Yazı: Yağmur AratEylül başında Pakistan’a gitme kararı aldım. Çevremdeki çoğu kişi "Saçmalama, ne işin var orda?" diyerek beni vazgeçirmeye çalışsa da kararımdan dönmedim. Aslında ben de içten içe korkuyordum, sonuçta genellikle iyi haberlerle anıldığına şahit olmadığımız, hiç bilmediğim bir ülkeydi Pakistan. Bir gün internette gezerken, Pakistan’ı tek başına gezen bir kadının videosuna denk gelmiş ve “Pakistan böyle bir yer miymiş?” diye düşünmüştüm. O gün sabaha kadar Pakistan hakkında videolar izleyip araştırma yaptıktan sonra biletimi aldım.Uçağa binerken içimde bilinmezliğin verdiği bir kaygı vardı. Gergin, uzun bir yolculuğun ardından Pakistan’a vardım. Ziyaretim sırasında medyada anlatılan o "korkunç" Pakistan’ı göremedim. Aksine insanları çok sıcakkanlı, kültürü çok çeşitli ve gezginler için oldukça ilgi çekici bir ülkeydi. Başkent İslamabad’da geçirdiğim iki haftanın ardından, kuzeye geçmeye karar verdim. Dağlarla çevrili bölge, yüksekliği yedi bin metreyi aşan yüzden fazla dağa ev sahipliği yapıyordu. Öyle büyüleyici fotoğraflar görmüştüm ki, Pakistan’a gelmişken bu bölgeyi görmeden geri dönemezdim. Yine çevremdekiler çok tehlikeli olduğunu düşünüp vazgeçirmeye çalıştılar. “Haydi Pakistan!a gittin bir de dağlara mı çıkacaksın?” mesajlarını kuzeye giden bir otobüsün içinde, başımı cama yaslayarak okudum.<img src="https://images.aposto.com/2025/2/6/1740860895531.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.85" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">24 saat süren uzun, zorlu ve virajlı bir yolculuk sonrası Hunza Vadisi’ne&nbsp;vardım. Vadi beni tertemiz havası ve büyüleyici dağlarıyla selamladı. Kaldığım otelin penceresinden karşıdaki beş dağın buzullarla kaplı zirveleri görünüyordu. Buradaki dağların kendine has bir ruhu vardı sanki…İkinci gün Hunza Vadisi’ndeki köyleri keşfe çıktım. Vadi, yan yana sıralanmış birçok köyden oluşuyor. Ben en yakınımdaki Altit Köyü’ne gittim. Köy, 900 yıllık tarihî Altit Kalesi’nin etrafına kurulmuş. İlk olarak şehrin tepesine ve bir yamaç kenarına inşa edilmesi sayesinde, birçok saldırıya göğüs gerip şehri yıllarca saldırılardan koruyan&nbsp;Altit Kalesi’ni gezdim. Kaleden bir tarafından Hunza Nehri ve nehrin ayırdığı dağ yollarının büyüleyici, kuşbakışı manzarası, diğer yanından köyün yan yana dizilmiş evleri görünüyor. Kimi köy sakinleri bu kerpiçten evlerinin önünü temizliyor, kimileri de çatılarda meyve kurutuyordu. Bir süre sonra köy meydanına indim. Ordaki çocuklardan burdaki köy meydanlarına “jataq” dendiğini öğrendim.Jataq, köylülerin biraraya geldiği, kutlamalar yaptığı, kararlarını aldığı geleneksel bir buluşma noktası. Burada oturmuş etrafı gözlerken küçük bir kız yanıma oturup gülümsedi. Galiba köydeki tek turist bendim ve ilgisini çekmiştim. Ben de ona gülümseyerek karşılık verirken, bu kez karşımda oturan kadınlar dikkatimi çekti. Oldukça yaşlı görünmelerine rağmen bir o kadar da dinçlerdi. Yanımdaki küçük kız, bakışlarımdaki merakı sezmiş olacak ki, "Biliyor musun, bu teyze 98 yaşında" dedi. Köyde gerçekten çok fazla yaşlı görmüştüm, bu durum daha da ilgimi çekti. Teyze yanındaki kadınla konuşmaya başladı ama konuştuğu dil Urducaya benzemiyordu.&nbsp;Köy meydanının karşısında küçük bir kafe gördüm ve günün ilk kahvesini orda içmeye karar verdim. Buradan köy çok huzurlu ve sakin görünüyordu. Pakistan’ın karmaşası sanki buraya hiç uğramamıştı. Kimse acele etmiyordu, sanki modern dünyanın hızında değil de başka bir zaman diliminde yaşıyorlardı.<img src="https://images.aposto.com/2025/2/6/1740861125280.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.76" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Kahvemi yudumlarken, kafeye kalabalık bir arkadaş grubu geldi. Kafenin sahibine selam vererek ve sohbet ederek içeri girmelerinden yerli olduklarını anladım. Tek başıma oturmam dikkatlerini çekti herhalde, gülümseyerek selam verdiler ve "Merhaba, Pakistan’a hoş geldin" dediler. Ben de "Merhaba, teşekkür ederim" diye yanıtladım ve böylece yirmili yaşlardaki Pakistanlı bu grupla sohbet etmeye başladık. Bana oldukça sıcak davrandılar. Ben de tüm merak ettiklerimi sordum ve çok ilginç şeyler öğrendim.Öncelikle bu köy, insanların uzun ömürlü olmasıyla ünlüymüş. Burada yaşayan insanlar doksan, yüz yaşını görüyormuş. Gençlerden biri şöyle açıkladı:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9);" style="color: rgb(9, 9, 9); margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">"Bunun nedeni vadide temiz hava olması, genelde sağlıklı ve organik besinler tüketmemiz ve stressiz bir yaşam sürmemiz."</blockquote>Sonra bu köyde yaşayanların Burusho halkından olduğunu öğrendim.&nbsp;“Kökenimiz hakkında çeşitli iddialar var, tam bilinmiyor ama yaşlılara sorarsanız, onlar soyumuzun Türklere dayandığını söylüyor”&nbsp;dedi gruptan biri. Çok şaşırdım, “Ne, gerçekten mi?” dedim biraz yüksek bir sesle. Şöyle yanıtladı:<blockquote fr-original-style="" style="margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">"Aslında bunu doğrulayan bazı teoriler de var bazı araştırmacılar Burusho halkının soyunun Orta Asya’dan göç ederken buraya yerleşen Türklerden geldiğini söylüyor ama dediğim gibi kesin bir bilgi yok."</blockquote>"Peki ya diliniz? Duyduğum dil Urduca değildi sanki?" diye sordum.<blockquote fr-original-style="" style="margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">"Evet biz Burushaski dili konuşuyoruz ve seni şaşırtacak başka bir şey söyleyeyim, bu dil dünyanın en izole dili."</blockquote>Duyduğum her cümle beni daha da şaşırtıyordu; burası gerçekten çok özel bir yerdi. Konuştukları dilin başka hiçbir dille akrabalığı olmaması da bölgenin ne kadar özel ve sıra dışı olduğunu gösteriyordu. Biraz sohbet ettikten sonra gençler kalkınca internetten Hunza ile ilgili haberlere baktım ve dediklerinin hepsinin doğru olduğunu gördüm. Hunza Vadisi sahip olduğu büyüleyici manzaraların yanında benzersiz bir kültüre&nbsp;de ev sahipliği yapıyordu.<img src="https://images.aposto.com/2025/2/6/1740861261983.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.75" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Biraz dinlendikten sonra bilmediğim başka bir köye doğru yürümeye başladım. Eski bir vadi yolundan ilerledim ve bu sayede çok keyifli bir trekking yapmış oldum. Yolda benden başka yürüyen yoktu. Bir ara denk geldiğim yaşlı bir amca bana selam verdi, kaybolduğumu düşünerek nereye gittiğimi sordu. Sonra “Evet, buradan dümdüz devam edeceksin” diyerek yolun devamını gösterdi. İlerleyen kısımda da sadece keçilerle karşılaştım.&nbsp;Yolun sonu, Altit Köyü’nün tam karşısındaki Karimabad Köyü'ne çıktı. Köyün en yoğun caddesi, birkaç kafeden ve turistik dükkanlardan oluşuyor. Dükkanların önünden geçerken sattıkları şallara, kumaş çeşitlerine ve el işlerine baktım. Bir dükkan sahibi "Madam içeri buyrun, daha fazla çeşit var"&nbsp;diyerek beni nazikçe davet etti. Gerçekten de dükkanda onlarca geleneksel kumaş, şal ve kıyafet vardı. Sadece bu bölgeye has değil, tüm Pakistan’a özgü ürünleri satıyorlardı. Kumaşlardan açılan sohbet, biraz daha derine inince bölgenin okuma-yazma oranının %96 olduğunu öğrendim. Adam sözlerine şu şekilde devam etti:<blockquote fr-original-style="" style="margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">"Burada kadınların işgücüne katılımı çok yüksek, birçok yerin işletmecisi kadın. Gece tek başına yürüsen kimse dönüp bakmaz, bu bölgede yıllardır suç oranı sıfır. Medyada Pakistan ile ilgili hep kötü haberler yapılıyor ama ülkenin bu yanı hiç gösterilmiyor."</blockquote><img src="https://images.aposto.com/2025/2/6/1740861378705.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.70" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Pakistan’ın birçok bölgesinde okuma-yazma oranı&nbsp;çok düşükken burada yüksek olmasının nedenini sordum.<blockquote fr-original-style="" style="margin: 0px 0px 1em; border-left: 2px solid rgb(94, 53, 177); padding-left: 5px; box-sizing: border-box;">"Aslında bunun nedeni hem kültürel hem dinî. Burası bir Şii kolu olan İsmaili mezhebine bağlı. Ağa Han liderliğindeki bu mezhep tarih boyunca eğitime ve bilgiye çok önem vermiş; bu bölgeye de birçok okul yaptırdı. Özellikle kız çocuklarının okumasını öncelik hâline getiriyor ve kadınların da işgücüne katılımını destekliyorlar. Yıllar içinde bu bir kültüre dönüştü ve bölge hem okuma-yazma oranı yüksek hem de güvenli bir yer hâline geldi. Zaten ikisi de bağlantılı değil mi?"</blockquote>Biraz daha sohbet ettikten sonra dükkandan bir şeyler alıp ayrıldım. Dağları, insanları, kültürü ve eğitim seviyesiyle beni her an şaşırtan bir yerdeydim. Yürürken güneş, karşımdaki bir dağın zirvesinin ardından usul usul batıyordu. Bir taşın üstüne oturup bu manzarayı ve gün batımını izledim. Şans eseri buraya gelmeseydim böyle bir vadinin varlığından haberim bile olmayacaktı. Pakistan hakkında duyduklarım Batı medyasının biçimlendirdiği algıyla sınırlı kalacaktı.&nbsp;Güneşin ışıkları tüm vadiyi turuncuya boyarken içimden “Kim bilir daha keşfedilecek ne kadar güzel yer var” diye düşündüm. O an, dünyanın saklı kalmış güzelliklerini keşfetmeye devam etmem gerektiğini bir kez daha anladım.

Aposto Seyahat

Pakistan’ın kuzeyinde, 7.000 metrelik dağ zirveleriyle çevrili, dünyanın en izole dillerinden Burushaski dilinin konuşulduğu Hunza Vadisi’ndeyiz. 57 kilometrelik uzunluğuyla dünyanın kutup bölgesi dışındaki en büyük buzullarından Batura’ya da ev sahipliği yapan Vadi’de suç oranı sıfır, okuma yazma oranı ise %96.

Hunza Nehri ile ilgili hikayeler