The Economist dergisi tarafından 2006 yılından beri düzenli olarak yayımlanan Demokrasi Endeksi'nin 2022 yılı raporu geçtiğimiz hafta kamuoyuyla paylaşıldı. Mikro devletler haricinde dünyadaki tüm ülkelerin incelendiği raporda ülkeler tam demokrasi (full democracy), kusurlu demokrasi (flawed democracy), hibrit rejim (hybrid regime) ve otoriter rejimler (authoritarian regimes) olarak 4 kategori altında sınıflandırılıyor. Ülkelerin demokrasi skorlarını belirlemek için seçim süreci ve çoğulculuk, hükümetin işleyişi, siyasal katılım, siyasi kültür ve sivil özgürlükler kategorileri ayrı ayrı inceleniyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Demokrasi, küresel ölçekte geriliyor</h2>Demokrasi Endeksi'nin 2022 yılı sonuçlarına göre dünya nüfusunun sadece %8’i&nbsp;"tam demokratik" rejimler altında yaşıyor. Buna karşılık, dünya nüfusunun %36,9'u otoriter rejimlerin hüküm sürdüğü ülkelerde yaşıyor. Çin ve Rusya gibi otoriter rejimlerle yönetilen ülkelerdeki nüfusun büyüklüğü, otoriter rejimler altında yaşayan nüfusun küresel çapta dominant duruma gelmesinde büyük pay sahibi. "Kusurlu demokrasilerde" yaşayan nüfus ise dünya nüfusunun %37,3'ünü kapsayarak en geniş paya sahip oluyor.2022 yılı itibarıyla Demokrasi Endeksi tarafından incelenen 167 ülkenin 24’ü tam demokrasiye, 48’i kusurlu demokrasiye, 36’sı hibrit rejime ve 59 tanesi otoriter bir rejime sahip. Hindistan’ın Narendra Modi öncesi dönemde dünyanın en büyük demokrasisi olarak tanımlanması, demokratik bir sistemde yaşayan nüfusun payını artırırken son yıllarda artan otoriterleşme trendi Hindistan’ı da “kusurlu demokrasiler” kategorisine sokarak küresel çaptaki demokratik erozyonun kapsamını genişletti.Ukrayna’nın işgalinin ardından Rusya'da artan siyasi baskı ve yasaklar, ülkeyi 2022'de demokratik gerilemenin en baskın oldu ülke yaparken Rusya’nın yönetim şekli "diktatörlük" olarak anılmaya başlandı. Çin’de "sıfır Covid-19" politikası nedeniyle vatandaşlar üzerinde artan baskı ülkenin hâihazırdaki otoriter rejimini daha da güçlendirdi.Mevcut tabloda, "tam demokrasiler" Kuzey Avrupa’da yoğunlaşırken ABD, Doğu Avrupa ve Güneydoğu Asya’nın genel anlamda "kusurlu demokrasiler" kategorisine geçtiğini, Ortadoğu ve Asya’nın genelinin de hibrit ve otoriter rejimler olarak sınıflandırıldığını görüyoruz.<img src="https://images.aposto.com/2023/1/0/1675619284042.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.83" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"> Norveç, Yeni Zelanda ve İzlanda en yüksek demokrasi skoruna sahip üç ülke olurken; Kuzey Kore, Myanmar ve Afganistan en düşük skora sahip ülkeler konumunda bulunuyor.<img src="https://images.aposto.com/2023/1/0/1675619319065.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.49" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Türkiye, raporda "Batı Avrupa" ülkeleri arasında sınıflandırılıyor. Tam demokrasiye sahip ülkelerin koyu mavi, kusurlu demokrasiye sahip ülkelerin ise açık mavi olarak kümelendiği grafikte Türkiye hepsinden uzakta otoriterliğe yakın hibrit rejime sahip bir ülkeyi temsilen sarı bir nokta olarak yer alıyor. Bu tablo, demokratik anlamda Avrupa ülkelerinden ne kadar uzak oluunduğunu ve geride kalındığını da açık şekilde gösteriyor.&nbsp;Raporda, Avrupa bölgesindeki tek hibrit rejim olarak tanımlanan Türkiye’de seçimlerin adil ve özgür olmadığı, medyanın büyük bir baskı ve sansür altında olduğu, hukukun üstünlüğünün zayıf olduğu ve yolsuzlukların büyük boyutlara ulaştığı belirtiliyor. Recep Tayyip Erdoğan’ın yönetimi altında Türkiye’nin gün geçtikçe otoriterleştiği ve tüm yetkinin bir kişinin elinde toplandığı belirtilerek mevcut yönetim altında Türkiye’de demokrasinin gelişmesinin pek mümkün olmadığı ifade ediliyor. Ekim ayında TBMM’de kabul edilen "Dezenformasyon Yasası" ile medya ve fikir özgürlüğü üzerindeki siyasi baskının daha da artırıldığı ve Yüksek Seçim Kurulu’na (YSK) iktidara yakın isimlerin atanmasıyla muhalefet partilerinin rekabet şansının daha da azaltıldığı belirtiliyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Değerlendirme</h2>Mevcut tablodan da görüldüğü üzere AK Parti yönetimi altındaki Türkiye, başta sivil özgürlükler ve adil seçimler olmak üzere demokratik bir sistemin belirleyici özelliklerinde büyük bir düşüş içinde. 2018 yılında Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçilmesinin ardından denge ve denetleme mekanizmalarının işlevsizleştirilmesi, hukukun üstünlüğünün fiilen son bulması, ifade özgürlüğü üzerindeki hükümet baskısı ve medyaya uygulanan sansür Türkiye’nin demokrasi sıralamasındaki düşüşüne büyük bir hız kazandırdı.&nbsp;Şeffaflığın ortadan kaldırılması, yolsuzlukların alenen yapılması ve herhangi bir yaptırıma tabi olmaması ve muhalefet üzerinde artan siyasi baskı Türkiye’de demokrasiye verilen tahribatı inanılmaz boyutlara ulaştırdı. Görünen o ki 14 Mayıs’ta yapılacak olan seçimlerde bir hükümet değişikliği olmazsa Türkiye tüm demokrasi endekslerinde daha da geriye düşmeye ve Avrupa ülkelerinden uzaklaşarak Orta Doğu ve Asya’nın otoriter tek adam rejimlerine daha da yakınlaşacak.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İnsan Hakları İhlalleri Raporu</h2>CHP Milletvekili Sezgin Tanrıkulu da dün 2022 yılı İnsan Hakları İhlalleri Raporu'nu kamuoyuyla paylaştı. Rapora göre 2022'de 4 kişi “resmî ihlal sonucu”, 14 kişi nefret cinayetleri nedeniyle, 4’ü çocuk 20 kişi yargısız infaz, dur ihtarı, rastgele ateş açılması sonucunda, 72 kişi ise cezaevinde hayatını kaybetti. 2 gazeteci ve 1843 işçi iş cinayetlerinde, 39 çocuk ve 327 kadın ise cinayet sonucunda öldürüldü. Tanrıkulu raporda, 2 bin 397 kişinin yaşam hakkının ihlal edildiğini belirtiyor.Düşünce ve ifade özgürlüğü alanında da endişe verici bir tablo karşımıza çıkıyor. 2022 yılında 52 gazetecinin haklarında açılan davalar nedeniyle mahkum edildiği, 37 gazetecinin tutuklandığı, 94 gazetecinin de gözaltına alındığı ifade ediliyor. 311 kişi düşüncelerini ifade ettikleri nedeniyle tutuklanırken, 148 kişi hakkında da soruşturma açıldığı belirtiliyor. İfade özgürlüğü bir başka vatandaşlık hakkı olan toplumsal gösteri ve protesto da iktidarın büyük baskısı altında. 2022'de 544 eyleme ve etkinliği müdahale edilmiş, bu eylemlerde 5 bin 798 kişi gözaltına alınmış ve 117 kişi da mahkum edilmiş.2022 yılında Türkiye’de yaşanan insan hakları ihlalleri ve ifade özgürlüğü üzerinde artan baskılar, neden Avrupa ülkelerinin uzağında otoriterliğe yakın hibrit bir rejimde yaşayan 85 milyonluk sarı bir nokta olduğumuzu gözler önüne seriyor.

Aposto Gündem

The Economist tarafından hazırlanan 2022 Demokrasi Endeksi'nde Türkiye, otoriterliğe yakın hibrit rejim olarak tanımlanıyor.

Türkiye'nin 2022 yılında demokrasi tablosu

<img src="https://images.aposto.com/2021/6/3/1625642236329.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">17 Temmuz: 22 yaşındaki Maryam, kocası ve eski patronu, 65 yaşındaki Nasser’in ölümüne neden olduğu gerekçesiyle idama mahkûm edilir. Hayatta kalmak için tek şansı canlı yayınlanan bir televizyon programında, Nasser’in kızı tarafından affedilmesidir. Massoud Bakhshi’nin Sundance ve Altın Portakal’lı filmi Yelda: En Uzun Gece&nbsp;/ Yalda, İran sineması sevenlerin <a fr-original-style="" href="https://mubi.com/films/yalda-a-night-for-forgiveness" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor none medium; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kaçırmaması gereken bir yapım.</a> &nbsp; 19 Temmuz: Kıtalararası gezip yakın tarihimizi fotoğraflayan Sebastião Salgado’nun siyah beyaz karelerinden yola çıkan Wim Wenders&nbsp;ve Juliano Ribeiro Salgado imzalı belgesel Toprağın Tuzu&nbsp;/ The Salt of the Earth, <a fr-original-style="" href="https://mubi.com/films/the-salt-of-the-earth" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor none medium; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Oscar’a aday gösterilmişti.</a> &nbsp; 20 Temmuz: Atlas Okyanusu kıyısındaki Angola’nın başkenti Luanda’da klimalar gizemli bir şekilde çalışmayı durdurur, patronlarını mutlu etmek isteyen hizmetçi ve güvenlik görevlisi bir araya gelip uğraşmaya başlar. Klima / Ar Condicionado, hakkında çok az şey bilerek <a fr-original-style="" href="https://mubi.com/films/air-conditioner" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor none medium; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">izlenmesi gereken filmlerden.</a> &nbsp; 21 Temmuz: 1919 yılında Ukrayna’dan Yunanistan’a göç eden bir grup insan nehir kıyısında ufak bir köy inşa eder, çocukları gözümüzün önünde büyür ancak diktatörlük ve savaş beraberinde zor zamanları getirmektedir. Her filmini ayrı sevdiğimiz Theodoros Angelopoulos’un Ağlayan Çayır / Trilogy: The Weeping Meadow’u <a fr-original-style="" href="https://mubi.com/films/trilogy-the-weeping-meadow" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor none medium; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">tarihi bir dram.</a> MUBI’de yayınlanacak haftanın diğer filmlerini <a fr-original-style="" href="https://www.tersninja.com/mubi1522temmuz2021/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor none medium; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">merak ediyorsanız tıklayın.</a>

diktatörlük ile ilgili hikayeler