(Görsel: OpenSea)Non-fungible token ya da kısaca NFT, dijital bir varlığın benzersiz olduğunu ve bu nedenle bir diğerinin yerine geçemeyeceğini onaylayan, <a fr-original-style="" href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Blok_zinciri" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank" title="Blok zinciri">Blockchain</a> adı verilen bir dijital defterde kontrat şeklinde depolanan bir veridir. NFT'ler fotoğraflar, videolar, ses ve diğer dijital dosya türleri gibi pek çok öğeyi temsil etmek üzere kullanılabilir. Öte yandan, orijinal dosyanın herhangi bir kopyasına erişim imkanı NFT'nin sahibiyle sınırlı değildir. Bu tip dijital öğelerin kopyaları isteyen herkesin edinebilmesi üzere mevcuttur. Zira NFT'ler, sahibine telif hakkından ayrı bir sahiplik kanıtı sunmak için blok zincirler aracılığıyla izlenebilir.Bir NFT, bir kripto para gibi işlev görür ve fakat Bitcoin gibi kriptopara birimlerinin aksine, karşılıklı olarak birbirinin yerine geçemez, dolayısıyla değiştirilebilir (fiat para) değildir. Ayrıca, bir NFT'nin sahipliği, belirtecin temsil ettiği her türlü dijital varlığa doğal olarak telif hakkı&nbsp;vermez. Bir kişi sadece çalışmalarını temsil eden bir NFT'yi satabilir, ancak NFT'nin sahipliği değiştiğinde alıcı kimse telif hakkı ayrıcalıklarını da satın almayacaktır. Bu nedenle ilk sahibin aynı çalışmanın birden fazla NFT'sini oluşturması mümkündür. Bu itibarla, NFT özetle telif hakkından ayrışan bir sahiplik kontratıdır.Özellikle pandemi sürecinde bireylerin internet ortamında geçirdikleri sürenin artmasıyla, son yıllarda NFT kullanımına olan ilgi de artmıştır. Öyle ki, NFT'lerin toplam piyasa değeri 2020'de yaklaşık üç katına çıkmış ve 250 milyon doları <a fr-original-style="" href="https://www.morningbrew.com/emerging-tech/stories/2021/02/22/nft-market-tripled-last-year-gaining-even-momentum-2021" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">aşarak</a>; spordan müziğe, gayrimenkulden görsel içeriğe çeşitli alanlarda yaygınlaşmaya başlamıştır. Son dönemde dikkatimizi çeken örnekler ise, Disaster Girl olarak bilinen görselin NFT formunda beş yüz bin&nbsp;dolara <a fr-original-style="" href="https://www.nytimes.com/2021/04/29/arts/disaster-girl-meme-nft.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">satılması</a> ve Türkiye’den komedyen Cem Yılmaz’ın NFT ile sattığı ikonlar üzerinden gösterilerine davetiye sağlayacağını <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/CMYLMZ/status/1447543965805420550" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">duyurması</a> şeklinde sayılabilir.NFT içeriklerin hukuki durumu ise, kullanımı çok yeni bir ürün çeşidi olarak oldukça muallak. Zira Türk hukukunda henüz kripto para&nbsp;birimlerine ilişkin bir düzenleme de bulunmamaktadır. Yine de kısas mantığıyla düşünmemiz icap ederse; nakit para Türk hukukunda özellikle İcra ve İflas Kanunu ile ilgili doktrinlerde "taşınabilir bir mal" şeklinde kategorize edilmektedir. Kripto paraların ve NFT formundaki içeriklerin çevrimiçi bir değer olduğu düşünüldüğünde, bunların da menkul yani taşınabilir bir değer olarak sınıflandırılması ve kıyasen bu şekilde hukuki bir değerlendirmeye tabi tutulması mümkündür.Öte yandan NFT İçeriklerinin telif yönünden doğrulanması epey zorlu bir süreç olacaktır. Zira geçtiğimiz Eylül ayında sahte bir Banksy&nbsp;eserinin NFT olarak satıldığı <a fr-original-style="" href="https://www.bbc.com/news/technology-58399338" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bilinmektedir.</a> Bununla birlikte, NFT içeriklere ilişkin akıllarda soru işareti oluşturan şimdilik tek konu da hukuki durumları değildir. NFT'ler için kullanılan bir tür olarak, <a fr-original-style="" href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Emek_ispat%C4%B1" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank" title="Emek ispatı">emek ispatı</a> (proof of work) doğrultusunda blokzincirler ile ilişkili hesaplama ağırlıklı süreçler, küresel iklim değişikliğine negatif etkisi olan yüksek enerji girdileri gerektirir. Söz konusu blokzinciri sürdürmek için gereken enerji ise yüksek derecede karbon emisyonuna sebep olmaktadır.NFT satışlarının, dijital içeriklerin mülkiyeti açısından önemli bir çağın başlangıcını temsil ettiği ifade edilebilir. Ancak veri gizliliği ve güvenliği ile mülkiyetin hukuki durumu ya da ekolojik hususlar nezdinde daha çok yol kat edilmesi gereken bir yapısı olduğu da göz önünde bulundurulmalıdır.<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/elif-ay-91a24a16a/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Elif Ay</a>

Blockchain teknolojisine dayalı NFT, telif hakkından ayrışan bir sahiplik kontratıdır.

Hukuki açıdan NFTler

Paribu CEO'su<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-10-04T17:59:25.550Z.png" alt="Kripto İllüstrasyonu - Kemal Şanlı"><figcaption>İllüstrasyon: <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmNzk5NjFiYzAzZmZiMDAwNzg5NmVlZCZ1c2VyPTVmMTJmNTMxMTM5MzllMDAwODlkYjRmNCZhdXRob3I9NWY3OTk3YjBjMDNmZmIwMDA3ODk2ZmNiJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5pbnN0YWdyYW0uY29tJTI1MkZzYW5saWtlbWFsJTI1MkY="">Kemal Şanlı</a></figcaption></figure> Finansal araçların kabuk değiştirdiği bir dönemin ardından özellikle nakit paralar açısından önemli bir eşikteyiz. Banka ve kredi kartları artık pek çok kişinin olmazsa olmazı hâline geldi. Dijital bankacılık, transfer ve ödeme işlemlerinde çok daha efektif sonuçlar elde etmemizi sağlıyor. Bankaların son hamlelerinden biri olan temassız ödemeler ise alışveriş deneyimini ve kredi kartı kullanımını daha da pratikleştirdi. Tüm bunlar mevcut ekonomik düzenin kabuk değiştirme adımlarıydı. Bu düzene alternatif ise 2008’de Bitcoin white paper’ının yayımlanması ve 2009’da piyasaya sürülmesiyle ortaya çıktı.&nbsp;<ul><li>Bitcoin: Blokzincir teknolojisiyle üretilen Bitcoin’in en önemli özelliği merkeziyetsiz olması. Yani Bitcoin hiçbir güç ya da otoriteye bağlı değil. Fiyatlar yalnızca arz ve taleplerle belirleniyor. Bitcoin ile yapılan her işlem binlerce kopyası olan ve teknik olarak manipülasyon yapılması mümkün olmayan bir hesap defterinde kayıtlı. Böylece tüm kayıtlar şeffaflıkla görüntülenebiliyor. Üstelik bu durum, kişi kendi cüzdan adresini ya da transferlerini açıklamadıkça anonim kalmasını sağlayan bir mahremiyet sağlıyor. Transferi daha düşük maliyetli ve hızlı olan Bitcoin’in muhafazası ise nakit paraya ve diğer yatırım araçlarına göre çok daha kolay. İnternet erişimi olan sıcak cüzdanlarda ya da internet erişimi olmayan ve soğuk cüzdan adı verilen donanım aygıtlarında saklanabiliyor. Kripto para sektörüyle ilgilenen herkesin bildiği bu avantajları ne nakit para ne de altın gibi değerli madenler sağlayabiliyor. &nbsp;</li><li>İstatistikler: Yıllar içinde dikkate değer bir performans gösteren Bitcoin’in mekanizması kusursuz işledi. Tabii bu durum, her biri farklı bir özellik, hizmet ya da avantaj vaadiyle piyasaya sürülen alternatif kripto para birimlerinin, yani altcoin’lerin ortaya çıkmasını sağladı. Bu yazının kaleme alındığı 3 Ekim günü, tüm kripto paraların toplam piyasa değeri 330 milyar doların üzerindeydi. Hacmin bu denli yüksek rakamlara ulaşması Bitcoin’in tüm dünyada bir yatırım aracı olarak görülmeye başladığına en büyük kanıtlardan biri. Türkiye’de teknolojiye yatkın nüfusun kripto paraları gün geçtikçe daha çok benimsediği görülüyor. Nitekim Paribu’nun istatistikleri de bu tezi doğrular nitelikte. 2017’de kullanıma açılan Paribu, bugün Türkiye’de 750 bin kişiye hizmet veriyor. Marketinde saniyede 7 işlem gerçekleşiyor. &nbsp;</li><li>Devletlerin hamleleri: Bitcoin ve diğer kripto paraların başarısı devletleri de harekete geçirdi. Nakit paradan daha işlevsel bir yola ihtiyaç duyan devletler, dijital para çalışmalarını başlattı. Çin, ABD ve Avrupa ülkeleri başta olmak üzere dünya artık dijital para konusunda somut adımlar atıyor. &nbsp;</li><li>Pandemi etkisi: Pandemi süreci ise devletler tarafından atılan somut adımları hızlandırırken sektörde normal şartlarda daha uzun vadede yaşanacak olan gelişmeleri de tetikledi. Bireyler virüs riskiyle nakit paralara temas etmekten kaçınır hâle geldi. İnternet alışverişlerinde ciddi bir artış yaşandı. Devletler dolaşıma sokmayı planladığı nakit paraları tutmak zorunda kaldı zira talep azaldı. Doğal olarak kripto para birimlerine yönelim de arttı. Bu aslında bir tür dijitalleşme dalgasıydı ve dijitalleşmeye direnen sektörler dahi bu dalgaya kapılarak zorunlulukların yenilikçi çözümlerle aradaki mesafeyi kapatabildiğini kanıtladı. &nbsp;</li></ul>Geldiğimiz noktada artık görmezden gelemeyeceğimiz bazı olgular var.&nbsp;<ul><li>Nakit paraların kullanımı azalıyor. &nbsp;</li><li>Devletler kripto para piyasasını regüle etmeye başlayarak dijital para çalışmaları yapıyor. &nbsp;</li><li>Bitcoin ve altcoin’ler, yatırım aracı olarak görülmesinin ve transfer işlemlerinde kullanılmasının yanı sıra ödeme ve alışverişler için de tercih edilmeye başlıyor. Paribu olarak biz de yakında kullanıcıların kripto parayla alışveriş yapmasını ve ödeme işlemlerini gerçekleştirmesini sağlayacağız. &nbsp;</li></ul>Tüm bu gelişmeler, kripto paraların gündelik hayatımızda daha fazla yer tutacağı ve nakit paraların öneminin azalacağı konusunda önemli mesajlar veriyor. Alışkanlıklardan vazgeçmek kolay olmasa da teknolojinin avantajlarına yüz çevirmek mümkün değil. Çevrim içi alışveriş ve kredi kartlarının pandemi döneminde kazandığı ivme bir süre daha devam edecek. Merkeziyetsiz olması nedeniyle finansal özgürlük sağlayan, hızlı ve güvenli işlem imkânı sunan ve pratik uygulamalarını asla reddedemeyeceğimiz dijital varlıklar da gün geçtikçe daha görünür olacak. Zira geleneksel finans enstrümanları artık ihtiyacımız olan çok sesliliği sağlayamıyor. Elbette nakit para bir süre daha hayatımızda yer alacak; ancak kullanımı konusunda eşik çoktan aşıldı.

nakit para ile ilgili hikayeler