<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/özge-balkız-21054b64/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Dr. Özge Balkız</a>Flamingo, 20 yıldan daha uzun süredir çalıştığım ve beni birçok açıdan şaşırtmaya devam eden bir tür. Beslenme şekli, kur dansı, uzun ömrü ve sosyal bağlarıyla hem çok ilginç, hem de belirli açılardan biz insanlara benziyor. Renkleriyle gerçek anlamında dikkat çekici bu tür ne yazık ki sulak alanların karşı karşıya olduğu tehditlerden ciddi ölçüde olumsuz etkileniyor.Dünya üzerindeki 6 türü olan flamingoların bir türü ülkemizde düzenli olarak kışlıyor ve ürüyor. Latincesi Phoenicopterus roseus&nbsp;olan bu türün adı Zümrüt-ü ankayı (Phoenix) çağrıştırıyor. Bu ismin kökeninin de türün kırmızıya çalan pembe tüylerinden olduğunu tahmin etmek zor değil. Flamingolar, uzun yıllar yaşayabilen türler. 1970’lerde Fransa’da başlatılan halkalama çalışmaları (bireylerin bacaklarına üzerindeki bireye özgü harf/rakam yazan halkaların takılması) sayesinde doğada 50 yıla kadar yaşayabildikleri kanıtlanmış durumda. Hayvanat bahçelerinde ise 60 yılın üzerinde yaşadıkları biliniyor. Renkleri yumurtadan çıkmalarından erişkinliğe kadar farklı tonlarda gözlenebiliyor; ilk dönemde açık bir gri, sonrasında koyu gri/kahverengi, gençlik döneminde gri/beyaz tonlarında, erişkin döneminde ise pembelik hâkim. Pembe renkleri ise beslendikleri tuzcul sulak alanlardaki omurgasız besinlerindeki (örn. Artemia salina) karetenoid pigmentinden kaynaklanıyor. Flamingoların besini olan omurgasızlar da bu pigmenti beslendikleri alg veya bakterilerden alıyor. Aynı pigment havuçlara da rengini veriyor. &nbsp;Bu uzun ömürlü canlılar, kalabalık koloniler halinde sulak alanlarda ürüyorlar ve üredikleri alanlar konusunda oldukça seçiciler. Çok sayıdaki bireyin kısıtlı bir alanda ürüyor olması, onları nesillerinin devamlılığı anlamında kırılgan hale getiriyor. Bir diğer deyişle türün nüfusları kalabalık olsa da üremeyi seçtikleri az sayıdaki alanın varlığını devam ettirmesi, türün devamlılığı için son derece önemli.&nbsp;Birçoğumuza şaşırtıcı gelse de, flamingolar Türkiye’nin Ege ve Akdeniz sulak alanlarında kış döneminde görebildiğimiz bir tür. Üreme alanı olaraksa türün ülkemizde güncel olarak kullandığı yalnızca iki alan var; Gediz Deltası (veya diğer adıyla İzmir Kuş Cenneti) ve Türkiye’nin ikinci en büyük gölü olan Tuz Gölü.&nbsp;Oysa geçmişte flamingolar ülkemizde 10’a yakın alanda ürüyordu. Bunların büyük kısmı Orta Anadolu’daki büyük baraj projeleri ve yoğun sulu tarım uygulamaları yüzünden yok olan sulak alanlar. Tüm dünyada sulak alanlar aslında benzer bir olumsuz gidişatla karşı karşıya.&nbsp;İnsan faaliyetleri nedeniyle dünyadaki sulak alanların yaklaşık %85’i kaybedilmiş durumda. Bu nedenle gelecekte, özellikle de değişecek iklimle birlikte sulak alanlarımıza daha da çok sahip çıkmamız, flamingolar gibi varlığı sulak alanlara bağlı türler için büyük önem taşıyor.Peki flamingolar göçmen türler mi?&nbsp;Gerçek anlamda göçmen olarak tanımlanabilecek bir tür değil flamingo. Bir diğer deyişle belirli dönemlerde belirli yönlere toplu hareket etmiyorlar. Daha çok dağılım (dispersal) şeklinde adlandırılan çok daha karmaşık davranışları var. Belirli bir düzeni olmasa da daha genç oldukları yıllarda daha fazla, daha ileriki yıllarında biraz daha kısıtlı alanda yer değiştirdiklerini söylemek mümkün. Bir üreme döneminden diğerine de yine kolonilerini değiştirebiliyorlar.&nbsp;Türkiye’de yapılan yavru flamingo halkalama çalışmaları flamingoların Türkiye’den batı Afrika’da Moritanya’ya kadar gittiklerini, yani 5.000 km’ye yakın yol yapabildiklerini gösteriyor. Bunun dışında İspanya, Fransa, İtalya, Tunus, Cezayir, Yunanistan gibi Akdeniz bölgesindeki diğer ülkelerde Türkiye’de yumurtadan çıkmış flamingolar gözlenmiş durumda. En sık gözlendikleri ülkelerden biri İtalya. Türkiye’deki sulak alanlarda yumurtadan çıkmış flamingoların bir diğer özelliği de hem doğu hem de batı Akdeniz’e doğru hareket edebilmeleri.&nbsp;Peki bu bilgiler bize nereden geliyor, yalnızca akademik çalışmalardan yola çıkarak mı bu veriler toplanıyor?&nbsp;Yanıt hayır. Flamingo gözlemleri, vatandaş bilimi sayesinde bilimsel veri toplanmasına verilebilecek en güzel örnek türlerden biri. Türün başka türlerle kolay karıştırılmaması bir avantaj. Bir de dürbün veya teleskopla belirli bir mesafeye kadar, flamingoları rahatsız etmeden bacaklarındaki halkaların üzerinde yazan, her birey için farklı olan kodu okumak mümkün. Bu veriler de bütün Akdeniz’de bir veritabanında derleniyor. Bu şekilde Akdeniz’in dört bir yanındaki gözlemciler, farklı kolonilerde yumurtadan çıkmış flamingoların nereleri kullandığının anlaşılmasına katkı verebiliyor. Bu da koruma çalışmaları anlamında büyük önem taşıyor. Eğer siz de koruma çalışmalarına bu tip katkılar vermek isterseniz, flamingolar gibi yaşadığınız bölgede bulunan kuş, kelebek veya kızböceği türlerini araştırabilir ve onlarla ilgili gözlemlerde bulunabilirsiniz. Bunun için ülkemizde artan sayıda basılı ve dijital kaynak bulunuyor. Umarız hepiniz bir gün sağlıklı flamingoları görebilirsiniz.&nbsp;

Phoenicopterus Roseus ile ilgili hikayeler