Yerel Kadın Muhabirler Ağı Bülteni'ne hoş geldiniz!Sanat, bir toplumun hafızasını ve deneyimini yansıtan en büyük araçlardan biri. Kadınların çok kıymetli katkılar sunduğu bu alan da bir nevi büyük bir kadın hakları külliyatı. Kadınlar yaşadıkları trajedileri ve mücadele ettikleri her türlü olayı sansürsüzce sanatına yansıtabilmiştir. Çünkü sanat dikte etmez, sanat özgür bırakır. Sanatın iyileştirici gücü herkese iyi gelir.Uçan Süpürge Vakfı da bu gücü 26 yıldır Türkiye’nin ilk kadın filmleri festivalini yaparak sürdürüyor. Bu bültende kadın ve sanat teması altında yerel muhabirlerimizin yazılarını sizle buluşturuyoruz.Sanat ve sevgiyle kalmanız dileğiyle keyifli okumalar dileriz!Ceren Kurt &amp; Özlem Kadıköylü

Uçan Süpürge'nın Muhabirler Ağı, toplumsal cinsiyet eşitliğini ana odağa alarak kadınların sesinden haberlere ulaştırır.

Yerel Kadın Muhabirler Ağı

Fotoğraf, belgesel ve müziğin içinden kadınlarla kısa kısa

Kolektif Yastan Özgür Anlatılara, Kadınların Sanatı

Yerel Kadın Muhabir Ağı Bülteni'ne hoş geldiniz!Kadınların iş hayatına girmesi, erkek egemen alanda çalışan kadınların mücadelesi kadınların mücadele tarihinin önemli bir parçasını oluşturmaktadır. Kadınlar erkek egemen alanlarda çalışıyorsa toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin kalıp yargılarıyla yüz yüze gelmekte, varlığını ortaya koymak için çeşitli bedeller ödemektedir. Kadın gücü erkek gücü kıyası, kadınların iş hayatında hırçın ve verimsiz görülmesi önkabulü, süt izni, ebeveynlik iznindeki eşitsizlikler gibi sebeplerle kadınlar hem iş arkadaşları hem de patronları tarafından çıkarılan birçok zorlukla mücadele etmiştir ve edecektir de.Ülkemizde mecliste kendi çalışacakları katta kadın görevli istemeyen partiler olduğu sürece, süt izni alacağı muhtemel görüldüğü için favorisini erkek çalışanlardan seçen patronlar olduğu sürece, kadınların iş hayatındaki yeri devlet, kanunlar, işveren politikaları ile topyekün desteklenmediği sürece kadınlar çalışma hayatındaki varlığı için dik durmaya devam edecektir.Bu haftaki bültenimizde erkek egemen alanda çalışan kadınlarla görüştük, yaşadıklarını ve tecrübelerini anlamaya çalıştık. Keyifli okumalar dileriz!Ceren Kurt &amp; Özlem Kadıköylü

Akademi, taşımacılık ve inşaatta çalışan üç kadınla söyleşi

Erkek Egemen Mesleklerde Kadınlar

Yerel Kadın Muhabirler Ağı Bülteni'ne hoş geldiniz!Kadın olmak, tarihin ilk yıllarından beri direnişi hayatının doğal bir parçası hâline getirmek demektir. Kadınlar insanlık tarihi boyunca her yüzyılın kendi koşullarına göre var oluş mücadelesi vermekte, hakları için savaşmaktadır. Bir gün yoktur ki kadınlar yolda yürürken arkasına dönüp bakmama hakkı için mücadele etmemiş olsun, bir gün yoktur ki kadınlar erkek iş arkadaşı tarafından "sorunlu, verimsiz" görülmemek için hakkını aramamış olsun, bir gün yoktur ki evde babasına, abisine varlığını kabul ettirmek için yılmamış olsun, ve daha nicesi.Ülkemiz tarihinde de kadınların var oluş mücadelesi büyüyerek devam etmiş, günümüzde en etkili ve örgütlü muhalif güçlerden biri hâline gelmiştir. Bir şekilde hayatını herhangi bir ideolojik mücadeleye adamış herkesin kadın mücadelesinden, direniş geçmişinden öğreneceği çok şey var. Bu direnişi farklı açılardan ele aldığımız "Kadın ve Direniş" temalı sıradaki sayımızda, kendi hayatınızdaki direnişin bir parçasını bulmanızı dileriz.Keyifli okumalar!Ceren Kurt &amp; Özlem Kadıköylü

Uluslararası hukuktan sanata, Ankara'dan Van'a direniş hikâyeleri

Direniş Hikâyeleri

Yerel Kadın Muhabirler Ağı Bülteni'ne hoş geldiniz!14 Mayıs 2023 tarihinde gerçekleşen seçimler neticesinde cumhurbaşkanlığı seçimleri ikinci tura kalınca Türkiye iki haftalığına ikinci tura kenetlendi.Uyuşmayan ıslak imzalı tutanaklar, YSK, anketler, ajanslar, değişen seçim stratejileri, meclise giren bazı gerici partiler, sandık görevlisi olmanın önemi gibi konularla geçen iki haftalık bir süreç yaşıyoruz. Her ne kadar bu hafta bültenimizin temasını seçim üzerine kurgulamamış olsak da Türkiye gündeminde bulunan "fil" nedeniyle bu sayımızda da seçim temasına yer verdik. Her alanda olduğu gibi, seçimler konusunda da işin bir “kadın yüzü” var. Gerek seçmen gerekse sandık görevlisi olarak kadınlar yine ayrımcılığa maruz kaldı, sandık başında çeşitli sıkıntılar yaşadı. Seçim vaatlerinde yalnızca bir kılıf olarak yer alan kadınlar, bazı partilerin meclise girmesiyle ikinci tura hem öfkeyle hem de kararlılıkla kilitlendi. Yerel kadın muhabirlerimiz birinci turdan sonra ve ikinci turdan önce kadınların deneyimlerini ve sesini size aktarmak istedi. Van’dan Samsun’a, Antalya’dan İzmir’e kadınların seçime dair yaşadıklarını bu bültende sizlerle buluşturuyoruz.Keyifli okumalar dileriz,Ceren Kurt &amp; Özlem Kadıköylü

Umutsuzluğa karşı dayanışma üzerine üç söyleşi

Mücadeleye Tutunmak

Yerel Kadın Muhabir Ağı Bülteni'ne hoş geldiniz!Ülkemizin tarihinin ikinci yüzyılına nasıl başlayacağının belirleneceği önemli bir seçime yaklaşıyoruz. İki kutuplu ilerleyen seçim süreci boyunca taraflar birçok konuda birbirinin tam zıttı politikaları ortaya koyarak yurttaşlardan oy istedi. Emekliler, deprem, memurlar, soğan, ittifaklar, mitingler, gazeteciler, Z kuşağı...İki taraflı bu siyasetin özünü ortaya koyan konu ise "kadınlar"dı. Adayların kadın hakları ve kadın mücadelesindeki tutumları/vaatleri 14 Mayıs seçimlerinin belirleyici faktörlerinden biri olacak. Toplumun yarısını oluşturan kadınların rutin hayatta hep unutulduğunu, haklarının gasp edildiğini ve seçim malzemesi hâline getirildiğini görüyoruz. Hiçbir zaman "birey" niteliği hatırlanmayan kadınların, sadece seçimler öncesi hatırlanmasına da karşı çıkıyoruz.Siyasette eşit temsil yokken ve siyaset ortamı bu kadar erilken, kadınların seçimi konusunda yerel kadın muhabirlerimizin haberlerini sizlerle buluşturuyoruz. Seçimlerin heyecanıyla nefesimizi tuttuğumuz anlarda ikinci bültenimizi "kadınlar ve seçim" temasında sizler için oluşturduk.&nbsp;İstanbul Sözleşmesi'nin 12. yıl dönümünden keyifli okumalar dileriz,Ceren Kurt &amp; Özlem Kadıköylü

Siyasi katılım, seçim beyannamelerinde kadın sağlığı, LGBTİ+

Kadınların Seçimi

Uçan Süpürge Vakfı’nın Yerel Kadın Muhabirler Ağı Bülteni'ne hoş geldiniz!Her ne kadar bu bültenin ilk sayısı olsa da, Yerel Kadın Muhabirler Ağı’nın çok köklü bir tarihi var.Uçan Süpürge’nin 2000 yılında kendi web sitesini kurmasının ardından gördüğü en önemli ihtiyaçlardan biri de bağımsız bir kadın haberleşme ağı kurulmasıydı. Uçan Süpürge, kadın bakış açısıyla ve toplumsal cinsiyet eşitliği duyarlılığıyla haber yazacak kadınları kendi şehirlerinde buldu ve onları yerel ortaklarıyla buluşturdu. Gazetecilik deneyimi olmayan kadınlar, kendi yaşadıkları şehrin kadın gündemini Uçan Süpürge’nin web sayfasında yayınlanan haberleri aracılığıyla Türkiye gündemine taşıdılar.Aradan geçen 20 yılı aşkın süreden sonra Uçan Süpürge Vakfı, “Yerel Kadın Muhabirler Ağı” sayfasında yeni bir başlangıç yapıyor. Kadınların adalete erişiminin önündeki engelleri kaldırmak, herkes için eşit ve adil bir dünyada yaşamak için çalışıyoruz. Kadınlar için, kadınlarla birlikte “daha fazlası, daha azı değil” diyerek haklarımız için mücadele ediyoruz.Türkiye’nin çok farklı bölgelerinde, illerinde yaşayan ve yerelden kadın haberlerini bize ulaştıracak muhabirlerimizin bu sayıda odaklandığı konu emek. 1 Mayıs İşçi ve Emekçiler Bayramı'nı birkaç gün önce kutladık, işçi sınıfının birlikteliğini gösterdik ve sınıf sömürüsünün altını tüm emekçilere birlikte bir kere daha çizdik. Ancak işçi sınıfı içinde sömürülürken dahi toplumsal cinsiyet eşitsizliğine uğrayan kadınların sesini "emek" konulu sayımızla vurgulamak istedik. Hem teknolojide hem de el işinde kendisini gösteren emek kavramını mercek altına alıyoruz. Emeği kadınlar açısından ele aldığımızda; görünmeyen emek, cam tavan, eşit işe eşit ücret talebi, ev içi emek gibi kavramlarla karşılaşıyoruz. Yani toplumsal cinsiyet eşitsizliği, emek üzerinde de kendisini gösteriyor.Kadınların gözünden ve yerelden haberleri sizlerle buluşturacağımız bültenimizin ilk sayısında keyifli okumalar,Ceren Kurt &amp; Özlem Kadıköylü

Uçan Süpürge Yerel Kadın Muhabirler Ağı'ndan yazarlar kadın emeği üzerine yazıyor.

Teknolojiden El İşine Kadın Emeği

Sosyal farkındalık hakkında yayımlanan makaleler ve yayınlar

Sosyal Farkındalık

Vezirköprü Orta Karadeniz Bölgesi'nde Samsun iline bağlı. Haberimize konu olasının çok özel bir sebebi var. Hititlerden beri medeniyetlerin uğrak yeri olması sebebiyle bünyesinde birçok kültürü barındırarak günümüze kadar getiren bu küçük ilçe, bugünlerde önemli bir projeyle ülke sınırlarını aşarak Avrupa'ya açılmaya hazırlanıyor.Vezirköprü’de Reşat Gümüş adında bir öğretmenin sahibi olduğu Sonat Müzik Evi'nde faaliyete başlayan ve ardından uluslararası bir projeye dönüşerek İtalya’ya ardından, Avrupa’ya uzanmayı planlayan kadın hareketinin adı “Vezirköprü Kadın Orkestrası.” Projenin Avrupa ayağında, yine Vezirköprülü olan ve İtalya’da yaşayan mühendis ve müzisyen Sıtkı Taşkayalı var.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bu orkestrayı özel yapan nedir?</h3>Kadın Orkestrası, daha önce hiç enstrüman çalmamış, farklı yaş ve meslek gruplarından oluşan yaklaşık on beş kadının bir araya gelerek oluşturdukları bir orkestra. Bir yandan enstrüman çalmayı öğrenirken diğer yandan küçük bir ilçede yaşamanın verdiği kısıtlayıcı hayattan uzaklaşıyorlar. Haftanın birkaç günü bir araya geldikleri zaman diliminde kendilerine ait özgür bir alan açıyorlar. Aynı zamanda kendilerinden sonra gelecek nesillere önemli bir miras bırakıyorlar.Orkestranın şefi, İtalya’da konservatuvar eğitimi görmüş, Avrupa’nın çeşitli ülkelerinde müzik faaliyetlerine katılmış. Vezirköprü’de müzik öğretmeni olarak görev yapan Burçin Aria Buğur. Kız kardeş geleneğinden gelen, dayanışma ruhunu besleyen böyle bir projede yer almaktan ve kadınlar adına elinden geleni yapmaktan çok mutlu olduğunu, ayrıca projenin uluslararası düzeyde olmasını çok önemsediğini ifade ediyor.Uğur'a göre “Kadın duyguların ifadesidir. Müzik de bu ifadenin dilidir. Kadın aracılığıyla ortaya çıkan bu sanatsal faaliyet sayesinde kadın müziğe anlam katarken müzik de kadını besliyor. Böylece doğadaki üretimin kaynağı kadın müzikle bir araya gelerek mükemmel bir eser ortaya çıkarıyor.”&nbsp; Bu yaratıcı sürece ortak olmanın kendisi için çok kıymetli olduğunu ifade ediyor.Hayatın kendi içinde bir ritmi olduğunu ve bu yönüyle müziğin hayatın kendisine çok benzer olduğunu söylüyor. Bu açıdan bakınca bu proje aracılığı ile orkestradaki kadınların prova için bir araya geldikleri bu zaman dilimlerinde eğlendikleri kadar dertleştiklerini de anlatıyor. Kısaca müzik aracılığıyla hayatı paylaştıklarını böylece kızkardeşlik bağını pekiştirdiklerini ifade ediyor.Uğur son olarak “İnsan yaşarken heybesinde birçok şey biriktiriyor ve bundan besleniyor. &nbsp;Bu projedeki dayanışma ruhu ve topluma kattığı değer benim için çok önemli. Çünkü duygu ve düşüncelerini özgürce ifade eden kadınların yaşadığı toplumlar hızlı kalkınıyor. Bizim toplumumuzun da kalkınmasına bu proje yoluyla katkıda bulunmak beni çok mutlu ediyor ve besliyor”&nbsp;diyor.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ortak heyecanda buluşarak</h3>Orkestrada yer alan diğer kadınlar da projenin kendileri için ne kadar önemli olduğunu ifade ediyorlar. Her birinin projeye dahil olma sebepleri farklı, ancak hissettikleri heyecan hep aynı.Örneğin iki çocuk annesi olan matematik öğretmeni Nesrin Tahtalı Kocakoç, projeye kızı Nehir için dahil olduğunu, ancak sonra enstrüman çalmayı öğrendikçe müziğin kendi ruhuna da iyi geldiğini ifade ediyor. Liseye giriş sınavı, öğrenciler, özel dersler, denklemler, problemler derken mesleğin içinde boğulmak üzere olan bir öğretmenken bu proje sayesinde mesleğinin, evininin, okulunun sınırlarını aştığını ve müziğin evrensel dilini çözmek için kolları nasıl sıvadığını anlatıyor. Enstürman olarak bateriyi seçmesinin sebebini de asi ruhuna uygun bulması. Bateri çalarken günlük yaşamın bütün sorunlarından uzaklaştığını, içindeki asi kızın sakinleştiğini ifade ediyor. Gün geçtikçe değerli olduğunu daha çok hissettiğini söylüyor ve ekliyor; “Yaşadığım coğrafya şartlarını düşündükçe, önce kendi duvarlarımı aştığımı hissediyorum. Bütün kadınlara bu yolla örnek olmak benim için çok önemli.”&nbsp;Vezirköprü Kadın Orkestrası aracılığıyla dünyaya açılma düşüncesinin motivasyonunu ve heyecanını fazlasıyla yükselttiğini ifade ediyor.Görüştüğüm bir başka kadın Havanur Yaman Suna. Enstrüman olarak uzun zamandır çalmayı çok istediği yan flütü seçmiş. Çok eskiden beri yan flütün tınısının onu rahatlattığını, yorgun olduğu zamanlarda yan flüt sesiyle dinlendiğini ifade ediyor. Ancak bu enstrümanı ona öğretecek yetkin biri olmadığı için internetten indirdiği program yardımıyla çalmayı öğrenmiş. İki çocuk annesi bir öğretmen olan Suna bu proje sayesinde hem hayali gerçekleştiği için hem de toplumsal bir değere vesile olduğu için mutlu olduğunu ifade ediyor. Aynı zamanda günlük hayatın koşturmacasından uzaklaştığını, provalar sayesinde kendine ait bir alan yarattığını söylüyor ve günü ne kadar yorucu geçerse geçsin provalara katılmaya gayret ettiğini anlatıyor. Çünkü kadınlarla bir arada müzik çalışmanın kendisini dinlendirdiğini ve bu yolla stres attığını ifade ediyor.Vezirköprü Kadın Orkestrası büyük bir dayanışma örneği. Hayata sanatla, müzikle anlam katarak hem kendilerini hem de yaşadıkları toplumu geliştiriyorlar. Aralarında anne olanlar çocuklarına öncülük ediyor, müziğin gücünü gösteriyor ve küçük müzisyenlere alan açıyorlar. Hem iş hem arkadaş çevrelerinde örnek olarak takip ediliyorlar ve özendirici etki yaratıyorlar. Bu yolla gelecekte kadınların yaşayacakları bu toprakları huzurlu bir yuvaya dönüştürüyorlar.

Vezirköprü Kadın Orkestrası'nın şefi ve müzisyenleriyle dayanışma üzerine kısa kısa

Dayanışan enstrümanlar: Vezirköprü Kadın Orkestrası

Yaşadığımız büyük felaketlerde en çok kadınlar etkileniyor. Yasını bir başka kadınla kolektif olarak paylaşmak, sanat pratiklerinde ortaya çıkıyor. Irkı, dili, inancı, mezhebi, kültürü, yas ritüelleri, ağıtları farklı olsa da kadının acıyı hissedişi aynı. Kardeş Türküler&nbsp;grubunun vokalist ve perküsyonistlerinden Selda Öztürk, "Kadınların gerçekleştirdiği kolektif yas ortamının pek çok anlamı vardı, kadın ortamı ve kadın pratiği olmasının dışında kaybın karşısında ölümü anlamaya çalışmak, ölümün sebeplerini ve yaşananları herkese duyurmak ve duyururken düşünmeye çağırmak... Bunun, kadınların ağıt vesilesiyle ürettiği politik bir tavır olduğunu düşünüyorum" diyor.Sanatçı, eğitmen ve feminist Öztürk'le yas pratiği olarak "ağıt" üzerine söyleşi yaptık. Aynı zamanda Ritim Kolektifi’nin kurucusu olan Öztürk, atölyeleriyle birçok kadına dokunuyor, ritimleriyle herkesin ruhuna hitap ediyor.6 Şubat'ta yaşanan Maraş merkezli depremlerin yıkıcı etkisiyle matem süreci yaşadık ve yaşamaya devam ediyoruz. Kolektif olarak travmalar yaşandı. Doktora tezinin ismi ‘Sesin Politikası ve Göçmen Kadınların Vokal İcraları: Rezonans Küresi’, savaşta ve büyük felaketler yaşamış kadınlarla atölyeler yaptın. Deneyimlediğin yas pratikleri nasıldı?Öncelikle depremde sevdiklerini kaybeden herkesin başı sağ olsun, sabırlar diliyorum. Benim alan araştırmam vesilesiyle karşılaştığım yas ritüelleri, 2011’den sonra Suriye ve Irak’taki iç çatışma ve savaş sebebiyle yaşanan kayıplarla ilgiliydi.Kadınlar ağıtlarında çocukları, eşleri ve yakın akrabalarını kaybetmenin acısını, orada kurdukları ve kaybettikleri yaşamlarına olan özlemlerini ve burada kurmaya çalıştıkları yeni yaşamın zorluklarını anlattılar. Görüşmelerimizin hepsinde bir yas atmosferi oluşuyordu, çünkü kadınlar savaşın yaşamı yok ettiğine tanıklık etmiş, her türlü haksızlığı ve zulmü görmüşlerdi.2015 yılında Diyarbakır’da bulunan Ezidilerin yaşadığı Fidanlık Kampı’nı ziyaret ettiğimde, Irak’ın Şengal bölgesinden gelen Bazin isimli ağıtçı bir kadınla tanıştım. Bazin Anne kamptaki kadınları topladı ve bir ağacın altında onun etrafında toplaştık. Anne ağıtını IŞİD tarafından kaçırılan, öldürülen, tecavüz edilen, Rakka ve Musul gibi şehirlerde köle olarak satılan, zorla evlendirilen kız çocukları ve Ezidi kadınlar için söyledi. Kadınların gerçekleştirdiği bu kolektif yas ortamının pek çok anlamı vardı bana göre; kadın ortamı ve kadın pratiği olmasının dışında kaybın karşısında ölümü anlamaya çalışmak, ölümün sebeplerini ve yaşananları herkese duyurmak ve duyururken düşünmeye çağırmak... Bunun, kadınların ağıt vesilesiyle ürettiği politik bir tavır olduğunu düşünüyorum.Kadınların yaşamış olduğu bu büyük felaketler çok üzücü. Ağıtların geçmişine baktığımızda tarihsel olarak çok eski dönemlere dayanan, kadınlarla özdeşen bir durumu da bulunmakta. Erkek ağıtçı nadir olarak karşımıza çıkmaktadır. Bunun sebebi sence ne olabilir?Holst-Warhaft’a atıfla cevap vereyim bu soruya. Holst-Warhaft, kadınların ölüm ile yaşam arasındaki sınırda konumlandıklarını, ölüm ile iletişim kurdukları o anlarda toplumdan çekiliyor olmalarından gelen bir liminal pozisyon edindiklerini söylüyor. Bu sayede kadınlar, normal yaşantılarında kendilerine sağlanmayan bir ifade etme ehliyeti elde ediyor. Ölümün ve ağıt yakmanın kendilerine açtığı bu alanda, daha önce dile gelemeyen, düşünülemez olan şeyleri düşünülür hâle getirip ifade ediyorlar. Diğer bir ifadeyle, kadınlar gözyaşlarını fikre yönelterek bu ilişkisellikten edindikleri deneyimleri bir sanat formuna dönüştürüyorlar.Ağıtların kültürel farklılıkları var mı? Toplumlara göre çeşitlendirebilir miyiz? Deneyimlerinden bahsetmek ister misin?Elbette kültürel farklılar içerisinde ifade ediliyor ağıtlar. Bununla birlikte birçok kültürde ağıt esnasında ağlamak ve ağlama ile ilişkili seslerin çıkarılması gibi ortak olan pek çok yön de bulunuyor. Ayrıca bedenin kullanımı oldukça önemli, hissedilen acının dışa vurumu olarak örneğin kendini dövmek, saçını yolmak gibi bedenleşmiş pratikler var birçok kültürde. Ağıtın adeta beden aracılığıyla görselleştiğini görüyoruz. Ağıt esnasında kullanılan ağlama sesleri, beden ve jestler sayesinde oldukça etkileyici ve güçlü bir ifade açığa çıkıyor.Ağıtlardan yola çıkarak ninnilere değinmek istiyorum. Ninnileri aslında anneler çocuklarına uyusun, yaramazlık yapmasın diye söylüyor. Fakat görüyoruz ki ağıt gibi ana temanın ölüm. Bunun hakkında düşüncelerini paylaşabilir misin?Ninniler de ağıtlar gibi kadın kültürünün bir ürünü. Ninni dediğimizde benzer şekilde kadının kendisini özgür hissettiği ve çocuğuyla baş başa dertleştiği anları ve ezgileri hatırlıyoruz. Ninnilerin dediğin gibi çocuğu uyutmak gibi temel bir işlevi var. Bunun yanı sıra bazı ninnilerin gerek ezgi yapısı gerekse içeriğini, anlatılanları düşündüğümüzde, ninninin ağıt ile iç içe geçen bir müzik formu olduğunu görüyoruz. Bu sebeple, bizim yaşadığımız coğrafya gibi savaşların, göçlerin, ayrılıkların ve acıların çok yaşandığı kültürlerin ninnileri ağıtlara benziyor.Ninniler üzerine sevgili Melisa Bilal’in çalışmalarına bakılabilir. Bilal, ninnilerin son yüzyıl içinde Ermeni müziği konser repertuvarının vazgeçilmez parçası hâline geldiğini, sahnedeki modern Ermeni kadınlığın temsiline aracılık ederken bir yandan da Ermeni halkının ve cemaatinin bir aile olarak hissedilmesinin duyusal malzemesini oluşturduğunu söylüyor.Acının rengi aynı fakat ağıt ve ninnilerdeki tınıların farklı olduğunu duyuyoruz. Seni derinden etkileyen ağıt ya da ninnileri bizimle paylaşabilir misin?Farklı dillerde birkaç ninni önerebilirim: Arapça, Yahudice, Ermenice ve Soranice (Kürtçe).<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=-vhEbq4u5QE" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Fairouz - Yalla tnam</a></li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=jKY9Uoz4Bb8" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Hadas Pal Yerden - Nani Nani</a></li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=d7WzpyGAoL8" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Grup Knar - Kele Lao</a></li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=4a7p84ElwYghttps://www.youtube.com/watch?v=4a7p84ElwYg" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Hesam Naseri - Kurdish Lullaby</a></li></ul>Geçtiğimiz süreçten dolayı hüzünlü fakat keyifli sohbet oldu. Deneyimlerin ve paylaşımların için teşekkür ederim. Bildiğim kadarıyla 18-22 Ağustos’ta Müzik Köyü’nde Arhavi’nde Farklı Dillerde Vokal Atölyesi olacak, biraz bahseder misin?Evet, ağustos ayında Arhavi’de olacak Müzik Köyü etkinliklerinde ritim ve vokal atölyesi yaptıracağım. Vokal atölyesini farklı dillerdeki ve farklı müzikal formlardaki repertuvar üzerinden kurguluyorum. Kadınların müziğinden örneklere özel olarak yer veriyorum. Ritim atölyesinde ise hem teknik çalışma bölümü olacak hem de farklı kültürlerin ritim geleneğinden örnekleri çalışacağız. Her iki atölyede de farklı kültürlerin ses, ritim ve duygu dünyasına doğru yolculuk yapacağız, merak eden herkesi bekleriz.

Kardeş Türküler'den Selda Öztürk'le deprem sonrası sanat ve yas üzerine söyleşi

Kadının yası: Ağıtlar politiktir

Daha öğrencilik yıllarında Siyaha Bakmak, Kıllıt ve Naatra belgesellerini yapan Mardinli yönetmen Zeynep Alay, Midyat Sinema Kültür Sanat Derneği'nin kurucusu ve başkanı. Kültür ve Turizm Bakanlığı Sinema Genel Müdürlüğü destekli ilk uzun metrajı Li Beyrut ve <a fr-original-style="" name="_Hlk137422973" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Merkepteki Kadınlar&nbsp;</a>adlı belgeseli için çalışmalarını sürdüren yönetmen, Gençlik ve Spor Bakanlığı'na bağlı Akademi <a fr-original-style="" href="http://www.kameraarkasi.org/yonetmenler/zeynepaltay.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Beyoğlu Gençlik Merkezi</a>'nde belgesel yapımı derslerini vermeyi sürdürüyor.Sinema-televizyon okuyan pek çok genç genellikle uzun metraj filmlere yönelir. Sizi belgesel çekmeye iten neydi?Aslında sinema okumaya karar vermem şöyle oldu; hep toplumsal meselelere kayıtsız kalmayıp etrafımda olup bitenleri kamuoyuyla paylaşmak isteyen biriydim. Fakat bunu nasıl yapacağımı bilmiyordum. Üniversiteye giriş dönemimde güzel sanatlara da ilgim vardı, gazeteciliği de düşündüm. Meseleleri deşmeye dair bir istek içindeydim. Sinema okuyunca daha özgür olabileceğimi düşündüm. Abim Türkiye’de özgür bir gazeteci olmanın pek mümkün olamayabileceği, onun yerine sinema bölümünü önerdi. Sinema okumaya senarist olacağım, yönetmen olacağım diye bir ayrımla girmedim. Etrafımda olup bitenlere dair en özgür anlatıyı nasıl yaparım, düşüncesiyle girdim.Kadın olmak ya da başörtülü olmak belgesel yapım aşamasında sizin için sorun oluyor mu?Özellikle festival dönemlerinde zorluklar yaşanıyor. Bir keresinde kokteyl tarzında bir etkinlikte katılımcılardan biri gelip İranlı olup olmadığımı sordu. Sinema yapıyorsa başörtülü kadın bir İranlıdır, diye düşünülüyor. Mütedeyyin bir sinemacı kadın olarak direkt etiketlenmiş oluyorsun. Aynı durumda mütedeyyin bir erkek sinemacıya sen İranlı mısın diye sormazlardı. Bu gibi küçük şeyler yaşıyorum. Ben artık önemsemiyorum. Ben kendimi temsil ediyorum. Bu yüzden “bizi temsil ediyorsun”, “bir başörtülü olarak…” ile başlayan ya da “bir kadın olarak coğrafyanı aşıp geldin” vb. yorumları sevmiyorum. Bir insan olarak inancımdan kaynaklı dış görünüşümün eserimin önüne geçmesini istemiyorum.<a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=Dt8vIznjS-k" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Kıllıt belgeseli</a>&nbsp;Türkiyeli Süryanileri odağına alsa da göç konusunu işliyor. Son yıllarda Avrupa Birliği ülkelerine iltica etmede üçüncü sırada olan bizleri size göre nasıl bir gelecek bekliyor, neler öngörüyorsunuz?Göç, aslında Türkiye için çok yaygın bir problem, bu sadece benim bölgemle ilgili değil. İç göç, beyin göçü, mülteciler… Daha iki gün önce bir öğrencime şunu söyledim: göçmen olmak kolay bir şey değil. Bu duygu çok zor. Li Beyrut belgeselinin çekimlerini yaparken vatan hasretinin 40 yıl önce göçmüş olan kişilerde dahi hiçbir zaman geçmediğini gördüm. Kıllıt’de de geri kalanların acısını ortaya koydum. Görüşmecilerimden biri olan Aziz amca, gidip geri dönenlerden. Evet hepimizde her geçen gün büyüyen bir göç arzusu var, ekonomik sorunlarla da iyice ivme kazandı. Üzülerek seyrediyorum ama bunun bir çaresi olmadığını düşünüyorum. Bence göçler olacak ve memleket hasreti de göz ardı edilemeyecek kadar önemli. Ekonomik şartlar kadar kendini ait hissetmek de zorlayıcı bir duygu.Belgesellerinizde hep sessiz kuşak insanlarına yer veriyorsunuz. Bu dönemin insanlarının hikâyeleri oldukça orijinal. İtiraf etmeliyim ki beni en çok etkileyen belgeseliniz&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=hHm5ao63_ss" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Siyaha Bakmak</a>&nbsp;. Söz konusu coğrafyadaki Z kuşağının özgün hikâyeleri olacak mı?Kendi coğrafyam için konuşacak olursam 10-15 yıl önce Batı’daki bir gençle farkları var mı diye sorsaydın çok keskin bir evet yanıtını verirdim. Bugün bölgemde yaşayan bir Z kuşağı ile Türkiye’nin herhangi bir yerinde yaşayan Z kuşağı arasında pek fark göremiyorum. Sosyal medya ve internetten dolayı Z kuşağına mensup gençler birbirine çok benzer hareketler, tavırlar, kararlar ile yaşıyorlar. Tabii küçük farklılıklar var.TRT Belgesel Film Ödülü kazanan&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=8jdYiwYbX_4" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Naatra belgeseli</a>&nbsp;özelinde soracak olursam sizce Bedriye Hala, başka bir dünyanın insanı olduğu için mi ölümle barışıktı yoksa bugün biraz da alaycı bir eleştiri olarak kullanılan Anadolu irfanının temsilcisi olduğu için mi?Aslında Naatra belgeseli benim televizyonda yayınlanan ilk belgeselim. Daha öncede belgeseller çekmiş, ödüller almış olmama rağmen kendi memleketimde “İşte Zeynep de bir şeyler yapıyor” diye bakılıyordu. Naatra sadece sinemaya ilgi duyan belgesel izleyicisinden çıkıp genel izleyiciye ulaştığı için çok mutluyum. Bedriye Hala, öldükten sonra da hatırlanmak istiyordu. Bu yüzden biraz daha buruk bakıyorum hikâyesine. Bedriye Hala, Anadolu irfanının, son diyemem ama en iyi temsilcilerinden biriydi, diyebilirim. Tabii onun yaşıtı herkes bu olgunlukta değil.Merkepteki Kadınlar&nbsp;belgeselinizi heyecanla bekliyorum. Konusu hakkında biraz bilgi verebilir misiniz? Belgesellerinizin Türkiye’de ya da dünyada neyi değiştirmesini isterdiniz?Merkepteki Kadınlar,&nbsp;kendi köyümdeki kadınlar, bir gelenekten ötürü köyün içerisinde eşeğe, ata, bisiklete vs. binemiyor. Toplumsal eşitliğe aykırı olduğu için bu duruma dikkat çekmek için bir şeyler yapmak istiyorum. Sonuçta testi içindekini sızdırır. Ben hep insan en iyi bildiği şeyi anlatır yaklaşımından yola çıkıyorum. Benim de derdim olan, dertlerini dert edindiğim bir coğrafyayı içeriden biri olarak anlatmak istiyorum. Belgesellerimin büyük bir patlama yaratması gibi bir beklentim yok. Elbette ne kadar çok kişiye ulaşırsa o kadar iyi. Çünkü her hikâyenin anlatılmaya değer olduğunu düşünüyorum, küçük ya da büyük hikâye diye bakmıyorum. Birinin hayatına dokunması, izleyende farklı bir bakış açısı oluşturması ya da bir farkındalık yaratması bile benim için değerli. Küçük dokunuşların önemli olduğunu düşünüyorum. Bakış açılarımız zenginleştikçe dünyayı anlamlı hâle getirebiliriz.Li Beyrut&nbsp;hakkında bize neler söylemek istersiniz? Zeynep Altay izleyicilerini gelecekte nasıl işler bekliyor? Hep belgesel mi çekecek, uzun metrajlı film düşünüyor mu?Li Beyrut’un çekimleri çok sancılı geçti. Hem Türkiye’de hem Lübnan’da çekimleri olan bir belgesel. Beyrut Limanı’ndaki patlama ve pandemi yüzünden çekimleri yarım kaldı. Ayrıca Lübnan’ın politik durumuyla ilgilenenler bilir, orası her zaman çok karışık bir ülke. Çok kültürlülüğün yanı sıra yönetim olarak da etnik gruplara bölünerek yönetilen bir ülke. Böyle karışık bir ortam varken yaşam da sosyal ortam da güvenlik de sıkıntılıydı. İzinlerim olmasına rağmen rahat çekim yapamadım. Her mahallede farklı bir hizip olduğu için “iznim var sana ne” deyip çekim yapamadım, kameram sürekli engellendi. Sivillerin yanı sıra polisler de engelledi, karakola çekildim elimde İçişleri Bakanlığı'ndan ve Beyrut Emniyet Müdürlüğü'nden belge olmasına rağmen. Bu yüzden Li Beyrut sancısı devam eden bir belgesel.Her zaman belgeselci olarak anılmak istiyorum ama kurmaca da çekeceğim. Şu an senaryosunu yazıp tamamladığım bir kısa filmi projem var, toplumsal cinsiyet bağlamında bir kız çocuğunu odak noktasına alan. Aynı zamanda uzun kurmaca filmimin senaryosu üzerinde çalışıyorum. Eğer bir gün çekebilirsem Mardin’in erk hikâyesini yaratmak istiyorum. Hep erkekler kadınların hikâyesini anlattı bugüne kadar, sanırım ben 90’lı yıllar Mardin portresini kadın bir yönetmen olarak anlatmak istiyorum.

Belgeselci Zeynep Altay ile özgür bir anlatı yakalamak üzerine söyleşi

Şehre bir yabancının gelmesini beklemeyen belgeseller

Dengbêj Mukaddes Yıldırım ile Dengbêjlik sanatı üzerine konuştuk.&nbsp;Bütün halkların kültürel miraslarını koruyan ve günümüze taşıyanların çoğunlukla kadınlar olduğunu görürüz. Bu halklardan biri de Kürt halkıdır. Tarihten bu yana Kürtçe resmî dil ve yazı dili olmadığı için, Kürtler kültürlerini sözlü olarak geliştirdiler. Bu yolla tarihin en eski medeniyeti olan Mezopotamya'da yaşayan Kürtlerin dilini, kültürünü, edebiyatını, sanatını koruyan ve günümüze kadar taşıyan da Kürt kadınlarıdır. Bu sözlü sanatın miraslarından biri de tabii ki Kürt müziğinin temel taşı olan Dengbêjliktir."Deng" ses, "bêj" de söylemek anlamına gelir. Dengbêj, Kürt sözlü edebiyatında kilamlar ve stran (şarkı) söyleyen sanatçıların adıdır ve aynı zamanda sese renk ve ahenk katanlardır. Dengbêjî (Dengbêjlik) de bu sanatın kendisidir.Müzik aletleri olmadan, yaşanmışlıkları sadece seslerinin renkleri ile anlatırlar. Kürt halkı için sözlü sanatın gelişimine yol açan diğer bir etken de 16. yüzyıldan sonra özellikle dinin etkin olmasıyla birçok müzik aletinin yasaklanması. Bu süreçte erkek egemen zihniyetin hakim olması da, aslında kadınlara ait olan dengbêjliğin erkekler tarafından söylenmesine ve daha çok erkek dengbêjlerin ön plana çıkmasına neden oldu.Ama tarihte bütün bu yasaklara ve baskılara başkaldıran birçok kadın dengbêj var olmuştur, bu Dengbêjlerden bazıları Hristiyan bir keşişin kızı Gulê, Meryem Xan, Sûsika Simo, Ayşe Şan, Aslîka Qadir, Nesrîn Şêrwan, Nicma Dari ve Gazin'dir (Raziye Kızıl).İşte bu kadın Dengbêjleri birbirlerine bağlayan da benzer hayat hikâyeleri ve icra ettikleri Dengbêjliktir.Aslında "Kadın ve sanat" temamızda kadın dengbêjleri ele almamın en büyük nedeni Kürt kadınlarının yaşadığı trajik hayat hikâyelerini, aşkı, mutluluğu kadın Dengbêjlerin o yakıcı seslerini okurlarla buluşturmak, çünkü bana göre Dengbêjlik Kürt kadınlarının hayat hikâyelerinin ta kendisi ve Kürtlerin yazılmayan kültürel mirasıdır.Bu hayat hikayelerinden biri de dengbêjlik üzerine söyleşi yaptığım&nbsp;Dengbêj Mukaddes Yıldırım’ınki.Dengbêj Mukaddes Yıldırım Bitlis’in Hizan ilçesinde doğuyor ve 12 yaşına kadar burada yaşıyor. Daha sonra Van’a yerleşip burda hayatına devam ediyor. Dengbêj Mukaddes 12 yaşında babası tarafından, babasının arkadaşı olan ve kendisinden yaşça büyük biriyle zorla evlendiriliyor ve "kuma" olarak götürülüyor. Evlendirildiği kişi, eskiden verdiği sözden dolayı küçük yaştaki kızını beşik kertmesi olarak arkadaşının oğluna "veriyor".<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kültürü aktaran kadınlar</h3>Bir kadın Dengbêj olarak Dengbêjliği nasıl tanımlıyorsunuz sorumuza Dengbêj Mukaddes söze şöyle başlıyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Ben kendimi Dengbêj değil "Dertbêj" yani dert söyleyen olarak adlandırıyorum. Dengbêjlik derttir, kederdir, kadınların yaşadığı hayat hikâyeleridir. Mesela bir kadının oğlu, ya da kardeşi öldüğü zaman ağıt yakarlar. Gerçek Dengbêjler âşık kişilerdir, aşk dediysem sadece iki kişi arasındaki aşk değil, vatan, doğa, tabiat, canlılar yada bir estrümana olan aşk da olabilir. Dengbêjler bütün yaşadıklarını, içlerindeki duyguları sesleri ile dışa vururlar.’’</blockquote>Dengbêjlikle nasıl tanıştığını sorduğumuzda Dengbêj Mukkades şöyle anlatıyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Yaşadığımız zamanlarda sadece küçük teypler vardı ve bu teyplere kasetleri yerleştirip sesimizi kaydederdik. Tabii ki o süreçlerde kadınların şarkı söylemesi günah ve ayıp sayılırdı. Ben de 12 yaşlarındayken benden 2 yaş büyük olan kumamın gelini ile birlikte teybi gizlice alır, herkesten saklanarak ahırda dengbêjlik söyleyip sesimizi kasetlere kaydederdik. Hâlâ da o 12 yaşında söylediğim şarkıların ses kaydı bende duruyor ve sürekli kendi kendime söylemeye devam ettim.Van’a geldiğimde 3 tane kayıtlı kasetim vardı, o zamanlar tabii ki hâlâ küçüktüm. Zamanla dengbêjliği, kültürü öğrendim. 23 tane kendi yaptığım parçalarım, kasetlerim var. Belki ben Dengbêj Şakiro kadar güzel söyleyemem ama Şakiro da benim gibi yapamaz. Burada biz birbirimizi tamamlıyoruz. Ben bestelerim, sen de söylersin. Dengbêjlik yürekten geliyor, sen ekip biçmiyorsun, satın almıyorsun, doğal olarak var olan bir nimettir. Eğer kadın dengbêjler olmasaydı, ağıtlar yakmasaydı ve erkekler de onlardan alıp dışarda söylemeselerdi ne dengbêjlik var olurdu ne de Kürtlerin kültürleri. Fakat erkek egemen zihniyetin ve egosunun hakim olmasından dolayı kadınlara yer vermiyorlar. Ben başta olmak üzere diğer bütün kadın dengbêjler bu zulme başkaldırdıkları ve zülmün zincirlerini kopardıkları için Dengbêjlikte yer edinebildiler. Dengbêjlik sadece Kürt kadının hayatını anlatmıyor, yokluğu, varlığı, doğayı ve canlıları, aslında her şeyi anlatıyor ve içinde barındırıyor."</blockquote>Kadın olarak Dengbêjlik yapmanın zorluklarını sorduğumuzda kadın olduğu için hem aile çevresinde hem de toplum içinde olumsuzluklarla karşılaştığını söylüyor ve devam ediyor: "Şimdi bu sanatı icra edebiliyorsam ve başarılıysam sebebi tabikide bütün zorluklara ve anlayışlara direnmiş olmamdır. Çoğu zaman bana engel olmasınlar diye gizli gizli Dengbêjlik yaptım ve sahnelere çıktım. Ben 12 yaşında beste yapmaya başladım. Bu yaşta böyle bir yeteneğe sahip olmuşsam nedeni dertlerimdir, kimse durup dururken beste yapamaz."<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">"Sanatın önü erkek zihniyeti değişince açılacak"</h3><blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Ben kendi üzerime 23 kıtadan oluşan beste yaptım. Ne kadar söylesem içimdeki acılar dinmiyordu ve tekrar tekrar söylerdim. Dengbêjîn kitabı, repertuvarı, yazısı ve kalemi yoktur. Sese döktüğü herşey beyninden ve kalbinden gelen duygulardır. Ben 60 yaşında olmama rağmen yaptığım bütün parçaları hâlâ ezbere söyleyebilirim. O yüzden de Dengbêjlik benim için her şeydir.Kadınların her alanda gelişim gösterebilmesi için de, özellikle erkek Dengbêjler diyelim bu erkek egemen zihniyetten ve egolarından vazgeçip bu sanatın gelişimi için kendileri söylediği kadar bu fırsatı kadınlara da tanımalılar ve buna önce kendi ailelerinden başlamalılar, mesela kendi eşini ya da kızını bu alanda eğitmeli ve destek vermelidirler. Bu erkek zihniyet ortadan kalkınca sanatın önü de açılır.Tabii ki teknolojinin ilerlemesi de Dengbêjlik sanatını olumsuz etkiliyor. Bu kültürün yok olmaması ve gelecek nesillere kalması için öncelikle yeni nesli bu kültürle büyütmek gerekiyor. Şimdi Türkiye’de herkes modernite altında kültürleri kullanıyor. Kürtlere ait olan kilim desenli çantaları eskiden çobanlar takardı, şimdi ise moda diye sergileniyor. Kürtlere ait olan kültürleri moda diye kullanıyorlar ve kültürlerimizi çalıyorlar. Kültürlerimize sahip çıkmalıyız. Dengbêjlik de böyledir, eğer sahip çıkılmazsa başkalarına mal olur. Bütün bu kültürel değerlere eskide olduğu gibi yine sahip çıkacak olan da kadındır. Bu tabii ki kadınların zulmün zincirlerini koparması ve bilinçlenmesi ile mümkün olabilir."</blockquote>

Dengbêj Mukaddes Yıldırım ile Dengbêjlik sanatı üzerine söyleşi

Kürt kadınlarının hayat hikâyelerinin sesi: Dengbêjlik

Yıllar önce Ankara’dan Antalya’nın İbradı İlçesi'ne bağlı Ürünlü köyüne yerleşen belgesel ve fotoğraf sanatçısı Nurhayat Varol,&nbsp;"Başka bir dünya mümkün" diyerek kendi yolculuğunu başlattı. Varol, "Burada benim için tüketmeden kendine yeten bir yaşamın yolu açılmış oldu. Düşüncemle yaşamım çelişmedi. Kendi içsel huzurumu buldum” dedi.Fotoğraflarında kadınların sorunlarına, yaşamlarına yer veren Varol, Gölgemdeki tutsaklığım isimli ilk kişisel fotoğraf sergisinde kadına yönelik şiddeti işledi. Kübra Toroslar'da bir şakayık isimli belgesel filminde ise 83 yıllık koca çınar Kübra Teyze'nin hayatına dokundu. Ardından Uzunbeyli köyüne giden Varol, burada Uzunbeyli'de doğdu bu güneşin çocukları&nbsp;isimli ikinci kişisel sergi çalışmasını yaptı. Kendisi de bilgi işlemci olan Varol, üçüncü kişisel sergisini kabloların insan yaşamına etkisini anlattığı Bir tuş bir dokunuş isimli çalışmayla açtı. İbradı'ya bağlı Ürünlü köyünde yaşadığı evinin ahırını sergi salonuna çeviren Varol şimdilerde bu çalışmalarını burada sergilediğini ve herkese açık olduğunu belirtiyor.<img src="https://images.aposto.com/2023/5/3/1686743352147.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.56" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Bir tuş bir dokunuş<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">ODTÜ Matematik mezunu, belgesel ve fotoğraf sanatçısı Nurhayat Varol ile hayatını, mesleğini ve Ankara’dan Antalya’nın Ürünlü köyüne taşınıp bir köy evinde yaşamaya başlama hikâyesini konuştuk. Varol, köy hayatına geçiş sürecini şu ifadelerle özetledi:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Şehir ve iş yaşamında her zaman doğayı tercih ettim. İş yaşamım ile birlikte şehirde yaşamak bana ters gelmeye başladı. Kendi dinamiğimi ve yaratıcılığımı kaybediyordum. Yaşamak istediğim hayat bu değildi. Köye gelirken daha çok başka bir dünya mümkün anlayışıyla geldim. Bende daha çok kendi düşünceme ters gelen bir yaşamın dışına nasıl çıkarım çabası vardı. Bir gün Ürünlü köyünden ODTÜ rektörlüğüne bir dilekçe gelmişti. Dilekçede; 'köyümüz düğmeli evleri özel mimariye sahip ve evler yıkılmak üzere, bize yardımcı olun' yazıyordu. Anadolu kültürünü benimseyen bir öğretim üyemiz köye gitmeye karar verdi. 2006 yılında ķöyde çalıştay yapıldı. Çalıştaya ben de gittim. Dağları ve köyü gördüğümde yaşamak istediğim yerin burası olduğuna karar verdim. Dağ köyünün, doğanın, dağların beni çekmesi, dağların bana coşku vermesi, ayrıca kurmak istediğim yaşamı kolaylaştıracaktı. O yüzden Ürünlü köyünü gördüğümde kendime çok yakın buldum. İşimden istifa ettikten sonra bilgi işlemden emekli olup 2007 yılında Ürünlü’den bir köy evi aldım ve böylelikle de kendi yolculuğumu başlatmış oldum. Benim için tüketmeden kendine yeten bir yaşamın yolu açılmış oldu. Düşüncemle yaşamım çelişmedi. Kendi içsel huzurumu buldum. Dinamik, üretken, yaratıcı bir yaşam çizgim oluştu.”</blockquote>Varol, hayatında büyük öneme sahip fotoğrafa başlama hikâyesini, “İş yaşamımda gerçekten bana çok ters bir hayatın içindeydim. Öğrencilik yaşamım, kurmak istediğim dünya bambaşka bir şeydi. Bilgi işlem projeleri gece gündüz çalışmayı gerektiren yoğun tempolu bir alandı. O da benim ilerlememi engelledi ben de kendimi fotoğraf çekerek ifade etme yolunu buldum. Önceleri doğa gezilerinde fotoğraf çekmeye başladım sonrasında daha çok bir konu belirlediğim bir çalışma sürdürdüm. Ama öncesinde bir master yapar gibi görsel sanatlarda hem okudum hem seminerlere katıldım. Ankara Fotoğraf Sanatçıları Derneği (AFSAD) üyesi oldum ve yönetime katıldım. Yani Ankara'daki iş yaşamım boyunca hem teorik hem de pratik çalışmalarda her zaman aktif biri oldum” diyerek aktardı.Belgeselden çok fotoğrafa daha yakın olduğunu söyleyen Varol, şunları söyledi:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Şu anda Ürünlü’de çektiğim ‘Kübra Toroslar’da bir şakayık’ isiminde biten bir belgesel filmim var. Belgeselini çektiğim Kübra Teyze bana çok yakındı. Hem rehber, hem aile büyüğü hem arkadaş, hem de yoldaştı benim için. Çünkü Kübra teyzeyi kaybetmeden önce hemen hemen tüm dağların zirvesini birlikte yürüdük. Dağlarda bir keçi gibi, bir çocuk gibi zıplayıp gidiyordu. Onun aracılığıyla köyün çevresindeki dağların büyük çoğunluğunu dolaştık. Sadece yürüyüşe gitmiyorduk, hayvanlarını beslemek ve gütmek için de gidiyorduk. Kübra teyze yakın olduğu için iletişim ve çekim kolay oldu tabii ki. Ama kurgu, ses düzeni, filmin afişi, fragmanı, alt yazısı gibi hakikaten ekip gerektiren bir çalışma alanı film oluşturmak. Herkesi köye taşıyamazsınız, her zaman şehre gidemezsiniz. Fiziksel olarak da düşünsel olarak da zorlukları var. Çünkü kendi başıma kurdum o kendine yeten bir yaşamı. Onun için ekip kurmak, şehre gitmek, yeniden onlarla birlikte bir ortak kolektif bir çalışma alanı kurmak zorlaştı. O yüzden ne kadar sürdürebilirim belgesel film çalışmasını bilmiyorum."</blockquote><h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><img src="https://images.aposto.com/2023/5/3/1686743145217.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.72" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></h3>Kübra Toroslar'da bir şakayık<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Sonrasız Göç</h3><blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Şimdi çobanların yaşamını konu alan bir belgesel çektim, kurgu aşamasında. 7/24 çalışan, yazlı kışlı 4 mevsim dağda, yaylada, kulübede yaşayan, kendi sürüleri olan, &nbsp;bitmekte olan bir mesleğin tükenmesini, yok olmasını çektim. Hem kültürün yok olması, hem doğadaki yaşamın, hem de doğal beslenen hayvanların tükenmesi gibi ciddi sorunlar var. Onun için bu belgeseli bitirip bir panelle hem ilçemiz İbradı’da hem ilimiz Antalya'da hem de Türkiye'nin pek çok yerinde bunu yaygınlaştırarak paylaşmak istiyorum. ‘Sonrasız Göç’ ismini verdiğim çobanların yaşamını konu alan belgesel çalışmamı Ürünlü’de çektim. Çobanların yaşam alanları Ürünlü’ye yaklaşık 4 km uzaklıkta ama üç kez göç ettikleri için onların yaptığı her göçte bulundum.Fotoğraf çekmeye devam edeceğini söyleyen Varol, "Pek çok kültürel yaşam kaynakları sokağa atılıyor. Mesela dokuma kilimlerin parçaları, kendi elleriyle ördükleri iplerin parçaları, sepetler gibi. Onların fotoğraflarını çektim. 'Tutunamayanlar' güzel bir çalışma oldu ama henüz arşivimde duruyor. Hem dağların kayaların etkileşimi hem de o kayaların dokusunun aslında kültürel bir şey de olduğunu göstermek istedim böyle bir çalışmam oldu. Şimdi bir yıldır da yine kabloların öne geçtiği, kültürün artık tükenmekte olduğunu vurgulayan telle dantel kabloyla da örgüler yapıyorum. Yine tellerin ve kabloların öne geçtiği kültürün teknolojiye teslim olduğu bir çalışma."</blockquote><img src="https://images.aposto.com/2023/5/3/1686743260607.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.20" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Sonrasız Göç<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Doğal hayat içinde kendi kendine yeten kadınlar</h3>Kadınların yaşadıklarını sanatla anlatan Varol, şunları söyledi:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Kendine yetebilen olgunlukta doğada doğal yaşamı sürdürebilmek, hem ihtiyacın kadar tüketebilen bir yaşam, hem doğal, hem içten, hem üretken, hem de dinamik bir yaşam anlamına geliyor. 'Kübra Toroslar’da bir şakayık’ belgesel filmimdeki Kübra Teyze buna çok ciddi bir örnek gerçekten. Kübra Teyze köy yaşamının her alanında kendine yeten bir yaşam sürdürmüştü. Kübra Teyze 83 yaşındaydı çekimleri yaptığımda. Bir kadının tam da kendine yeten, her şeyi kotarabilen, tüketmeden kendi üretebilen, doğada doğal yaşamın tam da en iyi örneğiydi.</blockquote>Varol köy hayatıyla ilgili şunları ekledi:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Kurduğum yaşam değil de yaşam tarzının yani düşünsel anlamda, kendine yeten, dinamik, üretken bir yaşamın kolektifleştirilmesi, toplumsal olarak paylaşılması, başka bir toplumsal, ortak yaşam kurulması yönünde hep bir çabam var aslında. O yaşamı kurmak için geldim. Yani ortak alanda ortak yaşam desem buna daha yerinde olur. Bir arazi üzerinde benim düşünceme sahip başka insanların da yer alabileceği, o arazide benim kurduğum yaşama benzer yaşamların kurulması ve bu düşüncelere sahip insanların üretken bir yaşam sürdürmesi önemli. Hem sanatsal yönden hem de kolektif yaşam benim düşüncem ve yaşamımı daha geniş kitleler tarafından sahiplenip kurulmasını büyük bir istekle, arzuyla hayata geçirilmesini isterim. Çünkü günümüz toplumunda kirlilik çok fazla ve şimdi iyice fazlalaştı. O yüzden birbirini kucaklayan, birbirini seven birkaç topluluğun kurulması gerekiyor."</blockquote><img src="https://images.aposto.com/2023/5/3/1686743173913.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.75" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Kübra Toroslar'da bir şakayık<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">"Kadın olarak isteyip de yapamayacağımız hiçbir şey yok. Her zaman düşüncemi savundum ve o doğrultuda yaşamak istedim. Yani istedikten sonra o yollar oluşuyor"&nbsp;diyen Varol, fotoğrafçı olmak isteyenlere ise, "Günümüzde sokakta şiddet gören bir kadını görünce çekmek, aniden toplumsal hareketlenmeyi çekmek gibi özel durumların dışında artık rastgele çekim yapmak cep telefonuyla birlikte hepimizin herkesin yapacağı bir şey. Saygı duyuyorum tabii ki hepimiz yapalım ama fotoğrafçı olma yolunu seçen birisi için bir konu bütünlüğü içinde, bir ifade biçimi şeklinde görsel oluşturmak daha iyi düşüncelerini ifade eder diye düşünüyorum. Bu belgesel olabilir, kavramsal olabilir, soyut olabilir, tabii ki kişinin kendi tercihi ama bir konu bütünlüğünde ifade biçimi, görsele dönüştürme biçimi önemli diye düşünüyorum"&nbsp;dedi.

Belgesel ve fotoğraf sanatçısı Nurhayat Varol ile söyleşi.

Kadrajda Tüketmeden Üreten Kadınlar

İnşaat ve kerestecilik sektöründe çalışan Newroz Ürün, erkek egemen alanlardaki başarılarıyla ilgili Yerel Kadın Muhabirler Ağı'na konuştu.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Newroz Ürün hakkında:</h3>Şırnaklı olan Ürün, 90’lı yıllarda ailesiyle Van’a yerleşiyor ve eğitim hayatına burada devam ediyor. İki üniversite bitiren Ürün, sosyolog olarak bir kamu kuruluşunda çalışmaya başlıyor. Fakat daha sonra KHK kararı ile mesleğinden ihraç ediliyor ve bir yıl cezaevinde kalıyor. İhraç edildikten sonra kerestecilik sektöründe uluslararası çalışmaya başlıyor.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">"Zorlukların temeli güven sıkıntısı"</h3>Bir kadın olarak erkek egemen alanda çalışmaya nasıl yöneldiniz diye soruyoruz, şöyle cevaplıyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Kerestecilik sektörüne bilerek ve isteyerek yönelmedim, tamamen bir tanıdığımın telefonu üzerine, tesadüfen yöneldim. Ama bu alana yöneldikten sonra aslında çok da zor olmadığını öğrendim. İlk süreçlerde evet, teknik anlamda bazı zorluklar yaşadım ama bu iş alanında çalışmaya başlayınca başarılar da birbirini takip etti. Türkiye’de bir çok il, ilçe, kasaba ve köyden kereste temin ettim. Ukranya’dan ve Belerus’tan da. Bunları Orta Doğu'nun belli bölgelerine ve Avrupa’ya gönderdim.</blockquote>Van Doğu Anadolu İhracatçılar Birliği şubesi, Newroz Ürün'ün Van'da ihracat yapan tek kadın olduğunu söylüyor.<img src="https://images.aposto.com/2023/5/2/1686045694342.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.34" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">İnşaat ve kerestecilik sektöründe bir kadın olmanın nasıl zorluklar ve tepkiler ile karşılaştınız sorumuza şöyle yanıt veriyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Erkek egemen alanlarda çalışıyoruz, zorlukların temeli güven, işi aldığımız firmalar işi bitiremeyeceğimizi ve başaramayacağımızı düşünüyorlar, fakat bir kadın olarak o işi büyük bir titizlik ile yaptığım için gerçekten erkeklerden daha iyi bir başarı sergiliyoruz.Zorluğu şudur, alanını gerçekten çok daraltıyorlar. Sen uygulamanı yaptığında, mesela hak edişini yapacaksın orda bir muhatap alınmama durumun var, çünkü buna alışılmamış, buna alıştırıncaya kadar 'Sen hangi firmanın elemanısın? Pazarlamacı mısın? Ya da müdürü müsün?' diye soruyorlar. 'Hayır, iş benimdir' dediğin zaman, büyük bir şaşkınlıkla karşılıyorlar. Tümüyle muhatap alınma anlamında bir zorlukla karşılaşıyorum ama sonrasında onlar da karşılarında bir kadını muhatap olarak görmeye alışıyorlar.</blockquote>Erkek egemen alanlarda çalışacak kadınlara mesajını sorduğumuzda ise şunları söylüyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Aç gezen tilki,tok yatan tavuktan iyidir" yazısı gerçekten benim hayat felsefem. Çıkmak, gezmek, araştırmak, imkânlar oranında ilişkilenmek lazım. Sonuçta inşaat sektörü kapitalizmin bel kemiklerinden biridir. Bu yüzden de insanlar bu alana yatırım yapıp, zamanla yarışıyorlar. Ne kadar kısa sürede bitirirlerse o kadar kısa zamanda paralarını alırlar. Bu anlamda zamanı iyi değerlendirir ve işinizi sağlam yaparsanız, çok iyi başarılara imza atarsınız.</blockquote><img src="https://images.aposto.com/2023/5/2/1686045706302.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.75" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">

Kereste tüccarı olarak çalışan Newroz Ürün ile söyleşi

İnşaatta çalışan kadınlar için temel zorluk "güven sıkıntısı"

Yazı: Gülbin Çakmak<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Melahat Bademci 14 yıldır direksiyon başında. Taksi, otobüs derken bir süredir tır şoförlüğü yapıyor. Bademci, ''Kadın olmak hayatın her alanında zor ama bizi güzelleştiren mücadele devam ettiği sürece zor diye bir şey olmuyor.''<img src="https://images.aposto.com/2023/5/2/1686050975577.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.81" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Bademci, Yerel Kadın Muhabirler Ağı'na şoförlük hayatını anlattı.Mesleğe ne zaman başladınız?2009'da Ankara'da taksi şoförü olarak başladım.Neden şoförlüğü tercih ettiniz?Direksiyon başında olmayı seviyorum. Ve "Neden mesleğim olmasın ki?" dediğimde başladım taksiciliğe. Kendi işimin patronu da olmak istedim açıkçası. O gün bugündür direksiyon başındayım.Mesleğinizin sizi değiştirdiğini düşünüyor musunuz?Elbette değiştirdi. Konuşmam, el kol hareketlerim, bir erkeksilik oluyor, oldu. Bir bakıma olmakta zorunda. Ben mesleğe ilk başladığım yıllarda kimse yanıma yanaşamıyordu. Asık suratlı, sert mizaçlı bilinirdim ki hâlâ da öyle. Bu bir nevi kendimi dışarıya karşı koruma kalkanıydı aslında. Sert durunca kimse size bir şeyleri söyleme cesaretini bulamıyor, ama bazen o da çözüm olmuyor.Yolcularınızın ilk tepkileri nasıl oluyordu?Şaşırıyorlardı, o yıllarda bu kadar çok kadın yoktu direksiyon başında. Bazen soru soruyorlardı, bazen de mizacımdan dolayı konuşmaya çekinenler oluyordu.Meslektaşlarınızın çoğu erkek, onların tepkileri peki?Yolcular gibi tepki vermediler. Karşılıklı çekinsek de sonra beraber durakta oturup çayımızı içip, sohbetimizi yapıyorduk. Trafikte görünce şaşırsalar da bir yerden sonra normalleşti durumum.Sektöre ilk başladığınızda ne gibi zorluklar yaşadınız?&nbsp;İnanın ben hiç zorluk yaşamadım. Ankara'da taksi şoförlüğü yaptım uzun yıllar. Üç yıl Yalova'da otobüs şoförlüğü yaptım. Sahil şehri, tursitlerin tercih ettiği bir yer olmasına rağmen Ankara'dan daha çok garipsendim orada. "Aa, kadın şoför" şaşkınlığı, Yalova'da "Kadından şoför mü olur!?"a evrilmişti. Bu beni şaşırtmıştı.Şoförlük kadınlar için zor bir meslek mi?Kadın olmak hayatın her alanında zor ama bizi güzelleştiren mücadele devam ettiği sürece zor diye bir şey olmuyor. İşinizi benim gibi severek yaparsanız, kendinize güvenirseniz her türlü zorluğu aşarsınız. Aşılıyor bir şekilde.Taksi, otobüs, tır derken artık uzun yol şoförü kadın arkadaşlarımız var, bununla ilgili ne düşünüyorsunuz?Hoşuma gidiyor. Taşıma sektörü de erkek egemenliğinin bittiği bir sektör artık. Çalıştığım firmada (Ekol) 17 kadın tır şoförüyüz biz, yalnız değilim. Sayının tüm firmalarda artmasını istiyorum.Bir süredir tır şoförlüğü yapıyorsunuz, taksi şoförlüğünü özlüyor musunuz?Hiç özlemiyorum. Taksi, dolmuş şoförlüğü yaptım, tır şoförlüğü kadar rahat değillerdi. Aracım benim evim gibi. Kimse de şoförlüğümü eleştiremez, iyi bir şoförüm. Trafik ve bazı müşteri profilleri beni taksiden soğutmuştu, bu yüzden özlem duymuyorum.Mesleğinizle ilgili keşkeniz var mı?Benim bir&nbsp;keşke'm var, keşke 2009 yılında ehliyetimi yükseltmiş olsaydım ve tır şoförü ehliyetini keşke 2009 yılında almış olsaydım.Mesleğinizi diğer kadın arkadaşlara tavsiye eder misiniz?Kesinlikle tavsiye ediyorum. Her mesleğin dediğim gibi zorluğu var ama güzel bir meslek bence. 1960'ların Şoför Nebahat’ları, hayatın her alanında daha çok olalım. Biz çok oldukça güzelleşecek çünkü her şey.

Taksi, otobüs, şimdi tır... Melahat Bademci 14 yıldır direksiyon başında.

"Kim demiş şoförlük erkek mesleği diye?"

İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Dr. Öğretim Üyesi Gizem Bilgin Aytaç, Yerel Kadın Muhabirler Ağı’na konuştu. Akademide kadın olmaktan bahsettiğimiz söyleşimizde “uluslararası güvenlik” kavramı içinde kadın konusuna değindik.Aytaç, Uluslararası İlişkiler gibi erkek egemen bir alanda, güvenlik gibi yine erkeklerin egemen olduğu bir konuda üretiyor. Öncelikle kendine bunun zorluklarını sordum:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Aslında kadın akademisyen sayısı çoğaldı Türkiye’de. Özellikle sosyal bilimlerde, akademisyen olmanın cazibesi çok arttı. Ama yüksek seviyelere çıkma yani doçent olma, profesör olma daha düşük. Türkiye’de tüm kadınların yaşadığı o “cam tavan” akademide de var. Hele de siyaset bilimi ve uluslararası ilişkilerde bu daha zor. Bu alanlarda üretim yapabilmek için saha çalışmaları da yapmak gerekiyor ama olmuyor. Mesela ben 10 sene önce Irak’a gittim, sonra çocuğum oldu ve daha gidemediğim için hâlâ beni besleyen şey Irak çalışmam… Sosyal bilimlere verilen desteğin az olmasının da payı var tabii. Eğer güvenlik alanında ana akım teoridense feminizm gibi eleştirel teorilere biraz daha eğilimliyseniz tıkanabiliyorsunuz çünkü uluslararası örgütler, politika yapıcılar, üniversite bileşenleri çok anlamlı bir yere koymuyorlar bunu.Ama yine de kadın hareketinin tabandan alana girdiği, politika yapmaya yöneldiği her ses duyuluyor. Kadın hareketi ister siyaset bilimi ister uluslararası ilişkiler olsun örgütlü şekilde baskı yaparsa, karar yapıcıları zorlarsa alandaki hâkimiyet değişiyor. O yüzden umutsuz bir yerden bakmıyorum. Evet, akademide kadın olmak zor ama yanınıza yol arkadaşlarınızı alırsanız birçok engel aşılabilir.</blockquote><img src="https://images.aposto.com/2023/5/3/1686152231529.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="0.67" width="550" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Kadınların, akademide sayılarının artmasının politika üzerinde nasıl bir etkisinin olacağını sorduğumda Aytaç şöyle yanıtlıyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Uluslararası İlişkiler zaten dış politikada popülist-milliyetçi alana karmış durumda. Dolayısıyla Türkiye’deki popülist siyaseti de artık sadece iktidar üzerinden okumuyorum. Muhalefet de iktidar da zamanın ruhuyla iki kutuba kaymış durumda. Böyle bir yerde göç çalışmak da feminizm çalışmak da güç. Artık 11 Eylül ile değişen dönemde değiliz, o koşulları taşımıyoruz.Bu konuda bölgesel çatışmaların devam etmesi ve Batı’nın kendisini koruma siyasetinin kadınların kendini temsil etme sürecini zorlaştırdığını da ifade ederek, araştırmacı adına alanların genişlediğini ancak feminizm gibi alternatif teorilerin saha çalışması yapmasının zor olduğunu çünkü sivil toplum kuruluşlarının da çatışma alanlarından etkilendiğini vurguluyor.</blockquote>Aytaç, merkez siyasetin içinde sivil toplum eğer öteki konumundaysa, bunun örgütlenmeye de etki ettiğini; bunda hem pandeminin, hem de dönemin konjonktürel koşullarının etkisi olduğu belirtiliyor ve devam ediyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Sosyal medya bu anlamda özgürleştiriyor. Sosyal medya olmasaydı İran’da kadınların sesi bu kadar duyulmazdı. Keşke daha fazla duyulsaydı. Biraz da duymak isteyen kulaklar gerekli tabii. Uluslararası örgütler duymak istiyor mu istemiyor mu? Bunun alternatifi, karar mekanizmalarında daha fazla etki edecek güce sahip olmaktır.</blockquote>Ben de bu konuyla devam etmek istiyorum. Kadın temsiliyeti hâlâ gerek dünyada gerek Türkiye’de sorun olmaya devam ediyor ve sağlanabilmiş değil. Bununla ilgili ne söylemek istersiniz?<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Kadın hareketi yediği baskılarla sürekli dönüşebilen bir şey. Bu konuda Queer teorinin de etkili olduğunu düşünüyorum. Avrupa’daki cinsiyet eşitliği düzenlemeleri Türkiye’deki ilişkilerin yansıması anlamında çok görünür değil. Toplumsal cinsiyet artık 90’lardaki ya da 2000’lerdeki gibi değil. Batı’da çalışan konfeksiyon işçisinin de durumu, temsiliyeti benden farklı mı çok emin değilim. Bir kere o temsiliyet için ekonomik özgürlük gerekli ve içinde bulunduğumuz küresel krizde bu alanın sağlanması çok zor.&nbsp;Liberal feminizmin tıkandığı bir noktadayız aslında. Fırsat eşitliğinin sağlanabilmesi için ekonomik eşitlik, sınıf ve cinsiyeti kapsamalı. O yüzden dediğine katılıyorum, hiçbir yerde eşitlik kavramı, ne retorik ne de norm olarak tam anlaşılmış değil. Ama kadınlar bunu yerine mutlaka getiriyor. Dağılıyoruz, yeniden toplanıyoruz.Türkiye’deki en soğukkanlı kavrayış Queer teoride bence. Ötekileştirilmiş bir hareket olsa da öyle… Artık 80’lere, 90’lara dönmeyeceğiz. O yüzden bence umuda ihtiyacımız var… Kadınların sesini duymak zorundalar. En birleşik sesi kadınlar verir. Türkiye’nin feminist dış politikaya ihtiyacı var. Sorunlar o kadar fazla ki sivil toplum her şeyi kümeledi. Günün sonunda direniş mutfaktan başlıyor. Taksim kapatılsa da kadınlar yine buluşur. Çünkü kadınların kaybedecek bir şeyi kalmadı artık. Kadınlar güvenlik istiyor, hayatta kalmak istiyor ve bunu isterken de sabahtan akşama kadar çalışıyor; tarlada çalışıyor, fabrikada çalışıyor, akademisyen olarak çalışıyor. Bunun bir sınıfı yok.&nbsp;</blockquote>Hemen hemen her kadının yaşadığı bir “feminist uyanışı” dönemi var. Bazılarımız kendi deneyimlediklerimiz sonucunda o uyanışı yaşıyoruz bazılarımız da dışarıdaki kadınların yaşadıklarını algılayarak o uyanışı yaşıyor. Güvenlik de o anlamda duygusal olarak yıpratıcı bir alan bence. Sizi güvenlik alanında çalışmaya iten etmenler neler oldu?<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Hem bireysel hem toplumsal etmenleri var. 80’lerde doğan bir çocuktum ve annem feminizm çalışan bir kadındı. Bence bu en büyük sebep. Ama dönüp baktığımda gördüğüm etmen kaygıydı. Üçüncü dünyanın güvenlik sorunlarıydı. Bu alanda üretim yapan kadınları okudum. İstanbul Üniversitesi Siyasal’da okumuş bir kadındım, Türkiye’de boşluk olan bir alan olarak gördüm.Asistan oluyorsunuz, doktora yapıyorsunuz, artık akademisyen oluyorsunuz, sesiniz yine duyulmuyor. Ona rağmen “futbol siyasetinin” domine ettiği bir alanda, hepimizin feminist olması gerektiği düşüncesine vardım, sesimizi duyurmak zorundayız. Türkiye’de Avrupa Siyaseti çalışan kadınlar genelde feminizm çalışırdı, dış politikada çalışan kadın akademisyenleri buldum. Tabii, Şirin Tekeli’nin bölümünün asistanıyım… Onun eğitiminden geçen hocalarım oldu. Akademik feminizmi Türkiye’ye getiren isimdi o. O geleneği devam ettirenlerden biriyim.Tüm kadın akademisyenler birbirini etkiliyor,&nbsp;bir kız kardeşlik ilişkimiz var. Feminist bakış interdisipliner olmayı gerektiriyor, kapsayıcı olmayı gerektiriyor.&nbsp;Yalnızca devletlerin alanı olarak okuyorsunuz, bu yüzden güvenlik çalışmaktan korkmayın… Kadınları dinlediğimiz zaman güvenlik korkulacak bir şey değildir, gereklidir.</blockquote>Son olarak, erkek egemen alanlarda çalışan kadınlara söylemek istediğiniz bir şey var mı?<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Öfkemizde, kırgınlığımızda, yılgınlığımızda çok haklıyız ama her şey 8 Mart’ın sloganında var zaten: Öfkeni örgütle… Kadınlar olarak örgütleneceğiz.</blockquote>

İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Dr. Öğr. Üyesi Gizem Bilgin Aytaç, akademide cinsiyet eşitsizliği üzerine konuştu.

Akademideki "cam tavan" üzerine bir söyleşi

Sosyal medyada örgütlenmenin ve yeni medya araçları üzerinden kamuoyu yaratmanın önemini yakın geçmişte 6 Şubat depremlerinde tekrar gördük. Fakat son zamanlarda, deprem gerçeğinden de bağımsız olarak, kadın cinayetlerinin sosyal medya aracılığı ile gündem olabilmesi, faillerin Twitter hashtag'leriyle "cezalandırılması", hukuk düzeni ile sosyal medya kavramlarını birbirine bağımlı hâle getirmeye başladı. Peki ne eksik? Bir cinayetin failini bulmak için ya da bir cinsel şiddet failinin ceza alması için neden sosyal medyada yankı uyandırmak gerekiyor?Teknolojinin gelişmesi ve beraberinde radyo, televizyon, gazete gibi ana akım medya araçlarına alternatiflerin ortaya çıkmaya başlaması, günümüzün dijital feminizm kavramını ortaya çıkardı. Kadınların, yaşadıkları cinsel taciz ve şiddet olaylarını sosyal medya aracılığıyla gündeme getirmesi bu kavramın temelini oluşturdu. #MeToo hareketi ile Kuzey Amerika’da gördüğümüz üzere tüm dünya kadınları sosyal medyayı “görünmeyeni” ortaya çıkarmak için kullanmaya başladı.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Taciz ve şiddet olaylarında sosyal medya</h3>Sosyal medya, demokratik rejim temelinin sağlam olmadığı ve cinsiyet eşitsizliğinin daha yoğun olduğu ülkelerde daha sık kullanılıyor. Böyle ülkelerde tahakküm altına alınmış geleneksel medyada, kadın hakları konusunda konuşmanın tabu hâline geldiğini göz önüne alırsak, sosyal medyaya neden bu kadar anlam yüklendiğini görebiliyoruz.We Are Social Platformu’nun Şubat 2023 Türkiye&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://datareportal.com/reports/digital-2023-turkey" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">raporuna&nbsp;</a>göre 62.55 milyon sosyal medya kullanıcısının %40.4’ü kadın. Bu oranın, kentte yaşayan kadınlar lehine olduğu düşünülse de, sosyal medyanın varlığı, özellikle adaletin sağlanması ve hukuka erişim konusunda gün geçtikçe daha da önem kazanıyor.2015 yılında Özgecan Aslan’ın öldürülmesinden sonra hukukçu ve akademisyen İdil Elverişli’nin başlattığı <a fr-original-style="" href="https://sendeanlat.harassmap.org/tr" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">#sendeanlat</a> kampanyasında bunu <a fr-original-style="" href="https://bianet.org/bianet/medya/162349-sendeanlat-tag-ini-baslatan-idil-elveris-anlatti" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">görebiliriz</a>. Uluslararası Af Örgütü’nün de <a fr-original-style="" href="https://www.amnesty.org/en/latest/press-release/2021/05/turkey-women-across-the-world-demand-reversal-of-decision-to-quit-genderbased-violence-treaty/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">belirttiği</a> gibi, 2018 yılında İstanbul Sözleşmesi’nin feshedilmesi, hem Türkiye’de kadınların sosyal medyadan örgütlenip sokağa çıkmalarına neden olmuş hem de bu siyasi tavır, dünyadaki diğer kadınların da yine sosyal medya üzerinden Türkiye’deki kadınlara destek verdiği büyük bir harekete dönüşmüştü. Benzer şekilde Pınar Gültekin ve Şule Çet’in faillerinin ceza alıp, adaletin sağlanmasında; 6 yaşında evlendirilen H.K.G’nin davasında da sosyal medyanın önemini görmüştük.Türkiye’de kadın hakları savunuculuğu yapan derneklerin de sosyal medyanın önemini vurguladığını belirtelim. Bunların başında, işlenen kadın cinayetlerinin sansürsüz verilerini sosyal medyada paylaşan, bu yüzden en son, hükümetin radarına yakalanan <a fr-original-style="" href="https://kadincinayetlerinidurduracagiz.net/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu</a> geliyor. <a fr-original-style="" href="https://sesdernegi.org/projelerimiz/kadin-sesi/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">SES Eşitlik ve Dayanışma Derneği</a> ise yürüttükleri “Kadın SES’i” projesi ile birlikte, ana akım medyanın erkek tahakkümü altında olduğunu belirterek, kadın gazetecilerin, akademisyenlerin ve aktivistlerin geleneksel medya yoluyla görünürlük sağlayamadığını, bu nedenle değişen dijital koşullarda sosyal medyanın kadın hareketi içerisinde yer aldığını vurguluyor. Birleşmiş Milletler Türkiye Kadın Birimi’nin&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://turkiye.un.org/tr/160760-birle%C5%9Fmi%C5%9F-milletler-kad%C4%B1n-birimi-kad%C4%B1nlara-y%C3%B6nelik-%C5%9Fiddete-kay%C4%B1ts%C4%B1zkalmay%C4%B1n-%C3%A7a%C4%9Fr%C4%B1s%C4%B1nda" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">#kayıtsızkalmayın</a>&nbsp;kampanyasının da kadına yönelik şiddete karşı çevrimiçi bir kanal görevi oluşturması konuyla ilgili örnekler arasında verilebilir.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bir "kadın kamuoyu"na doğru</h3>Teknolojinin gelişmesi ve yeni araçlar meydana getirmesi, toplumda bugüne kadar görünürlükleri kabul edilmeyen kesimlerin kendilerini ifade etme yolu olmaya başladı. Kadınlar, bu kesimlerin başında geliyor. Bu kapsamda da mevcut siyasi düzende kendilerine yönelik politikalardan memnun olmadıklarında, kadın bakış açısıyla kamuoyu yaratmak konusunda sosyal medyanın, geleneksel medyanın önüne geçebiliyor.Kadınlar, adaletin sağlanmasında gerekli otoritelere güven duymadıkları, yargı bağımsızlığına inanmadıkları ve hukukta erkek egemen bakış açısının hakimiyetini gördükleri için sosyal medyada adalet arayışına geçiriyor. Bu nedenle, kadınların güven duyacakları bir hukuk mekanizmasına ihtiyaç var. Feshedilen İstanbul Sözleşmesi, kaldırılmak istenen 6284 yasası kadınlara güvenceler veriyordu.Kısacası sosyal medyanın, kadınlar için bir vakit geçirme amacı taşımaktan ziyade cinsiyet politikalarına yön verme, adaletin yerine getirilmesi, gündelik pratiklerde eşitsizliklerin daha kolay ve hızlı şekilde duyurulması, “kadın kamuoyu” yaratma amacına giden yolda nitelikli bir araca dönüştüğünü görüyoruz.

Sosyal medyanın kadın örgütlenmesi üzerindeki etkileri.

Neden failleri bulmak için sosyal medyaya mecburuz?

İranlı ve Afganistanlı bir grup hukukçu ve insan hakları savunucusu kadın, bir araya gelerek 8 Mart 2023 tarihinde uluslararası bir açık mektup <a fr-original-style="" href="https://endgenderapartheid.today/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yayımladı</a>."Cinsiyet ayrımcılığı" (gender apartheid)&nbsp;teriminin uluslararası hukukta tanınması ve cinsiyet ayrımcılığı yapan ülkelerin, uluslararası hukuk kapsamında suç işlediklerinin kabul edilmesi üzerine yürütülen kampanya şimdiden çok sayıda imzaya ulaştı.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">"Cinsiyet ayrımcılığı" ve "cinsiyet eşitsizliği"</h3>Cinsiyet eşitsizliği her toplumda ve hayatın her alanında kadınların sıklıkla karşılaşabildikleri bir durumken, cinsiyet ayrımcılığı, devletlerin yasalarla, sistematik bir şekilde kadınları ve erkekleri ayırmasıdır. Cinsiyet ayrımcılığına bazı örnekler şu şekilde sıralanabilir:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Taliban rejiminde, kadınların eğitim almalarının, STK'larda ve hükümette çalışmalarının, erkek bir vasi olmadan uzun mesafeler seyahat etmelerinin yasaklanması.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İran rejiminde kadınların birçok alanda eğitim görmelerinin, spor yapmalarının, kocalarının izni olmadan ülke dışına çıkmalarının yasaklanması.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İran rejiminde, kadınların mahkemedeki ifadesinin erkeklerle aynı değerde sayılmaması.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İki rejimde de kadınlara dayatılan kıyafet zorunlulukları.</li></ul><img src="https://images.aposto.com/2023/4/2/1685458565256.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.51" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Kaynak: iStock<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">"Cinsiyet ayrımcılığını bitireceğiz" kampanyası</h3>Ayrımcılık (apartheid) terimi, 1948-1990 yılları arasında Güney Afrika'da yaşanan sistematik ırkçılıkla ortaya çıktı. Bu dönemde Güney Afrika hükümeti, çıkardığı yasalarla siyah ve beyaz Afrikalıları birbirinden ayrıştıracak adımlar attı. Bundan sonra uluslararası hukuk "ayrımcılık"(apartheid) terimini, bu aksiyonları illegal hâle getirmek adına bir çatı terim olarak kullandı. Uluslararası hukuk, ayrımcılığı bir insanlık suçu olarak tanımladıktan sonra, ülkeler de buna uygun olarak Güney Amerika rejimine karşı aksiyon almak zorunda kaldılar. Dışarıdan ve içeriden gelen baskılara dayanamayan Güney Afrika hükümeti, 1991 yılında ayrımcılığı yasallaştıran yasaları yürürlükten <a fr-original-style="" href="https://legal.un.org/avl/ha/cspca/cspca.html" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kaldırdı</a>.Aktivist kadınlar da bu yılın başından beri sürdürdükleri kampanya ile benzer bir strateji izlemeye <a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=r74ZcTYNol4" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">başladılar</a>. "Ayrımcılık" terimi şu an dünyada sadece ırk ayrımcılığı özelinde tanımlanıyor ve cinsiyet ayrımcılığı konusunda herhangi bir özel yaklaşım benimsenmiyor.Kampanyanın kurucularından, insan hakları avukatı Gissou Nia kampanya hakkında şunları <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/society/2023/mar/08/campaign-calls-for-gender-apartheid-to-be-under-international-law" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">söylüyor</a>:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Uluslararası hukuka göre, ayrımcılık (apartheid) suçu yalnızca ırksal hiyerarşiler için geçerlidir, cinsiyete dayalı hiyerarşiler için geçerli değildir. Bu kampanya, cinsiyet ayrımcılığı sistemlerine karşı uluslararası eylemi harekete geçirmek ve nihayetinde sona erdirmek için mevcut olan ahlaki, politik ve yasal araçları genişletmeyi amaçlayacaktır.”</blockquote>Bu hareketin 2024 hedefi uluslararası hukukta cinsiyet ayrımcılığını bir insanlık suçu olarak tanımlatarak bunu uygulayan ülkelere karşı yaptırımların şeklini ve metodolojisini belirleme yönünde atılacak adımların yolunu açmak.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Sonraki adım ne?</h3>Eğer kampanya başarılı sonuçlanırsa, İran ve Afganistan'a karşı tarafsız tutum alan ve kadınların bu coğrafyada yaşadıkları zorlukları önceliklendirmeyen ülkeler, uluslararası hukuk kapsamında aksiyon almaya zorlanabilecek.İnsan hakları aktivisti Masih Alinejad'ın çağrısı bu kampanyanın ruhunu özetler nitelikte:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(240, 129, 0); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Batı'nın bizi kurtarmasını istemiyoruz ama zalimlerimizi kurtarmayı bırakmalarını istiyoruz."<a data-type="embed" fr-original-style="" href="https://twitter.com/alinejadmasih/status/1601726675930480641?lang=eu" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://embed.apos.to/assets/2023/4/2023-05-30T14:51:49.274Z.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.64" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a></blockquote><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Kampanyaya katılmak için <a fr-original-style="" href="https://endgenderapartheid.today/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">websitesini</a> ziyaret edebilirsiniz.

Cinsiyet ayrımcılığının uluslararası hukukta tanınması ve cinsiyet ayrımcılığı yapan ülkelerin, uluslararası hukuk kapsamında suç işlediklerinin kabul edilmesi için bir kampanya.