Spektrum

Son yıllarda birçok ülkede, taraftarlarını birarada tutmak için dinsel öğelerden de beslenen sağ popülist iktidarlar, LGBTİ+'ları düşmanlaştırma ve baskılama yolunu tercih etti. Bunların başında Rusya geliyor. KaosGL’nin ortaya çıkardığı kanun değişikliği teklifi hazırlandıysa bu, AK Parti’nin de Rusya’nın trenine binerek LGBTİ+'ları daha da ötekileştirme ve düşmanlaştırma furyasına katılmaya karar verdiği anlamına gelir.

Popülist iktidarların şifresi: LGBTİ+ karşıtlığı

LGBTİ+ Onur Haftasını ve Onur Ayı olarak da kutlanan haziranı geride bıraktığımız temmuz ayının ilk günlerindeyiz. Bu yüzden bu haftanın basının ve genel olarak medyanın LGBTİ+ bireylerle olan ilişkisini ele almak için iyi bir zaman olduğunu düşündüm.&nbsp;Hem ülkemizde hem de küresel olarak ağırlıkla muhafazakâr medyada LGBTİ+ bireylere dair bakışın ve onların ele alınma biçimlerinin ne kadar tehlikeli ve sorunlu olduğunu bu sıralar daha açık bir şekilde görüyoruz. Onur yürüyüşü ülkemizde bir kez daha yasaklanıp LGBTİ+ bireyler ve gazeteciler şiddete maruz kalırken, neredeyse basının tamamı bunu görmezden geldi. Fakat buna karşılık başka bir medya platformundaki en ufak temsiliyetlerini bir korku imgesi olarak kullanıp günlerce haber yapmaları ya da bunu <a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=ptU5VXXHA90" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">sansürlemeye çalışmaları</a> karşımızdaki sorunun en basit örneği.Maalesef dünyanın geri kalanı da bu açıdan çok iyi bir durumda sayılmaz. Birçok ülkede eşcinsellik <a fr-original-style="" href="https://www.humandignitytrust.org/lgbt-the-law/map-of-criminalisation/?type_filter_submitted=&type_filter%5B%5D=crim_lgbt" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">hâlâ suç olarak görülüyor</a> ve <a fr-original-style="" href="https://www.hrw.org/news/2018/08/03/qatar-censorship-ignores-rights-fifa-rules" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">çok farklı biçimde</a> toplumda <a fr-original-style="" href="https://www.protocol.com/bulletins/amazon-lgbt-bans-searches-uae" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">görünmez kılınıyorlar</a>. LGBTİ+ bireylerin Batıdaki popüler medyada görünürlükleri artmış olsa da, söz konusu kendilerine veya yaşadıkları sorunlara dair haberler olduğunda orada da hâlâ haberin öznesi <a fr-original-style="" href="https://www.them.us/story/trans-storytellers-fighting-british-transphobia" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">olamıyorlar</a>. Çoğu zaman birileri dışarıdan gelip onlar adına konuşuyor ve bu haberleri nasıl <a fr-original-style="" href="https://transjournalists.org/style-guide/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">doğru bir şekilde yazacaklarını</a> da öğrenme zahmetine girmiyorlar. Günümüz küresel eğlence medyasının devleri olan Netflix ve HBO gibi platformlarda eşcinsel karakterlerin varlığı, onların sorunlarına dair haberlerde seslerinin kısıldığı gerçeğini değiştirmiyor. Geleneksel medya kurumları Onur Ayı boyunca aslında böyle davranmıyormuş gibi görünmek için çabalasa da, temmuz başlayınca çoğu normale dönüyor.Geleneksel medyada durum böyle olunca, internet ve sosyal medya platformları LGBTİ+ bireylerin seslerini duyurabilmeleri ve kendileri için önemli olan haber ve içerikleri üretebilmeleri konusunda en önemli alan haline geldi. LGBTİ+ bireyler YouTube'da uzun video makaleler üretmekten, <a fr-original-style="" href="https://www.washingtonpost.com/technology/2022/06/26/keffals-trans-twitch-streaming-news/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Twitch'te haber sunmaya</a> kadar birçok farklı format ile günümüzde bu sorunun üstesinden gelmeye çalışıyor. Fakat kendilerine ait bir alan kurma çabaları daima homofobik ve transfobik saldırıları da beraberinde getiriyor. Bunun yanı sıra birçok ülkede internetteki içeriği kontrol etmek için getirilen düzenlemelerin de <a fr-original-style="" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Censorship_of_LGBT_issues" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">hedef aldığı</a> ilk grup <a fr-original-style="" href="https://citizenlab.ca/2021/08/no-access-lgbtiq-website-censorship-in-six-countries/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">oluyorlar</a>.Homofobi ve transfobi, girdiği binbir kılıf ile LGBTİ+ bireyleri yok saymak ve görünmez kılmak için onların haber alma ve ifade özgürlüğü haklarına düzenli olarak saldırıyor. Büyük medya kurumları da bunu yalnızca sağladıkları minimum görünürlük ile çözebileceklerini zannediyor. Kimileri için kabul etmesi zor olsa da, LGBTİ+ bireyler ve medya arasındaki bu ilişkinin bir basın ve ifade özgürlüğü meselesi olduğunu, ciddi gazetecilik etiği ihlallerinin kaynağı olduğunu kabul etmek gerekiyor.

n okuyoruz|

Görünürlük gerçekten ne anlama geliyor?

LGBTİ+'ların Medyadaki Yeri

(Görsel: Vikipedi)17 Mayıs’ta <a fr-original-style="" href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Uluslararas%C4%B1_Homofobi_ve_Transfobi_Kar%C5%9F%C4%B1tl%C4%B1%C4%9F%C4%B1_G%C3%BCn%C3%BC" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Uluslararası Homofobi ve Transfobi Karşıtlığı Günü</a> kutlanırken, sosyal medya kullanıcıları paylaşımlarıyla LGBTİ+ bireylerin toplumun kalanıyla eşit haklara sahip olmadığına dikkat çektiler. Söz konusu kesimler toplum baskısıyla cinsel kimliklerini rahatça ifade edemediklerinden ötürü nüfusa oranı kesin olarak bilinmese de; <a fr-original-style="" href="https://link.springer.com/article/10.1007%2FBF01541598" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ülkeler bazında</a> yapılan <a fr-original-style="" href="https://www.jstor.org/stable/2136206" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">çeşitli araştırmalar</a> bize Dünya nüfusunun yüzde 2 ila 10’unun LGBTİ+ bireylerden oluştuğunu <a fr-original-style="" href="https://science.sciencemag.org/content/243/4889/338" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">gösteriyor</a>.Yerleşik toplum kültürü ve hukukî düzenlemelerle, ayrımcılık henüz eğitim hayatında baş gösteriyor. Eğitim kurumlarının ve yurtların işleyişini düzenleyen özel kanunlarda, “genel ahlaka aykırı davranış”, “iffetsiz yaşam sürme” gibi yoruma son derece açık maddeler LGBTİ+ bireyler aleyhine uygulanarak eğitim hayatları sekteye uğratılabiliyor. İstihdam alanında ise, Kaos GL Derneği’nin 2019 tarihli <a fr-original-style="" href="https://bianet.org/bianet/nefret-soylemi/224407-lgbti-lar-insan-haklari-raporu-2019-da-iskence-ve-kotu-muamelede-artis-var" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">LGBTİ+’ların İnsan Hakları Raporu</a>’na göre iş yerinde cinsel kimliğini açıklayabilen LGBTİ+ bireylerin oranı özel sektörde %17,4 iken, kamuda ise bu oranın %4,4’e düştüğü görülüyor. Katılımcıların işe alım süreçlerinde bu yönde bir açıklamada bulunma olasılığı ise, istihdam edilmeme korkusuyla daha da düşebiliyor. İstihdama ilişkin ayrımcılıklar, bazı durumlarda özellikle trans bireylerin iş bulamayıp seks işçiliğine sürüklenmesine yol açabiliyor.Dünyada eşcinselliğin yasalarda suç olarak tanımlandığı ülkeler hala mevcut. Yalnızca 28 ülkede eşcinsel evliliklere izin veriliyor. Türkiye’de ise eşcinsellik, açıkça bir suç olarak düzenlenmese de; eşcinsel evlilikler&nbsp;yasal anlamda tanınmıyor. Nihayetinde LGBTİ+ bireyler, evlilik birliği içerisinde evlat edinme&nbsp;ve mirasçılık&nbsp;haklarından mahrum bırakılıyor.Bu itibarla, Türkiye’de LGBTİ+ bireylerin haklarını koruyan yasal düzenlemeler, uluslararası alanda olduğu gibi pek de tatmin edici değil. T.C. Anayasası’nın <a fr-original-style="" href="https://www.tbmm.gov.tr/anayasa.htm" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">10. maddesinde</a> “Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir.” ifadesi yer almakla birlikte, cinsel kimlik&nbsp;veya cinsel yönelim&nbsp;bu kapsama dâhil edilmemiştir. Türk Ceza Kanunu&nbsp;da paralel sebeplerle ayrımcılık yapılarak bir kişinin sosyal ve ekonomik haklarından yoksun bırakılmasını nefret suçu şeklinde tanımlamış, fakat bu kapsamda cinsel kimliğe ilişkin ifadelere yer verilmemiştir. Öte yandan, Türkiye’de LGBTİ+ bireylere ilişkin yegâne düzenleme ise <a fr-original-style="" href="https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=20169431&MevzuatTur=21&MevzuatTertip=5" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) Sağlık Yeteneği Yönetmeliği</a> olup burada cinsel davranış bozukluğu terimi kullanılmış ve cinsel kimlik farklılıkları askerliğe engel bir durum&nbsp;şeklinde tanımlanmıştır. Öyle ki, Türkiye farklı cinsel kimlikleri, askerlik engeli olarak gören tek NATO&nbsp;ülkesidir.Uluslararası alanda, <a fr-original-style="" href="https://www.ihd.org.tr/insan-haklari-evrensel-beyannames/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi</a> ve <a fr-original-style="" href="https://www.anayasa.gov.tr/tr/mevzuat/aihs/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi</a> ayrımcılık karşıtı ilkelere sahip olsa da; LGBTİ+ bireyleri açıkça koruyan maddelere sahip değiller. Çoğu zaman bu kesimlerin hakkını savunmak nâmına, bahsi geçen düzenlemeler yorumlanarak, dönemin ruhuna ve toplumun bakış açısına&nbsp;göre kararlar alınmaktadır. Spesifik olarak cinsel yönelim ve cinsel kimlik sebebiyle ayrım yapılamayacağını belirten tek düzenleme ise; 21 ülkenin tarafı olduğu, Türkiye’nin ise yakın zamanda çekildiğini duyurduğu <a fr-original-style="" href="https://bianet.org/bianet/toplumsal-cinsiyet/229375-istanbul-sozlesmesi-nin-tum-maddeleri" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">İstanbul Sözleşmesi</a>’dir.Özetle LGBTİ+ haklarına yönelik toplumsal hassasiyetin veya bu hakları koruyacak yasal düzenlemelerin yetersiz olması; söz konusu bireylerin çalışma, evlenme, eğitim&nbsp;veya sağlık&nbsp;hakkını ihlale&nbsp;ve hatta nefret suçlarının veya intihara sürüklenmenin neticesinde yaşam hakkını ihlale&nbsp;dek uzanan sonuçlar doğurabiliyor. Nispeten iyi senaryoda ise LGBTİ+ bireyler, birçok ülkede olduğu gibi ülkemizde de, toplumun geri kalanıyla eşit haklara sahip olmak adına mücadele etmek zorunda kalıyorlar.<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/elif-ay-91a24a16a" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Elif Ay</a>

Homofobi ile ilgili hikayeler