24 Mayıs Çarşamba sabahından herkese günaydın. Bugün, Zafer Partisi lideri Ümit Özdağ'ın saat 11'de Kılıçdaroğlu ile yapacağı basın toplantısında ikinci tur seçiminde kimi destekleyeceğini açıklaması bekleniyor. Öte yandan, Kılıçdaroğlu, ikinci tur seçimi için "ikinci tur bir seçim değil referandum hâline geldi" ifadelerini kullandı. İyi Parti lideri Meral Akşener ise, HÜDA PAR'ın hakkında suç bulunduğu suç duyurusu için "benim için bir şeref madalyasıdır" dedi.
- Günün çalma listesi: altüst
Keyifli okumalar...
• Merkez Bankası'nın net uluslararası rezervinin, 21 yıl sonra ilk kez negatife döndüğü iddia edildi. Net rezerv, 12 Mayıs haftasında 4,5 milyar dolar azalarak 2,3 milyar dolara kadar gerilemişti. Reuters için hesaplama yapan beş bankacı, net rezervin 19 Mayıs haftasında 2,5 milyar dolar daha düşerek negatife döndüğü tahmininde bulundu. TCMB'nin haftalık rezerv verileri, Perşembe saat 14.30'da yayımlanacak.
• Türkiye'nin risk primini gösteren 5 yıllık kredi temerrüt takası (CDS), 700 baz puanı aşarak Ekim 2022'den bu yana en yüksek seviyeye yükseldi.
- Bir adım geriden: 12 Mayıs’ta 482’ye kadar gerileyerek son 2 yılın en düşük seviyesini gören risk primi, ilk tur seçimlerinin ardından %20’den fazla artmıştı.
• Sanayi, inşaat ve ticaret-hizmet sektörleri toplamında istihdam endeksi, 2023 yılı Ocak-Mart döneminde bir önceki çeyreğe göre %1,2, bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %7 artış gösterdi. TÜİK verilerine göre, çalışılan saat endeksi bir önceki yılın aynı çeyreğine kıyasla %5,9 artarken, brüt ücret-maaş endeksi yıllık %119,4 yükseldi.
• Trafiğe kaydı yapılan taşıt sayısı, Nisan ayında bir önceki aya göre %6,4 azaldı. TÜİK verilerine göre, Nisan’da 179 bin 504 adet taşıtın trafiğe kaydı yapıldı. Trafiğe kaydı yapılan taşıtların %45,2'sini motosiklet, %37,7'sini otomobil, %9,8'ini kamyonet, %4,2'sini traktör, %2,1'ini kamyon, %0,5'ini minibüs, %0,4'ünü otobüs ve %0,1'ini özel amaçlı taşıtlar oluşturdu.
• Finansal hizmetler güven endeksi (FHGE), Mayıs’ta bir önceki aya göre 1,7 puan artış kaydederek 150,0 seviyesinde gerçekleşti. TCMB tarafından yayımlanan rapora göre, son üç aydaki iş durumu FHGE’yi artış yönünde etkilerken, son üç aydaki hizmetlere olan talep ile gelecek üç aydaki hizmetlere olan talep beklentisi ise FHGE’yi azalış yönünde etkiledi.
• Yapı ruhsatı verilen bina sayısı, 2023 Ocak-Mart döneminde geçtiğimiz yılın aynı çeyreğine göre %9,2 azaldı. TÜİK tarafından yayımlanan verilere göre, yapı ruhsatı verilen yapıların yüz ölçümü %2,1 azalırken, yapı ruhsatı verilen yapıların daire sayısı %0,7 arttı.
• Avro Bölgesi’nde imalat sektörü aktivitesi Mayıs’ta son 36 ayın en düşük seviyesine geriledi. S&P Global verilerine göre, imalat PMI endeksi 45,8'den 44,6 değerine düştü. Hizmet PMI endeksi ise 0,3 puan düşüşle 55,9 seviyesine gerilese de eşik değer olan 50,0'nin üzerinde kalarak sektörde büyümenin sürdüğü sinyalini verdi. İmalat ve hizmet sektörlerini kapsayan bileşik PMI endeksi de 54,1 değerinden 53,3'e indi.
• Türk Hava Yolları (THY), deprem bölgesine yapılacak uçuşlardaki 550 liralık sabit fiyat uygulamasının 1 Haziran'a kadar devam edeceğini açıkladı.
• Tekfen Holding'in bağlı birimi Tekfen İnşaat ve Tesisat, Ploiesti-Buzau otoyolunun bir bölümünün inşası için Romanya'da 252 milyon dolarlık ihale kazandı.
• BMW, 2023 yaz serisine eklenecek yeni elektrikli araçlarını duyurdu. Yeni modeller arasında i4 xDrive 40, tek motorlu i7 eDrive50 ve hibrit 750e xDrive yer alıyor.
• Brüksel merkezli Avrupa Otomobil Üreticileri Birliği (ACEA), uygulanması planlanan Euro 7 emisyon standartlarının doğrudan maliyetlerinin, AB Komisyonu tahminlerinin 4 ila 10 kat üzerinde olabileceğine dair açıklamada bulundu. Buna ek olarak, “Çünkü Euro 7 son derece yüksek bir maliyetle son derece düşük çevresel etkiye sahip olacaktır" değerlendirmesinde bulunuldu.
• Birleşik Krallık'ın başkenti Londra’da petrol şirketi Shell’in düzenlediği yıllık hissedar toplantısında çevre aktivistleri protesto düzenledi. Protestocular, Shell’in kapatılmasını talep etti. Gösteriler nedeniyle Shell Genel Müdürü Andrew Mackenzie toplantıyı planlanan saatinde başlatamazken, güvenlik görevlileri protestocuları toplantının yapıldığı salondan dışarı çıkardı.
• Meta, hareketli görüntü platformu Giphy'yi Birleşik Krallık'ın rekabet endişeleri nedeniyle Shutterstock şirketine 53 milyon dolar karşılığında satacağını açıkladı.
• Zafer Partisi lideri Ümit Özdağ, cumhurbaşkanlığı ikinci tur seçiminde hangi adayı destekleyeceği kararını bugün saat 11:00'de Millet İttifakı adayı Kemal Kılıçdaroğlu ile birlikte açıklayacağını söyledi. Özdağ, açıklamasında "Kılıçdaroğlu ile Hatay dönüşü bir toplantı daha yapacağız" dedi.
- Dahası: Özdağ, dün akşam Twitter üzerinden yaptığı paylaşımda "Sayın Kemal Kılıçdaroğlu ile akşam saatlerinde bir araya gelerek, mutabakat metni üzerinde çalıştık" ifadelerini kullanarak bugün Kılıçdaroğlu ile beraber detayları açıklayacaklarını söyledi.
- "Anlaştılar": Gazeteci İsmail Saymaz, dün akşam katıldığı canlı yayında Özdağ ve Kılıçdaroğlu'nun ikinci tur desteği konusunda anlaştıklarını, 7 maddelik mutabakat metni imzaladıklarını ve Zafer Partisi'nden iki ismin göç ve güvenlik politikaları konusunda etkin rol alacağını söyledi.
• HÜDA PAR, İYİ Parti lideri Meral Akşener hakkında suç duyurusunda bulundu. AK Parti listelerinden TBMM'ye 4 milletvekili sokan HÜDA PAR suç duyurusuna ilişkin, "Partimize yönelik sarfettiği çirkin, ahlak sınırlarını aşan, siyasi olgunluğa yakışmayan ve bir siyasetçinin sahip olması gereken asgari nezaketi ihlal eden hakaretleri sebebiyle suç duyurusunda bulunduk" açıklamasını yaptı.
- Ne demişti? Akşener, Pazartesi katıldığı canlı yayında, HÜDA PAR’ın programında yer alan, "kadın sahiplendirilmesi" ifadesine tepki göstererek, "Kadını sahiplendirmek ne demek? Dangalak! Seni sahiplendirelim" demişti.
- Öte yandan: Akşener, HÜDA-PAR'ın suç duyurusu için "Benim için şeref madalyasıdır" dedi. Ayrıca Akşener katıldığı programda Sinan Oğan'ın ikinci turda Erdoğan'ı destekleme kararına üzerine, "Ben Sayın Kılıçdaroğlu’na kefilim. Ne Abdullah Öcalan’ı çıkarır ne PKK ile el sıkışır ne Habur rezaletini yaşatır ne de FETÖ ile el sıkışır" ifadelerini kullandı.
• Cumhurbaşkanı Erdoğan, TRT ortak yayınındaki konuşmasında "Sinan Bey bizim terörle mücadele, Türk dünyası ile ilişkiler başta olmak üzere vatanımızın bekasıyla ilgili net tavrımızı çok iyi biliyor. Bu konularda en küçük tavizimiz yoktur. Olmamıştır, olamaz da. Sinan Bey ile aramızda bir pazarlık kesinlikle olmadı" dedi. Erdoğan, Oğan ile Anayasa’nın değişmez ilk dört maddesi ve 66. Maddesi’ndeki Türk vatandaşlığı tanımı konularında mutabık kaldıklarını açıkladı.
• Millet İttifakı'nın cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu, sosyal medya hesabından yayınladığı yeni videoda, "Bunlar gelirse dolar 30 liraya çıkacak. Unutma o oyu benim için değil kendin için vereceksin" dedi.
- Bununla birlikte: Hatay'da konuşan Kılıçdaroğlu "Türkiye'yi sığınmacı deposu hâline getirdiler. Türkiye'yi sığınmacı deposu yapmayacağız ve buradan çıkaracağız. Suriye ile de barışı sağlayacağız" dedi. Kılıçdaroğlu teröre ilişkin "Kim teröre destek veriyorsa, kim teröristlerle yan yana duruyorsa, kim onların musluğuna su taşıyorsa Allah bin belasını versin. Terör nereden gelirse gelsin, nasıl gelirse gelsin, hepimizin ortak mücadele etmesi lazım" diye konuştu.
- "Seçim değil referandum": Kılıçdaroğlu, dün akşam katıldığı Habertürk canlı yayınında, "İkinci tur seçim değil bir referandum hâline gelmiştir. Olay bir referandum olayı. Türkiye'ni beka sorunudur. Bu çerçevede bakmak gerekiyor" ifadelerini kullandı.
• Alparslan Türkeş Vakfı Genel Sekteri Alparslan Yılmaz, cumhurbaşkanı seçiminin ikinci turuna ilişkin açıklamasında şu ifadeleri kullandı:
"Türk milliyetçisi dava arkadaşlarıma çağrımdır: Türklük, HÜDA-PAR üzerinden tartışmaya açılıyor. Ankara'nın orta yerinde Türk milliyetçisi genç bir akademisyen torbacılara öldürttürülüyor. Cemaatler kurumların içini boşaltıyor. Ekonomimiz yerlerde sürünüyor. İşte tam da şimdi, Türk milliyetçileri tarafımızı aydınlıktan yana seçelim. Sandığa gidip ülkemize sahip çıkalım. Türkçülük ve Ümmetçilik yan yana gelmez, saygılarımla."
- Neden önemli? Yılmaz'ın açıklamasının Millet İttifakı'nın cumhurbaşkanı adayı Kılıçdaroğlu'nu desteklemeye yönelik olduğu değerlendirildi.
• Yüksek Seçim Kurulu (YSK) verilerine göre, 3 günde yurt dışında kayıtlı seçmenlerin kullandığı oy sayısı gümrük kapılarındakilerle birlikte 1 milyon 500 bin 26 oldu.
- Neden önemli? YSK'nın 7 Mayıs verilerine göre, 14 Mayıs seçimleri için yurt dışı temsilciliklerde ve gümrük kapılarında 1 milyon 666 bin 824 oy kullanılmıştı. Bu verilere göre, 28 Mayıs için 3 günde yurt dışında ve gümrük kapılarında kullanılan oy sayısı ilk seçimde 11 gün sonunda kullanılan oy sayısına yaklaştı.
• AK Parti Genel Başkan Yardımcısı ve Seçim İşleri Başkanı Ali İhsan Yavuz, 28 Mayıs'ta yapılacak seçimlerin sonuçlarının bir saatte alınacağını söyledi. Yavuz, "28 Mayıs’taki seçimde pusula küçük, tek zarf, tek pusula. Kargaşa yok ortada. Bir saatte sonuçları alırız. Geçersiz oy oranının sebeplerinden bir tanesi de pusulanın 1 metreyi geçer hâli. Hem de geniş" dedi.
• Diyanet İşleri Başkanlığı, İstanbul'un Sultangazi ilçesindeki camide, Cuma namazı hutbesindeki sözleri nedeniyle cemaatin tepki gösterdiği imam Murat Gündoğdu'yu açığa aldı.
- Ne demişti? Gündoğdu "Kardeşim, silahlarınızı hazırlayın. 28 Mayıs akşamı silahlarınızı ayarlayın, benim iki tane silahım ağzına kadar dolu. Hodri meydan. Nedir bu sizden çektiğimiz? 80 yıldır bu ülke sizden ne çekiyor" ifadelerini kullanmış, cemaat bu sözlere tepki göstermişti.
• Adalet Partisi lideri Vecdet Öz, Sinan Oğan ikinci tur seçiminde Cumhur İttifakı adayı Erdoğan'ı destekleme kararını açıklamadan önce Oğan'ın kendisine Cumhur İttifakı'nı kastederek "Orada yönetim kadrosunda da olabiliriz, yönetim içinde de olabiliriz" dediğini iddia etti.
Vodafone’da çalışmak güzel iş
Ebeveynliğe adım atarken Vodafone'da çalışmak güzel iş
Hızla değişen iş dünyası, farklı insan kaynakları çözümlerine ve çalışma düzenlerine ihtiyaç duyuyor. Çoğumuzun hayatına 2020 yılında giren evden çalışma pratiği ve onu takip eden hibrit çalışma sistemi de bu çözümlerden biri.
Neler oluyor? Çalışan deneyimini en üst seviyelerde tutmak için farklı politikalar izleyen Vodafone, hibrit çalışma düzenini 2021 yılından beri kalıcı olarak uyguluyor. Böylece uzaktan veya ofisten çalışacakları günleri önceden planlayabilen çalışanlar seyahat programlarını kolaylıkla öngörebiliyor.
Dahası: Çalışanlarının karşılaştığı farklı koşulları çeşitli çözümler aracılığıyla başarıyla yöneten Vodafone, çalışan babalara 4 aylık ücretli izin gibi uygulamalarla çalışanlarına en özel anlarını sevdikleriyle birlikte geçirme imkânı sunuyor.
Siz de “Vodafone’da çalışmak güzel iş” demek için Vodafone’a katılarak ayrıcalıklı bir iş hayatının parçası olabilirsiniz. Başvuru için bu bağlantıyı ziyaret edebilirsiniz.
• WhatsApp gönderilen mesajların 15 dakikalık bir süre içinde düzenlenebilmesini mümkün kılan yeni özeliğini piyasaya sürdü. Düzenlenmesi durumunda, mesajın yanında "düzenlendi" ibaresinin yer alacağı belirtildi.
- Bir adım geriden: Gönderilen mesajın düzenlenebilmesi, iMessage, Telegram ve Signal mesajlaşma uygulamalarında ve Twitter Blue abonelerinin platformda hâlihazırda kullanabildiği bir özellik.
• ABD merkezli Applied Materials, yarı iletkenler ile ilgili inovasyonu hızlandırmak için Silikon Vadisi'nde 4 milyar dolarlık bir yatırımla AR-GE merkezi kurmayı planladığını açıkladı. Yatırım ölçeğinin yerli çip üretiminin desteklenmesi için yürürlüğe giren Çip Yasası kapsamında alacağı desteğe bağlı olduğu belirtildi.
• TikTok, Montana eyaletinin platformu yasaklamasına itiraz etmek üzere yasanın ifade özgürlüğünü kısıtladığı ve anayasaya aykırı olduğu gerekçesiyle eyalet Başsavcısı Austin Knudsen'e karşı dava açtı.
- Bir adım geriden: Bir ay önce eyalet yasama meclisinden geçen, Montana valisinin geçtiğimiz hafta imzaladığı yasa, ByteDance'in sahip olduğu platformun eyalette faaliyet göstermesini yasaklamanın yanı sıra Apple ve Google'ın uygulama mağazalarının TikTok uygulamasını indirmek üzere listelemesini de engelliyor.
• Twitter'da oluşan bir hata nedeniyle bazı kullanıcıların silinen tweetlerinin platformda yeniden göründüğü belirtildi. Tam 34 bin mesajın geri yüklenmesine neden olan hatanın silinmiş retweetleri de etkilediği kaydedildi. Şirket bu konu ile alakalı herhangi bir açıklamada bulunmadı.
• Meta, yeni bir yapay zeka dil modeli yarattı. Şirketin Kitlesel Çok Dilli Konuşma (MMS) projesi, 4 binden fazla konuşma dilini tanıyabiliyor ve bin 100'den fazla dilde konuşma üretebiliyor. Meta, dil çeşitliliğinin korunmasına yardımcı olmak ve araştırmacıları teşvik etmek için MMS'yi açık kaynak olarak sunuyor.
• Apple, ABD'de üretilen çipleri kullanmak üzere çip üreticisi Broadcom ile anlaşma yaptığını duyurdu. Anlaşma kapsamında Broadcom'un Apple ile 5G radyo frekansı bileşenleri geliştireceği ve bu bileşenlerin Broadcom'un çeşitli ABD tesislerinde tasarlanıp üretileceği belirtildi.
FinFisher, MİT'e casus yazılım satmakla suçlanıyor
Münih Savcılığı, FinFisher'ın eski şirket yöneticilerini bu izni almadan satmakla suçlarken, bu uygulamanın da Türkiye’de iktidar tarafından muhalefeti ve destekçilerini fişlemek için kullanıldığını düşünüyor.

Münih Savcığılı, Almanya-merkezli casus program geliştiricisi FinFisher'ın dört eski yöneticisine, uygulamayı Türkiye'ye yasa dışı bir şekilde satmakla suçlayan bir iddianame hazırladı. Geçtiğimiz yıl iflas eden şirketin FinSpy adlı uygulaması, daha önce CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu'nun 2017'de gerçekleştirdiği Adalet Yürüyüşü'nü destekleyenlerin cep telefonu ve bilgisayarlarının izlendiği iddiasıyla gündeme gelmişti.
- Bir adım geriden: 2018 yılında iddiaların basına yansımasıyla dört sivil toplum kuruluşu, FinFisher'in aralarında baskıcı ve otoriter rejimlerin de bulunduğu birçok ülkeye casus yazılım sattığına dair suç duyurusunda bulunmuştu. Münih Başsavcılığı ise FinFisher'in Türkiye'ye yasa dışı yoldan casus yazılım sattığı iddiasıyla 2019'da soruşturma başlatmıştı.
Detaylar: Münih Savcılığı'nın hazırladığı iddianamede, Alman şirketin 2015 yılında casus yazılımı FinSpy'ı, MİT'e 5,04 milyon avroya sattığı ve kullanımı için eğitim verdiği; fakat satışın MİT'e yapıldığını gizlemek için sözleşmeye alıcı olarak "Ankara Gümrük Kontrol Direktörlüğü" yazıldığı belirtiliyor.
Geniş açı: FinFisher, dünya genelinde de kolluk kuvvetleri ve istihbarat servislerine FinSpy adlı uygulamayı satıyordu.
Ancak: Bu tür hem sivil hem askerî amaçlarla kullanılabilecek yazılımların Avrupa Birliği (AB) dışına satılabilmesi için Almanya hükümetinden izin alınması lazım. FinFisher yazılımı izin almadan satmış.
- Savcılar, o dönemki şirket yöneticilerini bu izni almadan ihracat yapmakla suçlarken, bu uygulamanın da Türkiye’de iktidar tarafından muhalefeti fişlemek için kullanıldığını düşünüyor.
Neler oldu? İnsan hakları örgütü Access Now'ın Mayıs 2018'de yayımladığı raporda, Kılıçdaroğlu'nun 2017'de gerçekleştirdiği Adalet Yürüyüşü sırasında Türk istihbaratının muhalefeti gizlice dinlemeye çalıştığı ortaya çıkmıştı. Yürüyüş sırasında Twitter üzerinden #AdaletİçinYürü etiketiyle yapılan bazı paylaşımlarda FinSpy'ı yükleyen linklerin bulunduğunu ve bu linklere tıklayan kişilerin telefon ya da bilgisayarlarına bu linklerin yüklendiği belirtilmişti.
Dahası: Raporda linkleri paylaşan hesapların yürüyüş sırasında muhalif paylaşım yapan anonim hesaplar olduğunu, fakat bunların önceden açılmış bot hesaplar olup önceki paylaşımlarında ise iktidarı desteklediğini aktarmıştı.
Nasıl işliyordu? Uygulama, indirildiği cihazdaki rehber, takvim, arama geçmişi, dosyalar, fotoğraflar, WhatsApp ve benzeri sohbet programlarında yazılanlar ve konumlar gibi bilgilere erişebilmesinin yanı sıra, mikrofonu açarak ortam dinlemesi de yapabiliyordu.
- Casus yazılımın kişisel cihazlarına yerleştirildiği binlerce kişinin arasında CHP'li vekillerin de yer aldığı belirtiliyor.
Tepkiler:
- "Utanç belgesi":Kılıçdaroğlu, 2018'de FinSpy'ın Türkiye'de kullanımının ortaya çıkmasından hemen sonra olayları "Demokrasi adına bir utanç belgesidir" diye yorumlamış ve dönemin başbakanı Binali Yıldırım'dan da "Emniyet'in mi yoksa Millî İstihbarat Teşkilatı'nın mı, hangi kurumun Almanya'dan satın aldığını açıklamasını" talep etmişti.
- CHP'den suç duyurusu: Yine 2018'de aralarında Sezgin Tanrıkulu ve Veli Ağbaba'nın da yer aldığı bir grup CHP'li milletvekili de FinSpy hakkında "Adalet Yürüyüşü katılımcılarını dinlediğinin ortaya çıktığı, bunun da anayasal güvence altında bulunan özel hayatın gizliliğinin ihlal edilmesinin açık kanıtı olduğu" ileri sürülerek suç duyurusunda bulunmuştu
STK'lar: Almanya Özgürlük Hakları Cemiyeti, Sınır Tanımayan Gazeteciler örgütünün Almanya temsilciliği, Avrupa Anayasa ve İnsan Hakları Merkezi ve bağımsız araştırmacı gazetecilik sitesi netzpolitik.org, Şirketin FinSpy'ı Almanya hükümetinden ihracat iznini almadan Türkiye'ye yasa dışı yollarla sattığı suçlamasını yargıya taşımıştı.
Dahası: Access Now'un FinFisher üzerine olan raporunda, şirketin casusluk yazılımlarını Türkiye dışında Ukrayna, Endonezya ve Venezuela'da sürdürdüğü tespit edildiği belirtiliyor.
📬 Aposto’dan:
- Exante | OECD işsizlik oranı rekor düşük seviyelerde
- Punto Tenis | Kralsız bir toprak: Rafael Nadal için bundan sonrası nasıl olacak?
- Notos Dergi | Yazmak için nelere ihtiyacımız var?
📨 Günün okumaları:
- BBC Türkçe | Konca Kuriş: Hizbullah'ın işkence yaparak öldürdüğü kadın hakları savunucusu
Günün sözü:
“Kılıçdaroğlu'nun oyu 2,5 milyondan fazla eksik kaldı. Şimdi 28 Mayıs'ta yapmamız gereken bu eksiği tamamlamak.”
–Binali Yıldırım
DESTEKLİYORUZ
Cumhuriyetin yüzüncü yılında Atatürk’ün kıvılcımları: Cumhuriyet aydınlarının anısını yaşatırken gençlere yol gösteren Cumhuriyetin Aydınlanma Öncüleri projesi, Cumhuriyet’in ilk yıllarında öğrenim görmek üzere yurt dışına giden kıvılcımların izini sürüyor. Türkiye’nin kalkındığı yıllarda devlet teşviki ve bursuyla öğrenim gören, Türkiye’ye döndüklerindeyse çeşitli alanlarda çığır açan aydınlar üzerine yürütülen çalışmalar Türkiye’nin bilim ve eğitim tarihi için eşsiz kaynaklar ortaya koyuyor. Cumhuriyetin Aydınlanma Öncüleri’ni ve proje kapsamında oluşturulan Kıvılcım Ağı’nı buradan takip edebilirsiniz.