için yaratılmıştır” argümanında, gerek dünyadaki tüm güçlülerin “kimin haklı, kimin suçlu olduğuna, dolayısıyla kimin yaşamaya, kimin ölmeye değer olduğuna biz karar veririz” yaklaşımında görmek son derece mümkün. Aynı lensten baktığımda, Türkiye politik anlamda kendi tarihinin en çürümüş dönemlerinden birinden geçerken ülkenin kapak yüzünün ölü hayvan bedeni tokatlayan Nusret olması beni şaşırtmıyor. Veganlığın kuir feminizm ve punk gibi etik arayışına sahip hareket ve altkültürlerle sıklıkla yan yana durması da elbette tesadüf değil.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2024/0/6/1706356918735.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.36" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Peynirle Natürmort, Floris Claezs van Dijck, 1615'ler. Rijksmuseum'un izniyle.&nbsp;<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">“Normal”in Gücü</h3>Son yıllarda vejeteryanlıktan veganlığa geçerken—ki bu birkaç farklı deneme gerektirdi—başkalarının nasıl hâlâ et yiyebildiğini ilk defa anladığımı düşündüm. Bundan beş-altı yıl önce, benim gibi çocukluğundan beri vejetaryen olan bir iş arkadaşım “Ee, ne zaman vegan oluyoruz?” dediğinde ilk cevabım “Şimdi değil” olmuştu. Yoğun çalıştığım bir dönemdi, alışageldiğim beslenme düzenini bile zor devam ettirebiliyordum, beslenme şeklimi değiştirmek gözümde büyümüştü. Ayrıca her nasılsa süt ve yumurta üretimi için hayvanların işkence gördüğünü, hatta sadece işkence görecekleri acılı bir hayata doğup sonunda benim adıma öldürüleceklerini henüz bilmiyordum. Zira süt ve yumurta “elde edilen” hayvanların ölmediği üzerine iki kere bile düşünmediğimiz bir bilgi. Hepçil beslenenlerin ezici bir çoğunluk olduğu ve “normal”i belirlediği gerçeği buna eklenince, vejetaryen ya da vegan olma fikri bazen aklından geçen, ama geçiş süreci gözünde büyüyen insanlar olduğunu tahmin ediyorum.Bununla beraber, Instagram’da elinde çiğ tavuk tutan influencerlar gördüğümde, bunun nasıl olabildiğine hâlâ inanamıyorum. Kimse biri karşısına geçip kendisine parmak salladığı için vegan olmuyor, ama içinde bulunduğumuz çağda hâlâ et yiyorsanız, bir de bu etin fotoğrafını çekip paylaşıyor ya da onunla binlerce kişiye yemek tarifi veriyorsanız birilerinin sizin yerinize utandığını bilmenizi isterim.&nbsp;Türkiye’de hayvan haklarını savunan, senelerdir<a fr-original-style="" href="https://gezegen24.com/hayvanlari-koruma-yasasi/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">&nbsp;yeni bir yasa çıkması</a> için çalışan çok sayıda aktivist, onları destekleyen bilinçli bir kamuoyu var. Uykularımızı kaçıran hayvanlara işkence haberleriyle et, süt ve yumurta üretmeleri için “yetiştirilen” hayvanların yaşadıkları arasındaysa aslında çok az fark var. Sadece ilk resimde bireyler ve kedi-köpek gibi daha çok empati kurabildiğimiz hayvanlar, ikincisinde toplumun normalleştirdiği tüketim alışkanlıkları, marketin ve sistemin koruduğu kurumlar olduğundan bahsedebiliriz.&nbsp;(Türkiye’de devlet, hayvanlara işkence eden kişileri de cezasız bıraktığı için aslında maalesef onlar da kurumlar ve hatta toplumun bir kesimi tarafından korunuyor.)&nbsp;Elinde tavuk tutan influencer’ın yarattığı hissin bir benzeriniyse İstanbul’da metroya bindiğimde yaşıyorum. Metrodaki ekranlarda kırmızı, pişmemiş etler ya da iştahımı açması beklenen yağlı burger fotoğraflarını gördüğümde midem bulanıyor ve kendimi başka bir gezegenden oraya düşmüş kadar yabancı hissediyorum. “Et lobisi”nin sözde akademik araştırmaları fonlaması ve<a fr-original-style="" href="https://amp.theguardian.com/environment/2023/may/03/beef-industry-public-relations-messaging-machine" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">&nbsp;türlü alavere dalavereleri</a> başka bir yazının konusu olacak kadar geniş bir dosya ama buralardan bir iyi haber: Geçen yıl Hollanda’da, aralarında Amsterdam, Groningen ve Utrecht’in de olduğu şehirler, billboard ve benzeri dış mekan panolarında et ve süt ürünlerinin reklamının yapılmasını yasakladı. Bu yasak, et ve süt üretimi ve tüketiminin iklim krizine olan etkisiyle birebir bağlantılı, aynı yasak kapsamında havayolları da artık bu şehirlerde reklam yapamıyor.<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Tofu kavgası</h3>Ben vicdanımın sesini artık bastıramadığım ve bastırmak istemediğim noktada, çok defa ailecek oturulmuş bir kahvaltıda yumurta yemek zorunda kalıp pişman olduktan sonra vegan oldum. Ve bu kararın beni ne kadar hafiflettiğini anlatmama imkan yok.Yazarken utanıyorum, ama paylaşmanın önemli olduğunu düşünüyorum: Bu kararı uzun süre alamamamdaki en büyük sebeplerden biri ailemin vegan beslenmeye sürekli ve sesli bir şekilde karşı çıkmasıydı. Şu anda olduğum yerden bakınca komik geliyor çünkü 36 yaşındayım, annem ve babamla aynı ülkede yaşamıyorum, evden taşınalı çok oluyor, bir de üstüne kendi çocuğum var; yani pek çok sebeple “çocuk” değilim (ki bence çocukların da konuştuklarında dinlenmesi gerekiyor.) Prensipteki güçler ayrılığına rağmen bu kararı verip kavgasını göze alacak cesareti toplamam uzun yıllar sürdü. Bizden önceki kuşakların verdiği tüm kavgaları düşününce, benim payıma düşenin “tofu kavgası” olması biraz sinirimi bozuyor.“Çocuk” demişken ve bitirmeden önce, Türkiye medyasında veganlık sıklıkla çocuklar üzerinden ve olabilecek en “magazinsel” bağlamda gündeme getiriliyor. Çocukların vegan olduğu için öldüğü iddiaları yersiz, her birinin yalan olduğunu gayet iyi açıklayan onlarca video var. Ayrıca daha da önemlisi, kendi çocuğum doğduktan sonra, sevinç ve hayretler içinde bulduğum, Sağlık Bakanlığı’nın bastırdığı, herkesin erişimine açık, vejeteryan ve vegan çocuklarla hepçil beslenen çocuklar arasında büyüme konusunda hiçbir fark olmadığının altını çizen bir<a fr-original-style="" href="https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/saglikli-beslenme-ve-hareketli-hayat-db/Dokumanlar/Kitaplar/vejeteryan-beslenmesi.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">&nbsp;vejetaryen beslenme kitapçığı</a> da var. Bence çocuklar ve veganlık konuşulacaksa ilk konuşmamız gereken çok sayıda çocuğun bebekliğinden itibaren et ya da balık; bazen benim gibi yumurta yemeyi, süt içmeyi kendiliklerinden reddettiklerinde karşılaştıkları “yiyeceksin, içeceksin” baskısı. Aynı et yemek gibi, insanların kendi anne-babasından böyle görüp hiç sorgulamadan tekrar ettiği bu davranış değişebilir mi? Umarım. &nbsp;

Neden vegan oldum?

Shabnam—ilk karşılaşmamızda elini uzatırken söylediği ismiyle Shaby—Tavakol’la başka bir hayatta, New York’ta moda ve kültür-sanat dergisi BULLETT’ta çalışırken tanıştık. O zaman yirmili yaşlarımızın ortasındaydık ve ben hayatın hep içinde bulunduğumuz an gibi devam edeceğini düşünüyordum: Hızlı, 35 mm film göstericisinden akar gibi kare kare ve yanımdaki insanlarla bir arada. Shaby’le tanıştığım günlerde bilmediğim şey, yetenekli bir grup insan kümesinin içinde, hepimizin asıl potansiyelini bulup dağılmadan bir önceki anı yaşıyor olduğumuzdu.Tıpkı parfümlerde olduğu gibi, insanlarla tanışmamın üzerinden bir süre, mesela bu örnekte on yıl geçtikten sonra Shaby’ye dair en kolay hatırladığım şey “alt tonu.” Aradan geçen yıllarda birbirimizin varlığını sadece internetten takip etsek de Shaby’den bende kalan his, girdiği odayı aydınlatıp daha mutlu bir yere dönüştürmedeki yeteneği.Shaby, dergiden sonraki hayatında aralarında Le Labo ve Enfleurage’ın da olduğu parfüm stüdyolarında çalıştıktan sonra her yıl 12 öğrenci kabul eden Grasse Parfümeri Enstitüsü’nde (Grass Institute of Perfumery) modern parfüm üretimi üzerine eğitim aldı. Stajını Chanel’de, usta parfümör Christopher Sheldrake’le yaptıktan sonra New York’a dönüp kendi markası Kismet Olfactive’i kurdu. Hatıralarından yola çıkarak hazırladığı parfümler “başarılı”, ama daha da önemlisi şiirlerle bir akrabalıkları olduğu kesin. Çocukken üzgün ya da öfkeli olduğunda annesinin kendisine ikram ettiği gül suyunu içerek sakinleşen, ailesinin İran’da İslam Devrimi’nden kaçıp yerleştiği ABD’de feminenliğe dair ilk fikirlerini parfümlerde bulan Shaby ile parfümörlük yolculuğu, Kismet ve koku ile hafıza arasındaki derin ilişki üzerine konuştuk.Koku meselesine ilgi duymaya ilk nasıl başladın? "Acaba mı?" dediğin andan Kismet Olfactive'i kurmana giden yolda neler yaşandı?Ben Kaliforniya'da doğmuş ve büyümüş birinci nesil bir İranlı-Amerikalıyım. Benim kültürümde tarihsel olarak koku ve çiçekler, otlar ve uçucu yağlar günlük yaşamla iç içedir. İranlılar parfüm ve kokuya bayılırlar, genellikle en gösterişli profilleri seçip abartılı bir şekilde kullanırlar. Küçüklüğümden beri bana parfüm hediye edildi, ben de kendimi kokularla donatmayı hep sevmişimdir. Amerikalı arkadaşlarım bana geldiklerinde şifonyerimin üzerinde pahalı parfümler gördüklerinde çok şaşırırlardı. Büyürken hep gül suyu içtim ve ailem düzenli olarak üzerlikotu yakardı; bu, birçok İranlının evinde kötü enerjiyi uzaklaştırmak için uygulanan bir gelenektir. Ve ne zaman bir akrabamız İran'a gitse, yüzlerce dolar değerinde doğanın en güzel kokulu safranıyla geri dönerdi.Profesyonel tarafta işe New York'taki birkaç "küçük" koku işletmesinde zaman geçirerek başladım: Le Labo (Estee Lauder onları satın almadan önce) ve kült klasiği Enfleurage'da çalıştım. Daha fazlasını öğrenmeye hevesli olduğum için Fransa'nın güneyindeki Grasse Parfümeri Enstitüsü'ne (GIP) başvurdum ve kabul edildim. Avrupa'yı hiç ziyaret etmemiş biri olarak, bavullarımı hazırlayıp okumaya gittim. Grasse'da geçirdiğim zaman eğitimden çok daha fazlasıydı; zihnimde, bedenimde ve ruhumda gerçek bir dönüşüm yaşadım. Eğitimim sırasında Chanel Fragrances'ın yaratıcı laboratuvarında staj yapma teklifi aldım ve Paris'te yaşamaya başladım. Gündüzleri laboratuvarda çalışıyor, geceleri ise kendi formüllerimle uğraşıyordum. Gerisi de bildiğin gibi, Kismet.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/11/6/1702134489013.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.51" width="550" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Shabnam Tavakol, Kismet Olfactive'in kurucusu.Parfüm yapmanın okulunu okuduktan sonra koku yaratma sürecine dair seni en çok şaşırtan şey ne oldu?&nbsp;Sadece bir parfümör olsam ve aynı zamanda küçük bir işletme sahibi olmasam, günlerim çok daha farklı olurdu. Parfümör şapkamla, dünya henüz uykudayken, şafak vakti uyanıyor ve kahve eşliğinde birkaç formül yazıyorum. Burnum hâlâ taze ve doymamışken üzerinde çalıştığım hammaddeleri veya koku denemelerini kokluyorum. Formülleri tartmaya başladığımda, moda girmek için uygun bir çalma listesi koyuyorum, dahil ettiğim her malzemeyi kokladıkça formüle daha yakın ve daha yakın hissediyorum. Sonra ortaya çıkanı değerlendiriyorum, cildimin her santimetresinde test ediyorum, keşifler yapıyorum, aksiliklerle yüzleşiyorum, notlar alıyorum, hüsrana uğruyorum, heyecanlanıyorum.İşin bu kadar hoş olmayan tarafındaysa, günlerim daha çok küçük bir işletme sahibi olmanın getirdiği diğer tüm şeyleri yapmaktan oluşuyor. Çok çalışmak ve küçük yangınları söndürmek arasındaki denge konusu hep var. Konsept yaratmadan, Kismet ürünlerini satan mevcut mağazalarla iletişim kurma, hammaddeleri sipariş etme, laboratuvarı yönetme, yeni fikirler üzerinde tasarımcımla yakın çalışma, muhasebe... liste uzayıp gidiyor. Sanırım en büyük sürpriz, ki bu pek de sürpriz olmamalı, parfümörlük işinin sıkıcı ve zaman alıcı olmasıydı ama daha büyük sürpriz aynı anda hem parfümör hem de kendi işimin sahibi olmaktı. Topları çevirirken her gün binbir sürprizle karşılaşıyorum.<a fr-original-style="" href="https://www.kismetolfactive.com/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Kismet</a>'in isminden şişenin üzerinde kokuları tanımlama biçimine yolunu, kelimelerin gücünün ve senin bir kreatif olarak üstlendiğin rolün çizdiğini düşünüyorum. Biraz bu konuda konuşabilir miyiz?"Kısmet" kelimesi &nbsp;ya da Farsça'da "qismat", "olması gereken" anlamına gelir. "Kader" ya da "talih"e benzer. Dürüst olmak gerekirse, sanki tüm hayatım Kismet'in doğumuna uzanan bu küçük anlardan oluşmuş gibi hissediyorum.Bir şairle evlendim. Geçmişimde de yazmayı hep sevdim ama daha amatör bir şekilde. Beni etkileyen küçük ya da büyük anları unutmamak için çocukluğumdan beri hayatım boyunca yaşadıklarım ve insanlar hakkında günlük tuttum.&nbsp;Yarattıklarım, anılarımın ve karşılaşmalarımın bir uzantısı. Etiketler eşimle ortak çalışmamız. Etiket ve koku tanımlarındaki yazıları çok önemseyerek yazıyoruz. Bir parfümün birinin bilincine nasıl girebileceğini yansıtmak için bilinçli ve kesin, aynı zamanda biraz imalı, bilinçaltına ve yoruma açık. Bunları şiirsel bir meditasyon gibi düşünmek mümkün.<img src="https://images.aposto.com/2023/11/5/1702056758711.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.80" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Fotoğraf: Kismet OlfactiveGeçen sene Anneler Günü'nde <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/p/CdTn6crOBu4/?img_index=1" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">annenle bir röportajınızı&nbsp;</a>yayımlamıştın, çok çok tatlıydı. Orada çocukluğunun kokularıyla ilgili konuşuyordunuz, sen ona neyi hatırladığını söylüyorsun, o da sana. Buna ek olarak koku ile hafıza arasındaki ilişkinin herkes için çok güçlü olduğunu biliyorum. Anıların işinde nasıl bir rol oynuyor?Hafızanın tüm çalışmalarıma yön verdiğini rahatlıkla söyleyebilirim. Kokuların kendilerine gelince, her şey duygularla ilgili. Ben son derece duygusal bir insanım. Aşırı nostaljik, aşırı sevgi dolu, zaman zaman öfkeyle dolup taşan, diğer zamanlarda üzüntü ve sevinç gözyaşlarıyla arınan biriyim. Bu yüzden bir şey yarattığımda, bu genellikle güçlü bir duygudan doğmuştur. Bana bu duyguların kokularımda hissedilebildiği söylendi ki bu alabileceğim en büyük iltifat. İster benim kişisel bir anım olsunlar, ister başkasında uzak bir anıyı tetiklesinler, kokularımla yerleri, insanları ya da duyguları yansıtmaya çalışıyorum. Bunu her zaman parfümerinin en derin ve büyülü yönlerinden biri olarak gördüm.Ticari anlamda eau de toilette ve vücut losyonlarında karşılaştığımız kokular oldukça banal bir kategorizasyonda olabiliyor, kadınlar için vanilya ve çiçek, cis erkekler için sedir ağacı ve çam gibi. (Ed. not: Haksızlık, çünkü ağaçsı kokuları, mesela&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.otamakirkpinar.com/dukkan/yuz-bakimi/saski-su-bazli-el-yuz-vucut-losyonu/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Otama Kırkpınar'ın Saski'</a>sini ben de çok severim.) Sence bu stereotipik, "yapıştır gitsin" tarzı yaklaşım ana akım koku dünyasında yavaş da olsa değişiyor mu?Bence bazı stereotipler sonsuza kadar yaşayacak. Çoğunluk için neyin kadınsı neyin erkeksi olduğuna dair fikirler ve genellemeler muhtemelen her zaman bir şekilde kalacaktır. Diğer taraftan, kokularla ilgili bu genellemelerin hem genç ve hem de daha yaşlı nesiller arasında ortadan kalktığına hiç şüphe yok. Koku formülasyonunda sınırlar daha geniş ve daha deneysel olarak zorlandıkça, dış dünya da paletini genişletiyor.&nbsp;Koku çok özneldir. Aynı zamanda soyut bir maddedir. Onu göremeyiz, ona dokunamayız ya da kulağımızla duyamayız... Bu yüzden konuyu kullanıcıya havale eden, kendine has bir belirsizliği de var.&nbsp;Sonuç olarak, şunu diyebilirim: Son on yılda erkeklerin çiçeksi kokulara, kadınlarınsa odunsu ve baharatlı kokulara yöneldiğini gözlemledim. Aslında benim burnuma göre çiçeksi kokular erkekleri gerçekten tamamlıyor, kadınlarda ise tam tersi. Bence bu da çok güzel bir şey.

Şiirlere akraba kokular

Söyleşi: Shabnam Tavakol - Kismet Olfactive

Tanıklık etmeyi ve yan yana yürümeyi birbirimize borçluyuz. 


2023’te Gerçekleşen Bir Soykırım Üzerine Notlar

Cloé Kerhoas Özmen’in fotoğraflarıyla ilk nasıl karşılaştığımı tam hatırlayamıyorum, ama büyük ihtimalle bir başka kadın fotoğrafçı, <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/masmatbaa" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">MAS Matbaa</a>’da tanıştığım <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/_charlotteschmitz_/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Charlotte Schmitz</a>’in bir paylaşımı aracılığıylaydı. İlk takipleştiğimiz dönemde İstanbul’a yönelttiği, şehri artık pek çoklarının göremediği büyülü kulpundan yakalayan lensi, içinden taştığını hissettiğim merakı ve hayat sevgisiyle kısa sürede işlerini heyecanla takip ettiğim birine dönüştü.Cloé, kendi çektiği fotoğrafları “kişisel” diye nitelerken dünyada fotoğraf editörü kimliğiyle tanınıyor ve Newsweek, Time, Le Monde Magazine, Der Spiegel&nbsp;gibi önde gelen yayınlarla çalışıyor. Uzun süredir beraber çalıştığı ve 2018’den bu yana evli olduğu Magnum fotoğrafçısı Emin Özmen’le birlikte ortaya koyduğu fotoğraf serileri pek çok ödül aldı. Ayrıca fotoğrafçı ve eğitimci şapkalarıyla Magnum Photos ve Spéos gibi organizasyonlarla genç fotoğrafçılara mentorluk da yapıyor.Türkiye’nin çalkantılı ve zaman zaman boğucu geçen son on yılını foto-muhabir Emin Özmen’in fotoğraflarıyla belgeleyen <a fr-original-style="" href="https://mackbooks.eu/products/olay-br-emin-ozmen" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">“Olay”ın ilk baskısı, bu ay Mack Books’tan çıkıyor.</a> Editörlüğünü Cloé’nin üstlendiği, uzun yıllar süren bir ortaklaşa çalışmanın sonunda ortaya çıkan “Olay’ın dünyayla buluşmasının arifesinde Cloé’yle kişisel tarihi, yaratıcı süreci ve fotoğrafın dili üzerine konuştuk.Başarılı bir fotoğraf editörüsün: Le Monde Magazine,&nbsp;Time ve Der Spiegel gibi yayınlarla çalışıyorsun. Aynı zamanda en prestijli fotoğraf organizasyonlarından biri olan Magnum Photos'ta eğitmen ve mentorsun. Kariyerine Çağdaş silahlı çatışmaları konu edinen en büyük müze olan Mémorial de Caen'de sergi koordinatörü olarak başladığını okudum. Seni bu konuya çeken neydi?&nbsp;Sanırım bu birkaç şeyle, özellikle de içinde büyüdüğüm ortamla bağlantılı: Çocukluğum boyunca ailem beni meraklı olmaya teşvik etti ve çok sayıda sergi gezdik. Ve her akşam yemeğinde radyodan haberleri dinlerdik. Bunun dışında, İkinci Dünya Savaşı'nın iz bıraktığı bir bölgeden geliyorum. Normandiya, 6 Haziran 1944'te Müttefiklerin çıkarmasına sahne oldu ve ağır bir şekilde bombalandı. Anneannem, babaannem ve dedelerimin savaşla ilgili hikâyelerini sık sık dinlerdim. Tüm bunların üzerimde derin bir etkisi oldu ve sanırım bir şekilde dünyayı potansiyel olarak tehlikeli bir yer olarak görmeye başladım. Hızla hayatı katlanılabilir kılmak için içinde yaşadığım dünyayı anlamaya çalışma ihtiyacını hissettim. Beş yıl boyunca tarih okudum ve sanatın her türüyle ilgilendim. Kısa sürede bir ayağı tarihte olan kültürel bir ortamda çalışmak istediğimi fark ettim. Hatta sonunda da bir foto-muhabirle evlendim.<img src="https://images.aposto.com/2023/9/5/1696608976024.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.80" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Fotoğraf: Cloé Kerhoas ÖzmenFotoğraflarını çok çok seviyorum ve içimde bir yer ediniyorlar. İşlerinde her zaman muzur bir yan, bir inside joke olduğunu düşünüyorum, ama bir yandan da bir tür görkemin izlerini taşıyorlar. Sen fotoğraflarını nasıl tanımlıyorsun?&nbsp;Sözlerin için teşekkür ederim. Paradoksal bir şekilde ve bazen dünyayı katlanılması zor bulmama rağmen, az önce de belirttiğim gibi, çok hevesli biriyim. Her şey beni şaşırtıyor, her şey ilgimi çekiyor, aynı anda binlerce şey yapmak istiyorum. Bu yorucu olabiliyor. Fotoğraf çekmek kendime bir kanal bulmamı ve kalbimin normalden biraz daha hızlı atmasını sağlayan anları yakalamamı sağlıyor. Fotoğraflarımı “neşeli melankoli” anları olarak tanımlayabilirim. Oldukça melankolik bir insanım ve özel anları unutmaktan hep korkarım. Fotoğrafçılık anılarımı biriktirmenin bir yolu.<img src="https://images.aposto.com/2023/9/5/1696609167175.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.78" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Fotoğraf: Cloé Kerhoas Özmen<img src="https://images.aposto.com/2023/9/5/1696609431837.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.51" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Fotoğraf: Cloé Kerhoas ÖzmenBu mesleğe aşina olmayan birine bir fotoğraf editörünün sürecini nasıl açıklarsın? Günün sonunda, seni yaptığın işten memnun kılan ne oluyor?Bu benim için çok zor bir soru. Ne yaptığımı tanımlamakta ve açıklamakta hep zaman çok zorlanmışımdır, belki de aynı anda çok farklı şeyler yaptığım için. Fotoğraf editörlüğü profesyonel hayatımda yaptığım şeylerden sadece biri. Fotoğraf editörlüğünü, çalışmalarının öne çıkmasını ve görülmesini sağlamak için bir fotoğrafçıyla el ele çalışmak diye tanımlayabilirim. Bu, iyi bir göze sahip olmayı ve doğru fotoğrafları seçmeyi, bir hikâyenin nasıl anlatılacağını ve nasıl sıralanacağını bilmeyi içeriyor. Ama aynı zamanda fotoğrafçının çalışmalarını dolaşıma sokmak ve medyada, müzelerde, kitaplarda vb. görünür kılmak anlamına da geliyor. Tutkulu olman ama aynı zamanda iyi iletişim kurman, diğer insanlara ilgi göstermen, meraklı ve samimi olman gereken bir iş.<a fr-original-style="" href="https://mackbooks.eu/products/olay-br-emin-ozmen" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://images.aposto.com/2023/9/5/1696609548517.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.76" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a><a fr-original-style="" href="https://mackbooks.eu/products/olay-br-emin-ozmen" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">"Olay" Emin Özmen kitap kapağı. MACK Books, Ekim 2023.</a>Editörlüğünü üstlendiğin, uzun süredir birlikte çalıştığın (ve eşin) fotoğrafçı&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/emin_ozmen/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Emin Özmen</a>’in kitabı&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://mackbooks.eu/products/olay-br-emin-ozmen" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">"Olay"</a>&nbsp;bu ay çıkıyor. Türkiye'nin son on yılını Emin Özmen'in lensinden gördüğümüz bu kitabın isminin içeriğe çok uygun olduğunu düşünüyorum. Türkiye'de her gün bir olay yaşandığı için insanlar unutmaya oldukça meyilli, bence kitap bu zamanlar için önemli bir tarih kaydı da olacak. Zira fotoğraflar, gördüğümüz her şeyi gerçekten yaşamış olduğumuzu ustalıkla hatırlatıyor. Sonunda kitaba girecek fotoğrafları seçerken neye odaklandın?&nbsp;Eşim, fotoğrafçı Emin Özmen, on yılı aşkın bir süredir Türkiye'de olup bitenleri belgeliyor. Türkiye'de gün geçmiyor ki büyük bir olay yaşanmasın; bunun insanda vertigo yaratan, insanın dengesini bozan bir yanı var ve kitabın teması da bu. Emin'in yıllar boyunca çektiği fotoğrafların sayısı aynı sebeple çok fazla. "Olay "ın amacı elbette tüm bu önemli olayları göstermekti, ancak bunları günlük olarak deneyimlemenin nasıl bir şey olduğunu aktarmanın daha önemli olduğunu hissettik. Fotoğrafların çoğu siyah beyaz, ancak kitapta okuyucunun soluklanmasını sağlamak için renkli fotoğraflara da yer verdik.<img src="https://images.aposto.com/2023/9/5/1696610045919.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.51" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Fotoğraf: Emin Özmen. "Olay" kitabından, sanatçının izniyle.<img src="https://images.aposto.com/2023/9/5/1696610183517.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.34" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Fotoğraf: Emin Özmen. "Olay" kitabından, sanatçının izniyle.Yukarıda kitaptan iki fotoğraf var, bize bunların arkasındaki hikâyeyi anlatır mısın?Bu iki fotoğraf çok farklı bağlamlarda çekildi ama yine de kitaptaki diğer tüm fotoğraflar gibi bir şekilde birbirleriyle bağlantılılar. İlki, 2014’te Kobane'de İslam Devleti'ne karşı devam eden savaş sırasında Suriye sınırı yakınlarında çekildi. İkinci fotoğraf ise yıllar sonra, 2020’de yine Suriye sınırından çok da uzak olmayan bir yerde, Mardin'in birçok Suriyeli mülteci ailenin yaşadığı bir ilçesinde çekildi. Her iki fotoğrafta da duvarın varlığı çok güçlü ve bizi meraklandırıyor: Bu insanlar neden kaçmaya çalışıyor? Okuyucuyu olaylar ve anlamları hakkında sorgulamaya çalışıyoruz. Adamlar hayati tehlike yaratan, şiddet içeren bir durumdan kaçıyor gibi görünürken, duvara tırmanan çocuklar can sıkıntısıyla başa çıkıyor veya mevcut durumlarından kaçmaya çalışıyor gibi görünüyorlar. Tüm fotoğraflar arasında aradığımız da bu tür bir bağlantı ve rezonans.

Radyodan dinlenen haberlerden Türkiye'nin vertigo etkili son on yılına

Söyleşi: Cloé Kerhoas Özmen

Kumburgaz’dan Rockaway Beach'e kıyısında oturduğum tüm plajlara bir teşekkür

Plaj Tanıklıkları

Bugün Andi Galdi Vinko’nun 2016’da başlayan, kendi annelik deneyiminden yola çıkarak, çocuklarıyla hayatını ve anne olan yeni arkadaşlarını fotoğrafladığı ödüllü projesini kendisinden dinliyoruz.

Söyleşi: Andi Galdi Vinko

Yani insanlık tarihi boyunca her kadın *bu* acıyı çekti ve çekmemiş gibi mi yaptı? Tam olarak öyle olmuş.

O Şimdi Anne 🌹

AK Parti'nin Avrupa'daki kalesi Hollanda Krallığı'ndan herkese selamlar. Ben Büşra, Twitter'a yapışık geçirdiğim, duygusal iniş çıkışlarla dolu bir haftanın sonunda öfkemin boyutlarını kabul ettiğim bir gün oluyor. Cishet Müslüman erkeklere ait olduğunu düşündüğüm "safları sıklaştıralım" deyişinin Nâzım Hikmet'in "Hürriyet Kavgası" şiirinden geldiğini öğrendiğim bir gün de oluyor. İnsan kendi ülkesinin umut ve devrim teşebbüsleri tarihini bilmeyince böyle oluyor.&nbsp;Bu bir "seçim analizi" değil, eleştirilecek *çok* yanı olmasına rağmen bir Millet İttifakı eleştirisi hiç değil. Bireysel hayatlarımızı bir kenara koymuş, 28 Mayıs 2023'ün gelmesini beklerken ve bilgi akışı/dezenformasyon fırtınası devam ederken bu haftanın bülteni birbirleriyle alakasını bir anlığına fark edip paylaşmak istediğim "şey"lerin kısa bir listesinden oluşuyor.&nbsp;Seçimle ilgili bir şeyler söylerken defalarca düşünmek gerekiyor: Seçim gecesi ve sonrasında Cizre sokaklarında dolaşan zırhlı araçlardan seçimden bir gün sonra Yenikapı Marmaray'da hayatına son veren Kübra Ergin'e, davaları ve tutuklulukları devam eden vatandaş ve politikacılara, şiddetten ölen kadınlara ve bu ülkede büyüyecek çocuklara, yolsuzluk ve liyakat yoksunluğunun kesiştiği yerde, depremde hayatını kaybeden milyonlara ve binbir tehlikeyi ardında bırakarak Türkiye'ye sığınmış göçmenlere; ülkenin en az yarısı için bu seçim ve gelecek seçimler sadece bir varoluş değil, ölüm-kalım meselesi. Pek çok kişi gibi, bu ağırlığı omuzlarımda hissederek ikinci turu beklediğim bu haftadan bültene yolunu bulanlar:Olmasaydı olmazdı: Pride ve kadın hareketinden "radikal sevgi" kampanyasına<a fr-original-style="" href="https://www.facebook.com/medyascopetv/photos/a.742311632547377/6014903088621512/?type=3&theater" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://images.aposto.com/2023/4/5/1684511965393.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="Sevgi Pıtırcığım Hoşgeldin" ratio="1.50" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>CHP'nin 15 Mayıs 2023 itibariyle, kimi seçmenin ise <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/satrayni/status/1655873653051990016?s=20" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">biraz daha önce bıraktığı</a> radikal sevgi stratejisi ve amblemleşen "el ile kalp"e meydanlarda cesaret verenin kadınların ve kuirlerin yıllardır Feminist Gece Yürüyüşü ve İstanbul Onur Yürüyüşü'nde pankartlarıyla insan olmaya açtığı alan olduğuna yemin edebilirim ama kanıtlayamam.&nbsp;Nereden çıktığını bilmiyoruz ama kimin çıkarttığını biliyoruz: HÜDA-PAR<a data-type="embed" fr-original-style="" href="https://twitter.com/BirrBartaKulesi/status/1659437648195334145?ref_src=twsrc%5Etfw%7Ctwcamp%5Etweetembed%7Ctwterm%5E1659437648195334145%7Ctwgr%5Eb18aff5e274c8cc05d558a09743d99ff5fc32c56%7Ctwcon%5Es1_&ref_url=https%3A%2F%2Fpublish.twitter.com%2F%3Fquery%3Dhttps3A2F2Ftwitter.com2FBirrBartaKulesi2Fstatus2F1659437648195334145widget%3DTweet" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://embed.apos.to/assets/2023/4/2023-05-19T16:39:13.079Z.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="2.02" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>Feminist Gece Yürüyüşü ve İstanbul Onur Yürüyüşü demişken, ülke tarihinde ilk defa kadınların, LGBTQIA+'ların ve çocukların hayatına bu kadar büyük bir tehdit unsuru girdi. 1990'larda, JİTEM'le işbirliği içinde insanları vahşice katleden <a fr-original-style="" href="https://iletisim.com.tr/kitap/turkiye-de-hizbullah/9049" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Hizbullah</a>'la ilişki geçmişiyle, hayatın şeriat kanunlarına göre düzenlenmesi gerektiğini savunan <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/i/pusula-huda-par-hizbullah-seriatcilik-ve-ozerklik" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bu partinin</a> dört vekili artık mecliste.&nbsp;Sağın günleri bitmedi ve sırada daha sağcı günler var<a data-type="embed" fr-original-style="" href="https://twitter.com/MehmetDepremMED/status/1658870319405252614?s=20" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://embed.apos.to/assets/2023/4/2023-05-19T16:57:33.860Z.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.94" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>AKP'nin yirmi yılı aşkın iktidarı, CHP'nin Altılı Masası'ndaki herkesin sağcı olması (ve oy anlamında neredeyse hiçbir işe yaramamaları), Meral Akşener'in geçmişindeki çok karanlık ilişkilerle geri gelmesi ve Kılıçdaroğlu'nun ağzından yükselen "sınır namustur" retoriği yeterince kötü değilmiş gibi hiç yoktan beliren kafatasçı Zafer Partisi ve Sinan Oğan'ın %5 seçmeni, size de merhaba.&nbsp;Cumhurbaşkanı kim olursa olsun, ilerleyen günlerde bu ultra sağcı Türkiye'de ırkçılığın daha da yükselmemesi için kafa kafaya verip eylem planları üretmemiz gerekecek.&nbsp;Bonus:<a data-type="embed" fr-original-style="" href="https://twitter.com/demeterdinler/status/1657833019254743040?s=20" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://embed.apos.to/assets/2023/4/2023-05-19T17:32:37.017Z.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.91" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>Her şeye rağmen: 28 Mayıs'ta oyumuzu veriyoruz, sandıklara sahip çıkıyoruz.<img src="https://images.aposto.com/2023/4/5/1684516008810.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.75" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Acılara yürüyor korkmuyorum,Büşra

Seçimler hakkında birkaç şey, sağın elli tonu

Hayaller (Demirtaş'a, Kavala'ya) Özgürlük, Hayatlar Aşırı Sağ

İçine girildiği an insanı tavlayan, minik tonozlarla bezenmiş yüksek volta tavanlar, şık ve narin cumbalar, üzerine, yüksek ihtimalle, İtalyan veya Fransız üreticisinin ismi kazılı şık ateş tuğlaları... İnsanı şaşırtan, yüzyıla merdiven dayamış o kocaman, içinde bulunduğu yapıya nasıl girdiğini sorgulatan devasa rabıta parkeler… Eprimiş, eskimiş, belki çürümeye yüz tutmuş ama dev pencereli, ilk görüldüğünde ikinci bakışı garantileyen, belki de en az yüz yıla tanıklık etmiş bina cepheleri… Hafta sonu kent fotoğrafçılarının en ideal ve hareketsiz poz verebilen şık modelleri, İstanbul’u (ve Türkiye’deki belli başlı diğer bazı şehirleri, ama öncelikle İstanbul’u) diğer şehirlerden ayırıp imparatorluk geçmişini yüze vuran tarihi eser apartmanlar… Bunları tam da bu yapılarla bezenmiş, eski bir mahallenin ortasında yaşayan bir mimar olarak yazıyorum; birçoğunun ilk sahibinin veya müellifinin İstanbul’u bırakıp gitmek durumunda kaldığı bu yapıların tarihsel tekinsizliğinin aksine, insana yuva duygusunu veren o yerleşmişlik hissiyle yaşamayı bir şans olarak gördüm, görüyorum. Ancak yakın dönemde hepimizi allak bullak eden mâlum deprem ve ardından gelen o kolektif barınma korkusu, yazıya başlarkenki romantikliği burada bırakmamı gerektirecek. Çok sevdiğimiz bu mekânsal tarihin arkasında yer alan hikâyeler katman katman, zengin ve bir o kadar da acı. Ve olası bir İstanbul depremi gerçeğinin yanında, bu mekânsallığın bugünkü teknik karşılığının zayıflığı da hızla yüzümüze çarpıyor.Şehirler her ne kadar bir açıdan bakıldığında inşa ediliyor olsalar da, bu inşa kabasının üzerindeki yaşamı biz insanlar var ediyoruz; ortak hayata sunduğumuz sosyal ve tarihsel kapital, bu kapitalin yönlendirdiği yaşamlarımızın kesişimleri bizim mekânlarımızı oluşturuyor ya da en azından teoride buna inanıyoruz. Eski yapıların cezbediciliği tarihsellikle birlikte mümkün olurken, yeni yapılar ise bizi güvenli ve steril olmakla tavlayabiliyor, kent içerisideki eski ile yeni de, normal şartlarda, aslında birbiriyle böyle anlaşabiliyor ve kendi ortak alanlarını yaratabiliyor. Fakat kentsel alanın bir gelir modelinin lokomotifliğini yaptığı ihtimallerde, hatta mevcut Türkiye şartlarında en kârlı gelir imkânlarını yarattığı ulusal çerçevemizde, kentin mekânsal parçaları da bir muhasebe defterinin satırlarından öteye geçemiyor. Bu mekânsal parçaların metalaşması, alınıp satılması, değer kaybetmemesi için bakımlarının yapılması gibi meseleler ortaya çıkıyor ve kendimizi en basit yaşamsal ihtiyaçlarımızdan biri olan barınma için büyük ekonomik planlar kurgularken buluyoruz. Yıllar öncesinin kooperatif, lojman gibi konut üretim modellerini terk edeli çok oldu; belediyelerden bağımsız, kaba bir tabirle kentlerin anahtarlarını yapı firmalarına teslim ettik. Üstüne bir de kötü yönetilen ve gün geçtikçe yetersizliğini katmerleyen bir gayrimenkul ekonomisi, daha doğrusu gayrimenkul borsası içinde bir doğal afet de bu resmin parçası hâline gelince, iplerin kontrolünü hepten kaybediyoruz.<img src="https://images.aposto.com/2023/3/5/1680869394986.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.35" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Ahmet Doğu İpek, Construction Regime – Self Portrait 2019, kağıt üzerine suluboya. Sanatçının izniyle.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Kahramanmaraş ve Hatay merkezli 6 Şubat depremlerinden beri hemen herkes kendi barınma problemini kendi özelinde yaşamaya başladı; hayat mücadelesi veren depremzedenin öte yanında büyükşehirde geleceğin depremzedesi olmayı bekleyen insanlar, en azından asgari ölçekte neler yapabileceğini anlamak için haklı şekilde ve panik hâlinde dört bir yana danışmaya başladı. “Evim sağlam mı?”, “Kiram daha da artacak mı?”, “Bu şehirde daha ne kadar yaşamalı?” gibi yerel ve genel sorular bugün hâlâ cevaplarını tam olarak bulmuş değil.Olası bir depremin yıkıcı etkisinin tahmin edilenden de büyük olacağı öngörülen İstanbul özelinde ise betonarme yapıların güvenliğine dair merak edilenler belediyelerin asgari hizmetleriyle giderilmeye çalışılırken, kente karakterini veren tarihi, sivil (ve hâliyle yığma niteliğe sahip) yapılar için genelgeçer ve kamu destekli bir koruma veya güvenlik hizmeti mevcut değil. Apartman ya da değil, bu yapıların korunma prensipleri anıtsal yapılarla benzeşiyor; depreme yönelik bakım, onarım ve güçlendirme aşamaları ise betonarme yapılara kıyasla bürokratik olarak uzun süreçler ve büyük zorluklar içeriyor. Yani, bu yazının başına dönüp bakarsak, İstanbul’u ve romantizmini yaptığımız tarihi kentlerimizi mevcut durumda depremlerden koruyacak herhangi bir plan veya program, ne yazık ki bugün itibariyle hâlâ bulunmuyor.Yığma tuğla veya ahşap bir yapıda yaşadığınızda, yapının depreme dayanıklı olup olmadığını belediyeden öğrenmeniz mümkün olmadığı gibi, gördüğümüz tüm tarihi yapıları uzun ve masraflı tespit ve güçlendirme süreçleri bekliyor. Bugün bildiğimiz, gidip görüp hayran olduğumuz, yıkıldığına inanmak istemediğimiz ve belki de artık kaybolmuş diyebileceğimiz tarihi Antakya’nın başına gelenlerin İstanbul’daki tarihi doku için gerçekleşeceğini ve kaybedileceklerin boyutunu tahayyül etmek mevcut şartlarda işten bile değil.Öte yandan, bugün yeniden hatırladığımız acı gerçekler ışığında tekrar bakınca, kişinin maddi gücü elverdiğince, şehirde yeni, güvenli ve ‘kentsel dönüştürülmüş’ bir evde, mümkünse ışıltılı bir rezidansta oturmanın afet boyutundaki karşılığı da pek iddialı olamıyor. Olası bir deprem anında, ulaşımı tıkanacak, altyapısı çalışmayacak, kalabalığı daha da görünür olacak bir megakentte sadece evlerimizde güvende hissetmemiz söz konusu değil. Temiz suya, elektriğe, gıdaya erişimimizin kısıtlı olacağı bir ortamda, tekil hareket etmek gibi bir ihtimal hâliyle yokken, ister istemez afet anında ortak bir eylem planına dahil olmanın gerekliliği buz gibi yüzümüze çarpıyor. Taşındığımız rezidanstaki hiç tanımadığımız komşuları aslında tanımamız gerektiği, günü geldiğinde onlarla dayanışmamızın gerekliliği, kendini bizlere hatırlatıyor. Bu durum, birkaç paragraf yukarıda bahsettiğim, yaşamlarımızın kesişimlerinin kenti oluşturmasını aslında bizler için tekrar üretiyor. Kentsel yaşam, kesişimlerimizin, ortaklıklarımızın, temaslarımızın bir bütününden oluşuyor, kendimizi ortak yaşamdan, komüniteden veya artık terk edilmiş bir tanım olarak örgütlülükten ne kadar soyutlarsak aslında günü geldiğinde karşılaşacağımız reel problemlerin çözümünden de bir o kadar uzaklaşmış oluyoruz.&nbsp;Hâliyle, sosyal hayatın nüfuz edebildiği, asgari müştereklerin oluşabildiği yaşam alanlarına ihtiyacımızın olduğu bir daha tasdikleniyor; bu durum, bizi, birbirimize daha kolay dokunabildiğimiz eski mahalle prensiplerine dönmeye&nbsp;çağırıyor. Olası bir büyük yıkımda karşılıklı konteynerlarda, çadırlarda buluşacağımız komşularımız, aslında hemen dibimizde, kendileri de farkında olmadan, bizlerle tanışmayı bekliyor.<img src="https://images.aposto.com/2023/3/5/1680869413653.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.40" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Ahmet Doğu İpek, Construction Regime 8, kağıt üzerine suluboya. Sanatçının izniyle.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Sosyal meselelerin reel kaygılarını bir yana bırakıp, mimar şapkamı tekrar takarak bir başka başlığa değinmek istiyorum. Olası bir afet anında, hele de bir megakentte gerçekleşecek olan afet sırasında koordinasyonun nasıl gerçekleşebileceği, bugünkü mevcut hazırlık ekseninde tam bir muamma.&nbsp;Merkezi veya yerel karar vericilerin genel afete hazırlık programları ve eylem planları bir yana, İstanbul özelinde, kentin insan, yapı, lojistik ve genel anlamda sosyal yükü, olası bir deprem veya benzer büyüklükteki bir afeti karşılayabilecek esnekliğe ne yazık ki sahip değil. Türkiye’de diğer birçok şehirde de rastlayabileceğimiz şekilde, İstanbul’daki üst ölçekte yanlış konut ve ulaşım planlaması, bizleri afetin yaratacağı yıkımdan çok daha feci noktalara savurabilir; lojistik ölçekte tamamen kitlenecek, statik bir şehirle baş başa bırakabilir. Bu noktada, üzerinden iki ay geçmiş olsa da, depremin yarattığı ve hâlâ sürmekte olan durumdan çıkarılacak kapsamlı dersler, afete hazırlık konusunda bizleri yapısal önlemler kadar stratejik önlemler almaya doğru yönlendiriyor. Olumlu açıdan bakarsak, son dönemde bir araya gelen, kamu, sivil ve özel ölçeklerde birçok inisiyatif, kamuya açık ortak yol haritaları oluşturma; mevcut afet kadar, geleceğin afetlerine yönelik hazırlık yapabilme ve ilgili sistemsel dönüşümleri sağlama amacıyla katılımcı süreçler yürütüyor. Bölgedeki yerleşim planlamasının geleceğinden geçici barınma birimlerine, altyapı çözümlerinden sosyal müştereklere kadar türlü konu, bu süreçlerde mercek altına alınıyor. Son yıllarda, özellikle de yerel yönetimler bünyesinde, çokça kullanılıp belki de artık içi boşaltılmış olan katılımcı tasarım ve yönetimin olası örneklerine dair birçok yöntem tartışılıyor. Kentlerin inşasından sorumlu mimar, mühendis ve şehir plancısı gibi meslek sahipleri bu aşamaların girişimcisi olmaya gönüllü oluyor, bu anlamda kentlere dair, belki de sahip olup da sonradan kaybettiğimiz, bir meslek etiği de kendisini organik bir şekilde oluşturmaya başlamış durumda.Toparlamak gerekirse, sürekli tekrar edilen ‘afet değil ihmal’ kalıbını biraz da ‘ihmal değil tercih’ olarak değerlendirmemiz ve tartışmamız gerekiyor. Bu tercihlerin sorgulanacağı, daha iyi ihtimallerin akla geleceği tartışma ortamlarının ve iletişim platformlarının, sadece mesleki disiplinler içinde değil, sosyal ve katılımcı boyutta, her vatandaşa dokunacak biçimde programlanmasına da ihtiyaç var. Bu noktada yerel yönetimlere, inisiyatiflere ve mahalle örgütlenmelerine büyük bir rol düşerken, bu problemin muhatabının hepimiz olduğunu, hâliyle çözümleri de hep birlikte üreteceğimizi sürekli hatırlamamız gerekiyor.