^{Öne çıkan hisse senetlerinde haftalık değişimler}

• Maçkolik'in %34’lük bölümünü oluşturan payların halka arzı için talep toplama işlemi tamamlandı. Halka arz büyüklüğü 323 milyon lira olarak gerçekleşen şirketin 8,5 milyon lot hissesi 38 liralık sabit fiyatla satışa çıktı ve halka arza toplamda 31,5 kat talep geldi.

• Microsoft'un toplam geliri, talepteki düşüşün etkisiyle 31 Aralık'ta sona eren çeyrekte yıllık bazda %2 ile 2016'dan bu yana en düşük oranda arttı. Şirketin kârı %12 düşüşle 2021'in aynı çeyreğindeki 18,77 milyar dolardan 16,43 milyar dolara geriledi. Azure ve diğer bulut hizmetlerinden elde ettiği ve bir önceki çeyrekte %35 artan geliriyse bu dönemde %31 artış gösterdi.

• Daha fazla yatırım: Microsoft, yapay zeka tabanlı sohbet robotu ChatGPT ve metinden görsel oluşturan yapay zeka aracı DALL-E 2'nin geliştiricisi OpenAI'a milyarlarca dolarlık yatırım yaptığını duyurdu. Yatırımın miktarı açıklanmadı; ancak Semafor, bu ayın başlarında Microsoft’un OpenAI’a 10 milyar dolara kadar yatırım yapacağını bildirmişti.

• IBM'in 2022'de elde ettiği geliri bir önceki yıla göre %6 artışla 60,5 milyar dolar oldu. ABD merkezli teknoloji devinin bu dönemdeki net kârı %71,5 düşüşle 1,6 milyar dolar olarak gerçekleşti. 

• İşten çıkarma: Şirket artan maliyetler ve yavaşlayan piyasa koşullarının etkisiyle işgücünün %1,5’ine karşılık gelen yaklaşık 4 bin kişiyi işten çıkaracağını duyurdu.

• Boeing, uçak satışları ve teslimatlarındaki toparlanmaya rağmen tedarik zinciri sorunlarının etkisiyle dördüncü çeyrekte 663 milyon dolar zarar açıkladı. 2022'de ise şirket, geliri %7 artarak 66,6 milyar dolara yükselmesine rağmen 5 milyar dolar zarar etti. Ticari uçak birimiyse teslimatların artmasıyla 2021'e göre %94 artışla 9.2 milyar dolar satış geliri elde etti.

• Intel'in gelirleri dördüncü çeyrekte bir önceki yılın aynı dönemine göre %32 azaldı. Bu, rekabet baskısı ve pazar büyüklüğünde bir düşüşle karşılaştığını kaydeden Intel için kişisel bilgisayar pazarının gerilemesiyle satışların art arda düştüğü dördüncü çeyrek oldu. 

• Bir adım geriden: Bu çeyrekte 664 milyon dolar net zarar kaydeden teknoloji devi, bir önceki çeyrekte 4,62 milyar dolar kâr etmişti.

• Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası'nın (EBRD) 2022'de Türkiye'ye 1,63 milyar avro yatırım yaptığı ve en fazla yatırım yaptığı ülkenin Türkiye olduğu aktarıldı. Bankanın 2022'de elektrikli araçlar, yeşil finansman, enerji sektöründeki dönüşüm, karbonsuzlaştırma ve altyapı projelerine odaklandığı belirtildi. 

• Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nın Aralık 2022 Yatırım Teşvik Belgeleri, Resmî Gazete'de yayımlandı. Toplam 84 milyar 692 milyon liralık yatırımın öngörüldüğü 2 bin 62 proje için teşvik belgesi düzenlenirken en yüksek yatırım öngören teşvik belgesi 10 milyar 750 milyon lira ile Turkcell için düzenlendi.

• Detaylar: Turkcell'in teşvik belgesi kapsamında 500 kişiyi istihdam ederek 46 bin 500 baz istasyonu kurması ve 572 milyon dolarlık ithal makine ile teçhizat kullanması öngörülüyor.

• Rekabet Kurumu, Whirlpool Ev Aletleri ile Whirlpool Beyaz Eşya'nın yetkili servis hizmetlerini gizli bir anlaşma ile Vestel'e devrettiği iddiasını yeniden değerlendirdiğini açıkladı. Kurum, Whirlpool Beyaz Eşya ve Vestel hakkında soruşturma açılmasına karar verdi.

• Tosyalı Holding, Abu Dabi merkezli liman işletmecisi AD Ports ile nakliye, lojistik, liman ve navlun hizmetleri alanında iş birliği yapmak için mutabakat zaptı imzaladı. Şirketlerin çelik üreticisi Tosyalı’nın ihracat operasyonlarını desteklemek için yeni liman tesislerine yatırım yapabileceği belirtildi.

• Twitter'a, San Francisco'daki genel merkezinin bulunduğu binanın sahibi SRI Nine Market Square tarafından, aralık ayında yaklaşık 3,4 milyon dolar kira borcu ve ocak ayında da buna yakın bir meblağda kira borcu olduğu gerekçesiyle dava açıldı.

• Publicis Groupe'ta EMEA bölgesi Operasyon Direktörü (COO) rolüne GroupM EMEA'in eski CEO’su ve WPP Türkiye'nin eski ülke müdürü olarak çalışan Demet İkiler atandı.

• Akbank'ta Teknoloji İş Birimi Genel Müdür Yardımcılığı görevine şirkette Mimari ve Veri Teknolojileri Bölüm Başkanı olarak görev yapan Gökhan Gökçay getirildi.

• adidas Türkiye'de İnsan Kaynakları Direktörü koltuğunu ocak ayı itibarıyla, Reckitt'te aynı rolü üstlenen İrem Önal devraldı.

• Toyota'nın CEO'su Akio Toyoda'nın görevinden ayrılacağı ve yerine Koji Sato'nun geçeceği açıklandı.

• Editörün önerisi: CEO değişimi ve haleflik planlamasını ele aldığımız "Haleflik planlaması: CEO’lar ne zaman ve hangi koşullarda görevi bırakmalı?" yazımıza göz atın.

Haklar İçin Yaz: Uluslararası Af Örgütü

_{Haklar İçin Yaz}

150’den fazla ülkede 10 milyonu aşkın destekçisiyle faaliyetlerini yürüten Uluslararası Af Örgütü, bu yıl da Haklar İçin Yaz kampanyası kapsamında Türkiye’den Paraguay’a, Rusya’dan Hong Kong’a, İran’dan Fransa’ya hakları ihlâl edilen insanların adalet mücadelelerine destek çağrısını sürdürüyor. 

Nedir? Birliktelikten güç alan Haklar İçin Yaz kampanyası, 21 yıldır haklar için yazılan mektuplarla dünyanın dört bir yanında yaşanan hak ihlâlleriyle mücadele ediyor.

2021 yılında:

• Yedi yılın üzerinde hapis cezasına mahkum edilmiş olan Guatemalalı öğretmen ve çevre aktivisti Bernardo Caal Xol için 500 binden fazla imza toplandı ve Bernardo Mart 2022’de serbest bırakıldı.
• 15 yaşında Güney Sudan’da ölüm cezasına mahkum edilen Magai Matiop Ngong için 700 binden fazla imza toplandı, ve Magai Mart 2022’de özgürlüğüne kavuştu.
• 32 yıl hapis cezasına mahkum edilen Burundili insan hakları savunucusu Germain Rukuki için 430 binden fazla imza toplandı ve Germain Şubat 2022’de ailesine kavuştu.
• 2020 Haklar İçin Yaz kampanyası kapsamında, ODTÜ Onur Yürüyüşü’ne katılmaları nedeniyle yargılanan 19 kişinin beraat etmesi için 445 bin imza verildi, 2021 yılındaki karar duruşmasında ise yargılanan 19 kişi beraat etti.

Uluslararası Af Örgütü’nün bu yılki adalet yolculuğuna katılmak için bu bağlantıyı ziyaret edebilirsiniz.

• Hazine ve Maliye Bakanlığı, stokçuluk ve haksız fiyat artışlarını gerekçe göstererek sıfır kilometre araç satışlarına yönelik inceleme başlattı. Bakanlık 260 bin alıcıya ulaşarak satın aldıkları araçlar için elden ödeme yapıp yapmadıklarını ve zorunlu aksesuar satın almaya zorlanıp zorlanmadıklarını sordu.

• Dahası: Eylül ayından bu yana satılan 260 bin aracı mercek altına alan bakanlık, otomotiv sektöründe faaliyet gösteren 13 distribütörden belge talep ederek 257 bayiiden de satış sürecine ilişkin ayrıntılı bilgi talep etti.

• Migros'un elektrikli araçlara elektrik enerjisi temininin sağlandığı şarj ünitesi ve istasyonlarının kurulması, şarj ağı ve şarj istasyonlarının işletilmesi ve şarj hizmetinin sunulması gibi amaçlarla kurduğu iştiraki Migen Enerji'nin şarj ağı işletmeci lisansı almak için Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'na (EPDK) yaptığı başvuru onaylandı.

• Tesla'nın 2022'nin son çeyreğindeki geliri, önceki yılın aynı dönemine kıyasla %37 artarak 24,3 milyar dolara, net kârı %59 artarak 3,7 milyar dolarla rekor seviyeye ulaştı. Şirketin araç üretimi 2022'de yıllık bazda %47 artarken teslim ettiği araç sayısı %40 yükseldi ve küresel ölçekte 1 milyon 313 bin 851 araç teslim etti.

• Yeni yatırım: Tesla, Nevada'daki fabrikası için 3,6 milyar dolar yatırım yapacağını duyurdu. Şirket üretimi genişletme planları kapsamda eyalette hafif hizmet aracı için pil hücresi ile Tesla Semi elektrikli kamyonunu üretecek iki yeni üretim tesisi kuracağını ve 3 bin kişiyi işe alacağını açıkladı.

• Honda, yürüttüğü organizasyonel değişim kapsamında elektrifikasyon operasyonlarını güçlendirmek ve hızlandırmak için yeni bir birim kuracağını açıkladı. Japonya merkezli otomobil üreticisi ayrıca şu anda altı bölgede yürüttüğü faaliyetlerini Kuzey Amerika, Çin ve Japonya gibi bölgeler; Asya'nın kalanı; Avrupa şeklinde üç bölgede bir araya getireceğini söyledi.

• Ne olacak?: 1 Nisan'dan itibaren geçerli olan değişikliklerle yeni birim, şirketin elektrifikasyon stratejisini ve otomobil, motosiklet ve jeneratör gibi güç ürünleri geliştirme stratejisini destekleyecek.

• Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, tekstil sektörü faaliyetlerinin çevreye olabilecek olumsuz etkilerinin en aza indirilmesi, hava ve su kirliliğinin önlenmesi, su ve enerji tasarrufunun sağlanmasına yönelik ‘Tekstil Sektöründe Temiz Üretim Uygulamaları Genelgesi’ni yayımladı.

• Atık su kullanımı: 81 ilin valiliklerine gönderilen genelge ile su ve enerji tasarrufu için atık suların arıtıldıktan sonra mümkün olan alanlarda yeniden kullanımı istenirken, soğutma sularının ve kirletici yükü düşük olan atık suların ayrı toplanması ve yeniden kullanılması da zorunlu tutuldu.

• Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'nun (EPDK), "Petrol Piyasasında Uygulanacak Teknik Kriterler Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliği", Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Bu kapsamda yönetmeliğin 4'üncü maddesindeki "ile biodizeli" ibaresi, "biodizel ile sürdürülebilir havacılık yakıtını" olarak değiştirildi. 

• Düzenleme yetkisi: Ayrıca EPDK'nın sürdürülebilir havacılık yakıtı üretiminde kullanılan hammadde, teknoloji ya da sürdürülebilirlik kriterlerine dair ek düzenleme yapabileceği aktarıldı.

• BNP Paribas petrol çıkarma ve üretim endüstrilerinde sahip olduğu varlığı 2030 yılına kadar 1 milyar avronun altına düşürme taahhüdünde bulundu. Fransa merkezli banka ayrıca, "düşük karbonlu, yenilenebilir enerji" üretimi için  "2025 yılına kadar 30 milyar avroluk finansman sağlama hedefini, 2030 yılına kadar 40 milyar avro olarak güncelledi.

• Tommy Hilfiger, ikinci el giysi platformu Depop ile ortaklık yaptığını açıkladı. PVH'nin bünyesinde bulunan marka platformda tüketici iade programından ve perakende mağazalarından, toptan satış ve e-ticaret kanallarından hasarlı ancak tamir edilen parçaları satışa sunacak.

• SAP, kârını artırmak için 2023 yılı içinde işgücünün %2,5'ini oluşturan yaklaşık 3 bin kişiyi işten çıkarmayı ve bulut hizmetlerine yeniden odaklanmak için Qualtrics'teki kalan hisselerini satmayı planladığını açıkladı.

• Spotify'ın kurucusu ve CEO'su Daniel Ek, işten çıkarmalar ve yönetim kademelerinde görev değişiklikleri yapılacağını açıkladı. Bloomberg'e konuşan şirket sözcüsü, şirketin işgücünün %6'sına karşılık gelen yaklaşık 600 çalışanını işten çıkaracağını ve çoğu departmanın etkileneceğini aktardı.

• Rol değişiklikleri: Yeniden yapılanmanın bir parçası olarak, Spotify'ın 2018 yılında podcast operasyonlarında büyüme hedefiyle işe aldığı içerik lideri Dawn Ostroff ayrılacak. Freemium biriminin lideri Alex Norström "Chief Business Officer"; araştırma ve geliştirme lideri Gustav Söderström ise "Chief Product Officer" olarak görev yaparak.
• Bizden duymuş olmayın: Spotify'ın CEO'su Daniel Ek çalışalnarına, değişikliklerin maliyetleri azaltma ve "daha zorlu" bir ekonomik ortamda daha verimli olma çabasının bir parçası olduğunu söyledi.

• 3M, tahminlerin atlında finansal sonuçlar açıklamasının ardından 2 bin 500 imalat çalışanını işten çıkaracağını açıkladı. Şirket; dizüstü bilgisayarlar, hava temizleyicileri ve solunum cihazları gibi ürünlerine yönelik düşen talebin etkisiyle, önceki çeyrekte satışlarının %6 düşerek 8,1 milyar dolar olarak gerçekleştiğini bildirdi.

• Ford'un, elektrikli araç stratejisi kapsamında batarya operasyonlarında artan maliyetlerin ve ABD ile Avrupa ekonomilerinde öngörülen resesyonun etkisiyle Almanya’daki fabrikasında 3 bin 200 çalışanını işten çıkaracağı aktarıldı. Fortune'un haberine göre, IG Metall sendikası şirketin Almanya'daki geliştirme faaliyetlerini ABD'ye taşıyacağını söyledi.

• Çalışan bağlılığı düşüyor: Gallup'un araştırmasına göre, ABD'deki çalışanların yalnızca %32'si işine bağlı olduğunu, %18'yse aktif olarak işinden kopuk olduğunu belirtiyor. Bu oranın 2013'ten bu yana kaydedilen en düşük seviye olduğu aktarılırken en düşük bağlılık oranına sahip çalışanlar ise uzaktan yapılabilecek işleri olmasına rağmen tamamen ofisten çalışanlar olarak öne çıkıyor.

• Evden çalışanların büyük kısmı ikincil bir işte çalışabiliyor: Yeni bir araştırmaya göre, evden çalışmak 2021 ve 2022'de küresel ölçekte çalışanların işe gidip gelme sürelerini azaltarak günde ortalama 72 dakika tasarruf etmelerini sağladı. Türkiye'deki bir uzaktan çalışan günde 69 dakika tasarruf ederken ortalama 102 dakika ile insanların işe gidip gelme süresinden en çok tasarruf ettiği ülke Çin oldu.

• Zamanı nasıl değerlendiriyorlar? Çalışanların %40'ı bu zamanı birincil veya ikincil bir işte çalışmak; %34'ü egzersiz yapmak veya televizyon izlemek gibi etkinlikler; %11'iyse bakım sorumlulukları için kullandı.

• "Erkeklik tehditleri" otonomi hissini düşürüyor: Bir araştırma, erkeklerin yaşadıkları deneyimi "erkekliklerine yönelik tehdit" olarak algılamalarının; yardım etmekten kaçınmak, iş arkadaşlarına kaba davranmak, şirket malını çalmak ve kişisel çıkarları için yalan söylemek gibi çeşitli zararlı davranışlarında bulunma olasılıklarını artırdığını tespit etti. Öte yandan, araştırmada kadınların "kadınlıklarına yönelik tehdit" algıladıklarında bu durumdan mutsuz olabildiği ancak zararlı davranışlarda bulunma olasılıklarının artmadığı saptandı.

• Neden? Araştırmacılar erkeklerin böyle bir durumu yaşadıktan sonra (ya da geçmişte böyle bir tehditle karşılaştıkları bir zamanı düşündükten sonra) otonomi eksikliği hissettiklerini, aynı durumun kadınların algılanan otonomisi üzerinde ise böyle bir etkisinin olmadığını belirtti.

🔮 Pareto'da şubat ayı boyunca cuma bültenlerimizin teması, farklı sektörlerde büyük ölçekli işten çıkarmalar yapılırken "sessiz istifa" gibi, çalışanların iş-yaşam dengesini koruma odaklı yeni yaklaşımların yaygınlaştığı dönemde "yetenek yönetimi" olacak. İlk yazımızda çalışan beklentilerini ele alacak, ikinci yazımızdaysa CEO ücretlendirme politikalarını ve işten çıkarmalara nasıl etki ettiğini inceleyeceğiz.

🎧 Pareto Spot'un 3'üncü sezonu çok yakında sizlerle! O sırada, sektör temsilcileri ve akademisyenler ile evrim geçiren iş modellerini, yıkıcı inovasyonları ve iş dünyasının güncel dertlerini konuştuğumuz podcast serimizin önceki bölümlerini Apple ve Google uygulama mağazalarından Aposto mobil uygulamasını indirerek ya da Aposto Radyo dinleyebilirsiniz.

Mutlu haftalar!

Beste