Yeni sayıdan herkese merhaba,Bu hafta transhümanizm ve Metaverse'ün etik ve hukuki boyutlarına odaklanıyoruz.Keyifli okumalar,

Herkes için avukatlık dergisi.

Üstad Dergi

Transhümanizm ve Metaverse'ün etik ve hukuki boyutları.

Yıkıcı Teknolojiler ve Hukuk

Üstad Dergi'nin yeni sayısından merhaba,Bu sayıda hukuk teknolojileri ve hukukta girişimcilik konusuna eğiliyoruz ve iki hukuk girişiminin kurucusuyla röportaj paylaşıyoruz.Keyifli okumalar,

LawArch and Jetlexa kurucularıyla söyleşiler.

Hukuk Teknolojileri ve Girişimcilik

Üstad'ın yeni sayısından merhaba,Bu hafta sürdürülebilirlik avukatlığa odaklanıyoruz. Ankara Barosu Başkanı Avukat Mustafa Köroğlu'nun sürdürülebilir avukatlık üzerine yazdığı makaleyi ve Üstad Dergi ekibinin Köroğlu'yla Ankara Barosu'nda sürdürülebilir avukatlık üzerine yaptığı röportajı paylaşıyoruz.Keyifli okumalar,

Avukatlık Rapsodisi ya da Kendini İnşa Etmek; Ankara Barosu'nda Sürdürülebilir Avukatlık

Sürdürülebilir Avukatlık

Merhaba, Farklı deneyim ve hikayeleri, benzeştiği kadar ayrılan özellikleri olan ama nihayetinde “avukatlık” yapmaya gayret eden bir ekibin hayallerini gerçekleştirme çabasının ürünü olan Üstad Dergi okurları arasına hoşgeldiniz! Avukatlık mesleğinin gelişime ve paylaşıma açık doğasını dergi sayfalarına kaydederek ilerlemeye gayret ettiğimiz bu yolculuğa, sizin gibi nice üstadları dahil etme hevesiyle yolumuza devam etmek istiyoruz. Görüş, eleştiri, öneri ve yorumlarınızı sabırsızlıkla bekliyoruz. &nbsp; Gününüz aydın olsun, Saygılarımızla.

Üstad Dergi'nin ikinci sayısı yayımda.

Hukuk ve Ahlak İlişkisi, Rekabet Hukuku, Fikri ve Sınaî Haklar

Üstad Dergi Aposto'da!

Dijital Dava Takibi

Sektör hakkında yayımlanan yazılar ve yayınlar

Sektör

İş dünyası hakkında yayımlanan makaleler ve yayınlar

İş Dünyası

Yazan: Avukat Doruk Ayar (İzmir Barosu)<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">GirişFacebook’un ismini Meta olarak değiştirmesiyle başlayan ve Facebook CEO’su Mark Zuckerberg’in öncülük ettiği Metaverse serüveni, bilişim dünyasında son zamanların en çok konuşulan olayı oldu. Basında neredeyse her gün, içinde Metaverse’ün geçtiği bir haber görüyoruz; “Metaverse’te düğün yaptılar”, “Metaverse evreninde arsa satılıyor”,&nbsp;“Metaverse konserleri başladı”. Peki gerçekten bu gördüklerimizin Metaverse’le bir ilgisi var mı?Öncelikle, Metaverse denilen kavram nedir, ona bir bakalım. Teknik tabir olarak bakarsak, evvelemirde bir sanal evrenden bahsediyor olmamız lazım. Bu sanal evren öyle bir evren olmalı ki, mevcut kullandığımız internetin yerine geçebilmeli. Bu da ne demek; insanlar kendi avatarlarıyla o evrene bağlanabilmenin yanında, o evrende kendilerine alanlar edinebilmeli. Basit olarak düşüneceksek, nasıl bir internet sitesine sahip olabiliyor ve onun üzerinde istediğimiz gibi değişiklik yapabiliyorsak, benzer bir sisteme Meta evreninde de sahip olabilmeliyiz.Metaverse’ün günümüzde bu kadar popü- lerleşmesinin sebeplerinin başında Web3 (nam-ı diğer Web 3.0)&nbsp;tartışmaları geliyor. Merkezi olmayan ve blockchain teknolojilerine dayalı yeni bir web hayali olarak konuşulan Web3, özellikle kripto para taraftarlarının büyük ilgisini çekiyor. Kullanıcıların çoğunun hala tepkisel yaklaştığı NFT, kripto para&nbsp;teknolojilerinden destek alan Web3, merkezi olmayan bir finans modeli öngörüyor. Yani, sunuculara ihtiyaç duymadan, doğrudan üreticiye ulaşabildiğimiz, aracıları ortadan kaldıran bir sistem hayali var. Metaverse de aslında altyapı olarak bunu kullanacak.Bilimkurgu filmlerinden tanıdığımız sanal evren fikri, avatar denilen görsel ve 3D profilleriniz ile bu evrende serbestçe içeriklere, üreticilere ulaşabildiğiniz ve doğrudan onlarla etkileşime geçebildiğiniz bir model. Tabii, bunun için neye ihtiyacımız olduğunu doğru değerlendirmemiz lazım. Öncelikle bütün platformları bir arada tutan bir web modeline gerek duyuyoruz. Daha sonra, bizi bu 3D sanal ortamda var edebilecek donanımlara sahip olmamız gerekiyor.Bize Metaverse olarak sundukları bu sistemlerin, çok ciddi güvenlik sorunları da yaratacağı şimdiden belli oluyor. En basitinden, mevcut teknolojilerde bile taciz ve zorbalık sıkça karşımıza çıkarken, bu yeni “evrende”&nbsp;bunun çok daha kontrolsüz ve müdahaleye kapalı olacağı tahmin ediliyor. Bunun yanında, özellikle çocukların da bu evrene kolayca ulaşabileceği göz önüne alındığında, oluşabilecek sorunlar bütün ebeveynleri korkutacaktır.Bir diğer konu da, bu yeni ortamın yaratacağı takip edilememezlik nedeniyle, suç unsuru taşıyan içeriğin hızla artacağı. Bugün deepweb içerisinde gördüğümüz ve küresel boyutta mücadele edilmeye uğraşılan çocuk pornosu, uyuşturucu ve silah satışı gibi ağır suçların, kripto paralar ve merkeze bağlılığın kalkması nedeniyle zaten zorlaşan takibi artık imkansız hale gelecek.Bireysel boyuta indirgeyecek olursak, bugün bile kişisel verilerimizin, tüm önlemlere rağmen sıkça saldırıya uğradığı bir ortamdan, oldukça savunmasız bir başka ortama geçileceği düşünülürse, verilerimizin müdahaleye açık kalacağı, ciddi boyutta risklerin oluşacağı da öngörülebilir.Bu tip güvenlik sıkıntıları dikkate alındığında, Metaverse olarak adlandırdıkları sistemlere tereddütle yaklaşanların sayısının neden az olmadığı kolayca anlaşılabiliyor.Peki bugün bize Metaverse olarak sunulan sistem nedir? Tamamen kripto para piyasasını canlandırmak için yapılmış sahte hareketler. Onlarca yıldız MMO (Massively Multiplayer Online Games)&nbsp;oyunlarını deneyimleyenler, bugün karşımıza Metaverse&nbsp;olarak sunulan şeyin büyük bir aldatmaca ve pazarlama&nbsp;politikası olduğunu düşünüyor. Binlerce kişi aynı anda, birlikte oyun oynadığı MMO'larda, Metaverse altında sundukları konserler, düğünler, ticaret, toplantılar vs. aklınıza gelebilecek her şey zaten yapıldı. Üzgünüm, bunların hiçbirisi de Metaverse değil. Size sunulan ve özellikle sosyal medya ünlüleri tarafından sürekli göklere çıkartılan bu teknoloji, sıradan bir oyun teknolojisinden öte değil. Herhangi bir MMO oyunu alın, içine bir de VR gözlükleri katın; alın size Metaverse.Dünyanın en büyük oyun platformu&nbsp;Steam'in şirketi Valve'in CEO'su Gabe Newell, bu konuda konuşan insanların büyük çoğunluğunun ne hakkında konuştuklarını bilmediği ve "görüşünüşe göre hayatlarında hiç MMO oynamadıklarını" söyledi. Karakter özelleştirme, başka karakterle etkileşime girebilme gibi özelliklerin on yıldan fazladır oyunlarda yer aldığını belirten Newell, bu tarz konuların dolandırıcılık olduğunu ileri sürüyor.Nitekim, MMO oyunlarının çıkışından bu yana, bugün Metaverse adı altında bize vaat edilen, hatta bu vaatleri yapanların aklına bile gelmeyecek şeylerin çoktan yapıldığı bir gerçek. Oyunda ilk düğünün, 90’ların sonlarında Ultima Online adlı oyunda yapıldığı, 2006 yılında ilk sanal konserin Duran Duran tarafından Second Life isimli oyunda yapıldığı, sanal sanat galerinin ilk defa 90’lı yıllarda karşımıza çıktığı düşünüldüğünde, bugün Metaverse üzerinden konuşulanların çoktan internet tarihinde yer almış, yenilikten uzak fikirler olduğunu söyleyebiliriz.Oyun dünyasından uzak yaşayan ama teknolojiye ilgi duyan kitlenin tüm bu deneyimleri yenilik olarak karşımıza çıkartması, teknolojinin video oyun sektörünü bugüne kadar ne kadar dışladığının da ayrı bir göstergesi.Bir örnek verecek olursam; 2022 yılına henüz girerken teknoloji ile ilgilenen ünlü bir Türk iş adamının, Twitter üzerinden katıldığı&nbsp;“kapalı oturum” online yılbaşı etkinliğini “Metaverse’de ilk yılbaşı deneyimi” olarak paylaşması, oyun sektöründe dalga konusu oldu.Gelelim işin hukuki boyutunaMetaverse, blokchain ve NFT’ler hukuki boyut açısından bir bütün olarak ele alın- malıdır. Uçsuz bucaksız, sınırları olmayan bir pazarda yapılacak tüm satışların yasal olarak ne kadar korunmasız olacağı, zaten tahmin ediliyor. NFT dediğimiz “Non-fungible Token”, yani “değiştirilmesi mümkün olmayan para” bugün oldukça popüler durumda. Ünlülerden, sanatçılara herkes bu işin bir yerinden tutmak istiyor. Kripto para ile alınıp satılan bu tokenlar yalnızca size ait, türünün tek örneği dijital varlıklar olarak nitelendiriyor. Tabii, dolayısıyla bir ürünü NFT’ye çevirip sattığınız zaman, bu “malın” mülkiyetinin satın alan kişiye geçmesi gerekiyor.Uluslararası hukuk firması Reed Smith’e göre, Metaverse’de yer alan “mülkiyet” kavramı sadece lisanslama, lisans sahibi olma şeklinde bir mülkiyet. Malın gerçek mülkiyeti, her halükarda, NFT'yi satan malikte kalıyor. Dolayısıyla bu malı gerçek anlamda satmak isteyen kişi, asıl malikin rızası olmadan malı satamayacaktır.&nbsp;Dolayısıyla bu malı gerçek anlamda satmak isteyen kişi, asıl malikin rızası olmadan satamayacaktır. Bugün yüzlercesi satılan Metaverse arsalarına değinecek olursak, bu arsaların gerçek anlamda hiçbir karşılığı olmadığını söyleyebiliriz. Aldığınız arazi, sadece bir sitede yer alan “arsanın sahibi bilmem kim”&nbsp;yazısından ibaret kalacaktır.Buna, yıllardır bazı sitelerde gökteki yıldızların satılmasını örnek verebiliriz. Satın aldığınız arsa üzerinde gerçek dünyada bir yetkiniz olmadığı gibi, Metaverse kavramında bir arsa mantığının çalışmayacağını, Metaverse’ün gerçek dünyadaki gibi fiziksel bir harita kullanmadığını söylememiz gerekir.Metaverse&nbsp;üzerinden satın aldığınız herhangi bir şey, fiziksel dünyadaki kanunlara tabi olmayacağından, alıcıyı veya satıcıyı koruyacak kanunlardan da bağımsız olacaktır. Diyelim ki, burada fiziksel bir malı satın aldınız, ancak bu kişi size malı göndermiyor; ne yapacaksınız? Kaynaktan bağımsız olacağı için, hangi ülkenin hukuk sistemine başvuracaksınız? İşte, bizi bu tarz sorunlar bekliyor olacak.&nbsp;Bir başka konu da, bir kişinin avatarıyla yaptığı etkileşimlerin suç unsuru yaratıp yaratmayacağı sorunsalı. Suç olduğu düşünülen veya gerçek dünyada suç kabul edilen hareketlere ceza hukukunu uygulayabilecek miyiz? Örneğin, bir kişinin avatarı, başka bir kişinin avatarına cinsel tacizde bulunursa, ne yapacağız?&nbsp;Savcılığa suç duyurusunda mı bulunacağız? Kişinin avatarına hukuki bir kişilik yükleyebilecek miyiz? O avatarın arkasındaki kişinin kim olduğunu nasıl çözeceğiz? Kısıtlamalardan ve kaynaktan bağımsız bir evren yaratırken, bu tarz hukuki sorunların karşımıza çokça çıkacağını tahmin etmek gerekir. Bunun risklerini de aynı şekilde göz önüne almalıyız.Kripto paraların, NFT’lerin havalarda uçuştuğu bir dönemde, tüm bu hareketleri “piyasayı canlandırma” olarak nitelendirmek lazım. Sonuçta, bu paraların el değiştirmesi, birilerinin zengin olması gerekiyor. Blockchain ve NFT’lerin geleceği hala belirsizken, çok da her yazılan, çizilene inanmamak lazım. Mutlaka birileri bu işlerden büyük paraları kazanacak, birileri de kaybedecek. Yine de, siz siz olun, kendisini “teknoloji gurusu” adı altında tanıtanlara inanarak, gidip de “Metaverse’den” arsa almayın. İmar planı çıkmaz, içinden yol geçer, uğraşır durursunuz.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Av. Doruk Ayar, Atılım Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun olduktan sonra önce Ankara, sonra da İzmir’de avukatlık faaliyetleri yürütmüş ve hala yürütmekte olmasının yanında, The Pack Studios adlı bir bilgisayar oyun şirketinin kurucu or- taklarındandır.The Pack Studios, oyunlara tutkuyla bağlı beş arkadaştan oluşan ve İzmir DEPARK’ta yer alan bir bilgisayar oyunu geliştiricisidir. 2021 yılında kurulan ve ilk oyunu Ephesus’u yayınlayan The Pack, halihazırda iki bilgisayar oyunu ve çeşitli VR projeleri geliştirmektedir. &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp;&nbsp;Ekibin ilk oyunu Ephesus, erken erişim oyunu olarak Steam platformunda yer al- makta ve yakın bir zamanda tam sürüm olarak oyuncularla buluşmaya hazırlan- maktadır. Antik Roma'da, M.Ö. 100 yılında sıradan bir Roma vatandaşının hayatını konu alan ve hayatta kalma – macera tarzında geliştirilen oyun çeşitli mecralarda üç ayrı ödüle de sahiptir.

The Pack Studios

Gerçek Metaverse Bu Değil!

Çalışmamızda genel olarak beyin-makine arayüzlerinin ve Neurolink’e ait cerrahi müdahaleye dayalı elektrotların işleyiş prensibini, bu tür bir yeniliğin getireceği etik ve hukuki problemleri inceleyeceğiz.

Transhümanizme Açılan Yeni Bir Kapı: Neuralink

Hukuku teknolojiyle buluşturan girişimcilerle söyleşilerimize, Jetlexa şirketinin kurucularından Bensu Aydın ile devam ediyoruz.

Sözleşme Süreçleri Kanatlanıyor: Jetlexa

Üstad'da mümkün olduğunca hukuk teknolojilerine yer vermeye çalışıyoruz. Değişim gereken bir zamandayız ve bu yola çıkanların ilk elden deneyimlerini önemsiyoruz. Bu çerçevede, LawArch kurucu ortağı Alperen Ceyhun Mecit ile keyifli bir söyleşi yaptık. Gençler ve yeni yollar arayan avukatlar mutlaka okumalı...

LawArch Kurucu Ortağı Alperen Ceyhun Mecit ile Söyleşi

Üstad Dergi 15. sayısının konuğu, Ankara Barosu Demokratik Sol Avukatlar Grubu’nun 2 Haziran 2022 tarihinde gerçekleştirilen ön seçiminin farklı kazananı ve 9 Ekim 2022 tarihinde yapılan Ankara Barosu Genel Kurulu’nda Ankara Barosu Başkanı Seçilen Avukat Mustafa Köroğlu.

Mustafa Köroğlu ile Baro'da Sürdürülebilir Avukatlık Söyleşisi

Avukatlık Rapsodisi ya da Kendini İnşa Etmek

Yazan:&nbsp;Merve Öner<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Giriş&nbsp;Hukuk ve ahlak arasındaki ilişki, her zaman tartışılan bir konu olmakla birlikte beraberinde getirdiği sorular ve sorunlar bizleri hem düşünmeye hem de daha fazla sorgulamaya itiyor. İşte bu noktada Harvard Üniversitesi Hukuk Fakültesi profesörlerinden Michael Sandel’ın 'Justice' (Adalet) adlı derslerinde bu irdelemenin zirve noktasına ulaşılıyor. Bir traktörü sürdüğünüzü düşünün ve bir süre sonra yolunuzun üzerinde duran beş işçiyi fark ediyorsunuz, durmanız imkan dahilinde değil ve beş işçi de ölecek. Fakat, eğer yan yola saparsanız, yine duramayacak olsanız da, yolda bir işçi olduğu için, sadece onu öldürmüş olacaksınız. Ne yapardınız? Yan yola sapmadan beş işçinin ölümüne mi neden olurdunuz yoksa yan yola saparak bir işçinin ölümüne mi? Yan yola sapmayı tercih ederdiniz, öyle değil mi? Çünkü: Beş kişinin hayatı bir kişinin hayatına üstün gelir.O zaman işi biraz daha karmaşık hale getirelim. Bu sefer traktör sürücüsü olduğunuzu değil de köprünün üzerinden traktörü izlediğinizi düşünelim. Traktör son süratle ilerlerken beş işçiye çarpacağını fark ediyorsunuz, tam o sırada yanınızda duran oldukça kilolu bir adam var. Eğer adamı köprüden aşağı iterseniz o beş kişi kurtulacak, fakat ittiğiniz adam ölecek. Ne yapardınız? O şişman adamı köprüden aşağı iter miydiniz? İtmezdiniz, öyle değil mi? Çünkü: Eğer iterseniz kasıtlı olarak bu eylemi gerçekleştirerek bir kişiyi kasten öldürmüş olacaksınız. Peki öyleyse, neden “beş kişinin hayatı bir kişinin hayatından üstündür.” kuralını burada uygulamadınız?&nbsp;İki olay arasındaki fark neydi? &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp;&nbsp;Bu kuralın yansımasının ciddiyetini gözlemek için Michael Sandel, bir örnek daha veriyor. Hastanenin acil servisinde görevli bir doktorsunuz ve aynı anda altı hasta geliyor, beşi hafif biri ise ağır yaralı. Eğer ağır yaralı olan hastaya müdahale ederseniz diğer beş hasta ölecek; eğer beş hastanın müdahalelerini gerçekleştirirseniz ağır yaralı olan hasta ölecek. Ne yapardınız? Beş kişiyi kurtarmak mı yoksa bir kişiyi kurtarmak mı? Beş hastayı kurtarırdınız, öyle değil mi? Çünkü: Beş kişinin hayatı bir kişinin hayatından üstündür.<div fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;" title="Page 3">Bu örneğimizi de biraz daha değiştirelim ve aklımızdaki soruları cevaplandırmadan önce biraz daha sorgulayalım. Yine bir has- tanenin doktoru olduğunuzu düşünün. Bu sefer aynı anda beş hastanın farklı organ yetmezliklerinin olduğunu tespit ediyorsu- nuz. Tam o sırada genel muayene için gelen sağlıklı bir kişi var. Önünüzde iki seçenek var: Sağlıklı kişinin organlarını beş hastanın organ yetmezliklerini tedavisinde, o kişiyi öldürerek gerçekleştirebilirsiniz. Diğer taraftan herhangi bir eylemde bulunmayarak beş kişinin ölümüne de tanıklık edebilirsiniz. Siz ne yapardınız? Sağlıklı olan kişiyi öldürmezdiniz, öyle değil mi? Traktör olayındaki gibi aynı soru aklımıza geliyor, “beş kişinin hayatı bir kişinin hayatından üstün değil miydi?” Neden sağlıklı olan kişiyi öldürmeyi tercih etmedik?<div fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;" title="Page 3">Tüm bu sorulara verilen cevaplar, hukuk felsefesinde “Ahlak İlkeleri” başlığı altında ya ‘sonuçsal yaklaşım’a (moral principles of consequentialist) veyahut ‘kategorik yaklaşım’a (moral principles of categorical) karşılık geliyor.Sonuçsal Yaklaşım Nedir?Sonuçsal yaklaşım, kişinin davranışının doğru veya yanlış yargıya sahip olmasının bir önemi olmadığını; söz konusu davranışın sonucunun ahlaken doğruluğu veya yanlışlığı hakkındaki yargının temel alındığını savunan görüştür. Diğer bir ifadeyle, kişinin davranışlarının sonuçları tercihin doğru veya yanlış olmasından daha büyük bir öneme sahip. Örnek vermek gerekirse, yalan söylemek ahlaken doğru değildir fakat eğer bu davranış sonucunda masum bir kişinin kurtulması söz konusu ise davranışın ahlaki yargısının göz ardı edilebileceği anlamına gelir.<div fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;" title="Page 3">Sonuçsal yaklaşımı destekleyen en önemli teori 18.yüzyılda yaşamış İngiliz filozof Jeremy Bentham’ın öncülüğünü yaptığı ‘faydacılık’&nbsp;teorisidir. Bentham’a göre doğru şeyi takip etmek, doğru şeyi yapmaktan geçer, hareketin doğruluğunu ise Bentham’a göre faydayı en üst seviyeye çıkararak test edebiliriz. Bentham’ın faydadan kastı nedir? Faydadan kastettiği ise mutluluğun acıya, zevkin ıstıraba karşı dengesidir.</div><div fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;" title="Page 3">&nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp;&nbsp;Bentham’a göre, hayatımıza egemen olan iki efendi vardır: zevk ve acı. İnsan olarak hayatımızda üst seviyede zevk, mutluluk; olabildiğince düşük seviyede ise acı ve ıstırap isteriz. Gerek bireysel gerekse toplumsal yaşamımızda ahlaken doğru olanı yapmalıyız, bu da toplumsal refahı, ortak mutluluğu en üst seviyeye çıkarmaktan geçer.Kategorik Yaklaşım Nedir?&nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp;&nbsp;Ahlaki ilkelerin bir başka görünümünü oluşturan kategorik yaklaşımda ele alınması gereken temel nokta davranışların ahlaken doğru olmasıdır. Eğer tercihlerimizin getirisi olan eylemlerimiz evrensel anlamda ve mutlak olarak doğru ise o zaman davranışlarımız da aynı yönde ahlaken doğru sayılacaktır.<div fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;" title="Page 4">Kategorik yaklaşımın en önemli savunucularından olan 18.yy Alman filozofu Immanuel Kant’ın etik anlayışına baktığımızda, kategoriksel zorunluluk (categoric imperative) olarak adlandırılan kavramının iki farklı şekilde formülize edildiğini görürüz. İlk olarak “evrensellik” formülünde bir eyleme izin verilmesi diğer bir deyişiyle eylemin ahlaken doğru olabilmesi için söz konusu davranışın herhangi bir istisna olmaksızın, aynı koşul- larda bulunan tüm insanlara uygulanabilmesi gerekir. Örneğin, “istediğin şeyi alamayacak kadar fakirsen hırsızlık yap.” özdeyişini esas alarak bardak çaldıysanız, o zaman bu davranış sizin durumunuzdaki herkes için meşru hale gelir. Kategoriksel zorunluluğun ikinci bir görünümü olarak Kant, insanlık formülasyonu (formulation of humanity) adı altında, insanların asla başkalarına amaç olmak için araç olarak kullanılmaması gerektiğini, her zaman kendi içlerinde birer amaç olarak görülmeleri gerektiğini ifade eder.&nbsp;</div><div fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;" title="Page 4">&nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp;Kurgusal olaylarımıza baktığımızda, beş kişiyi kurtarmak amacıyla bir kişiyi öldürmenin tercih edilmesi veyahut beş kişiyi kurtarmak için bir kişiyi köprüden iterek kullanmak Kant’ın ahlak anlayışına ters düşecektir.Kant, kategoriksel zorunluluk kuramında kısaca ifade etmek gerekirse, koşullar ne olursa olsun isteklerimizin evrensel yasalara uymak durumunda olduğunu belirtir. Örneğin, yalan söylememek her türlü koşulda evrensel bir görevdir, aksi durumda ahlaki açıdan doğru olanı yapmamış oluruz. &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp;Tüm bu kuramlara rağmen, her ne kadar başlangıçta bahsedilen kurgusal olayların getirdiği sorulara verilen cevaplar bizleri ‘Ahlak İlkeleri’ adı altında birkaç kurama götürüyor olsa da, günün sonunda herkesin ‘hukuk ahlakının’ kendine göre olduğunu; bununla birlikte, içinde bulunulan zorlu ikili yollar her zaman beş kişi veya bir kişiyi öldürmek kadar çetrefilli olmasa da günün sonunda, vicdanımızı göz önünde bulundurarak hareket etmemiz gerektiğini düşünüyorum. &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp;&nbsp;Peki, yönelttiğim onca soruya karşılık ben ne yapardım?Bildiğim tek şey; cinayet, cinayettir.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Kaynakça:Michael J.SANDEL, JUSTICE, What Is The Right Thing To Do?, Lecture 1 https://labfilhikmah.wordpress. com/2018/03/28/moral-principle-con- sequentialist-and-categorical/ https://en.wikipedia.org/wiki/Kanti- an_ethics</div></div></div></div>

Peki siz ne yapardınız?

Hukuk ve Ahlak İlişkisi Üzerine

Rekabet Hukuku Kapsamında Dijital Pazarlara İlişkin Güncel Tartışmalara Genel Bir Bakış

Rekabet Hukuku

Sinema Eserlerinde Yer Alan Karakterler Üzerindeki Fikri Haklar ve Mali Hakların Devrine İlişkin Sözleşmelerin Yorumlanması

Fikri ve Sınaî Haklar

Yazan: Mark A. Cohen<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h4 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Giriş</h4><div fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;" title="Page 1">Dava açma, çok uzun zamandır temel hukuki uygulamalardan biri olup, önemli bir kâr merkezi olarak işlev göstermektedir. Bu te- rim, dar anlamıyla yargı sürecini başlatan her türlü anlaşmazlığı, daha geniş anlamıyla ise hukuki hakları ilgilendiren resmi anlaşmazlık çözüm süreçlerinin herhangi birini içerecek şekilde tanımlanmaktadır. Bu geniş tanım, içişleri ve devleti ilgilendiren soruşturmaları, tahkimi, arabuluculuğu ve bunlara ek olarak düzenleyici, idari ve yargı dışı işlemleri de kapsamaktadır.</div><div fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;" title="Page 1">&nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp;&nbsp;Avukatlar uzun zamandır, sözleşme hazırlamayı ve uyuşmazlıkları geleneksel olarak kabul gören hukuki işlevleri kullanarak çözmeyi temel bir hak olarak görmekteler. Bu durum, anlaşmazlıklara karşı avukat merkezli, esnaf mantıklı ve kaba gücün hakim olduğu yaklaşımın ve “avukat olanlar ve olmayanlar” mesleki kibrinin somut bir ifadesidir. Dava açmak gereksiz şekilde uzayan, sır dolu, şeffaflıktan uzak, verimsiz ve avukat merkezli bir süreçtir. Bu, müvekkil ve toplumun genel faydasından ziyade, her zaman ticari açıdan avukatların daha çok işine yarayan bir süreç olmuştur.<img src="https://images.aposto.com/2023/2/1/1679926475095.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.62" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"> Yukarıdaki grafik dava takibiyle ilgili mevcut durumun kısa bir özetidir. Dava takibinin ticari açıdan neden lanetli olarak anıldığına dair bazı gerekçeleri ortaya koymaktadır. Dava açmak için yapılan küresel harcamalar istikrarlı bir şekilde artmakta ve yıllık 1 trilyon dolara yaklaşmaktadır. ABD'de yapılan harcamalar, toplam küresel harcamanın neredeyse yarısını oluştururken, dava açmak toplam kurumsal hukuki harcamaların %40’ını oluşturmaktadır. Davalar uzun sürer; or- talama bir dava yaklaşık 3 yıl sürüncemede kalır. Birçok dava çözüme ulaşır; fakat bu davaların neredeyse yarısının sonuçlandırılması yargı sürecinin ilk 30 gününü alır. Keşif süreçleri, özellikle elektronik keşifler maliyetlidir, yoğun iş gücü gerektirir ve uyuşmazlığa odaklanmaz. Keşif sırasında hazırlanan belgelerin sadece %0.01’i mahkemeye sunulur. Dava açmak dijital dönemde ticari işlet- meler açısından çağ dışı kalmış bir süreçtir. Bu durum değişmektedir, fakat değişimin nedeni avukatlık mesleğinde bir aydınlanma yaşanması değildir. C-Suite (üst düzey yöneticiler), hukuk departmanının diğer iş birimleri gibi çalışmasını ve bu birimlerle iş birliği içinde değer yaratmasını talep etmektedir. Hukuk departmanının yeni rolü ve yetkisi proaktif bir şekilde şirketi korumak ve kurumun kendisi ve müşterileri için değer yaratmaktır. Dava takibine yönelik geleneksel yaklaşım dijital çağın amacı ile örtüşmemektedir. Anlaşmazlıkların önüne geçilmesi ve erken aşamada çözümlenmesini amaçlayan müvekkil merkezli dijital dava takibinin bir özeti aşağıda verilmektedir.Dijital dava takibi tıpkı diğer kurumsal riskler gibi önleme ve erken tespitle ilgilidir Dava açmayı kim ister? Şirketler değil, çünkü şirketler dava açmaktan ziyade bu sürecin önüne geçilmesini hedeflerler. Dava açmak kaçınılmaz olduğunda ise şirketler, bilinçli bir değerlendirmenin altını doldurabilecek bilgi ve belgelerin hızlı bir şekilde toplanmasının ardından erken aşamada maliyet etkin bir çözüm isterler. Dijital dava takibi, önleme ve erken çözüm sayesinde dava açmanın kaçınılmazlığını ve sürecin uzunluğunu ortadan kaldırmaktadır.Dava açmak kurumsal risklerden sadece bir tanesidir; doğası gereği tepkisel olması dışında onu benzersiz yapan hiçbir özelliği yoktur. Diğer kurumsal riskler risk tespiti ve önleme üzerine odaklandığı için önleyici bir özelliğe sahiplerdir. Siber güvenlik bunun örneklerinden biridir. Bilgi Güvenliğinden Sorumlu Başkan'lar (CISO) siber riski yönetirler. Zamanlarının ve kaynaklarının büyük kısmını riske müdahale etmek için değil, onu önlemek ve tespit etmek için başka bir deyişle, önleyici tedbirler için harcarlar. &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp;Bunun aksine Hukuki İşlerden Sorumlu Başkan'lar (GC) uyuşmazlıkları tespit etmek ve önlemek yerine, bu uyuşmazlıklara müdahale etmeye daha fazla zaman ve kaynak harcarlar. Neden Hukuki İşlerden Sorumlu Başkan'lar ve ekipleri önleyici ve engelleyici bir şekilde uyuşmazlıkların önlenmesi üzerine yoğunlaşmazlar? Sorunun cevabı çok basit: avukatlar yenilik yapmak için değil, hata yapmayı önlemek üzere eğitim alırlar.<div fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;" title="Page 4">Geleneksel dava açma süreçlerini önleyici ve müvekkil merkezli bir yaklaşıma dönüştürmek için gerekli araç, süreç ve talep mevcuttur. Avukat ve onların loncalarının kalıntıları bu yolda en büyük engeldir. Değişime direnç göstermelerinin nedeni, tedavülden kalkacaklarından korkmaları, bu değişimi ekonomik modellerine göre yönelik bir tehdit olarak görmeleri ve anonim olsa bile verinin avukat ve müvekkili arasındaki gizliliği tehlikeye attığı yönündeki yaygın görüştür. Bu görüş, hukukun uygulanması ve hukuki hizmetlerin sunulması için gerekli görülen farklı beceri, uzmanlık ve bakış açısının meslek tarafından gönülsüzce kabul edilişine dair dipnottur.</div> Dijital dava takibi tek başına var olamaz; daha büyük bir dönüşümün parçasıdır Dijital dava takibi bir boşluk içerisinde görülemez ve gerçekleştirilemez. Alma-satma dengesi içerisinde, endüstrinin tamamını kapsayacak şekilde gerçekleşen tektonik değişim olan dijital dönüşümün bir yan ürünüdür. Dijital dünyada, müşteriler tedarikçilerin Kuzey Yıldızı, uçtan uca mükemmel bir müşteri deneyimi ise vaat edilmiş topraklardır. Dava açmak söz konusu olduğunda bunun anlamı, uyuşmazlıkların önlenmesinin ve çözümünün avukatların değil müvekkillerin bakış açısından yeniden ele alınması demektir. Teknoloji ve veri, dijital dönüşümün, dolayısıyla dijital dava takibinin bel kemiğidir. İskelet yapısını ise yapay zeka (AI), büyük veri (big data), veri madenciliği, analitik uygulamalar, üstün iş akışı teknolojisi ve ölçeklenmiş bilgilerin dijitalleştirilmesi oluşturur. DXC Technology'nin Hukuk İşlerinden Sorumlu Başkanı ve hukuk departmanlarının dijital yolculuğundaki öncülerinden biri olan Bill Deckelman'a göre: "Dava sürecinde yolunda gitmeyen şeylerin çoğu, kilit belge ve verilerin mevcut olmadığı erken aşamada strateji belirlenip buna göre karar alınmadığı takdirde ortaya çıkmaktadır. Ölçeklenmiş verilerin dijitalleştirilmesinde sağlanan gelişmeler sayesinde, büyük veri, yapay zeka ve veri analitiği, erken dava değerlendirmesi ve bilgi temelli dava stratejisi artık mümkündür."Dijital dava takibinin güçlü bir insan bileşeni vardır. Kültürel değişim ve süreç değişimi, işbirliği, çevik ve çeşitlilik içeren işgücü, becerilerin geliştirilmesi ayrıca müşteri deneyimini iyileştiren değişiklik yönetimi en az teknoloji kadar önemlidir. Aynı şekilde bilişsel çeşitliliğe, farklı becerilere, amaca uygun deneyime ve bakış açısına sahip; riski azaltmak ve işle ilgili zorlukları çözmek için işbirliği yapabilen; çok disiplinli ve çapraz fonksiyonlu ekipler de bir o kadar önemlidir. Bu saydıklarımın hepsi dijital yolculuğun başarısında önemli birer mihenk taşıdır.Müvekkil hedeflerinin tersine mühendisliği Dijital dava takibi, müvekkilin ulaşmak istediği hedef ve amaçları üzerinde ters yönde mühendislik yapmakla başlar. Tersine mühendislik şu soruları sormak anlamına gelir; Dava açmaktan nasıl kaçınılabilir? Açıldığı durumlarda, maddi bilgileri ve tahmin kabiliyetini artıran verileri kullanarak nasıl hızlı ve bilinçli şekilde çözümlenebilir?<div fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;" title="Page 6">Bunun sonucunda daha erken bir aşamada daha bilinçli bir çözüm elde edilebilecektir. Müvekkillerin dava açmanın kaçınılmaz olduğu durumlarda istedikleri tam olarak budur.Bu şekilde avukatların iş yükü azalacaktır. Örneğin belge talebi ve inceleme, araştırma, keşif desteği, değer katmayan, oyalayıcı dilekçe ve belge hazırlama ve mesai harcanan diğer işler bu listeye dahil edilebilir. Dava takip sürecindeki diğer birçok iş yeniden yapılandırılacak, azaltılacak veya tamamen ortadan kaldırılacaktır. Bu akım, hukukçuların çalıştığı diğer tüm alanları da etkileyecektir. Avukatların çoğu için hukuk bir uygulama olmaktan çıkacak ve bir beceri haline gelecektir. &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp;Dijital dava takibi önceki sisteme göre daha az avukat merkezli olacaktır. Sürece daha fazla teknoloji uzmanı, veri analisti, istatis- tikçi, no-code yapay zeka, entegre platform çözümleri, iş süreçleri ve proje yöneticileri, tasarım mimarları, hukukçularla birlikte çalışan diğer profesyoneller ve paraprofesyoneller dahil olacaktır. Bunun yanı sıra süreçte daha fazla hesap verebilirlik, şeffaflık, kaynak denetimi, iş denetimi, yetenek yönetimi ve çok disiplinli iş birliği hakim olacaktır. Dijital dava takibinde temel hukuki bilgi, diğer kilit becerilerin yanında önemli bir tercih sebebi olmakla birlikte daha az sayıda ruhsatlı avukata ihtiyaç duyulacaktır. &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp;Geleneksel dava süreci müvekkilin bakış açısı temelinde ters yönde işletilecektir. Bu sürecin yeni tasarımı mevcut avukat merkezli tepkisel paradigmayı tersine çevirecek ve müvekkilin hedeflerini daha iyi ele alırken, daha iyileştirilmiş bir deneyim sunacaktır. Daha fazla kaçınma, daha az yayılma; daha fazla odak, daha az yağma; daha fazla bilişsel çeşitlilik ve daha az avukat merkezlilik söz konusu olacak; ayrıca zamanın çoğu adliye koridorlarını aşındırmaktan ziyade iş fırsatlarını kovalamakla geçirilecektir.Sonuç Dijital dava takibi yerine “Anlaşmazlıkların Önlenmesi, Azaltılması ve Erken Çözümlenmesi” ifadesini kullanmak terimsel olarak daha yerinde olacaktır. Mevcut dava paradigmasını ve anlaşmazlıklara verdiği uzamış ve tepkisel yanıtı, önleme, azaltma ve çözümleme üzerine odaklanan önleyici bir mekanizmayla değiştirmektedir. Bu mekanizma bir yandan müvekkillerin çıkarlarına daha iyi hizmet etmekte, diğer yandan da hukukçuları deneyim, enerji ve bütçelerini israf etmek yerine bunlarla değer yaratmak için özgür bırakmaktadır.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><div fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;" title="Page 6">Bu makale ilk olarak Forbes'da yayımlanmıştır (https:/www.forbes.com/sites/markcohen1/2021/04/19/digital-litigati- on-dispute-avoidance-early-detection-accelerated-case-strategy-and-early-resolution/?sh=1c4e868d1858).</div></div>&nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp;&nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp;</div>&nbsp; &nbsp;&nbsp;<div fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;" title="Page 1">&nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp;&nbsp;</div>&nbsp; &nbsp;&nbsp;